Skip to main content

Full text of "Hier begint tsomer stuck vanden passionael Dat ghehieten is Aurea legenda [Door Jacobus de Voragine]"

See other formats


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
229 A3 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 
ed b Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
229 A3 





911 ProQuvest LLC 
Koninklijke Biblioth Den Haag 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


229 A3 





ly European Books, Copyright 11 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
229 A3 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
229 A3 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
229 A3 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


229 A3 


es _ 
— — — — — — —— — — —— — — — Enne er — — — — — 
n Tt — 
Là ï ‚ J 
J 
X 
41 


— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


229 A3 








In 


— 





De | 
* 

sl 

st 
adt 
€ 

kf 














Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
229 A3 





; 


1 





Early kuropeon Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
229 A3 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
229 A3 


wen 





| 


Í 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
229 A3 





® mn „me " trens aaf. = ” _ 
3 5 rie sterne 0 . denn NN — — 


J 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 











Hier beghint tyvintet Mick Des Parties 
senad. Dat ghehieten is Aurea legenda „sep 


* sik 4 
MG 3 iN 
KOREN 


/ fl JO =$ | ivo! \ | 
1, NSU USO \ tf NN AN 
/ il — MILL IN w N J u U, Ë NN 
—V ‚N J 
| BVA SAN y EN —— 
| | li — 9 — * 9 * NN \ | 
A AAS vj — pp (0 S —“ 8 N\ ’ 
SEND , } Ö NN AN \ , 
| / 9 NI 
gE 1e 14 | R IN 
| | Ie | Á € Ny 


„En 


Î wi 7 
D 
ke v gp f 
* 7 Î 
” ’ 
| P E 8 — F 
7 — Á \ 
Li 
rf 
9 
\ 
⸗ 


AAA Ve Se — 8 En 


… (elluftighetinnen Went aenmercsen — 
Ber heylighen euen / paſſye / ende doot. dj 
dꝛoeuigher Marten Co wilt nae werchen 
vx hebbent eden met blilcap groot. 
— B 7 At A — > ERE TED, 


DAN 
LON 
TN Pe 
IAN 


R& 





| 











Chier beghint dat Prologus Lan dat Paſſionael.ende isghe 
hictẽ indẽ latijn Aurea legẽda:dat bedupt ín duytſche Die guldẽ legende, 

AAngohetijt hebic geweelt leer onledich om Wten latine in duytſce 
ſEenmasẽ een boeck datmẽ in latijn hiet / Aurea legẽda:dat beduyt 
ON rf in duytſche die guldẽ legende of dat Paſſionael.Want der hepli⸗ 
MC Ee Mabêpallten hier in Maen. Eñ Welmet echte machmẽle alfoe hietẽ 
95 WA Bom diegulde exẽpelen eñ lecringhẽ die Daer in geſcreuẽ Lijn vaDE 
eter tbeplight.Wätcoptelije beſcrijftle alder heilighen leuẽ / eñ Det mar 
telaren Doot/hoe fp ghemartelijt ſijn dooꝛ Die minne vã gode.Elc goet ſalich mẽ⸗ 
ſche eñ oecelc ſondaer Wil hi / hymach grotelijc ſijn ſalicheit in deſen boecke ſcep⸗ 
pen:in dien dz himerckẽ wil eñ die woerdẽ cauwẽ Dic hp daer ín leſen Lal; Want 
dat leuẽ ons herẽ ihũ criſti die almmachtich ig eñ heer bouẽ al / om dz hi õ Die minne 
vã ons ludẽ arm eñ allendich woꝛdẽ Wilde: fo ís ſijn leuẽ alle heilighẽ eñ alle Con 
darẽ in een exẽpelom dz wi hẽnauolghẽ ſoudẽ in oetmoedichedẽ /alſoe hi ſeit ind 
cuãgeliẽ. Neeint mijn ioc op veñ leert vã my:wãt ic be ſachtmoedich eñ oetmoe 
dich vã hertẽ. Wát al lijn leuẽ dat hi op aertrijcke Was vander tijt dat hi geboꝛen 
Wastot dz hi om õs acndẽcruce ſterf.ſo was hi in allendẽ om õs doende te wetẽ 
Dat niet ſalichlijc en is dã lidẽ HE minnẽ.Wãt hi ſeyt inð cuägelien . Mint dẽ eenẽ 
dẽ anderẽ / alſo ic v gemint hebbe. wãt niemãt en heeft mecrre mine dã Die Lijn zie 
le voor Ciné vꝛiẽt ſette.Criſtꝰ fette vooꝛ ós Lijn ziele / wãt hi ſtarf vooꝛ õs vã min⸗ 
né Eñ õ vat wi vã minnẽ hẽ nauolghẽ ſoudẽin penitẽciẽ:eñ alſo hyp vooꝛ ós lijn 
ziele gelet heeft dz wioec õ lijn geloue onſe ziele auenturẽ ſoudẽ.Hẽſijn dic ſantẽ 
Mel eñ tamelic nagcuolcht. Somige ſceidẽ he butẽ alle ludẽ eñ gingẽ inð woel⸗ 
tinẽ eñ leefdẽ daer ingroter penitẽcien And regcerdẽ dz volc ende bekeerdẽſe met 
haer pꝛedicaciẽ vã harer dwalingẽ.anð warẽ oeck fo vaſte in hare geloue eñ mit 
minnẽ vã criſtũ / dz Cy õ ſinẽ Wille DE bittere doot ſtoꝛuẽ cũ menige toꝛinẽtẽ doech 
dẽ eer haet zielé wtẽ lichame ſcheydẽ:alſmẽ in Dit boec Wel vindẽ ſal dat õs ð het 
lighẽ leuẽ eñ marteliẽ beſcreuẽ is:õ dʒ wi daer ĩ vindẽ ſullẽ eft merckẽ hoe v̊ꝛe eñ 
boe ſeer ós lcuẽ vandẽ heilige leuẽ vᷣſcheydẽ is / eñ D3 wi õs pine ſullẽ na te volge 
in volmaectẽ geloue mitgocdẽ werckẽ:wãt ſint iacob ſcit. Gheloue fond Werke 
is doot Mãt alſo ſeitgregoꝛiꝰ. Alen woꝛdẽ Wi niet vᷣllagẽ mit wapẽ wymoghẽ 
nochtãs Wel nartelarẽ woꝛdẽ op dʒ wi onſen lichame bedWingẽ vã lijn begeer⸗ 
ten / eñ Willẽ wi vatendelije vᷣdꝛagẽ die bitterheit deler warelt eñ len cuê kerſtẽ 
bi ſtaẽ in alre noot na õſer macht:Wãt die Weet hochigode nauolgẽ mach bigoez 
de ———— eñ vᷣꝛoekeloeſtet te doen ht Cal ſwaerliker gedoẽt lijn dã 
oËbijt nict en wiſte. Alſo die wiſe mã leit. Een knecht Die lijns heren Wille Weet 
eñniet en doet hi Cal woꝛdẽ geſlagẽ mit veel wõden Maerocharmẽ Diet Wetẽ of 
ſculdich ſijnte wetẽ eñ haer volcte leerẽ / Die doẽ alcõtrarie.als pꝛieſterẽ eñ ſonð⸗ 
linge pꝛochianen:die mit har quaden leuen haer volc Dat ſy levé ſoudẽ tot duech⸗ 
den / tot quaethedẽ treckẽ. wãt ſulcke ís blider als hi eẽ onſcalck Wijk tot ſinẽ wil 
le bꝛengẽ mach / dã of hi hondt zielẽ behoudẽ mochte.maer vã Delen ſpꝛeect ezechi 
el die ppbeet. Fe ſal mijnſcapẽ eyſchẽ vãdẽ harderẽ hãt die he (clue metten eñ ðvᷣ⸗ 
roekeioſen mijn Ccapê.eft noch feit yſayas. Oherð eñ afgod die dijn ſcapẽ achter 
lates wact ſuĩdi vlien als god Die werlt Cal ſlaẽ.Muſdanige papẽ en ſalmẽ nʒ vol 
gẽ mittẽ werckẽ: Wãt int decreet is vbodẽ dznyemant hoozeen Cat eens pꝛieſters 
dienſt diemẽ weet hebbẽde eẽ amye. Mace leyð het is nv ghecomẽ in ghewoente 
haer vuyle leuẽ / allo datmẽt wb achten rekẽt vooꝛ een cleyn ſonde. 


4 
REN 
















— 


pd 


\ 


| It is Die tafcl ban defen teghen- 
GO) Woerdighen boecke Daten biet 
Dat Winterftuck vanden pallionacl: In 
welcke tafel men binden mach bi letteré 
Der heiligen legenden die haer keeſtdagen 
come tuſſchẽ ale heiligen dach eñ paeſch 


ach. 
aft 
Wan Alle heilighen J. 
Wan Alre fielen itij. 
Wanden Aduent ons heren lij. 


Uan Alle Die onnoſel kinderen Ixxxviij. 







Wan finte Arſenius xxxv. 
Aan (inte Agathon abt xxxv. 
Wan ſinte Andreas lvij. 
Wan ſinte Anaſtaſia Ixxxiiij. 
Man ſinte Anthonius C.ilij. 
Wan ſinte Agniet C.xv. 
Wan ſinte Agatha LC.xxxv. 
Wan ſinte Amandus C.xxxvi. 
Uan linte Appolonia C.xxxvij. 
Wander Belnideniſſe ons heren xciitj. 
Wan ſinte Bꝛixius xvi. 
Wan Barlaams hiſtorie xxxvi. 
Uan Weda pꝛieſter xlix. 
Wan (inte Barbara It. 
Man (inte Plafius C.xxxiiij. 
Uan ſinte Benedictus C.liiij. 
Wan ſinte Leetlia xxiij. 
Van linte Clemens xxv. 
Nan ſinte Criſogonus xxviij. 
Wan Chꝛiſtus gheboerte Ixxxi. 
Uan Deruendach xcvij. 
an linte Dierick C. xix. 
Lan Ce C.xxxvij. 
‚ Van En xvij. 
Man ſinte Felix A 
Wan Finte Fabiaen £ xiij. 





* el 


„© hu — 
Lan finte Gregorius ob; 
Uan — Sheertrurt ., 
Van finte Pilarius nerd sie 
Wan linte Bubzecht ltd. 
Uan (inte Jacobmmartelaer «rr. 
Man ſinte Johan abt xxxiuj. 


Wan ſinte Johannes euãgeliſta irxxvi. 





Wan ſinte Joeſt C. xviij. 
Wan linte Juliaen C. xxij. 
Uan ſinte Johan guldemont C. xxiiij. 
Uan linte Ignacius Yar Arte 
Uan Tm | .xl. 
Man Cinte Katherina xxix. 
Lan Dic Kercwijnghe ‚seert ÉlÍs 


Uan linte Karel conic vã vꝛãcrijc C. lxvij 
Man ſinte Lucia toncfvouwe ixxviij. 


Vanlinte lop - xxvij. 
Wan onſer vꝛouwen Lichtmis L.rrri. 
Wan ſinte Longinus S. liiij. 
Wan Cirite Martijn rxiij. 
Wan ſinte Moyles abt xxxiiij. 
Uan Hachuineths viliringherlvij. 
Man Marien ontfangbenille _Ierbij, 
Wan ſinte Macharius Ep. AA 
Wan ſinte Marcellus C.iij. 
Man (inte Mathiasapoftel Criiij. 


Uá —— Mariẽ bootlcap.c. Ivij⸗ 


Man linte Nicolaus biſſcoplxxiiij. 
Wan finte — eñ cutropia C.lxvij. 





Wan ſinte Palſtoꝛ abt cxxiij. 
Wan ſinte Pelagius paeus xlv. 
Uan ſinte Paul? dic eerſte hereinijt xcix. 
Wan linte Ponciaen C.ij. 
Man ſinte Pꝛiſca rij. 
Uan (inte Paulus bekeeringhe C.xx. 


id 


ij. 


— 





dan ſinte Paula _ Lr 
Wan (inte Pictevadecathedaä Lr, 
Wan ſinte Perpetua eñ telicitas C.xlv. 
Aan inte Patricius C.wij. 
ian díe Palſſie ons heren Elmi, 
an Die hiſtorie hoe plat? geboꝛẽ Wert 
LC.Ixiiij. / 


oat Quinguageſima beduyt C.xxviij. 
goat Nuadzagelimabedurt .xxix. 
Wan die Quatertemper C. xxix. 


Uan ſinte Kemigius xcix. 


Wan ſinte Saturijn xxxij. 
Wan ſinte Steuen | lxxxv. 
Wan ſinte Silueſter xci. 
Wan ſinte Sebaſtiaeu £ xiij. 
Wan ſinte Scolaſtica C.xxxvij. 
nat Septuageſima beduyt C.xxvij. 
mat Scxageſima beduyt C.xxviij. 


Man ſinte Theodorus xij. 
Uan ſinte Chomas Ixxix. 
Uan ſinte Thomas vã cantelberch xc. 
Aan it cr C.xxxivx. 
Wan ſinte Willeboett viij. 
Wan die Wier gecroonde martelaers rij. 
dan ſinte Wincencius C.xvi. 
Wan ſinte Ucedaſtus C.xxxvi. 
Wan ſinte Valentijn Ll. 
Wan Linte Willem Clt. 


Die legende ban allen lieuen hepligen 
ñ waer om vat deſe hoochtijt gheordi⸗ 
neert is te vteren nader heyliger kercken. 












——— 
Se Ma 





ej 





Zodprn ppp Ge À 
AL PAS os 7 







* NS p ůS 
— 








NSZ — jes — — rend 
ERD —— — 
BATS Ir, rel MOL gel, DANA 


J 














— 
Er [Sn —* 
il N SP AEN SN HASN We 
; df *— hi) | S ‘ Ne NN 240 
Ll ve) / fel d v/ ) R F * 
| SANS 
€ —* AN 
ANNE 
\ — 





AIA 
ANN 


7 


area GHT 






















5 — 

Sn 
gE 
\ J— 

—— — raadt Á 
A—— — 


FE W 
— —0 gs: 
RS Sr 
Kate Lrcheiligendach romẽ alle die werlt ond haer qenaon han’ 
LA BERK re esscondineert, _ Dêfomacctë alt grote tepeta ete 
A SSZZAND Dek vier lakẽ:cerſt ſettẽ ſi indẽ middel harẽ afgod.eñ ſi ſettẽ 
0n ntempeldie al omtrẽt hẽ die and afgadé vand pꝛouin 
ohewut was gẽ cien die ond he Waré alfoc bat rust hate 
Stel Nireeereomteöba _acntehtë(fondé gheheect tot harë afgod 
+ Gl SNN * batmeachterge waert: eñ fo Wäncer enige prouincie (tac 
ape 1e laten hadde: Cen tegen romẽ fo haddẽ fp gemaect mittẽ du 






atd eit oade le rokeloeſ heit daer me _uclê/Dat Dic afgod vã dier pꝛouincie keer 
— bebe en vierdẽ õ Dat De ſinẽ rugge ten afgode waert vã rome: 
televee E wie (oude mogen eñ daermede fo toonde bi dat hi tegen he 
ed ê 18 De feelte in geſet omſtac. eñ dã ſoe Cendé die vã comen tot Dict 

€ wijnge bande tepel: wát doe die van prouincien Waert cen (eet geoot heer van 


Hij, 











—— 


baas 





y European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





„ 


Aan allen lieuen heilighen. 


volcke eñ bꝛochtenſe Wed ond haer heer: 
fcappic Eñ oec Die vã romẽ en genoechdẽ 
niet dʒ ſi in haer ſtat haddẽ Die algodẽ vã 
alle pꝛouincien mer ſi maectẽ bi na oec ele 
kẽ algode vã elcker pzꝛouinciẽ eenẽ tempel 
in haer ſtat tot harẽ loue / recht of ſi heren 
haddẽ ghemaect vã alle pꝛouincien:Mer 
om dat alle afgoden Daer nyet en mochtẽ 
hebbẽ harẽ tépel Co maectẽ ſi met haer ſot 
ticheit een meerre eñ eẽ wonðlike tempel 
meerre dã DE anderẽ tepel in Die eere VA al 
Ien afgode: Wát Die biſſcoppẽ vandẽ atgo 
Den veynſdẽ he om Dat ſi Dat Vol te meet 
bedricgẽ loudẽ / dat ſi vã cybilie Die ſi alve 
godẽ moed hietẽ gebodẽ Ware of li vã al⸗ 
ĩẽ heidenẽ wildẽ hebbẽ ſege Dat ſi haer Co 
nen ſtichtẽ ſoudẽ enẽ tẽpel: Bier om leydẽ 
ſi enẽ grotẽ tẽpel dat fundamẽt aẽ al ront 
om dãtmẽ tonen ſoude in deſer manieren 
vã gheſceppeniſſe die ewicheit vãdẽ godẽ 
{ER om datmẽ DE tepel mittẽ ſtenẽ wiet en 


hadde mogen woluẽ om Dat hi alto Wijt 


was.eñ doet cen ſtuc bout Der aerdẽ quã 
fo droechinét bol aerde eft ín Dic aerde Lap 
demẽ dat gelt. eñ Daer op woluedemẽ DE 
tépel alſo hoge leitmen Die aerde:Eñ Doe 
pic tempel ala? volmaect was.ſo gatinë 
oetlof Coe wye die aerde Wt droech Dat al 
tghelt lijn Waer dat hi daer ín Londe. EL 
dat volc haeſte hé ſcer eñ had al DIe aerde 
hacttclijc Weghevzagen: Pact na ſloegen 
Die vã romẽ enen pijnappel vã metael eñ 
ðVguldẽ eñ maectẽ dien bouẽ dẽ tẽpel Mẽ 
feit dat in dit vᷣguldẽ dine alle die pꝛouin⸗ 
cien wonoͤlijc ghebeelt warẽ: Jae Co Wie 
te romẽ quam dat hi weten mochte wer⸗ 
werts dz fijn pꝛouicie lach:mer namaels 
viel die of eñ daer om bleef bouẽ opten tẽ 
pel een opẽ gat: In focas deg keiſers tidẽ 
Doe díe vã comẽ Wed xpᷣs geloue onttan 
gen haddẽ:bonifaciꝰ Dic Die Lierde pacus 
Abas na ſinte gregoꝛiꝰ. int iaer ons heven 
pí.c.eft beto crrech hi DE tepel vadẽ keiler 
eñ hi dede Wot Gevappé eñ Vege al DIe Duy 


heit vandẽ akgodẽ. eñ hi heylichde DE teut 
pel optẽ bijkte dach vã meye in Die cer vã 
onfer vꝛouwẽ eñ alte martelaren:Eñ hp 
biete dele kercke (inte Maria ten marte⸗ 
laces. ci inẽ hietet nv Lande volcke (inte 
Maria ter rondẽ. wãt doe en plachmẽ in 
Dic kercke Die conkeſſozẽ wiet te vicren Eñ 
om dat tot dele keeſte cen grote menichte 
vã volcke vᷣgaderde. eft dat ſi hé niet ghe 
uẽ en mochte tot deſer vieringe om DE ge⸗ 
breke vand lijftocht: Daer om ordincerde 
cen pacus dic gregoriꝰhiet datmẽ Dele fee 
te vierẽ Coude opte eerſtẽ dach vã nouem 
ber. ow dattet volc Dan te bet voerlien is 
vã lijftochte vã coerne eft vã wine:eñ hp 
ordineerde Date al die werlt doer deſen 
dach vierẽ ſoude in die eer vã alle heiligẽ. 
pie te Doze Was ghewijt ín Die eer vã aile 
afgod; En daermẽ Die veelheyt Der afgo 
pen plach te oefenen datt loeftmen nv Die 
veelheit Der heiligen Cen andere [o Was 
pie keeſte ingheſet om te hale datmẽ ber 
let hadde Wât wi hebben veel heplighen 
gelaten daer Wi gene keeſte of ghedenc 
kenis of en hilden wãt Wien mogen Lan 
allen Cancté wict houdẽ om datter ſo Deel 
is eñ oec om onſe crancheit: wãt Wy Lijn 
ftec cũ crane eñ Wien mochtés al niet gez 
doen om Den corté tijt Wát op en ſouden 
niet tijts ghenoech hebbe MO át linte ihero 
nimus feit ín cen epilkel Die hi boer lijn ca 
lengier Covijkt dat geen dach binne DE tact 
en is lonð des iaers dach datt lijn Dijf Du 
fent martelaers ín ghedoot: Eñ daer om 
beeft die kercke Wel gheordineert om Dat 
Yot alte die heilige ſanctẽ dagẽ niet gedoẽ 
en mogen alte vierẽ ele bi ſonderlinge dat 
wife doch alle gad bier€ mogen. Maer õ 
vat gheordineert is Die heilige dagẽ te Lie 
ten: Daer toe ſeit meeſter Wille vã anthi⸗ 
fíodore ſes redẽ: Hie eerſte is om Die eere 
die wigode doẽ õ dz wi hé eerẽ in ſinẽ het 
ligẽ eñ ð dat Wp hé Wond pꝛedikẽ in linẽ 
heiligẽ. wãt Co Wie dic heplige cert hi ecrt 





4 Wan allen lieuen heilighen. ü. 


ſonderlinge dẽ ghenen diele heylich maec 
te: Sie and ís ou die hulpe vã onſer crãc⸗ 
heit bi ons ſeluen en mogen Wi gheen ſa⸗ 
licheit vercrigen Eñ daer om hebben Wp 
noot Dat Die heylighen boer ons biddé eñ 
om Dat ban hem ons mach Werden ghe⸗ 
hulpen ſo doen Wi hem eere. Wen derden 
om Dat onfe ſalicheit foude meerren eñ & 
dat ons onſe hope eñ onſe ſekerheyt ſullẽ 
Woꝛdẽ vermeert vander heyliger glorien 
diemen ons pzedict op haer feeſte.wãt of 
fterf like menſchen alfo mochten verheuẽ 
Wozden Die ons gelijc Ware om haet ver 
diente allo fs oec Wel te ghelouen dat Wot 
oec ſullen iſt dat wi dat verdienen. Want 
gods bant en is niet ghecranct: Pie viet 
De is om haer exempelẽ na te bolgen wãt 
alfmen haer keeſte bicet fo Werdé wi ghe 
todhen hem na te volghen. Want beefima 
den Wi br haer exeinpelẽ deſe aertſche din 
en Fo minnen Voi Die hemelſche Dingen 

at bijte is Die ſcult die wi deen den an 
deren ſculdich ſijn:want die heiligen heb 
ben van ons keeſte inden hemel. Want die 
heylighe fielen hebben blijſcap op cen ſon 
daer Dpe penitencte doet: Eñ daer om op 
Dat wi antWoerden fo iſt vecht om dat ly 
van ons keeſte doen inden hemel / dat Wy 
oek ban he keeſte Doen inder aerden: Bie 
_ Felle redẽ is om te vercrigen onſe lalicheit 
eñ eet: wãt als wi den heilighen ceren Co 
doen wi onfe aken eñ betagen onte eere: 


Wát haer keeſte is onſe waerdicheit:wãt 


als Wi onſe bꝛoederen ceren Loe ceren Wp 
Ons ſeluen: Wát godlike minne macct al- 
le Dingen ghemeen aertiche heineitehe eñ 
celbige Dingen: Sonder defe tede fo fevt 
iohannes vã damalſco noch ander redenẽ 
jat is hoe wi haer geeft eit haer lichacm 
of hact heilichdom ceren Cullen:Eú Com- 
mich van Dier veden wordẽ genome om 
der heilige waerdicheit. eñ Lommige din 
die dierbaetheit vã baren lichamen Haer 
Waerdicheit is bierderhande. wát fi fijn 





gods vriendẽ gods kindere gods erfgena 


men eñ onfe leytſmannen: eñ hi ſeit deſe 


waerdige ghetugẽ: vandẽ eerſtẽ iohãnes 
ind euãgelien: Hi gaf he macht gods kin 
deren te wordẽ: Aandẽ andert iohannes 
inder euãgelien:No cn Lal íe v niet bieten 
knechtẽ mer vrienden. Mandẽ derd pau 
lus totté vomepné: Dijn wy kinderen ſo 
lijn wi erkghenamẽ Vande vierdẽ leit hi 
aldus:Hoe ſeer ſoudi pinẽ dat ghi eẽ leytſ 
Man vindẽ mochte dat hi di leide tottẽ on 
ſterlliken coninc eñ boer he boer die (pra: 
ke: Die leytlmannẽ fijn Die heiligen vã on 
len geflachte die gode boer Gs binde.dele 
eeren wi als wi in gods willẽ in haer ect 
tempelẽ make vate Wi haer ghedenckentf 
le ín houde Cen anderEneemtinen ín die 
duerbaerheit vã haren lichame: En dact 
leit ohannes damaſcenꝰ bier tedé toe:eñ 
auguſtinus doeter Die vijfte toc daermen 
mede opẽbaert Die duerbaerheit vãde hei 
ligen lichamẽ:wãt der heiligen lichamen 
warẽ gods vatẽ chriſtꝰ tempel eñ buiten 
mit geeſteliker ſaluẽ godlike fontepne eñ 
ecn reeſcap daer die heylighe gheeft doer 
wꝛacht. Want eerſt Waren Cf gods vaten 
Wát hugo leit:gods baten lijn die fuuer 
camerẽ Der heiligen: Tẽ anderẽ Waren fi 
chriſtꝰ tepel Waer of volchter na Dat god 
ouermits ðᷣſtãdenilſe ín haer herte woen 
de:daer bi feit paul?” En Weet ghi nict dz 
v lichamẽ tẽpelẽ fijn des heiligen gheeſis 
Die in v wãdelt Wát god ís een geeft.hiet 
om en ſoudemẽ D niet eerẽ DE leuenachti 
ghen tépel gods eñ tabernaculen:Hier of 
feit tan guldemôt:die menſche heeft ghe⸗ 
noechte ín Die wandẽ te ſtichten. mer god 
heeft ghenoechte inð heiligen bekeert Ba 
uid Pere ic mĩde Die ſcoonheit dijns huys 
welcke lcoonheit niet die ſcoonhz Die me- 
uigerhade marmoꝛſtenẽ make Mer die ge 
maect wordẽ vã menigherhande gracien 
Die cen genoecht dẽ vleilche. mer Die ans 
maect dẽ geeft leuẽdich: Die eẽ — neð 
iiij. 











¶ tan allen lieuen heilighen. 


inð ttjt eñ bedrꝛiecht Die oghen. ie ander 
icht ind eewicheit Die vᷣſtandeniſſe: Tẽ 
Derde warẽ fi buſſen vã geefkeliker ſaluẽ 
van goedẽ roke ghegeuẽ den heiligen reli 
quieñ:Eñ dit en t wilelt niemãt Want of 
Daer inð woeſtinen wt een ſteenroetle eñ 
wt eenẽ ſteene Water vloeyde. eñ Wt eenn 
ezels kinnebacken ſamplon dranc als hp 
dost hadde ſo en iſt oec niet onghelouelic 
den ghenen die gods macht weten eñ die 
eere Der heiligen Die vã gode is Dat Wt dẽ 
heiligen lichamẽ blopt ſalue vã goeder ro 
ken: Wen berde fijn ſi fonteinen DET god 
liker minnẽ: Daer om is gheſcreuen: dele 
bleuẽ leuêde inð Waerheit eñ Ci (aen mit 
bier tegen woerdich Boer gode: Chrilſtus 
Die heer heeft ons ghegheuẽ Die konteynẽ 
der geſontheit Cijnve heiliger veliquien Die 
ons menigethande weldadẽ gheu: Ten 
bijften ſijn  veefcap dair Die heilige geeft 
doer Waochte: it feit auguſtinꝰ:Der hei 
ligen lichamẽ en lalinẽ niet made. mer 
men Calle eerẽ wãt doe ſi leekdẽ Doe belet 
tele die heilige geeft tot allé goede werckẽ 
Eñ daer om ſeit paul’: Hoect fijn onder 
uindenis Die ín mé Cpzeect Dat ís chzittus: 
Eñ vã ſinte ſteuẽ is gheſcreuẽ dat ſy nict 
wederſtaẽ en mochtẽ Dee wijſheyt eñ Die 
geeft die Wat hé ſpꝛac. Itẽ ſinte ambꝛoſiꝰ 
{paac ín een exametro:dat is Dat alð duet 
baerſte dat een menlſche is een reeſcap Det 
godliker ſtemmẽ eñ Wet ſpꝛeect mit licha⸗ 
meliken lippen dat hemelſche ant Woert. 
WE derde fo woꝛt deſe feeſte ingheſet ons 
te vᷣhalẽ die rokelooſheit.Mãt al DOE Voy 
luttel ſanctẽ feeſte nochtãs die Wi doẽ Die 
doẽ Wi tokelooſſic eñ Wi latẽ ín Die feeſte 
veel achter ouermits verlumeniſſe eñ on 
wetenheit Eñ ſo dat Wot ind ſanctẽ keeſte 
rokelooſſic doen Dat mogen wi al voldoẽ 
in deſer keeſtẽ. eñ Wi mogen ons ſuueren 
vã onte rokelooſheit:Eñ dele reden is ge 
ſcreuẽ indẽ lermocn datmẽ op Delen Dach 
left; Daer aldꝰ itact:Het is gheoꝛdineert 


* 


datmẽ in deſen dage ſal hebbẽ ghehoech⸗ 
nis vã allé heiligen om Dat ſo Wat die mẽ 
ſchelike bꝛooſheit bi vᷣgetelhedẽ of onwe⸗ 
tenheden of bi onledẽ vã werclijke Dinge 
niet Wel volinaectelic en heeft gedaẽ Dat: 
tet ín deſer heiliger Eec{té Cal Voorden bol: 
daen:Men Cal Weten datter vierrehande 
heiligen fijn vandẽ nien wen teſtamente. 
Die Wi keeſtelijc vieren binnen Den iare eñ 
Dic Wite gað vierẽ op deſen dach om Dat 
wi hem voldoen ſoudẽ Die Wi rokelooſſic 
gheuiert hebbẽ. dat ſijn apoſtolẽ.martela 
ten confeſſoꝛen eñ maechden:Eñ allo ra⸗ 
banus ſeit ſo ſijn deſe beteikent bidẽ vier 
hoeckẽ vã deſer Werelt. Bi ooſt ſo ſijn be 
teikent Dic apoſtolẽ:hi zuyden Die marte⸗ 
laers:bi noerdẽ Die confeſſoꝛẽ:bi Weſt Die 
maechdẽ: Die eerſte ſijn Dic apoſtolen eñ 
haer waerdichz eñ haet boerbarichept is 
openbaer om dat ſi bouẽ alle ſancten fijn 
om Vier ſakẽ:Dit eerſte is in hoechedẽ vã 
waerdichedẽ Wát Lí lijn Die wiſe pꝛincen 
vand kerckẽ eit ſi ſullẽ ſittẽ bydẽ ewigen 
verdomer eñ vechter eñ Lijn ſoete herders 
vã ons herẽ cudde: Bernardus:het Was 
betamelijc datmẽ alduſdanighe leeraers 
eñ herders ſette den menſchelikẽ geſlach⸗ 
te die ſacht weſen ſouden machtich ende 
Wijs.ſacht om dat ſi ons goeðtierlijc ont 
facen ſoudẽ:machtelic om dat ſi ons mach 
telic beſchermẽ ſoudẽ:wijs om Dat ſi ons 
te leuẽ wiſen ſoudẽ doer Die Week die ter 
ſtatwaert leit: Cen anderen Lijn ſi bouen 
Die and inder hoecheit vã wachte: Hier o£ 
fit auguſtinꝰ:god gaf macht lijn apoſto 
Icn bouẽ dye natuer om Dat file gheneſen 
foudé bouẽ Die Duuelé dat ſiſe vᷣdꝛiuẽ fou 
den bouẽ díe elementẽ dat file vWandelẽ 
ſouden bouẽ Die ſieckẽ Dat ſiſe ṽ ſonden 
ontbindẽ ſoudẽ.bouẽ Die doot dat ſiſe bet 
ſmaden ſoudẽ.bouẽ die engelẽ dat ſy ons 
herẽ lichaem makẽ: Wen vicerdẽ lijn ſi bo 
uẽ die ander om Die voerbaricheyt haeree 
heilicheit. wãt om haer grote heilicheit eñ 





gaan allen lieuen heilighen. 


volheit vã gracien Die ín hẽ was.ſoe licht 
chriſtus leuẽ eñ lijn wanderinge in hem 
als een ſpieghel Ef men bekende in he al 
{o mé Dic ſonne bekent aen haer clacrheyt 
eñ dic roc aen haer roke.eñ Dat vuer aen 
ſnre hettẽ: Dier of fept guldemôtop ma 
theú: chꝛiſtus Die fende ſijn apoftolen als 
Die ſonne hair raeyen eñ allo Die vole harẽ 
ſoetẽ vooc Vat ſendet.cũ dat vuer Lijn võc 
ken: op dat te gelikẽ als Die ſonne in haer 
rayen openbaert woꝛt eñ alſomẽ Die role 
ín haer roke gheuoclt eñ alſomẽ dat vuer 


in ſijn vonckẽ ſiet / datinẽſe alſoe bekende 


in harẽ duechdẽ chriſtus cracht: Ten vier 
Den lijn Cp bouẽ díe and in Die cracht haer 
te oerbaerlicheit Bier of (eit auguſtinꝰ eñ 
ſprꝛeect vande apoſtolẽ aldus. Uandé ver 
wWoꝛpenltẽ eñ plounptten eñ luttelſten ſo 
wozden li edelghemaect vlicht eñ verme 
nichuoudicht die ſoete ſpꝛakẽ dye claerſte 
ðltandeniſſen eñ die menichuoudige ſca⸗ 
ten Der ſcarper der welſpeckender eñ der 
leeraers: Die and partie banden heiligen 
ſijn martelaren eũ haer waerdicheyt eñ 
voerbaricheit ís opẽbaer our dat ſi Coc uns 
hichuoudelie ghepalijt Ware eñ opẽbacr 
lic eñ vꝛomelic: Menichuoudelic Ware ſi 
ghepalſſijt fond haer bloct ſtoꝛten ſonðlin 
ghe in dzic manierẽ:noãt allo bernardus 
ſeit foe fijn dꝛie manierẽ vã martelien Con 
Det bloetſtorten. dat is ſparicheit in ouer: 
uloedicheit. dat dauid hadde eñ miltheyt 
in armoede die thobias had:eñ ſuuerheit 
in ioncheden die ioſcph hadde in egipten: 
Gregoꝛius ſeyt datter drye martelien ſijn 
Cond bloctſtorten: wy mogen ſonder plee 
martelaer werdẽ op D3 vor int heete Wait 
lic houden ghevoechtacmbeit:En in dien 
Dat Wi medeliden hebben op die genie Die 
in DE ſin:wat hi leit Die rouwe heeft in 
And ludẽ crãcheit / hi draecht ons herẽ cru 
ce in lijn herte: Eñ datmẽ oee den biande 
mint. daer bi feit hirte vVᷣndraghen latter eñ 
De ghenẽ te minnẽ Die hein hãtẽ dat ts oee 





ur, 
martelie ín hemelrike ghepeynſe: Cen an 
derẽ is li oevbaerlie eñ Dele oerbaerlicheit 
is DE martelaren Ölatenis vã allen ſondẽ 
eñ gaf hem groot loon vã ðᷣdiente eñ Die 
eeWige glorie Wãt hẽ Dit gefehiet om dat 
loon vã haren bloede. eñ hier om hietmen 
haer bloet dierbaer / Dat is bol loons: Au 
guſtinꝰ (cit Wat is dierbaerre Dá Dic Doot 
daermẽ Die ſondẽ mede Blact eñ den loon 
Mede BðVmeert:chriſtꝰbloet is dierbaer Lon 
Der ſonde. nochtãs heeft hp oec gheinaect 
ſijnre martelarẽ dierbaer bloet Bait hi (ijn 
bloet õ gat tẽ loõ:wãt en maecte hi ſimnre 
martelarẽ bloet niet dierbaer / ſo en ſoude 
men dã niet mogen ſeggẽ dierbaer is ons 
herẽ aẽſchim ſiñce heiliger doot. Bernat 
Dus ſeit. drie Dingen Lijn Die der heiligher 
doot dierbaer make: dat is tuſte vãdet pi 
nen:bliſcap vã nieuhedẽ: eñ ſekerheit vã 
cewichedẽ Eñ ons ludẽ ís hiet in drierhã 
De oꝛbaer wãt die martelarẽ ſijn ons ghe 
gheuê in een exẽpel õ te ſtridẽ· Fan guide 
mont ſeit:Bu kerſtẽ du bitte cen ftout vid 
Det : waeſtu datſtu fond vechtẽ vᷣwinnẽ 
moechlte eñ fond ſtrijt ſeghe hebben. ghe 
bruycke Dijn cracht eñ Meine vromelice m5 
Dijnte macht.ſtride vꝛomelic in Defen Mei 
De merct Dijn belofte, neemt vðᷣſtant in diẽ 
(tact Aenliet dijn ridoſcap battu gelocft 
hebſte eñ Dien ſtaet daer Du toe gedaë bit 
te eñ Dat viddtcap daer Du DINE name toc 
ghegeuê hebſte: Wát om dele beloëte he 
ben li alle geuochtẽ. oin delen fact hebbe 
Calle beedonnd mit dele gherechticheyt 
haddẽ ſi ſege Cẽ ander Lijn ons Die heili 
ghen ghegeuë in patronẽ om ons te helpe 
Wât ts helpẽ õs mit hacer vᷣdientẽ: Augul 
tinus (eit: D hoe groot is gods goedertie 
rẽheit Wát hi wil dat ð mãrtelarẽ dien- 
té lijn onſe hulpe Wát hi beproelt dye om 
dat hi ons leerẽ Cal Die fo deiuet hi om ons 
te winnẽ eñ hi wil dz haet pinẽ ſiin onte 
pꝛofijt Vãdẽ andetẽ ſeit ons ſinte iheront 
mus.otf die apoſtolẽ eñ Dic En DOC 
v. 

















{Uanallen lieuen heilighen. 


ſi leefdẽ nochtãs bidden boer dicand doc 


fi voer he ſeluẽ gheſoꝛht ſoudẽ hebbẽ.hoe 


veel meer macht hebbẽ {int als Ci Bon: 
nen hebbẽ eñ gheeroent ſijn: wãt moyſes 
Was cen mẽlſche eit hi Vcreech bp gode ge 
nade ouer (es duſent manne eñ nv als ſy 


bi chriſto ſijn ſullẽ ſi dan minre Gmogen. 


Sinte paul? ſeit:dat he vã gode ᷣgheuẽ 


warẽ inden ſcepe twee hondert eñ lxxvi. 


ſielẽ.eñ na dien dat hi mit chꝛiſto is ſal hi 


dan zwigen: Hie Derde ſanctẽ Lijn cõfeſſo 
ren eñ haer waerdichz is opẽbaer om dat 
fi gode (u dꝛye manierẽ beliden.dat is int 
berte init Wereke eñ mittẽ mode Wãt dat 
belijen mitter heete en ís wiee genoech fon 
der belijen mittẽ mõde:Alſo iã guldemõt 
bewijlimit bier redẽ:op Dat eerſte ſeyt hi 
Pie woꝛtel vã belijnge is dat gheloue vq 
hertẽ wãt belijẽ is Die vꝛucht des geloefs 
daer om ghelijc alſo lange als Die woetel 
is leuẽde inder aerdẽ dattet voelt dat Lijn 
telgherẽ eñ bladerẽ Dt ſchiet mer en ſciet 
ſi niet fo vᷣſtaetmen ſonð twikel dat haet 
woꝛtel doet is in Die aerde:Allo iſt al⸗ 
ſo lange als dat gheloef vanð heeten ghe 
heel is ſo gheeft ſi altoes belien indẽ mõt. 
Eñ iſt dattet belien vᷣdꝛoecht inden mont 
ſo vᷣſtaetinẽ dattet geloue band herte ber 
droecht ís: Op dat and ſeit hi:Noꝛderdet 
di mitter hertẽ te ghelouẽ eñ voer die mẽ⸗ 
ſche niet te belien toe batet oee datmẽ vs 
vbelijt mie ypocrijtſcap alen gheloefde hp 
oec miet mitter hertẽ mer of ſi dinzen Hoz 
dert Die Cond gheloue belien. allo cn batet 
_ proce niette ghelouẽ ſonð belien: Dp dat 
derde feit hi aldꝰ: FL chꝛiſto ghenoech at 
Coc datſtu hé kentte.al waert datſtu hem 
_ iet en belijtſte voer Die mẽſche Lo ſidi oec 
ghenoech dat dichriltꝰ bekent alen belijt 
hi di niet voer gode:eñ en ghenoechtet dy 

níet Dat hi di bekent ſo en ghenoecht hem 

oec niet Dijn geloue. Op dat vierde (eit hi 
aldus Iſt dat di ghenoecht Waer dat ghe 
loue Gand heet to ſoude god dijn herte al 


— * 


leen ghelcepẽ hebbẽ: Nv heeft hi di oec eẽ 
mõt gheſcapẽ om datſtu mitter hertẽ ghe 
louen ſulſte eñ mitten monde belien. Cé 
Derde hebbẽ fi gode belijt mitten werckẽ: 
Hoe een ín gode belijt of oec lochent. ſeyt 
iheronimꝰ ald? op dat Woert: Di leggen 
dat (gode kẽdẽ eñ ſeit:chriſtꝰ is die Wijſ 
heit Die gerechticheit. die waerheit Dic het 
licheit eñ Die ſtarcheit. Men lochent bi on 
Wijlheden die Wij heit. bí ongerechtiche 
den Die gherechticheit. bi logené Die Waer 
heit.bi Die ſondẽ die heilicheit. bí bloothe⸗ 
den die ſtarcheit:eñ alſo dicke als wi ver 
Wonne Woꝛdẽ in Conde eñ ín quaethedẽ. 
allo Dicke loghenẽ Wi gode; eñ alfo Dicke 
als Wi Wel doẽ fo belien Wi hẽ:Die vier⸗ 
De lijn maechden. eñ haer Waerdicheit ís 
opẽbaer: eerſt om Dat ſi bꝛudẽ lijn des ccz 
wigen conincs:Ambꝛoſiꝰ ſeit:wie mach 
eenige ſcoonheit meer vVſierẽ han Dies Dat 
gelige is Die LADE alre hoechſtẽ coninc ahe 
wint is ent bi gepꝛilet wort bande rechter 
eñ vã gode gheheilicht is: Altoes bꝛuyt al 
toes ondertrouwet: Ten anderẽ wãtmẽ 
rekentſle mittẽ engelen: Ainbzoſiꝰ:Die ſu 
uerheit gaet bouẽ die menſchelike natuer 
Wât dair mede woꝛdẽ Wi menſchẽ gelijc 
die engelẽ:mer Der maechdẽ ſege is meer⸗ 
ve dan Die engelẽ.wãt Die engelẽ leuẽ ſon 
der vleys.mer Dye maechdẽ binne den 
bleptche: Ten derde Wát ſi lijn voerbari 
gher dan Die and ſanctẽ:cypꝛianꝰ ſeit:die 
maechdom ís Die bloeme bande kerltelije 
ken gheflachte ſcoonheit eñ ðVciertheit vã 
gheeſteliker gracien eñ u we mare Des lo⸗ 
ues eñ dev eerẽ volmaecter Wort eñ onbe 
ſinet gods beelde:Cẽ vierdẽ wãt men ve 
kentfe boer Die getrouwWe ludẽ eft Want 
pele voerbaricheit Die Die ſuuerheyt heeft 
ís boer die ghetrouwe opẽbaer bp veel re 
deren. wãt Die echt{cap maect den lichaẽ 
vrucht drꝛagẽde. mer luuerheit maect Dat 
hert vrꝛucht dꝛaghende: Auguſtinus Ede 


tier verkielt hi nv inde vleiſche na te vol 


| Gan allen licuen heilighen. 


ghen Dat leuẽ Dee engelẽ dã Dye ouermits 
DE lichaẽ vineert dat ghetal Der ſterfliker 
mẽſchẽ. wãt ſuuerheit is beter eñ laliger 
in drꝛachtichedẽ mer niet dẽ buyc zwaerte 
Maken mer Dat herte te meerrẽ. Wát echt 
{cap bactt kindere des rouwen eñ ſuuer⸗ 
heit baert kindere der bliſcappẽ. Auguſti 
nus: Die ſuuerheit en ís níet ondzachtich 
mer ſi is een drachtige moed vã kinderen 
der bliſcappẽ ouermits DE man Die Du bil 
te here Die Guolt die aerde mit kindere eñ 
wit dele den hemel: Aheronin?: Die echt 
{cap Buolt Die aerde eñ Die maechden dat 
paradijs mer Die cerſte is vã menigerhan 
De ſorge. eñ Die and van ruſte:Gilpꝛecht: 
Pic maechdom is een gheſtille vã lorhe 
vrede Des vleyſchs eñ vᷣloſſinge vã Condé 
heerſcap vã duechdẽ Die cerſte is goet. eñ 
Dic and beter: Iheroniumꝰ:alſo veel is tuſ 
ſchen echt{cap eñ maechdom als tuſſchen 
gheen londe te doẽ eñ veel te doẽ: Pp dat 
ict lichter mach ſeggen als tuſſchẽ goet eñ 
beter eñ Wert ghelüct DE doerne voer den 
roſen: Iheronimꝰ: Fe pꝛijſe echtſcapom 
dat ſi maechdẽ Vinné ſo leſe ic roſen wtẽ 
doerne eñ Wter aerdẽ gout.eñ Waté ſcilpẽ 
perlen Cen vijkſtẽ om dat Lí veel vordels 
hebbẽ. Wát Die maechdẽ Cullen hebbe die 
cronc aureola: Aureola croon Cal Welfen. 
Dic Conderlinge croon haers macchdoms 
eñ Cp ſullẽ alleen een nieuwe Canc ingen 
eñ ſi ſullẽ ghecleet weſen mittẽ leluen cle 
deren daer chriſtus mede ghecleet is eñ ſi 
lullẽ altijt den lam volgen: Cen vierden 
as delft keeſte ingelet om dat wite lich⸗ 
ter vercrigen ſullẽ dat Wi biddẽ op dat te 
gheliken dat Wi alle heiligẽ eerẽ eñ Dat ſy 
allo ghemeynlic voer ons bidde Cullen eit 
dz Wi alfo te lichteliker gods ontterinher 
tichcit betage luilẽ. wát in Case dattet on 
moghelic is dat veele uden bedẽ nyct en 
ſoudẽ werdẽ ðhoert Co (ft ſeker dattet hee 
De onmogelije Waer dat alle hepligen die 
boer ons badẽ niet cn Couden werdẽ ber: 





telt, 
hoet. wãt die heiligẽ biddẽ voer ons met 
Bdienten eñ mit begheerten. mit ᷣdienẽ 
om haer Weldaden in (kaden te ſtaen. mit 
begheertẽ om Dat fi begheren Dat onfe be 
gheerte ons gefchie mer dat en DOE ſi nict 
ly en Weten dattet gods Wille i8:3Dat op 
Delen dach alle heiligen ghemeenlije voer 
ons biddẽ / dat was ghetoont in een viſi⸗ 
oen dat gheſchiede in dat iaer na dat deſe 
keeſte in geſct was ¶ Poe op delen dach 
Die coſter vã linte pieters kercke tc romen 
vã innichedẽ al Dic outaren vᷣſocht hadde 
eñ oec alle die heiligen aengebedet hadde 
Eñ Doc hi ed gecomẽ Was tot fintc pie 
ters outaer.ſo woꝛt hi lapéde: eñ hi lach 
Die coninc Der coningen fitten. op eenẽ hoz 
ghen ſetel eñ al Die engelen omtrent hem 
ſtaende: Doc quá Die maccht maria ghe⸗ 
croont mit ecn blinckende croon . eñ haet 
volchde cen onucetallike menichte vá ma 
gheden Eñ Die coninc font tegen hact op 
Cit dede haer litten op cen ſeteĩ befiden he 
ter nac qua cen Die ghecleet Was mtt ke 
mels haer. eñ hẽ volchde eẽ grote menich⸗ 
te ban oude cerſame luden Ei een ander 
quam daer geclect mit biſſcops ghewade 
en hé volchde cen ghelelſcap alfo oee ghe 
clset: Pact na quam een onuertallic gefel 
fcap van hemelſche ridderſcap. Eñ dact 
nac quam cen (care Dan menigherhande 
luden: Pele quamen altcfamen boer des 
conincs ſetel.eñ ſi acnbeden hem al knie⸗ 
lende: Eñ die gene Die met biſſcops a 
te gheelect Was die begontte Die metten 
cit Die ander longen na : eñ Defe engel Die 
DE coſter leide ſeide hein dit viſioen eñ ſey 
er dat Die maecht Die voer ghinc DIE Moe 
Det gods was.eñ dic mitten kemels hare 
gheclect Was dat Was finte iohãnes bap 
tiſta mitten patetarchen eñ pꝛopheten:eñ 
dic Des biſſcops abt hadde / dat Was fin 
te pieter mitten anderen apoſtolen: eñ vie 
ridders Dat Waren DIE martelaers:eñ dic 
Auber ſcarẽ warẽ Die conteſſoꝛẽ:Die daer 












— 











4 Van allen ghelouighen Cielen, 


al quamẽ boer DE coninc om Dat ſi hé dãc 
Ben (oude band cerẽ diemẽ hem op Delen 
dach dede in Die Werelt eñ daer ſi hé ouer 
al dic Werlt biddẽ ſoudẽ:Daer na voirde 
hi hẽ in een (tat eñ daer ſach hi wiuen eñ 
mannẽ ſulcke leggẽ opguldẽ beddẽ.anð 
ſittẽ vᷣblidende ouer Die tafel mit godlike 
Weelde: And lach hi naect eñ ellẽdich hut 
pe biddende:Eñ hi ſeit Dat Dit dat veghe⸗ 
uiet Was:Eñ bi leide dat Dic oueruloedi⸗ 
ghe Ware Die ſielẽ Die vã haren vꝛienden 
grotelikẽ gehulpẽ Ware: eft Dic Daer (n av 
moede Ware datmẽ Die inder Werelt niet 
en gedochte: En bi hiet hé bat hi dit al Die 
pacus (eggen ſoude dat hi na alre heilige 
dach ſettẽ ſoude ale ſiclẽ dach om Dame 
op dien dach ghemeene Weldadẽ doẽ fou 
de ouer Die Lielen Die gheen ſonderlinghe 
Weldaden vercrighen en mochten: 

n Cielen, 







ary Ns 
| (0) NN | 7 






— — 


——— 2 
— — — 
nds 













N 






Ü 





. — — ij 
rh OA en Wi 
A a Wi 9 EE 


hae) 4) dat Die ficlen Dic geen ſon⸗ 


OSZ Miderlinghe hulpe en hebben 


KSA Vdfoan Cutien tt Werden ghe- 
ye bulpen mitter ghemeente 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ghen Dat Die fielen Wot harẽ bande warẽ 
verlof bp aelmiſſen eñ mit bedinghen: ſo 
ordineerde hp in Lijn clooſter / dat nac Die 
boochtijt vã alte heiligen vierẽ (oude Der 
ghelouigher fielen ghehoechniſſe: Eñ dit 
woꝛt ban alle Die kercken ghepreſen Bier 
machmen twee Dingben ſien:Eerlſt die te 
vepnighen lijn: Cen andere van hact bul 
pen: OE erft ſalmẽ drie Dingen ſien. cerſt 
Wie ſi lun diemen vepnicht Cen anderen 
bi Wien ſi gherepnicht Worden: Een der 
pen Waer Lt ghereynicht Werd: Date ma 
nicten lijn banden genen Die gereynicht 
Worden: Bie eerſte Lijn Die gene Die ſter⸗ 
uen cet Dat ſi voldaen hebben dat hem ge 
fet is:Mer nochtans Loe mocht Ct cl al 
fo grote rouwe hebbẽ dat fp alte haer fon 
den Dact mede of doen Couden.eû te hant 
te hemelvijcke waert baren al en hadde fi 
nyet boldaen Dat ben bevolen eñ gheſet 
waer. Wat berouwenilſe ie cen grote gee 
noecht te boldoë voet Dye Condé eft macct 
fe reyne en ſuuer:Iheronumus feít:Woct 
gode cn vermach met ſo Beel Den tijt ban 
penitencien als Die rouwe noch te deruen 
vã eten en vermach niet alto vele als dat 
doden Der Londen: Mer Die nyet voldaen 
en Hebben haer penitencie cer Dat li ſteruẽ 
Di woꝛde ghereynicht eñ gheluuert mit 
ten vreeleliken bier Des vegheuiers. Ten 
ſi dat pemant ban haren vꝛienden of ma- 
ghen voldoen eñ ghenoech doẽ boet hem 
mer datmen deſe penitencie eenen anderẽ 
mach beuelen. Haer toe behozé bier ſakẽ 
Die cerſte Cake ís datmenſe cen ander be⸗ 
uclẽ Lal dat Dit Voldoe moet Welfen bi des 
pziefters Wille Die Die biecht hoert Pie an 
der fake is datiẽſe vᷣwandelẽ moet om 


Des geens Dier te Doen heeft. Wât hi moet 


Weten in allulckẽ {tact Dat hijs felue niet 
en foude moghen doen mer Dat hinoot he 
uet Danen hem helpe: Pat derde is van 
Des gheens weghen die penitencic hebbẽ 
eñ onttacn lal. dat is dat hi (ín godlijkser 





gan allen ghelouighen Cielen. v. 


minnen eñ caritatẽ die dat ghenoech doen 
ei penitencie doet Weten verdienſtelic eñ 
volmaect. Pat vierde ís vander pine We 
ghen ghewarighe Declinge.dat is datmẽ 
CEE minre pine moet verwandelen in een 
meerre pine. wãt een mẽſche voldoet bet 
gode van hemelrike dat hi ſelue fijn peni⸗ 
tencie Doet DA een ander mẽſche boer hem 
Wat die is dzierhande manier van pijnen 
vats eygen ent willige. eñ alre meeſt Doet 
dele ghenoech. Bie and ís eyghen eñ niet 
Willich eñ Die is int vegheuier. Bie derde 
és Willich eñ niet eyghen alte ts inder ver 
Wandelinge boer geleit. Eñ defe voldoet 
min Dan Die cerlle om Dat fi niet eygen cn 
is.eñ meet Dan Die and om dat fi Willich 
ís. Mer nochtans al valtet bí alto dat dic 
ghene daermẽ penttencie of ghenoech doẽ 
boer ontkaet tot voldoẽ eñ genoech te doẽ 
ſterft. Mer nochtãs moet hy inden veghe 
uier daer of ghepinicht wordẽ. mer noch: 
tans ouermits die pine die hi gedoecht eñ 
die and boer he Doet Coe Weet bite eer ver 
loft. Wát onfe heer ihelus Die rekẽt ſijn pi 
ne eit Der ſielẽ pine te gader. Maer bi ſou⸗ 
De hi indẽ vegheuier hebbe geweeſt twee 
maendẽ. ſo mach gheſchien dat hi binnen 
Eente maent mach woꝛdẽ Blof nochtans 
en mach hi daet neinmermeer Wt comen 
boer Dat Die fcult betacit is. Mer als dye 
(cult betaelt is datmẽ dan doct dat ís des 
gheens Diet doet. eñ het Wederkeert ín Li- 
nen ſcoot. Eñ en heeft hijs niet te doen fo 
Beertet ind Bercken Ccoot eñ bet helpt eenẽ 
Andere Die hem naeſte is Die inden veghe⸗ 
uler is Die ander die int vegheuier varen 
DAE (ijn Die voldaen hebbe haer penitécie 
Dic he gefet was. Mer bi des pricfters vo 
keloelheden foe cn Was machſchien haet 
penitencie niet groot ghenoech. Deſe moe 
ten voldoen int vegeuier dat (ite luttel ín 
Dit leuen voldedẽ ten ſi dattet Dic grote be 
touweniſſe voldede. wát god die die na 
te banden Londen Weet eñ banden pinen 


hi toedoet Die pijne alldet behoetlic ís om 
dat ghene Londen onghecaſtijt en buuen. 
Waer bi Die penitencie Die ghelet ís anter 
li is meerre of mire of gelijc. FS ſi meerte 
Co lal hem dat oec comen tot meerre glort 
en Dat hi meer doet. Is fi ghelijc ſo ilt ghe 
noech Die ſonden Daer mede of te Doc. ís 
Die penitencie minre ſoe ſeitmen datter te 
luttel is Dat voldoet god mit ſijnre gerech 
ticheyt. Mer vanden genen Die in haten 
eynde om penitencie roepen. / Boert Wat 
angultinus (eit Pie ghedoept is cortelick 
hi ſterft lekerlic. Een mẽſche Die welleeft 
bi ſterkt ſckerlijck. Mer Die int eynde pent 
tencie doet eñ DÄ verſoent Wort verſcheit 
bi ſeker dan heen des en Weet ie niet feet 
Dair om houde Dat ſeker eñ laet Dat onte 
ker, Hinte anguttin? leit dit om dat font 
mighe lupden plegen meer rouwẽ te heb⸗ 
ben van node Dan van Wille eñ meer vã 
vreeſen DEL pinnen Dan Van minne Der glo 
tien, Die derde is inden vegheuler te gaẽ 
ſijn dic ghene Die mit hem Derwacrt dra⸗ 
ghen hout bop eñ caf. Wat (ijn Dye ghene 
bie in harẽ tijchedẽ nochtans onder gode 
hem houden mit vleiſcheliker begbeerten 
Want haet vleyſchelike begheertẽ pact ſy 
in leggen datli haer huſen eñ hait wiuen 
eñ haer goet niet nochtans dat ft pet voer 
gode Letten Sele Lijn gheteykent bp dien 
dinghen eñ li Cullen berbzant worden na 
haer maten ban minnen of tc langer als 
bout coster als hop eñ dat alte coꝛtſte als 
caf Ei alfo als ons Cinte auguttinus Geit 
Al en is Dat vuer nict eeWich nochtás foc 
it wonderlike zwaer. Want het gact bo- 
uen alle pinen Die pemant ghedoechde in 
deler Werelt ín Dat leen. Hie en vantmẽ 
allulcke pijnen ín delen leuen / al hebben 
Dic martelaren alſoe groten pijne ghedo 
ghet. Op dat ander dat is bi Wien dat die 
kerſten Cielen ghereynicht Worden „Co lal⸗ 
men Weten dãtle Die duuelen pinigen eñ 
reynighen / ende nyet die goede enghelen. 

















mn 


Wan allen ghelouighen fielen. 


Wát Die goede engelen en quellen Die goe 
De niet. mer Die goede engelen quellen Die 
quade.ende Die quade quellen Die quade: 
Nochtãs machmen wel ghelouẽ Dat die 
goede engelé dicwil haer broedseh haer 
ghefellë vanden eñ trooſten. eñ ſi vmanẽ 
heu dat ſi ghedoechlaemlic vᷣdꝛagen Pi 
hebbẽ oec anderẽ trooſt om dz li leker ſijn 
in die ee wige glorie te comen: wãt li heb⸗ 
ben ſckerheit vã glorie. nochtãs minre dã 
die ghene die daer in ſijn:mer meerre dan 
Die inden Wege ſijn. Want det gheenre ſe 
kerheit die inder glorien ſijn die is ſonder 
arbeiden eñ ſonder vꝛeeſe want ft ontbei 
denle / niet om Dat file hebben eñ Dat lijſe 
niet en ontlien tc Blicfen:mer der gheenre 
ſekerheyt díe inden Wegbe lijn Die ís mit 
ontbeiden eñ mit vreſen:eñ Die indẽ bege 
uier fijn Dic ſijn in die midde waert.Wãt 
ſi ſijn mit ontbeiden ſeker Want ſi ontbei 
den Die glozie ſonð vꝛeeſe: Wát orn Dat ſy 
haven vryen Wille hebbe al vaſt gemacct 
foe Weten ſi dat ſi nemmermeer Londe en 
fouden wogen doen: Díibebben noch an 
deren tvooft Wát ſi hopen datmẽ he helpt 
Het mach geſchien Dattet Waer is Dat Die 
duuelen die Gielen nict en pinighen.mer ſi 
Worden ghepinicht bi gods gherechtiche⸗ 
Den. Op dat derde Waer Die ſielen ghepi⸗ 
Richt Worden. (o ſalmen wetẽ vat ſi wor 
Den ghereynicht in cen (tat Die bider hellẽ 
is Diet vegheuier hiet, Alloe veel Wiler lu 
den legghen. Al legghent lommighe dat 
tet inder lucht is of inder vuerigher aerdẽ 
paer Die Lonne vecht ouer gaet. mer noch- 
tans (oc orden menighe Cielen in mente 
gherhande (leden ghereinicht bi Die wille 
gods. Eñ Dat veel fake om Dat fi lichtelic 
Woꝛden ghepijnt om Dat (Cullen Verde 
haeſtelic verloſt of our ons te leeren of om 
haer miſdaden die ſi in Die ſtadt miſdaen 
hebbẽ. ot om yemãts bede. Eerlt om haet 
Vichte psine, arg gregorꝛius leyt Dat lommi 
ghe (elen ghereinicht Wozde ín ſcaduwẽ 


Wen anderen om Dat (ite eer verloſt fou: 
den mogen Werden op Dat ſi den anderé 
haten noot moghen openbarẽ.eñ vã hem 
hulpe eyſchen eñ alfa te cer Gloft Worden 
¶ Maãt men leeft van eenigherhande viſ 
ſchers die inden herouſt viſchtẽ. eñ ſi vin 
ghen een groot ſtuck ijs voer een viſch eñ 
ſi warẽ daer of blider dan vandẽ biliche, 
om dat haer biſſcop ghepijnt Was vã het 
ten ín ſinen boete eñ fi leiden hem dat ijs 
onder ſinen boeten eñ hi hadder groot (oz 
lacsof. Dp een tijt boerde hi een ſtemme 
van eenẽ mentche Wten ple. Eñ doe hem 
Die biſſcop beʒ woꝛen hadde Wie hi Waer 
foe ſeyde hi. Fe ben een fiele Die ín Dat vee 
uroſen ijs worde gepiniecht om mynẽ lon 
den. Ei ie ſoude Woꝛdẽ verloſt op datſtu 
dertich daghen lanck alle daghe cen miſſe 
ouer mi ſeydes. Poen díe biſſcop half die 
millen ghedaen hadde eñ hy he tot een ann 
Der mille beveit hadde Loe dede Die dunel 
bat al dat volc Lander (tat Worden vech⸗ 
tende . cft Die biſſcop Wozt geroepen orn 
dat gerucht te Millen Eñ hi dede dat mit 
ghewade Wt/ ende liet dien dach miſſe te 
doen. Eñ hi begötte Weder eit doe hí dat 
twee Deel banden millen ghedaen hadde 
fo quâ cen groot heer om Die ſtat legghen 
Eñ ban node moeſte hi oec Dic miſſe laten 
Eñ Daer nae (oe begontte hi die miſſe we 
Der te doen. Eñ doe hiſe al gedaen hadde 
totter laetſter millen toe.eñ hy Weder Die 
mille begonnen hadde foe ontſtack al Die 
(tat eñ lijn huys. sE doemen hé leide dat 
hi Cijn mille liet. ſoe ant woerde hi. Al ſou 
De alle Die ſtat verbrꝛanden ick en falre Die 
milſe niet om laten Eñ als hi die miſſe ge 
daen hadde Loe Wozt Dat ijs gheſmoiten. 
eñ dat vuer Dat ſi waenden Dat li raghen 
dat voir wech als een bedriechniſſe vanð 
{tat eñ ten dede geen ſcade. Tẽ derdẽ om 
onſe leeringe om Dat Wp Weten lullẽ dat 
Die ſondaren grote pine liden. Alſoe te pa 
rijs gheſchiede eñ alloe Die cantor van pa 





9 Warrallen ghelouighen lielen. 


tijs beſcrijft. wãt alſo meeſter ſylo bat ſe⸗ 
reeenẽ ſcolier Die ſieck was dz hi tot hẽ co⸗ 


ne Wilde als hi doot Ware eñ hẽ dã finen 


ſtaet ſeggẽ Eñ nac ſijn doot ſo opẽbaetde 
hi hẽ mit eẽ cappe vã perckemente die vol 
geſcreuẽ Was mit ſophiſmata eñ hi Was 
binnẽ al gedect m3 vlämêvá vuer. eñ lijn 
meeſter braecchde hẽ wie hi waer eñ hi ât= 
Woerde Ickbẽ Die ſcolier Die Dy beloefde 
tot dyte comẽ eñ bi vꝛaechde hẽ nae ſynen 
ſtaet eñ hi feide. ele cappe Bweecht my 
meer eñ vᷣdruct mi oec meer dãok ick cenẽ 
torre op mi hadde. fi is mi gegeuẽ te dza õ 
Dic glorie Dic fc hadde ín mijn ſophiſmata 
Eñ D3 buer daer Diecap mede gedect War 


onð opt vel dz is mi gegeuẽ õ die meniger 


hãdeclederẽ die tc drꝛdech eñ die vlãme to 
mẽt eñ ðbraãt int. eñ doc Dic meeſter ſeyde 
dattet eẽ lichte pine was.ſo ſcide Die dode 
hẽ dz hi lijn hant voerſtake Eñ doe hp Lijn 
hãt voert gheltekẽ hadde ſoliet hy dactop 
ballen cé luttel ſweets ende dooꝛgate DES 
meeſters hãt / eert eẽ gefeutte ſoude hebbẽ 
gedaẽ:eñ hi woꝛter of getoꝛmẽt ci die do 
De leide alduſdanichbẽ ic al Pele meeſter 
alſo hibuaert wasgewoꝛden õ des mãs 
pine / lo docht ht die Warclt te laté eñ (nn cẽ 
oerdẽte gaen Cé vierdẽ õ Die mildaet die 
ſy gedaen hebbẽ ineẽ ſtede. Mãt auguſti⸗ 
nꝰ ſeit dz die ſielen ſomtijts haer vegeuier 
doẽ in Dic ſtede daer (tin plegẽ te ſondighẽ 
Eñ hiet om ſoc beſcrijft gregoꝛiꝰcẽ crépel 
in dyalogo datter eẽ prieſter Was dic gaer 
ne plach te badẽ eñ hp vant enen mã Dien 

Picten bekẽde altoos bereit tot ſinẽ diẽ 


CCR hy diende hem altoes nactſtelijc. cũ 


doe hihem gaf op enen dach cen ghewijt 
broot boer cen benedirie ende voet dat ly⸗ 
ben lijns arbeyts.ſoe antwoerde hi droek 
Eeliscken. Mader waer omne fo gheckſtu 


mi dit / dit fs heilich bꝛoot mer eenmachs 
níet eten. Mant ick Was hiet voormacis 
heere van deler ſtadt:ende {ck ben hier nv 
ghelet in dat vegheuier na mijn doot. mer 


— ———— — — 


bí. 

icbid v datſtu dít broot gode offerte Hoer 
minen ſonden Ende Dan Co Culltu Weten. 
datſtu ghehoort biſte als du bier comes te 
walſchẽ eñ te badẽ eñ dan du mi hier niet 
En vindes:eñ dele pꝛieſter die ſeide alle da 
ghe cen weke lanc ouer hẽ milſe. ende Doe 
hidaer weder quam Loe en vant hijs daer 
niet. Cen vijkſten om een heylich ſants be 
de. Alſomẽ leeſt dat Patricius een veghe⸗ 
Wier vcreech ín yerlant cit daer oF ſo is ghe 
ſcreuen na finte benedictus dach. Dp dat 
And datis vãder hulpen Dat dieliclenino 
Shen hebbẽ. Baer lalmen drte dinghẽ wt 
merckẽ. Eerſt vãder hulpen diemen doet. 
Ten anderen daermenſe ouct doet. Ten 
derdẽ dieſe doet. Dp die hulpe diemẽ doet 
lijn vier manicrẽ dic ſonðlinghe dẽ doden 
helpen. dat is der goeder ludẽ cñ der vrien 
Den bede eñ haer aelmiſſen end Die miſſen 
eñ vaſten. Dat bedẽ vãden vꝛiendẽ helpt 
dẽſielen dzis opẽbaer alſo bidẽ exẽpel dat 
Gregor? beſcrijkt in paſcaſio dye ecn mã 
vã Wõderliker heilichedẽ Was.Eñ doc ft 
tot Dien tidẽ twee paufenghecoré badden 
eñ doe Die kercken opten enêvaer naouct 
cen drꝛoeghẽ:ſo ſette paſcaſiꝰ altoes dẽ an⸗ 
deren voert als ouermits dwalinghe enb 
daet ín Co bleef hytot in ſijn doot. En voe 
hy doot was ende op die bare Was geleyt 
eñ men hem tengrauc draghen Coude.foe 
taſten aen eenẽ beſetẽ man eñ hp woꝛt tee 
(tot vᷣloſt. Daer nac ouer langhe tijt doen 
german? Dye biſſcop vã cãpanien te badẽ 
ghinck fo vant hi daer ſtaen die voerſeyde 
paſcaſiũ om hemte dienen. Doehihẽ ſach 
Weet hp feet vuaert eñ vꝛaechde he Wat 
bi daer dede. Bi leide dat hi daergheſeteñ 
gewijſt Wastot diet pinẽ alleen ó vat hy 
lijn goct denckẽ hilt tegẽ die anð in DIE kie 
linghe die Hoor ghefeit ís Eñ hibat hẽ dat 
hydnſen heee boor hẽ bade eñ hl (ede dat 


bp híer bp Weten foudeals lijn bede ghe⸗ 


hooꝛt Wareals hi Dact Wed quame eñ hp 
hem daer nict en bonde Eñ doe hi ouer hẽ 














—— — — — — — — — ras : nn — 


en — — 





Aan allen ghelouighen fielen: 


ghebeden haden ht daer nae cen luttel Da 
= Bhen Wed quá Coen bant hi daer paſcaſiũ 
_ ict. Boe Dat dic dodẽ begheren Die ghebe 
DE vandẽ leuendẽ / eñ hoe bequaem dat ſy 
ſijn dat is opẽbaer in cen exempel dat Dye 
‚cantor banpartfsbelerijkt „Hat cen man 
Was díe vã innichedẽ als hiouer een Bere 
bofabinc fo fetdehy Beprofundis: Ende 
doen hé fijn viãden taechden ouer eẽ kerc⸗ 
hok / ſo ſtonden die Doden op.eñ ele hadde 
ín ſijn hant ſijnghetouwe vã ambacht en 
de ſybeſcuddẽ hem vromelickende ſy ver 
taechden ſijn viãden. Peter vã clongi ſeit 


datter eenpape Was dye alle daghe mille 


dede ouer Die dodẽ eñ hi woꝛt hier of boer 
den biſſchop gewzoecht. eñ die biſſcop fet 
tenof van ſynen ambochte:eñ op een gro 


te keeſte doe dic biſſcopouer ecn kerchokte 
metten waert ghinc ſo ſtonden die doden 
opende ſeyden. deſe biſſchop cn heekt ons 
gheen mille laten doen / ende hier en bouẽ 
heeft hy onſen pape benomen / maer en be 
tert bp Dit níet ſoe ſalhyſteruen. Daer na 
abſolueerde Die biſſcopdẽ papeende Dede : 


gaerne miſſe ouer dye dode. ¶ BDie ander 


manier van hulpe is dat hẽ aelmiſſen hul⸗ 


pen. Ende hier of is gheſcreuen indẽ boec 


ke vanden machabeeulchen.zPatdiefletc 


ke man iudas nac dien dat hy een ſomme 


van ghelde ghemacct hadde: dat hite ihe⸗ 


vulalem (ende tien duſent pont ſilucts dz 


men daer offeré (oude Hoor die dodẽ. Dm 
dat hy techtelijck ende gheeftelijck peynſ⸗ 


deom die verriſenis ende hoe (ect Dat Dye 


doden aelmiſſen helpẽ / daer of ſeyt grego 


rius een cxempel ín dyalogo. {Dat ecn 
ridder Woet gheuoert wtenlichame ende 
bp quam haeſtelijck weder eñ ſeyde wat 
hem ghedaen was:want hi ſeyde Dat hp 
gheudert Wastot centre bꝛugghe daer een 
{arte ſtinckende bloet onder liep. Ende 
doe hyouer díe bꝛugghe quam (oe quã bt 
ín eenen campe Die Vol Was vantukende 
bloemen.ende hem dochte Dat Daer Wart 


bergaderinghen van menlchen mit witte 


lederen ghecleet ende ſy worꝛden ghelact 


vandergroter Loetichept der Welrukende 


„bloem. sE dele procue Was op Die bꝛug⸗ 


ghe Coe Wíe Datter niet ouer lidẽ en moch⸗ 
tcdat hi dan biel inden Kinckenden Done: 
heven bloet/maer dte hier ouer ginghẽ Die 
guamen tot deler ſoeter ſtadt. Ende Doen 
daer Die ridder quam Lo lach hi daer eẽ Die 
pieter biet Dic ſeer verladen Was mitecné 
groten lafte ban plet. Ende doc hi vꝛaech⸗ 
De Waer omme Dat dit Dye mã Doochde (o 
Woet hẽ gheſeyt Bit ltjdt hp dact om Wat 
alſmen hem pet beual tedoen van Wake 
Dat hi dã datmeerdede LE nidichedẽ dã õ 
gerechticheit Ei hi ſeide oeck dat hy Daer 
een pelgrim Cach die dele brugge allo ſtou 
telick ghinck als hi heylichlijc gelceft had 


de. ¶ Ben and Walſer Die ſteuen hiet doe 


hi daer ouer gaen {oude Loe viel ht Dact of 
eñ bibleef half op Die brugge eñ half daer 
of. Boequamt daer Wter bloet ommige 


… Mattemostaneneft trecten mittẽ beenen 


nedet waert / eñ ander Witte luden trectẽ 
mittẽ armẽ opWaecrts. Bi doc ſi aldꝰ ſtre 


den:ſoquã dele ridder die dat ſach weder 


tot ſinẽ lichame / mer ſo wie daer BWácn 
mocht hiniet wetẽ.Eñ daer in machmen 
ððſtaen dz díe aelmiſſen Die ſteuen dede hẽ 
daer comẽte hulpe ín deſen ſtride: wãtin 
dien datmẽ mettẽ beenẽ nederwert toech 


ef metten armen opWactt.daer ín vᷣſtaet 


men dat hi niet Wel Wed gheſtaen en had 
De ſinẽ vleyſcheliken Wille eit dat hygaer 
ne aelmiſſen gaf. jat die miſſen Die DODE 
occfeer hulpẽ vat weetmẽ bp veelexẽpelẽ 
¶ Gꝛegoꝛiꝰ leit datter eẽ monick Was ín 
fijn cloefter Die iuſtꝰ hiet / eũ doe ht ſteruẽ 
ſoude lo ſeide hi / dzhi heymelikẽ hav drie 
guldẽ. eñ Doe hi was ĩ deſen rouwe dieht 
hierof hadde ſo fer hi.eñ gregoriꝰ beuai 

ben baoedsdat ſyſijn lichaem mit die. iij. 
gulden grauen ouden in die miſſe eñ dat 
Ep ſegghen Couden Dijn ghelt Ct mit dp (nt 


\ 
f 
B 
8 
Li 





verlies. Cenlactften beual gregorius een 


vaden bꝛoeðs dat hp dertich dagẽ ouer hẽ 


mille dede. cñ doe hidit volbaen hadde lo 
opẽbaerde dele dode optẽ dertichſtẽ dach 
een vãdẽbroeðs eñ ſeide. Cot nvᷣtoe hect 
tet mi qualic gheweeſt mer nviſt mi Wel. 
wãt huydẽ heb ic geſelſcap ð heilighẽ ont 
kaen / wãt het is menich werk vᷣloent Dat 
die miſſe niet alleen en helpt dẽ dodẽ maet 
oecdẽ leuendẽ Mãt gregoꝛiꝰ ſcit oec dʒeẽ 
mã Was die ſiluergroek in eẽſteẽroetle eñ 
Dye ſteenroetſe viel op hẽ eñ doode al (ijn 
gelellẽe. eñ hi bleekaen eẽ lyde vã die ftcen- 
toetle mer hp en mochter nz wtcomẽ. Eft 
õ dz lijn Wijf waende dzhi doot geweeſt 
hadde foe dede fi alle dage miſſeouer hem 
doẽ eñ ſiofferde ouerhẽ broot eñ Wijn eñ 
kaerſen.Eñ dic duuel hadde des nijtend 
quã Die wiue te gemocte drie dagẽ die cen 
na dẽ anderẽ eñ feide haer dz Die milt ghe 
daen waseñ dz ſy õ niet ginghe endealſo 


liet ſy dꝛie daghẽ die miſſe achter. En biet 


na groef cen and mâ ín Dic ffeentoctfe „eit 
bihoozde eens anðs mãs ſtẽmein dic fteé- 
roetſe ropẽ ende ſeide houwet facht/ Wât 
op mijn hooftleit ené grotẽ (teen. Eñ doc 
be dele mã õtſach ende veel iudẽ vgadert 
hadde õ dit geroep te horẽ / lo grock hi we⸗ 
der eñ hi hoorde dz ſelue gheroep. Boe gin 
ghẽ lyalle nactreendefeide Wie biſtu. Hy 
antwoerde endeleide Bouvet fachtelije 
Wätop mijn hooft leit cenen groten ftcen 
eñ ſygrocuen vã beſydẽ ende quamen tot 
hẽ ende vondẽ ghelont eñ toghẽ wt. eñ fp 
vraechdẽhẽ hochi daer aiſo langhe tijt le: 
uende was ghebleuẽ. ende hyſeide dat hẽ 
alle daghe fond drie dagen quã een broot. 
ECN pot wijs / eñ een beenene kaerſe. Boe 
ijn wijt dit hoorde Lo vᷣbide Cp haer feet 
eñ [pbchëdedat biteuende ghebleuẽ Was 
mit hocrofferbande eñ dat haer Die duuel 
haddebedroghen / dat fp ín drie dagẽgeen 
mitſe en had laten lelen ende Dit gelchiede 
in kerarien int bildom vã garnobie Gꝛego 





Qan allen ghelouighen zielen. vii. 


rius ſeyt dateen ſcipman ſijn ſcip brac inz 
Der zee. ende een prielter Dede ouer he mil⸗ 
le eñ daerom quã hi daer na geſont ter 
ʒee:eñ doemẽhẽ vraechde hoe hp ontgaen 
Was ſo ſeide ht vatcen tot he quam doe ht 
int middẽ vãder see was eñ hy gaf hẽ een 
broot doe hi byna vᷣdꝛoncken ascii doe 
hi dat bꝛoot gheghetẽhadde / Doc Wort hp 
Wed gefont ende ſtarck / eñ mẽ nam hẽ in 
ſcip dat voerby hẽ voir. ende mẽ vantdat 
bids broot ontkinc in Dier tijt Doc díe pricf 
ter ouer hem mille dede. ¶ Die vierdeina 
niere dz Die (iele helpt datis datmẽ ouer he 
vaſtet. Daerot (eit Gꝛegoriꝰ „Ber doder 
lielen wordẽ in bier manierẽ Bloft.datis 
Witter prieſterẽ oſferhãde / ende mitter het 
lighẽ bedinghe / eñ mit hactte vriendẽael⸗ 
miſſen / eñ met hoꝛer maghen vaſtẽ. Deck 
hulpt hẽ die penitẽcie dye haer briëdeouce 
hẽ doen. Hier of leytcen lecraer een exẽpel 
Als datter een Wijf Was eñ doc haet mã 
doot Was ſo wãhoepte ſy in armoedẽ. eñ 
haer opẽbaerde Die duueicñ feide hoer dz 
bile rijc makẽ ſoude wildeſi ſynẽ raet doẽ 
eñ ſynen wille. eñ Doe Lijt be beloekde ſoe 
hiet hi hser dat ſyarme ludẽ herbergẽ ſou⸗ 
de eñ ſtoetenſe des nachts wtẽ huyſe. Cé 
Anderen Dat li des nachtes gheeftelikie per 
lonẽ herberghẽ ſoude eñ latenſe mit 5 ont 
cuylheit doen. Wen derdẽ dat Lp mit haer 
clap ẽ inder kerckẽ dẽ diẽſt gods lettẽ fou 
De. Cen vierdẽ datſy dznẽmermeerbiech 
tenen ſoude Ten lactſtẽ doe haer díe doot 
Aen quã eñ hoer foon haet vᷣmaende dat fl 
biechtẽ loude Co fetde fiat fibeloeft had 
De eñ ſy ſeide Dat ſyniet biechten en wilde 
Want Dat biechtẽ en mochte haernictbatẽ 
Mar doe hihaer aen ſach met tranẽ eñ hp 
loelde dz hi penitẽcie lelue ſoude voer hate 
doẽ ſo begõſte ſy rouwetehebbẽ ende Cen 
De hoer loen õ dẽpꝛieſter.mer eet Dic pꝛieſ⸗ 
ter quam Co vielen die duuelen Op haer eñ 
ly ſtark van anxte ende vã vreelen. eñ Doe 
Dic ſone biechte die ſonden Hooy * ende 
i. 














arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haa 


: gan allen ghelouighen stelen 


pede penitencie:eñ als hi die penitẽcie vol 
daen hadde ſo dãcte he ſijn moed vã hact 
Bloſſinghe. Ben ſielen helpt oec of laet vã 


derkercken Eñ daer bydoe cenlegaet bat: 


vãden paeus eenen vꝛomen ridder DAE hy 
int lant vã albanẽ wilde ſtridenindẽ Dien 
{te vanderkerckẽ omoklaet datter toe KOE 
Ende hi voir daer ende hi duerde daer xv. 
Weke ouer lijns babs ziele mztwalefk ma 
nen. Daer na opẽbaerde hé lijn bad claer 
Der dan dye lonne eñ dãcte hẽ hier of. Op 
eẽ anð dz ís vãdẽ ghenẽ daermẽ weldaet 


ouct doet.ſalmen Lier dinghen mercken. 


¶Eerſt Wie ſy fijn die weldaden moghẽ 
helpe, Tẽ anderẽ hoe ſy he helpen moghẽ. 
Ten derdẽ of ſyallen effen ghelijc helpen. 
Cen vierdẽ hoe ſy wetẽ moghen die wel⸗ 
Daden diemẽ ouer he Doet. Vande eerſten 
iste wetẽ dat alfo auguſtinꝰ ſeit.alle dye 
biet ſteruẽ li ſijn herde goet / okt leer quaet 
of in matentuſſchẽ beydẽ die hulpe diemẽ 
Doet Loop Die goede Dat Lijn dãcke díe Noel 
ke diemẽ doet ouer Die herde quade Lijn e= 
Wighe ðvᷣtroeſtinghe vãden minderen „eft 
ouer Die matelijegoet Lijn Lo ſijnt ſuuerin 
ghẽ. Deſehietmẽ herde goet die nadẽ Doot 
nieten gedoghen vegheuier noch helle / eñ 
vã delen ſijnder drie manierẽ Dat Lijn ghe 
doopte kinderen martelaers eñ volcomen 
mẽlſchẽ dz ſijn ſi die welcke volmaectelijt 
en heylichlijcgheleeft hebbe eñ hebbe ghe 
ſticht gout ſiluer eñ duerbaer ſteenẽ dz is 
die minne gods eñ dye minne hoers eeuen 
kerſtẽs eñ goede wercken fo Dat lſi niet en 
dencken Die Werelt te behagẽ / mer god al: 
leen. B al doẽ dele fomtijt dagelicxe ſon⸗ 
pe/nochtäs lo Worden Die ſonden vᷣteert 
wetter hertẽ vangodlijkerminnen / als eẽ 
dropel waters ineen Hier Wordt verteert. 
Paer omme en voeren ſyniet vanhene dz 
tebarnẽ is. Die dan voer yemãt vã delen 


drien baden inder maniere ofenighe wel⸗ 
daden voer hem dede die dede hẽ onrecht 


Allo Auguſiinusſeyt. Hie voor een mar⸗ 


telaer bidt hi doet hẽ onrecht / mer die boo - 
cen goet mẽſche bade daer hi vooꝛtwifel⸗ 

de of hi in hemelrijc waer.dã ſoude die be 
dinghe lijn lof eñ dãck. eñ ſi ſoudecomen 
tottẽgenẽ dieſe Dede. Alſo dauid ſeit mijn 
bedinghe Cullen Wed keerẽ in mijn ſchoot 


Deſe drie Wort ter ſtõt den hemel op ghe⸗ 


daẽ als li (keruê ende [pen hebbẽ geen bez 
geuier Eñ Dit is beteikẽt bp ie Drie Die DE 
hemel ontdaen was / Wwãt doen criſtꝰ ghe 
doopt Was woꝛt he DE hemelontdaẽ. Lu 
cas ſeit. Doe iheſus gedoopt Was eñ hibe 
De Doe Wort den hemel ontdaen. Eñ daer 
by ís betepkêt dat Die hemel ontdac Wort 
alle Die ghene Die gedoopt ſijn Waer Li (Gc 


of out ſijn:datſy dan ſtoꝛuen ſi voerenter 


ſtõt int ewighe leuẽ.want doopſel mitter 
cracht vã criſtus paſſie dat ſuuertet vã al⸗ 
len ſonden. ¶ Tẽ anderẽ Wert dE hemel 
ontdaen ſinte ſteuẽ. Inder apoſtolẽ Werc 
Siet ick lie DE hemel ontdaen. Daer bi is 


_betepket dat DE hemel alle martelarẽ ont- 


daen Wert/alfoe dat ſy daer ín varẽ als ſt 
ſteruen.eñ al hadde ftpet aen hẽ dzte bar 
nen Ware haer paſſye ſuuertet al. ¶ Ten 
derdẽ was dẽ hemelontdaen.Sint iohã⸗ 
nes cuãgeliſta ín apocalipſi. Ick ſacheen 
boze ontdaen indẽ hemel Paerbi is betey 
kẽt dat dye volmaecte ludẽ die al haer pe⸗ 
nitencie voldaen hebbẽ: eñ geen dagelixe 
ſonden gedaen en hebbe: eñ doen ſiſe met 
godlike mine of legaë/ vele wordẽ ter ſtõt 
DE hemel ontdaen als ſy ſteruẽ. Die in die 
belle baten dic ſijn herdequaetende Witt- 
men die ghene Die inder hellen baren ende 
die vᷣdoeint ſijn / in gheentelins en ſoude⸗ 
men daer Hoet bidden. Alſo Auguſtinus 
ſeit.Miſtic dz mijn bad in Die helte waer 
icen bader niet meer voert aen voer dẽ du 
uel.mer dedemen enichgoet Wercouct pe 
mant die verdoemt Waer van welckerlu 
den verdomenilſſe niet en weet beten ſou⸗ 
de he niet baten. datſy ſouden daer bimo⸗ 
ghen loft Wozden:noch vat haer pine en 


| Van allen ghelouighen stelen. 


foudedaet mede geen vlichteniſſe otkaen 
noch daerom en oude ſy bact pine niet tc 
lichter drager Want inder hetlenen mach⸗ 
men gheen verloſſeniſſe crighen in enighẽ 


bande voerſeiden manieren. Die te maet 


goet lijn / dat lijn fi die mit boeren dat bat 
nenmoct.als hout eñ hoyt eñ caf ofte loc 
wie niet boldaëen heeft ſtjn penttécie dye 
beabefet wasõ dat ſyte haeſtelijcker ftoz 
uen. Dele lijn Co goet niet het is noot dat- 
men hem helpt, noch ſy en lijn ſoquaet nʒ 
Die hulpe coemt hete profijt . Die Welda- 
den Diemen Hoor delen doet, Dat ſijn hoor 
ſuueringhen. Want dit (ijn die ghene Dye 
Weldadebelpen moghẽ eñ om defe te hel⸗ 
pen fo pleech Dpe kercke Drie mmanieré van 
daghẽte houden:dat is die ſeuendendach 
die dertichſten dach eñ iaer ghetide. Ende 
Delcredendactof is gheſcreuẽ inde boeke 
die mitrael hiet Mẽ hout de ſeuendẽ dach 
Op Dat die ziele tot des ſabaoths des eewi⸗ 
ghẽ ruſtcomẽ mach:of omdat al bact ſon 
Den moeten vergheuẽ wordẽ Die ſy gedaẽ 
hebbẽ ín haerleuen dat in Cinen dagẽ ouet 
gheledẽ is:of dat hem die Condé ſullẽ wor 
Den vergheuẽ díe li deden indẽ lichame d 
gemaectis vãdẽ bier elemẽtẽeñ in Dic lie⸗ 
lebeeft drie crachtẽ. Men hout dat dertich 
ſte dat dꝛie weruẽtien heekt. oin dat Li mit 
daen hebbẽ teghen die drieuoudicheit end 
teahendietiengheboden gods. Men doet 
daer iaerghetiden om Dat ſy comen Cullen 
ban delen fare den ellendigëtotten e\Welf- 
Ben fare. Eñ Co Wi bieren dat iaer ghetide 
der heilighen tot haetrer eren eñ one oer- 
derlicheyt. alſo Cullen Wioec doẽ der Do- 
Det iaergetide om harer oerbaerlicheyt eñ 
tot onſet innicheit. Op datanderhoe hem 
weldaden moghen helpen Co Calmen ve 
ten dattpbemoghen heipen in drie manie 
nf ertt om dat (p enich fijn Want (y 
ſun eenlichaem mitten ghenen die ind ker 
kennoch ſtriden.eñ daer om ſal haer goet 
ghemeen Lijn. Cenandereom haet Waer 





biif., 
dicheyt die ſi verdienenok Tp leéfscn. Bat 
hẽ dít loude moghẽ helpen / lo yſt oec recht 
datmen den ghenẽ helpe Die dẽ anderẽ ge⸗ 
holpen heeft. Cen derdẽ om die noot wãt 
ſy lijn ín Die ſtaet dair ſyhem ſeluẽniet het 


Peren moghen. Opdat derde Dat Die Wel 


Daden hem allen ſtaen in ſtadẽ / lo ſalmen 
Wetẽ yſt datmẽ weldaden doet ſonderlin 
ghe ſo helpet meer dan enẽ daermẽle ouer 
doet dan dẽ anderẽ. maer doetmẽſe int ac 
meen (obelpêfe meeſt dien die meeſte Wel 
dadenghedaen hebbẽ / op dat ſy in geliker 
ofmeerrenoot ſijn. Hoe dat dte vrienden 
moghen wetẽ die weidaden diemen ouct 


hem doet dat moghẽ wt Weten in biet ma 


nieren. ¶ Eerſt bygods vertoninahe als 


hem god dat vertoent. Céanderé bí wyẽ 
dat hem die goede enghelen bootſcappen. 
Want die enghelẽ die ous behoeden eñ al⸗ 
leonfe daden mercken Die Wi hier doen ſy 


gaen tot hé neder eñ boetſcappẽ hẽ te hãt 


als cen oghenblick. Wen derdẽ biven ſielẽ 
Die ſteruen eñ Dic bihẽ comẽ: Wát die ei⸗ 
Die We deler werlt varẽ ly mogẽ he dit ef 
And dingẽ bootſcappẽ We vierde mogẽ ſi 
dit wetẽ oft oecint gewaer Worden eñ bl 
vertoninghẽ. vant als Cy gheWaer Wor 


de dat haer pine wort ghecort en verlicht 


fo Weten fp dat Ci Worden belicht eñ vat 
men hem belpt. Dpvatderdedat is vãdẽ 
ghenen die die weldadẽ Dog. ſo ſalmẽ ve 
ten of die weldaden lullen moghẽ helpen 
ſo ſullenſe moctẽ doẽ die ghene die in gode 
liker minnen ſijn / wãt doente quadeludẽ 
Co en moghen lyniet helpen. Ende hier ot 
leeſtmẽ een exempel dat op een tijt cen rid 
der op lijn bedde lach mit lijnre bꝛouwen 
eñ die maen ſcheen herdeclaer eñ hi wort 
quaet (preckende baneenen doodẽ ridder. 
Die ſijn gheſelle gheweeſt hande. ende ter 
ſtõt quam dic doderidder ín Die camer eit 
leide hem. Lieue batent en peynlet vã nye 
mant quaet ende verghikt myok ick Di pet 
miſdaen hebbe Ende doen hem die vinder 
ij. 























— — —— ñs— — —— 


—— —— — — 





Wan linte willebroort. 
gheuaren ín hemelrike. Eñ ter ſtont hooz: 
demen in die lucht als ghebrieſch vã lceuz 
wen ende Lan beerenende Lan Woluë eñ 
ſy voerden wech. 
Cic legẽde vã ſinte Millebꝛooꝛt 


vraechde hoet met hem ſtonde Lo ſeyde hp 
Jk doghe menigerhãde pine ten voerſtẽ 
Want ic beſmette op eẽ tijt een kerchok eñũ 
daer vant iceen man die ickſijn cappe nã: 
ceñ diecappe is opmygheleyt ende ſy Wez 
ghet zwaerder dan cen berch.· ende hy bat 
hem dat hi ouer hem dede bidden. Eñ doẽ 
hi die ridder vꝛaechde of hy Handelen pa⸗ 
pe ofte vaneenen anderẽ miſſe Wilde heb⸗ 
ben gheſleyt. ſoe ant woerde Die dode daer 
níet op mer hi ſcudde lijn hoeft, Daer nac 
ſeide Dic leuẽde ridoð oft hy Wilde dz enich 
heremijt ouer hem bade. Boe leide hy och 
gaue god dat hiouer my bade.Eñũ doe Die 
ſeuenderidder beloefde dat hijt ſoude DOE 
Co ſeyde Die dode.eñ ic ſegghe Dy datſtu bi 
nen twee iaren ſteruen ſulſte. Aldus voir 
by wech eñ Die ridder beterde Lijn leuẽ eñ 
ſtarf ín onſen heere. Dat Wiſegghẽ dz die 
weldaden díe dye quade doẽ niet en helpe 
dat is te verſtaẽ / ten waer dattet ſacramẽ 
telijcke ſaken waren als miſſe te doẽ Wát 
Die miſſe en Wort niet beſmet vã eenẽ qua 
Den papen.eit ters Wwaer dat Diegene Dye 
Daer doot ware oft yemãt ban ſynẽ wege 
ghegeuen hadde om gode te gheuẽ of Wot 
te tepken: maer dat ſalmen (onder beiden 
gheuen op dat hem nieten gefehte alfinen 
vanenen lelet. ¶ Het Was ín des groten 
karelstiden ſtride een vidder Die teghẽ Die 
moꝛiaens vechten ſoude.Eñ hy bat linen 
neue waert dat hi inden ride bleue Dat ht 
fijn paert vercochte eñ dat ghelt den armẽ 
gaue.doe hi doot Was doe genoechde Lijn 
neue Dat paertalſo Wel dat bijt ſeluer hilt 
gina cen luttel tijtsfocopenbaerde hem 
Dic doode blinckende als die ſonne eñ Letz 
de góede neue du hebbeſt my doen Welfen 
acht daghẽ in Die pine des vegheuiers om 
dat paert dat ick Dy hiet vercopen ende dz 
gheit om gode te gheuen mer het en Caldp 
niet bliuen onuergolden. Want Die duue⸗ 
len Cutten buen halen dijn ſiele eñ voerẽ⸗ 
lein die heiie eñ ic ben ghereynicht cf ben 









—R 


2 


af 
7 — 


XD 





Nama 





X 






Si 


— 


MWasgchieten Wilgijs vã 
ben (allen ghcbozen die met alſijn huyſge 
ſin alſo gheeſteliken leuen leyde dat hiten 
laetſten opſeyde den ſtaet ſijnre tidoͤſcap 
ende werteen gheettelijckmonick. Ende 
Was boertgaende ín groter bucricheit eñ 
beplichept lijns leuens dat hi veelteykenẽ 
ende miraculen Dede inder Warelt/ maer 
aldus Was Dat beghin der gheboortẽ des 
heplighen baders (inte Willebrordus dat 
oeck vertoent Wot dathem god vercoren 
hadde daerhinoch Was in fijnsmoeders 
lichaem. Sijn moeder Die eens goct erft 
Wijk Was Wort Gtoentcen vyſioen ín ha 


ren flape Want fp fach als haer dochte in 
den hemelcen nyewe maene ontfangbert 
Die waſſende Was tot dat Cp al vol Was: 
Ende Dat Die haeſteliken in baren mont qe 
Uallen Was./Cer font al haet binnentte 
boers lichaems verlichtende mitgrotécla 
ten lichte. Des anderen daechs ghinck ſy 
broechterkercken ende gaf dit vilyoen te 
kennen enen alten deuotẽprielter die hact 
vraechde of (pdesnachtsnae ghewoenlt 
ker manteren der echten bí hozen man ghe 


weelt hadde / welcken Cp mit behooriner J 


ſcamelheit cerbaerliken ant woerde eñ ſei 
DC dattet alſoe ghelchiet was. Boe bedu⸗ 
de haer die prꝛieſter dat viſioen eñ ſeide die 
maen die ghi faecht ban cleyn tot Grootte 


walſen / is die foon die ghy in deſcr nacht 


ontkanghen bebt die mitten lichte ö waer 
heyt die zwarte donckerheit des onghelo⸗ 
uen Cal verlichten ende ouer al díe Werelt 
Wijteft becet ſtroyen Cat DEcloot des ouer 
{len lichts bider geacten Gods. Welcke bez 
dudinghe haers viſioens corts waer isge 
uonden.Want naedat die ſalighe moeder 
haer kint voldraghen hadde / ſo baerdeſy 
baren Coon dien haer god alſote voꝛẽ had⸗ 
De vertoentende Dat kint Woꝛt ghedoopt 
inden heilighen doopte ende Woet ghehie 
ten willebꝛordus:niaet onlanghe date na 
doe dat Kint ghefpeent was ende tot ſynẽ 
cleynen verſtandeniſfe ghecomen Was ſo 
Woꝛttet deuote manne ouergheleuert om 
dattet in heylighen ſcriften gheleert ſoude 
Werden:Wantet cen groot man Wozden 
Couden. Aldacr ontfinck dat ſalighe ſoete 

int lijncerſte crune ende het wort vã mi 
nen deckeen monic. Dat edelkint nã daer 
loleer in duechdentoe dat hymit rijpheyt 


derle denouerieet altenpe iaren kintſlheyt ſo 


endehy bleef daer inden godliken dienſte 
tot dat hi wastwintich tact out Vã daen 
toech hp doe in verlantbegherende dẽgoe 
ben hevlighenb Fop egberio in atte heme 
heyt om der minnen ons beren ihelu criſti 


gaan inte willebroort. 






ix. 

te dienen endemet hem te Weten endedat 
gheſchiede alloe. Aaer Welendeonder die 
Grote gheleerde meeſters die eentoecome- 
De pzedicaer was Des volcx. wort hp vol 
gheleert twalek iaer lanck. In lijn drien 
dertichlte fact bas walſende fn lijnre hee 
ten lo groten brant des gheloeks criſti dat 
tet hemcleyn ſcheen te welen hem leluen 
alleente vorderen in heylicheit ſijns leuẽs 


ten Waerdatbtoecanderen menſchẽ boze 


Derlije Waer ín te pꝛedikẽ dat woert gods 
n deſen verſtont hi dat ointrent Der Cup: 
Der see was een groot lant te bouwẽ daer 
luttel Were luden toe Waren gelet Waer 
omme bp ghedachte der waerks te baren 
Op dathi mittẽalre claerſten lichte Des pꝛe 
dickens dat woert gods verlichtẽ moch⸗ 
tc die harde herten Die van langher onghe 
louen verduyſtert waren. Ald is Co nam 
hymit hem elf broeders mitter ſcluer min 
nen godsontftcken als hi was ende ſi voe 
ven derwaertste ſcepe. Aan def heilighe 
gelcllcappe woꝛdẽ dye ſ omighe namaels 


om dat ſydat woert gods pececten mitter 
Coen Der martelien ghecroent erde Lom: 


mighe van hem biſſcoppen geworden eñ 
hebben naden arbeyt der heyligher predi⸗ 
cacien in vꝛeden gheruſt. Boe deſe heilige 
man mit ſinen gheſellen als voren ghefrit 
fs te ſcepe ghereyſt Waren fo verleende hé 
god Van hemelrijckecenêgoedenWintos — 
ſyhoer Cepl ſtreken inden vifn. Wacrdat (t 

Opgacnde bonden opten rijn boet fept een 
ſterck caſteel dat toc ghenaemt Was wil⸗ 
ten butch / eñ dat vtrecht ís ghehietẽ. daer 
nam aels Die heilighe man linte Willebzo2 
Dus lijn biſſchops ſtoel gheſet heeft:maer 
Want dat vrieſche bolck by dat Not voer⸗ 
creuen woendẽmit horen coninck tadho 
dus alhcel verhart was in vat heidenſche 
leuen / ſo dochtet den heylighen man goet 
Dat hytoghe ín vrancrijck om te ſpꝛekẽ dẽ 
edelen hete puppinum van dien lande Die 
welcke hem ontEineinitalder agr ii cn 

iij. 














¶ Van Cinte willebroort. 


Wilde niet dz hi noch ſijn volc beroeft ſou 
De Welfen van lo groten heilighen doctoer 
waer omme hihem voerlach inden eynde 
lijns rijcr ſommighe ſtedẽ als dat hp Daer 
Wtroden ſoude die diſtelen eñ Die doornẽ 
des ongheloefs ende inſayen metter graci 
en gods dat (act des claren godliken gelo⸗ 
ues.Als doe deſe heilighe man mit groter 
vlitichz ouer allopẽde D3 ſaet des woerts 
gods bíder godliker gracien Wijt eñ breet 
in veelre menſchen herten ontfangé woort 
eñ daer grote vꝛucht of comende Was. fo 
verblide hp hem die voorſeyde puppinus 
Wt menichuoudicheyt der vrucht. die Dt 
lijn peedicacten ghecomen Was eñ dochte 
om meerre goet met ripen rade hem te ro⸗ 
mente ſenden / op dat hi banden heilighen 
Vader ſergius die Doen paus Was biſſcop 
(oude Worden ghewijt op dat hi alſo mit⸗ 
ter benedixien des aertſchẽ badersci met 
ſynen ghebode mede gheitarct eñ geleynt 
meerder ſtãtachticheit dz woertgods lou 
De kondighen. Boe puppinꝰhem dit Loor 
deide ſo rekende hen díe heilighe mandes 
onwaerdich ef en wilde dat cerſt niet con 
ſenteren. Aenghemerct dz hiouerleide Die 
doechden ende Die heilicheyt des leuẽs Die 
tot eenen goeden bilſcop toe hooren die hp 
nac lijn vermoeden niet in he ſeluẽ en vãt 
welcke Duecht ende heilicheit Die heilighe 
apoſtel {inte paul? (ijn diſcipel thymotbe: 
us leerde die in eenen goeden biltcop ſuilẽ 
moeten welen Bice teghen viet hẽ die her: 
toge puppinꝰ mit aldergheeſteliker Wact 
dicheit / dat hijt vmmer om godes Witter 
doen ſoude.eñ hy dat nochtans altijteer⸗ 
bactliken eñ ſcaemlike weygherde. Ten 
laetſten woꝛt hi verwonnen Wter begeer 
ten des hertoechs eñ al die anð eñ ged wõ 
ghen hẽ bider ordinanciẽ godseñ gaf doe 
ſijn conſent verkieſende meet oetmoedic⸗ 
heyt te obedieren veelre menſchen tact dã 
mit herdicheit fijn eyghen Wille te volghẽ 
ef alloe worthi doe mit eerliken gelelcap 


te romen ghelent Maer vier daghente bo 
ren eer hi teromen quam ſo Woꝛt die heilt 
ghe vader Die paeus ín ſinen laep banders 
heylighen enghel beemacnt dat hi die hei⸗ 
lighe vrient gods mit alre ceren ſoude ont 
kanghen om dat hyeen toecomẽde verlich 
ter ban veel ziclen Welfen ſoude / ende dair 
om te tornen ſoude comen om Dat hy ban 
bem een aertſch biſſcop gheconſacreet fous 
De Worden. Ende dat hi den heilighen mã 
niet weygheren en ſoude ſoe wat hp her 
bidden ſoude. Mt deſer enghelſcher open 
baringhe Wogt Die heilighe pacus Des ver 
ſekert ende verblijt ende ontfinck bern mz 
alre eeren Eñ doe hy inden heilighen man 
bekendete welen den vierighen beantdes 
heylighen gheloeks eñ heilicheit des leuẽs 
mit volcomenheit alre wijſheit ten gheſet 
ten daghe doe bi tlamen vergadert hadde 
tot (ijn hulpe al fijn eerbare cht heilige price 
ſteren / lo heeft hp den heilighen man ſinte 
picters kercke met behoorlike ſolemnitey⸗ 
ten openbaerlijck in eenẽ aertſchen biſſcop 
gheconlacreertende gheheilicht. eñ gakhẽ 
eenen nyewen naem als dathy voort aen 
clemens ſoude hieten.eñ toech hemm doe aẽ 
ſijn biſſcoplijcke ghewade:endegaf hem 


oeckaen dat cleet ofte ſuperhumerael dat 


alleen naeſt den paeus nyemant draghen 
en mach hyen ſy aertſch biſſcop / vercieren 
dehem mit alre eeren eñ glorien Die tot diẽ 
ſtate behooꝛt. Uoettgat᷑ hihem oec mit al 
te waerdicheyt ban ſijnre herten:alle dat 
hi hem bat in hulpen der heilighen eñ inat 
len gheeſteliken dinghen ende ſaken ende 
alſo gheueſticht met gheeſteliker benedirxt 
en ende voerlien mitgodliken gauen hert 
mede gheuende eñ beuelende Die lalige ge 
boden lijnte auctoriteyten Coheckt hhem 
weder Ome gheleyntom dat WMoert gods 
te prediken. Dit duſdanighen benedirien 
en auctozitepten des hepligen baders des 
pacus tu die heylighe man cen deuoet pre⸗ 
dicaer Dat Woert gods weder gecomẽ tot: 





¶Van tinte Willebroort. x. 


ten voorſeyden hertoghe van vrancrijcke 
diehem metgrote eer waerdicheit ontfan 
ghen heekt hem oeck met ſijnte machtabe 
fent indat werck te pꝛediken ende te leven 
Dat bolc tot allen plaetſen.mer ſonderlin⸗ 
gheíndie noort ſyde ban ſynen rijcke dait 
om ghebzeck ban heilighe leeraers dz licht 
des heilighẽ gheloefs min lichtende was. 
Als daer comende heeft dye heylighe bil⸗ 
(cop inalle DE lande met alte bliticheit dat 
laet des woerts gods ghefapt.dactt hem 
dochte noot ende nutſte te weſen õ die ou⸗ 
De donckerheyt Des ongheloefs te verdri⸗ 
hen. Watgroter vruchten hi daer bi godli 
ker gracien in die plactfen ghedaen heuet. 
Dat tuyghen huden opten dach in ſteden 
dorpenende caſtelen al dat vynnighe bolck 
dat bi ſijnre leereghecomen istot kernnine 
dergodlijcker wãerheit. dat bewilen de⸗ 
die kerckenende gods huyſen díe hy in al⸗ 
len plaetſen daer ghetimmert eñ gemaect 
beeft. Oeckbetuycht dat veel vergaderin 
ghe dergheeſteliker menſchẽ die hi in ſom 
mighe plaetlen ſeer behulpelick hadde ge⸗ 
Weeft, Hier nae began hi buten denlande 
ban vrancrike ander luden vruchtbaer te 
maken mettẽ douweder hemellcher lerin 
ghe. Want op dietijt ſoe cn ontlach hihem 
niet te gaen totten coninc radbodum van 
vriellantmit alle ſynẽ volcke noch int hey 
denſcheleuen te ſtaen. eñ werwaerts dat 
hitoech ſoe kondichde hy dat woert gods 
metalleſtantachticheit Ende die voerley⸗ 
deconinck der vrielen ontfinck den heyn 
ghẽbillcopmit gracien der oetmoedicheit 
merlijn herdeſtenighe heete en Wozt niet 
bemoaret Weer Fontepnen/ des lalighen 
OOS Der pꝛedicacien banden heilighen 
biſſcop. Ende doe die heylighe biſſcop ver⸗ 
ſtont dat hyhẽ geen vrucht boenen mocht 
ſo keerde hi vandaereñ fucrde fine wech 
tot dat kelle vole vã denenetche dz Woert 
godste pꝛediken. Baer op die tijt tegneer 


De Die conine hugerus wieeder bämoede 


dan enich wilde beelt / eñ herder vã hertẽ 
dã enich ſteen mach welen:dye nochtans 
Wte ghebodẽ gods DE bode der waerheyt 
Wit groter eeventracteerde. Waer doc die 
heilighe biſſcop lach dat hief ſijn volck ar 
lo Bhart warẽ in ouder ghewoentẽ der at 
goden eñ gheen hope en haddẽ vã eenighe 
beteringhẽ des volcr / Coe nam hi mit hem 
dertich ionghelinghẽ vor diẽ lande eñ Beer 
de Wc tottẽ wtuercorẽ volcke ban gode 
Des lants vã vꝛancrike. Eñ Die boorleide - 
fongbelingheleerde hy indẽ Weghe in Dat 
heilighe gheloekeñ gaf hem oec dat doop: 
lelom aile peetculen Dic inden langhẽ we 
ghe der waterẽ vallẽ mochte: of dat hidec 
byauonturẽom dat boſe voic vã dien lan 
de geen ſcade en ſoudelidẽ willende daet 
ín vertonẽ die cloecheit eñ loef heit des bo⸗ 
len viants als bewarẽde die lielen mitten 
heylighẽ ſacramẽte des heren. En doe die 
heilighe biſſcop aldꝰ reylende Was fo quã 
hiter plaetſen datt dic landẽ vã denemerce 
ken eñ der vrielen aen maicãder vergader 
den Daer hi vant ceneplant dat kotice lant 
ghenoẽt was van enẽ afgod Diemen daer 
diende / eñ oec een tẽpelok Was ghetimert 
Welcké afgod kotis ghenoemt Was welc⸗ 
ke ſtede banden heydenẽ inailo geoter erẽ 
en reuerencien gehoudẽ Wort dat niemãt 
bande heyden raecte Die beenẽ of eenighe 
dinghen die dair warẽ. Hat oee npemant | 
vter konteynẽ die daer ſprutẽde was wa⸗ ; 
tev en dorſte putten dã diefs ghe wile Als 
Dan die mãgods daer te ſcepeaen gecomẽ 
Was lo bleekhi daer eẽ Wijl tijts tot dzon⸗ 
Wed der zee ouer gegaen was eñ ht moch 


te voert baren Bier en binnẽ ais hi verſtõt 


Dic lotte ghewoente van diẽ volcke eñ Die 
Wꝛeede moet des kellẽ conincx die mit kel⸗ 


re doot plachte doode alle die ghene Die ín 


dele voerſcreuẽ plaetſe die voerſcreuẽ din 
ghenbeulecten eñ Wten putte Water togẽ 
Codoopte hymit aentopinghe Det heiliger — 
drieuoudicheit Drie menſchen — 

iiij. 




















me 


q Van linte willebroort. 


endeabheboetoec tot Die coeken ſijnre noot 
Daukticheit der gheenve Dic met hem Ware 
ſlaen ſouden alte Die beeſten Die indẽ boer 
ſeyden landeginghente Weyden . Als dit 
Dic hepden ſaghen met verwonderen / Loe 
meenden ſy dat hie heylighe biſſcop met al 
le ſijn bolck raſende ſoudẽ Werden.of dat 
ſy haeſtigher doot ſteruen (ouden. Eñ als 
ſy ſaghen dat hein luyden gheen quaet en 
ghelciede / ſo worden ſi ſeer beruaert ende 
gauen datte kennen den coninck radbodo 
die met groten verbolghen ende verwoet 
bett opten heylighen cerwaerdigẽ biſſcop 
toernich weſen dochte / ende dat hi wzekẽ 
wilde dat onrecht dat welcke ſynẽ afgod 
Was ghedaen ende liet drie daghen lanck 
alle daghe dꝛie weruen dat lot Werpen op 
ten waerden heylighen man of enich ban 
ſynen ghefelfcappe Dat hp dooden mochte 
Den ghene Den welcken daer dat lot op ge 
uallen Ware. Mer god ban hemelrike Die 
beſchermde lijn ghetrouwe bolck dic ban 
hem luden nietmeer Dan eenen betepkent 
en orde mitten lote:die welcke mactela 
ve gods ghemaect Wozt als higode ghebe⸗ 
den hadde. Boe Coe woꝛt die heylighe mã 
gheropen totten voerſeidẽ coninc ende hy 
Wort zwaerliken ban hem bevulpt waer 
om dat bi (ijn heilighe ſtede beulect hadde 
eñ lijn afgod onrecht hadde ghedaen Wel 
ke Die boden der waerheyt met ſtantachti 
ghen moede ãtwoerde ende leyde. et cn 

is GOD niet mer die duuel die du aenbedes 
pic Vallo bedꝛoghẽ hout dat bijv (iele been 
ghenmachtotten ewighen viere Dee helle 


Dacr en ismaer een god die hemel eñ aer 
deghemaect heeft eñ al datter in ts. En ſo 


wie hemmz Waer gheloue dient Die geeft 


hydat ewigheleuen / wiens diente ic ben 
ende vermaen vhudẽ dat ghi doch tẽ laet⸗ 


ſten oflatcn Wilt van die ydelheit der oud 
dwalinghe die uwe ouders gehoudẽ heb 


ben Eñ datſtu gheloueſt ineenen god den 


almachtighen vað onlen here ihelumcril⸗ 


tum / eñ laet v doopẽ in ſynẽ name eñalſo 


ghewalſſchen moechſt woꝛdẽ vã alle dinẽ 


ſonden:mer iſt dat ſake datſtu mi verſma 
delft díe v den wech der lalicheyt Wile / ſoe 


ſulſtu ſekerlijck Weten datſtu Die ewighe 


vlãme metten duuel die du dienſte lydẽ pt 
ne inder ewicheit. Hier toe ant woerde Die 
coninc ſeer toernich weſende eñ ſeyde. Fe 
ſye Wel datghi onſe dꝛeyghen nieten ont: 


ſiet ende dzuwe Woerdé ghelijcſijn u we 


wercken. eñ hoe Wel dat hy die pꝛedicaer 


Der waerheyt niet ghelouen en Wilde. Loe 


ſeynde hihem nochtãs mit eerẽ tot puppi⸗ 
nũ den coninck vã vrancrijck die in ſijnre 
coemſte (eer Was verblijt:eñ bat hem dat 
hi in dat Werck der cuangelien volherden 
De Wilde bliuen. eñ in allen eden Dt tree 
den Wilde die diſtelen eñ doornẽ der onge 
louen eñ weder inſayen dat woert des ge 
loeks / welcke oec Die goede pꝛedicaer nyet 
traechlijken vᷣuolchde omme teyſde atten 
plaetſen dooꝛ landẽ dooꝛ ſteden/ doꝛpẽ eñ 
caſtelen biddende al den ghenen dien hite 
vorẽ ghepꝛeect hadde dat ſy bliuẽ Wilden 
mit goeder hertẽ inden opſet eñ vaſticheit 
des rechtẽ gheloefs.Eñ aldus ban daghe 
te daghe dat ghetal der ghelouigher men⸗ 
ſchẽ waſſende was:eñ altijt meerre ſcare 
der ghelouiger quam tot kenniſſe ð Woer- 
den gods So begondẽ veel van hem ludẽ 
Wt vuericheit des heylighen gheloeks den 
man gods te offerẽ eñ te gheuẽ haer patri⸗ 
moniũ / dat lijnbaeverffelijcke goeden die 
welcke ontfinc vã hẽ eñ geboot daer kere 
ken onder hem luydẽte timmeren / eñ ſet⸗ 
te pꝛieſteren ín alle die kerkẽ die int Woert 
gods lijnmede werckers.op datattocvat 
nyeuwe bolck hebbẽ mochte diele Des het 
lighen daechs vergaderen ſoudẽ daccot 
mochten horẽ die ſalighe vmaningheenð 
vã welckenlyontlangẽ mochtẽ dat heili⸗ 
ghe doopſeleñ leerẽ Die regule des kerſten 
gheloets.eñ alſo ginc die mangods vã da 
gete dage boert mitgodliker graciẽgods. 


Wan linte willebrooet. 


Hier nagheuielt dat die coninc vã vꝛãcri⸗ 
ke puppinus ſtarfeñ dat ſy ſinẽ Cone karo 
lus beſat datrike lijns vaðs.die veel lan⸗ 
den vã nacien vã volcke an brochte ter cro 


tie vã vrancrijcke / onder dẽ welckẽ radbo 


dus die coninc vã vrieſlant mitten zwaer 
De verwonnẽ Wot eñ allo is vrieſlant aẽ 
dercronẽ vã vꝛancrijcghebrocht In welc 
ken lande ban vriellant die heilige biſſcop 


willebꝛroordus doe woꝛt gheſet een pꝛedi⸗ 


caet / biſſcop eñ paſtooꝛ:ende lette den biſ⸗ 
ſcops ſtoelop dyetijdt int caſteel / daer nv 
vtrecht is ghetimert. Die den meerre oet 
lakce hadde dat woertgodste predikende 
vrielſchen bolcke dat corts mitten zʒwaer⸗ 
De ban karolus verwonnen was.eñ dat 
bolck metten lichte des gheloefs verlichte 
De fo Die doopende vermeerde ſere dat ker 
ſtengheloue daer hy dat vrieſſche bolck al 
meeſt toc bzochte, - | 5e 
€ Uan ſijn miraculen endeteykenẽ die 
bp hem gbefchieden. 

Q Peentijt als die eerwaerdighebiſ⸗ 
(cop dat woert gods al ommehad⸗ 
deghepreect eñ Wederom kerende gheco⸗ 
men Was tot een eylant ghenoẽt walchrũ 
daer noch gebleuẽ was cenafgod vander 
ouderonghelouen / Welck beelde díe heili⸗ 
ghe man buerich vãder godlijker minnen 
ontltucken brꝛack. Dat doe die coſtet vadẽ 


akgode leer toernich welende ais te Wil⸗ 


len wꝛekẽ dat onrecht ſijns afgods mitta 
lender heeten dat hooft des heylighen bil⸗ 
lcops met eenen blancken zWaerde ſloech 
om dat hooft te cloeuen. maer Wãtgod lſi⸗ 
Hen dienre bewaerde loen hadde hy daer 

Cen quetfurcof.Ende ſijngheſellen die 
mit hẽ waren die begheerden (ere die ouer 
dadicheit des boſen menſches mitter doot 
te wzꝛeken. Maer die onlalighe boſe men⸗ 
ſche wort mit loeten Woerden des heiligẽ 
biſſcops wt horen handen vertofte quijt 
ghelaten / welke nochtans van dien dage 
bäden duuelbeletẽ woꝛt en ten detdẽ da 





| ti. 
ghe ſijn leuen onſalichlijceynde ¶ Opeë 
and tijt doe die heilighe biſſcop ghecomen 
wastot eẽre ſtedẽ ſijns ſtichts Die gehietẽ 
is zwaſtra na dẽ name des Waters datter 
voerbi lidẽde was daer hy eẽ toepatgaen 
Wilde d cortheit des weechs / lodz higaen 
moeſte door een camp eens rijckẽ mãs die 
bolcozens töt. Boe Wort die ghene Die D3 
Cozen behoede ontſtekẽ met groter toornic 
heit opten mã gods eñ began hen zwaer⸗ 
liken te blaſphemeren weicke des heyligẽ 
mans gheſelſcap Wilde weeken / met DYE 
Goede man bedwanck Lijn volck met lach 
ten moede ef woerden dat Cp hé lieten va 
ten / eñ en mochten nochtans dE moet des. 
toernighen mans dye op hẽ toernich was 
niet Glachté/ lo keerde hi weder omme Dé 
wech Die hi ghecomen Was om Dé toorne 
des mans te voldoen:weick oecten derdẽ 
dage Doe hi noch niet of en liet den beplige 
mã te blaſphemerẽ daert veelludẽ lagẽ in 
Det ſeluer ſtedẽ ltarkhi haeſtiger doot doe 
Die heilighe mã omdat woert godste pze⸗ 
dikẽ Wäderde op DE zeekũt pact fijn gefel 
lẽ gebrec ledẽ van foct Water: eñ Die heilt 
ghe man lach dat ſimghelelle feer gequelt 
Waren van doꝛſte / loc riephteen Ban Ciné 
ghelellen eñ geboot hem dat bt gaen ſou 
De onder die tente Díe ſy vanð Conné hettẽ 
op geſlaghẽ haddẽ / eñ makẽ vaer ené cley 
hen put in Dat lant, Eñ doe dat gheſchiet 
Was lo biel Die heylighe mã heymelikẽ op 
ſijn knyen eñ bad den here Die lijn volc in 
Det woeſtinẽ bymoyles Water dedecomẽ 
Wten ſteene dat himit Lijn ontfermbertic= 
bept van die ſandige aetde Wilde laté Wt 
ſpringhen cen fontepne deg waters.· ende 
ter (kont ís (ijn ghebet vᷣhoort ende onder 
vertreck Cachmen daer een focte fonte pne 
ban Water daer fp alle ga dẽ hereof dãc⸗ 
të die DE heilige biſſcopalſoe VOO maecte 
eñ ghewaerdicht hande te horen. Eñ at 
le dronckẽ fp vã dat Cocte Water tot dat ſy 
ghenoech haddẽ eñ namẽ daer J mit hem 


ha 























{aan ſinte Willebzoort. 


datſy behoeuen ſouden totter nootdzuÊte 
des aenſtaende weechs. Dp een and tijdt 
als die heilige mãopreyſe was ſoe lach bt 
tWalcf arme mẽſchẽteſamẽ biddẽ vã den 
ghenẽ die voerbiginghẽ hẽ Wat aelmiſſen 
te gheuẽ:welck hialſo als hi ſeergoeotie⸗ 
rẽ was aẽſachmʒz minlikẽ aẽſichte geboet 
eẽ vãden linEdat hinemẽ ſoude Diecé ſon⸗ 
derlinge goede fleſſche eñ ſcenckẽ dẽ armẽ 


mẽſcẽ Eñ als Cp alle twalef haer genodech 


tegedrõckẽ haddẽ dz ti fat warẽ eñ wech 
Ware gegaen / ſo woꝛt noch Die voerſeide 
kleſſche vol geuõdẽ vãdẽ alte beeſtẽ wijn 
Eñ Doe lijn volc al dit nam lo benedydẽ 
ſy hẽ daer of. Dec ſo quã dele heylige mã 
op eẽ tijt te viſiterẽ ſijn cloeſter ghendemt 


enternacũ / eñ als hp lijn gebet be geſtoꝛt 


hadde eñ oeck mit vredelſker maninghe 
toe gheſprꝛoken:ſo ghinc hi alle die wonin 
ghe eñ huyſinghe der bꝛoederẽ om te beſtẽ 


of daer van enighen dinghen ghebrec we 


ſen mochte alscen goet bad eñ prtelter toe 


naer daer hi Banteen Weinich Wijnsineë 
te tonnelegge eñ bt (lack lynẽ ſtak mit gra 
cten ſijnre benedixien eff oeck mit ſynẽ ge- 
bede in Dat bonge gat vãder tonnẽ eñ gínc 
Wet Inder ſeluer nacht began díe Wijn in 
dat ſelue bat alfoe te Wallen dattet bouen 
ouctliep. Boe die ghene dat Lach díe DE kel 
ee be Waerde Dat bou lijn hoep dye Wijn 
ſo oueruloedich ghewaſſen Was/fo Wort 
hi leer in hem leluen verwonderẽde eñ hp 
en dorſte Dat niet verʒwighẽ dat die godlt 
ke ôtfermbertichept door ſijns knechts be 
nedixie hadde laté gheſcien Eñ biltep ves 
moxghens beoech eft biel Den heilighẽ mã 
te boete ende vertelde hem datter Was ge 
ſchiet. Als dat dic heilighe man hoozde fo 
Dancte hp na lijn ghewoente den heereeñ 
Weboot der broeders dat lijt mirakel at 

y ſaghen voo (ijn doot nyemãt leggẽ en 
ſouden. DOpeen and tijt loquã die knecht 


gods mit linẽ ghelellen tot een huys lijns 


groten vrients begherende daer een wey⸗ 
nich tijtste ruſten ende ſijn moede lede vã 
den langhen weghe Wat te verlichten. eñ 
als hi verſtont dat die vader des huyſghe⸗ 
ſins ghenẽ Wijn bp hem en hadde Loe ghe 
boot hyte halen die bier cleyne kleſchkijns 
die Lijn ghelellen met haet ghenomen had 
Den tot ſolaes des langẽ weechs. eñ hi ge⸗ 
benedide dien inden name des gheens die 
inder brꝛulokt ín chana galilee Water ver⸗ 
wandelde ín Wine Siet bier een Wonder 
nader benedixien Co droncken ſy Wteenre 
cleynre kleſſche tot Dat ſy ſat waren eñ ge 
noech hadden tot viertich mãnentoe. De⸗ 
ſe ſelue heylighe pꝛedicaer reyſde opeẽ tijt 
na ſijnre ghe woenten mit haeſticheyt om 
te pꝛediken bat Wooꝛt gods in vꝛieſlãt:eñ 
om moplicheit ſijns wecchs foe Wilde hy 
dat die moede paerden wat ruſtẽ eñ wey 
den ſouden ineen weyde des riken mans 
Ende Doe Dat den rijcke man Lach fo wort 


| hiontlſteken mitten gheeſte der houerdien 
behoort.ſo quam hy ten laetſtẽ in die keile 


eñ die man began die paerdẽ te ſlaen ende 
wter weydẽte iaghen. Welcke die heilige 
mã mit vriendelijcken woerdẽ toe began 
te ſpꝛeken eñ ſeide laet of lieue broeder ös 
verdriet te doen / wien ſijn nietghecomen 
op b lant tot uwer ſcadẽ mer tot õſer noot 
Deuftichepteen weynich te ruſtẽ in uwer 
Weyden. wy hebbẽte doen dz Werc gods 
daer ghi oeck loon of hebbẽ Cult pft Cake dz 
ghi onsbebulpelijck Cijtende idetonsnb 
metgoeder herten ghedencke D3 Woert ós 
liefs heeren ihelu chriſti daer hy alfoe mit- 
delijck belouet ende leyt. oe Wie v ont⸗ 
kanghet dye ontkanghet my / ende Wie my 
ontkanghet die ontkanght den ghenen die 
mp gheleynt heeft. Ende Wilt mit brede 
lijcker hertẽ als een batent Wat mit ons be 
ne ghaen ín onſen Wech te vorderen opd; 
ghydan ghebenedijt Weder keermoecht 
in v huys. Dien rijcke man in Cijnte boter 
toernicheyt duerende en wilde dye vrede⸗ 
lijcke woerdẽ des heylighen maus niet ín 


varones en 





Ran linte twitlebzoort. xi. 


doechden ontkanghen: maer hi began op⸗ 
ten heylighen man qualiken eñ verWiteli 
Bente ſprekẽ ende leide Bhp noot mimet 
v te drinckẽ eñ brede mit bte make. Meet 
Dat ſckerlijc dat ic dat boor niet hebbe mit 
bte drinckẽ. Die heilige man nã dat bzoot 
Xt lynen mondeende ſeide. Soeghimet 
myniet drincken en Wilt ſo en drinct oeck 
niet.Ende terſtont / ſtõt die heylighe man 
ende ſijn ghelellen op eñ ſyreyſden haers 
weghes.ende Dic rijcke man haeſte hẽ mit 
houaerdigher herten in ſijn huys ende be⸗ 
gan haeſteliken ban binnen te verbarnen 
ban groten dorſte begherende Der barnen 
det magben mít Wijn te bercoelen. Maer 
die bofe montdaer Die heilighe man mede 
gelaftert was mochte dẽ dranc Des Wijns 
nict ontkanghen. Tot hẽ woꝛdẽ die meel 
ters ban medecinen gheropen / Dat (p den 
dorſt ouden doen bergacn eñ gheuen den 
lieken vact dat hidranck ín ſoude mogene 
men. Want hem fijn longben eñ leuerenð 
alle lijn in ghedoemte vã groter droocheit 
ineen ghecrõöpen Waren Eñ daer en Was 
nyemant Die Det barnender longhẽ eẽ dro⸗ 
pel wijns ín ghieten mochte. Cenlactte 
Wot hy beroert met laten berouwe ende 
eerde in beun ſeluen ende Wost bekennen 


He dat dat (inte willebroort was / dien hp 


allo bertozent hadde en begbeerdemet al 
ke herten lijn Wedeecoemfte Des anderen 


factsquam die hepliahe biftcop Weder in 
Dien ſeluen Weabe.ende aloe vroech alft 


Die ſyecke vernãin / Coc hacttede hyhem te 


Moete tecomen ende belden Lijn fruten 
tetde hem Wat pine dat biteetzeft bat hem _biffc 
om der minnen criftí dat hi hem vãder Lice 


tenontbinden Wilde. Ende die man gods 
wortmet barmherticheit op hembewegẽ 
en maecte hem ghefont.endegaf hem mit 


benedixen drincken wt ſynẽ nap / ende ter 
ſtont Was hi vander pinen verloſt:eñ nae 


dat highedroncken haͤdde mieten heilighẽ 
man lo keerde bp ghetont tot Cpnenbupte. 


Belt heylighe biſſcop willebroordꝰ was 
alre eerwaerdicheyt waerdich / bequaem 
van ſtatuer ſijns lichaems van eerbarẽ aẽ 
lichte / blide ban hertẽ / wijs vã rade / vro⸗ 
lijck ban woerden / beſet eñ wijſlick (nat 
len ſeden eñ in allen wercken gods / wac⸗ 
ker ban gode ghemint / ende alle den volc⸗ 
ke ontkanckelijck. Eñ was indẽ oudẽ ka⸗ 
rolus heer vã vrancrijcx tiden ghewordẽ 
Out ban iarẽ eñ volcomẽ in alre volmaect 
heyt ende ontlinck doe van gode menich⸗ 
uoudighe vrucht eñ loon ſijns arbeits.cũ 
ſijn heylighe ſiele wort bãden enghelẽ ge⸗ 
brocht inder ewigher glorien daer yccit⸗ 
EU lyen lalinder ewicheyt: eñ dat lalighe 
lichaem Wort begrauen ín lijn cloefter gez 
noemt epteenacum inde ſtichte ban trier. 
Daer onſe lieve bere Door hem veel miracu 
len doet aen den ghenen Die den heilighen 
man aenropende ſijn.Een groot Wonder 
gheſchiede: doe Die broeders dat hepligbe 
lichaem des heylighen biſſcops mit mnẽ 
ende plalmen / ende ander godlijcke dien⸗ 
ſten ten graucbzochten:Wätdaer Was ſo 
groten loetẽ roeke dye alle menſchen daer 
roken:wes ghelijck li nye gherokẽ en had 
den / datmen dair wt Wel mercken mocht 
dat die enghelen daer teghẽwoerdich Wa 
ten om Des heylighen biffcops wtuaertte 
helpen doen. Ende doemẽ dat lichacm in⸗ 
Det tomben leggen ſoude / ſo Wwoꝛtgheuõ⸗ 
Den Dat Die tombe eenen boet te cort Das 
ghemaect:waer om die broeders (eer dro⸗ 
Wich warẽ eñ keerden hem totonten heere 
in haer ghebede eñ by oientte des heilige 
(cops fo vonden (pna harẽ ghebede . loe 
wanneer als ſi onſen here iefum xp̃m 8 
beden hadden dat díe tombe díe welcke te 
Bozen cenen Hoet te cozt Was ghemaect dz 
Díe bi miraculenghewordẽ Was cen boet 
langer dã dat heuighe lichaem Waerof fp 
gode dancten eñ loefdẽ alle gader, 
¶ Die legende van die vierghe⸗ 
croende martelaers. 





























A 
RE 





an Books, Co 


arly Europe pyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haa 


—— — — — —— — ——— — — — — 


EE a tn — — —— — — — ——— —— —— — — 
— — — — — * — —— == —— = — 
















— | 
u 


B— 
— 
en * 


SEN 
XR 






WE 
xX 
X 





E 
VXEE 
XEX 





NAK 
SLE 
ENEN: 








de | Je bier ghecroende matte 
PE A %laers. dat warẽ ſeuerꝰ cit 

Br \ (eucrian? capafor?efi vic⸗ 
Ante Ms torfan? Die Dede dyocleſi⸗ 
aecn tottet Doot lacn 15 lo 
















peter na 






me níet Weten cn mochte diemen 





nochtãsna beel iarẽ alſoõſe here Wilde ſo 


waſtgeordincert dzmẽ haer hoechnis bie 
rẽ ſoude onð vijf martelarẽnamẽ dʒ Was 
claudiꝰ.caſtoꝛiꝰ.ſimphoꝛianꝰ eñ nicoſtra 
tus eñ ſimpliciꝰ / diet We iarẽna deſe mar 
tclarẽ gepaſſijt warẽ Eñ Wát dele marte 
larẽ haddẽ alte cõſt vã beeldẽ te ſniden.eñ 
om dz ſi dyocleſiaen niet en wildẽ makẽ ð 
ſonnẽ afgod noch offer enn wildẽ fo beual 
dyocleſiaen datmẽſe werpẽ ſoude in lodẽ 
vatẽ alleuẽde eñ daer mede dede hiſe nde 
sce werpé Int iaer õs herẽ. cc. eñ lxxxvij. 
Mmo dele. v. namẽ foe waſt geordineert dz 
me die iiij. eerſte vietẽ loude eñ dzmẽle oic 
bictéfoude díe Dier gecroonde eermẽ haer 
namẽ vãt per na diẽ dz haer namẽ geuõ⸗ 
dẽ Woꝛdẽ / oc bleef die caſtume datmenle 
voert aẽ alhieten ſoude Dic Dier gectoõde. 





| ¶Van die vier ghecroonde. Eñ vã linte Theodorus. 


¶ Die legẽde vã linte Cheodorꝰ. | 


A 
B 
4 


7 
4 
— 
A 


ZA 

7 
7 AG 
A 4, 
4 
4 Z 
AP 
4 
7 
7 
Ge 
Ze 
G _ 
7 
Zg 
G 2 
A 
5 


Z 
ve] 
4 
64 
7 


XR 


RXXXX& 
— 


NN 





) ARE 





Kerns 5 Beodor? Wasond dpocle 
EEN Be € (llacneít marimiaegepaf: 
ú ADP lijtín die (lede maritãnen 
enñ doe he Die vechter ſeide 
f Ear datbiofferde eñ ſijncerſte 
idderſcap aẽ name.ſo ãt⸗ 
woerde theodor? Ic dien minẽ god eñ the 
ſum xp̃m ſinẽ ſonc.Die vechter ſeideſohe 
uet dyne god enẽ ſoon Theodor? leide he 
Ja hi Dierechterſeide he. Soudẽ wihez 
mogẽ kennẽ Theodorꝰ ſeide ghi ſultẽ mo 
gẽ kennẽ eñ tot hẽ comẽ. Aldꝰ gal dierech 
ter theodorus reſpijt dat hiſoude offeren. 
Ende theodoꝛus ghinc binachte in maers 
tempel derafgoden moeder ende oõtſtacſe 
mit viere ende een Dic Dat lach die wꝛoech 
ven Ende doen leydemen in cenen karket 
Dat hy dact Ban honger ſteruen ſoude.eñ 
onfc here openbaerde hem eñ Leide. Cheo 
doze mijn knecht betrouwe dat ickmet dt 
ben:doe quam tot hẽ inden beftote karker 
een grote (care vã wittẽ mãnẽ eñ ſy begõ 
ſten met hete leſen eñ te biddẽ / mer doc dz 





| 


4 Wan tinte Martijn. 


Dic Wachters vande karker ſagẽ ſo vlogẽ 
ſy vã vreſen. Eñ doe ſinte theodoꝛꝰ wtge 
leit was eñ mẽhẽ node offerhãde tedoen: 
lo ſeide hi / al barnſte mijn vleys mittẽ vie 
reeñ al vᷣderfſte mi mit menigerhãde tor⸗ 
mentẽ. Alſo läge als die aheeft in imi is toc 
en lalic minẽ god niet lochenẽ. doe hincmẽ 
he aen cen hout eñ men ſcoerdeſo feerſi jn 
ſyde met yſerẽ crawelẽ / ſo datmẽ Lijn tib⸗ 
bẽ bloot ſach eñ die vechter leide hẽ. Cheo 
Dorus wilſtu met õs Weten ofk mit dynen 
criſto. Theodoꝛꝰ ſeide hẽ. mit minẽ criſio 
hebick geweeſteñ noch ben eñ falé mede 
welen. BDoegebotẽ die vechter te barne eñ 
int vuergak bi Ciné geeſt / mer nochtãs ſoe 
bleef fijn lichaẽ onghequet vãt bier Int 
{aer ons herẽ.cc.eñ. ixxxvij. eñ al die daer 
ontrẽt ſtõdẽ woꝛdẽ Buolt mit ſoeten voke 
eñmẽ hoorde daereẽ ſtẽme ſeggẽde. comt 
Wijn geminde ín dzrike eñ bliſcap des he⸗ 
rẽ / eũ beel luden ſagẽ dẽ hemel tdacn. 
¶ Die legende van (inte Martijn. 









VO ZEE 


F 


EZS 





— 
li, KO 








Ted VESA RN ätt{nus was geboren vã 
/aabarꝛrien der fant in pãno 
Vvapien dzin vytalicnieit. 
rdehi voichde ridðſcap 
Emetlynen vas die cẽ pin 





xiii. 
ce Was banden ridders onder Die keiſers 
conſtantine ende Juliane / maer dat ende 
dehyſijns dancks niet. Want nae dien dz 
hyeen ionc kint Was fo ingeeſte hem God 
loe dat hp doen hi tWatef iaeren out Was 
teghens lijns badersch moeders ondãck 
ghinck ter kercken ende hi badt datmẽca⸗ 
thecuminum maken oude. Ende hy (ou- 
De doe ín Dye woeſtine ghegacn hebbẽ / en 
haddet dye crancheit £i ins vleyſſches niet 
belet. act doe dic keyler wt ghegheuen 
hadde dat der ouder vidders Conen vidder 
(chap acn nemen ſoudẽ boo? haet baders 
Martinus die heylighe iõghelinck Dochy 
vijftien tar out Was. doen Wort hy ghez 
vonghen ridderſcapte volghen eñ aueẽ 
mit enen knape goetlijc liet hy hẽ ghenoe⸗ 
ghen / nochtans diende hi dichke ſijn knape 
En toech hem ſijn ſcoenen Wt ef veechde⸗ 
le Op enen winter voir hpte ambiant in 
Dic (tat Dooz Die poorter cht bem quam eers 
arm man te ghemocte / eñ doedefe armen 
man ba nyemant aelmiſfen en ontkinc. ſo 
Bſtont (inte Martinus vat dele hẽ gehou⸗ 
ben was:eñ hitoech fijn swactt wt ende 
beelde linẽ mantel dien hi bouẽ droech. eñ 
eci deelgak hi dien armen man.eñ dat an 
Det Deel Dede hi Wed acn En opten nacht 
daer na loc ſach hidat ceiftus gecleet Was 
met dien Fucke oänenmantel dat hide ar 
men mẽſche ghegeuẽhadde. eñ hy hoorde 
he legghẽ tottẽ eñgheie die bp he ronden. 
artinꝰ Die noch cathecum inꝰ is Dic he⸗ 
uet int ghedectmet delen ciebe. Hierof en 
Wort die heylighe mä Cinte martius met 
op geblafen én bouerdicheit mer hp kende 
gods goetbept. Eñ doen hi. xvi aer out 
Was (oe Dede hp he dopen eñ om dye bede 
lijns prince diehêgelocfde als hí lijn am. 
bacht voldaen hadde dat hi die Werelt la⸗ 
ten ſoude. eũ alb” volchde ſinte martinus 
twee iarẽ ridderlcap. Bieren binnen qua 
Men Die bacbarine in gallien ende iuliaen 
Den keyler Die Daer teghẽ vechtẽ wude bt 











| 





| 
4— 








a 





pa eN — — — — 
ma met en 





gaf lijn tidders Beel gelts. mer linte mar⸗ 
tinus cn wilde niet langer ridderſcap vol 
ghen eñ bien Wilde gheen ſoudie ontfacn 
mer hy ſeyde totten kepfer. Ick ben criſtꝰ 
ridder mpenisniet gheoerloeftte vechten 
oe haddet iuliaen onwaerde eñ hiſeide 
dat hi om criſtus wille lijn ridoͤſchap niet 
ouer engak / merom veele vãdẽ ſtride Et 
ſinte martinꝰ Dic heylighe man ant woer⸗ 
pc hẽ al onueruaert.Maendi dzict Doe vã 
vreſeneñ niet õ gode. Ic lal moꝛghẽ alon 
ghewapẽtgaen ſtaen al tege Dye ſcare.eñ 
ín ons herẽ name Cal ic mybeſchermẽ mit⸗ 
ten teykẽ des cruyces. CT niet mitten ſchil 
de noch mitten helme:eñ ick lal ſekerlijck 
doer die viandẽ gaen. Eñ hier om ſo dede 
men hem houdẽ om datmẽ bloot Werpen 
ſoude voer die barbarẽ als hi gheſeit had⸗ 
de. Eñ des anderẽ dacchs ſenden Die vian 
DEboetfcappen eñ gauen hem ſeluẽ op eñ 
al dat heet. El des en is gheen twiuel.de 
ſeſeghegheſchiede aldus ſonderbloetſtor 
tinghe om ſinte martinꝰ wille / eñ vã dier 
tijt lict hyſijn ridderſcapeñ bi voit tot hy⸗ 
larium DE biſſcop van pictuers Die hi oꝛdi⸗ 
neerde accolitus.eñ doe vᷣmaende onſe he 
te ín ſynẽ ſlaep dat hy ſijn vader ende ſijn 
moeder ſoude baren verſoecken dye noch 
heyden Ware HE doehy wech voir ſo (ey 
dehy / dat hi alte veel wederſtoots ghedo 
ghede. want int gheberchte vinghen heur 
die moꝛdenaers.eñ Doe Die een bijlopſijn 
hoeft quicte Coe ſchutte een ander dic lach 
met ſijn vechter hantnochtans bondẽ ſihẽ 
pic handen op ſynen rugghe. eñ gauen te 
wachtẽ cen van dien moerdenaers. Mer 
doe die moerdenaers braecchdenof hy Die 
Aach nict CU ontfach foantWoerde hp Dat 
binpe fo ſeker en was om dat hp witte dz 
gods ontkermicheyt quame ſonderlinghe 
inbedzuctheden Eñ hi begonlte DE moer⸗ 
denaerste prꝛeken cil hibekeerdele tot cril 
tus ghelouc / ly leidẽ martinũ weder inde 
wech eñ beldetdẽ daer naheilichlijckente 


Gaan finte Martin. 


ee 


leuen. Eñ doe hyp te melanẽ vooꝛbygincſo 
quam hem den duuelte ghemoete in eens 
menſchẽ ghelikeniſſe:eñ hp vꝛaechde hem 
werwaett dat highinc. Hiantwoerde hẽ 
werwaerts hem onle here riepe. Boe ſey⸗ 
De die duuel.werwaert dattu gaetſte Die 
duuel ſal dy teghẽ weſen. Ei doe he mac 
tinus haddegeantwoert Dye heer fs mijn 
hulper. Icken ſal miniet ontſien wat int 
Die menſche Doen (al. Boe voir dye duuel 
wech: ende linte martinus bekeerde Lijns 
moeder / mer ſijn vader bleek ongelouich. 
ende doe die ongelouicheit alle die warelt 
Doo? groeyde ende hijt welna alleen Wez 
derſtot Co ſloechmẽ openbaerlijck ein vᷣdre 
uen wter ſtat.eñ highinck Wedert te mela 
nẽ / eũ daer maecte hieen clooſter.mer dye 
arrianẽ verdꝛeuẽ hem Daer We eñ hy gine 
alleen met enen pape tegalileen waert eñ 
pact at hionð ander (pile eẽ venijnt cruyt 
Eñ doe hẽ dochte dat hy op Die doot Was 
Co vᷣdzeef hp mit (ijn bedinghe Dat benijn 
eñ dien anxt eñ Die Dele. Ei Doe hy hooz- 
De Datbilari? Wed keerde vãdẽ ellende ſo 
ginc hi hẽ te gemoete eñ hi maecte eẽ cloef 
ter neuẽ pictuers eñ hy hadde Daer cenca⸗ 
thecuminũ.eñ doe hieẽ luttelkijn vtẽ cloe 
{ter gegaen Was eñ hy Wedkeetde ſo vãt 
hi hem gheſtoruẽ fond doopſel eñ hi dede 
brenghẽ én lijn celle.e hi ghinc ligghẽ op 
ſijn lichaem eñ mit ſijn bedinghe bzochte 


hy hẽ weder te liue. Seſe mẽſche plachte 


fegghen/Doe die ſentencie ouer he gheghe 
uẽ was dathy baren (oude in Die doncker 
ſtede / ſo ſeyden twee enghelen dẽrechter: 
dat hi dat ware daer martinꝰom badt.eñ 
doegheboot hi dat hẽ die enghelen weder 
voerẽ ſoudẽ tot ſijn lichaẽ cñ datmẽ mar: 
tin Wed gheuen loude Foch vᷣwecte ht 
eene anderen dye vᷣdꝛonckẽ was.Eñũ doe 
Dic vã Coers ghenẽ biſſcopen hadden (oc 
eylchten ly martinũ al wedttöt bijt leere 
Eñ een VADE biſſcoppẽ die ghecomẽ was 
om dẽ biſſcopte makẽ hi weðſtont marti⸗ 


4 Ganrinte Martin. 
num feet om dat hi leelijc\bas ban abite 
eñ vᷣſmadelic ban aenſichte. eñ datr was 


cen voerbarich biſſcop onder die dekenlorz 
hiet / dat is belcermer. Mer 5 dat daer geẽ 
leſer en was / ſoe nam cẽ den ſoutereñ hy 


las dẽ eerſten pſalme dien hi vant daer Dit 


vers ín ſtont. Bod Wter kind eñ dee fupe 
Bender mont fo voldedeſte den lok om dat 
ſtu ſelſte verderuen dẽ vyãteñ den beſcer⸗ 
merende aldus Wert díe beſcermer vã he 
Allen verſtoten. Poe ſinte martijn biſſcop 
ghewoꝛden was dathi dat gherucht vã⸗ 


Den volcke niet en mochte verdraghen oe. 


ſtichte hitwe milen vanderſtateẽ cioeſter 
ende dacr leefde himittachtich diſcipulen 
in groter abſtinencien Want dact en kẽde 
nyemant Wijn ſonð Die ſiecke / lacht abijt 
veronwaerden ſy / veelſteden kofen haer 
biſſcoppen Mt deſencloeſter. Poemẽ dau 
een oekende boor een martelaer ende ſinte 
martijn niet binden enconſten Lan ſynen 
leuẽ foe ſtont hy op cen tijt op lin grak:eñ 
batonſen here dathi hem vertonen Wilde 
wie hy ware ende ban Wat verdientẽ cũ 
Doc keerde hpbem ommeter luchter fyde 
Ende lach daer ſtaencen zwarte fradu we 
eñ ſinte martinus bezwoerſe. Ende bi fet 
De Dat hy eẽ moordenaer hadde gheweeſt 
cit dat hy om ſijnmiſdaet verllaahë was 
ende linte martijn dedete hãt Lpncoutder 
brꝛeken. Men leeſt in dyalogo dat Seuerꝰ 
ende gallus Ds ſy ſinte mactinus tongere 
Ware eñ volinaectẽ dact Heel dinghen eñ 
eſcreuen dz ſinte ſeuerꝰ achter liet in ſin⸗ 
te martinus leuen. dat ſinte martinus op 
EChre tijt voir tot valenciaen DE Keiler om 
U voorbaerlike fatsc. Der om d3 die kep 
er Wife dat rmtemactinue eylſchen lou⸗ 
De DCS bi niet en foude billen doen. Alſoe 
ſerde DP. Dluptdie doze banden palayte 
boor hem. Eñ doe finte martin? cenWerf 
ende anderwerk woꝛt verſtoten / loe dede 
hyeen haer aen eñ beltroydehẽ met aſſche 


eñ vatte cen Weke Ei Doe hiet hem eenen. 





xiiii. 
ghelten palaſe wertgaen / ende londer ye 
mants verbeyden quam hy totten keyler 
ende doe hẽ die keyſer lach loe en wildeht 
van grãſcappen niet teghen hem opſtaen 
boor dat met gods Wille ſijn fetcl ontſtac 
endeachter begonſtete barren, Doe ſtont 
hi op teghen ſinte martijn om dat higods 
Weakeontlach eñ hyomhelſden ende gaf 
hem conlent tot al dat hi Wide eer hyeyl⸗ 
ſchede. eñ dede hem veel giften bꝛenghen 
maer martinꝰ enõtfincſe niet. Mẽleeſt in 


Dat ſelue dyalogo doe hi die derde dode ð⸗ 


wecte. Poe eẽ oõgelinck doot Was eñ lun 


moeder bat ſinte martijn Dat hp hem ver⸗ 


Wecken wilde loeghinck hi daer die dode 
Was. ondereeñgrote menichte vã het 
den ſoe knyeldehi / ede doe ſton dat kint 
opdaer ſijt alle ſaghen ende Doen bekeer⸗ 
den alle die hepden. Sinte martun Warẽ 
ockonderdanich gheuoelike dinghen eñ 
groyendeeñ onvedelike dinghen. Onghe 
uoelicke dinghẽ / als vier eñ water. want 
opeentijt doe een tẽpel ontſteken as eñ 

Die Wint Dat bier verhiekten huyſe waert | 
datter naeltſtont So clã linte martun op 
Dat dack vãden huyſe cũ highinc dẽ viere 
te gemoete eñ te hant keerde dat bier ed 
teghẽ dẽ Wint Codattet ſcheen Dat d3eê te: | 


ghẽ die ander bacht.alfomen daer of (cit. 


Op eẽ tijt doe eẽ (chip vᷣderuẽ oude, dye 
ſcipman die noch niet kerſtenen Wasriep 
linte martin? god hulptons:ende te hant 
Wert daer eẽ groot geuille. Gꝛoyende din 
ghẽ warẽ hẽoeconderdanich. Wãt doe hy 
in cen ſtat eenẽ oudẽtẽpelon gheworpen 
had eñ hyeen pijnboem offlaen wilde die 
den tempelghewijt was Ende doent die 
dorpers eñ die heydenen wederſtondẽ: ſo 
ſeyde cen man hein ludẽ hebſtu betrouwẽ 
in dinen god. ſoe Cullen Wi deſen boom o£ 
houwẽeñ latẽ opdy vallen eñ is Dijn gon 
met dp Co en Cal Dy niet melchien. Ef doe 
hem dit liek Was ende ſyſinte martijn ge⸗ 
bonden hadden daer hy vallen ſoude / doe 





























San finte Martijn. 


maecte ht eers cruyce ten bome Wert eñ Die 
boom Biel tet and ſidẽ Wert daer DIE doꝛp 
_ uden ſtõdẽ eñ hadſe bi na doot geuallen. 
ef doe ſi deſe miraculen ſagẽ ſo bekeerden 
ſy. onredelike beefte waren he onderdaen 
Alſmẽ leeſt ín dz voerſeide dialogo.doe hi 
ſach die hondẽ enẽ haſe iaghẽ ſo geboot hy 
dé hondẽ dz ſi den haſc niet meer en volch 
dẽ:eñſibleuẽ te hãt ſtaende alsof ſy gebõ 
den haddẽ gheweeſt in harẽ voetſtappen 
oen cen ſerpẽt ouer cen riuier ʒwam.ſo 
ſeide martin? tottẽ ſerpẽte. In õs herẽ na 
me fo beueel ic Dy Wed te Beren eñ te hant 
keerdet Weð / eñ ſinte mactijn Bluchteeft 
ſeide. Die ſerpentẽ horꝛẽ my die mẽſchẽen 
horẽmy niet. Doe eẽ hõt oec bafteop finte 
martinꝰ diſcipel ſo keerde hi hẽ ten honde 

waert eñ ſeide. An ſinte martijns naẽ be⸗ 


pr Eed — — 


als ok hẽ die tõgeof geſnedẽ geweeſt had: 
de. / Sinte martijn die was (eer oetmoe⸗ 
dich. wãt héghemocte eenste parijs daer 
hi quã gaẽ eẽ laſers mä Die alte yſelic waſ 
eñ bi cuſtẽ eñ gebenedidẽ ende hy Woꝛtte 
hãt geſuuert. Pact hy ín die ſacriſtie was 
ſoen beſichde hi niet dẽ biſſcops ſeteleñ in 
die kercke en ſach hẽ nyemãt ſittẽ hyen {at 
fn een ſtoelkijn datnyet ſubtijlen Was dz 
ecn driſtalhiet.hi was vã groter Waerdic 
heit. Mãt me ſeit dat hi gelij dẽ apoſtolẽ 
Was dzõ die gracie vãdẽ heyligẽ geeft Die 
bouen hẽ quã in eẽ hoep viers als hi in die 
apoſtolen quã.Eñ dacrõ plegẽ Die apoſto 
len he dicke te vãdẽ als haergeſelle Mant 
menleſet in dz voerſeide dyalogo. Dat op 
centijtdoe ſinte martinꝰ alleẽ in ſijnre cel 
le was eñ ſeuerꝰ eñ gall” voor die doꝛe ſtõ 
den:ſo hoorde li daer Beel ſtẽmẽſpꝛekẽ eñ 
lii woꝛdẽlſcer vuaert. eñ daer na doeſi Cin 
te mattijn daer of vꝛaechdẽ/ſoſeide hi Ic 
Calt vſeggẽ mer ic bidde v dzghijt niemãt 
enſegt. Agneta Tecla eñ Maria quamen 
tot mieft hi ſeide dz ſi hẽ niet alleen op diẽ 
dachen ðlochtẽ mcr dicwijl alſoe hi leide 


eñ hi leide dat hypetrus ende paulꝰ dicke 
fach.Bp Wasocc fect gerechtich. wãt Doe 
hêdie keiſer marin? node ende men Cinte 


martinꝰ boor drincken gaf Ei doe ſi alle 


waendẽ dz bijt DE keiſer na hẽgeuẽ (oude 
ſo gat bijt ſinẽ pape:wãt hẽ dochte dʒ nye 
mãt Waerdiger en was na hẽte drincken 
eñ he dochte õrecht dz hijt dẽ keiler of Des 
keplers vriendẽ boer DE pape ſettẽ ſoude. 
Biwasocc berde doechtfaem / hi hadde ín 
allen dingẽ fo grote ghedoechſaemheyt al 
was hi biſſcop dz hihẽ liet den clerckẽ miſ 
doen ſonð wꝛake.eñ daerõ en vſtack bile 
niet vã hẽ. Nye en lach hẽ yemãt grã noch 
droeuich noch lache, niet anðs en Was he 
indẽ mõt dãcriſtꝰ. niet en was hẽ int herz 
te ſonð ſachtmoedicheit Heede eñõtferm⸗ 
herticheit. Men leeſt in dz voerſeide dyalo 
go.Dp een tijt doe ſinte martijn ghecleet 
Was mit eenẽruwẽ cleede eñ daer bouen 
met enẽ zwartẽ mãteleñ op eẽ eſel vet. Co 
quamẽ paerdẽ teghẽ he eñ woꝛdẽ vuaert 
eñ die ridos Dier op ſatẽ woꝛden grã ende 
Woꝛpẽ hem ter aerdẽ eñ ſloeghẽ ſcer eñ hp 
vloech vã hẽ ludẽal zwigẽde eñ doẽ Woz: 
den ſy nochgrãmerõ dz hẽ dochte dz hyð 
ſſagẽ nieten geuoelde eñ hi die nz en ſceen 
te achten / mer hoer paerdẽ bleuẽ te hãt ſoe 
valt ſtaende hoe leer datmẽlelloech dat Cp 
hẽ niet en mochtẽ vpoꝛrẽ / tot dz litot ſinte 
mactijn Wed keerdẽ eñ dat ſi haer ſonden 
belieden: eñ higafhẽ oerlof wechte gaen 
eñ doe gingẽ die paerdẽ wech Hi was occ 


ſeer naerſtich in bedinge. wãt alſmẽ leeſt 


in Cijnve legẽde ſo en leetet nẽmermeer vꝛe 
noch wile duerhten beedeokhien las enð 
tuſſchẽ leſen eñ arbeidẽ ſo en hilt hinẽmer 
meer op vãbedingẽ Hi Wasoec ſeerhart. 
wãt leucrus leyt. Boemartin? gecomen 
was in lijn biſdom / eñ hẽſijn clerckẽ lijn 
bedde gemaecthaddẽ op veelſtroes. Doe 
hidaer oplachlo ðſcricte ht he dattet mog 
wer Was dâ het plach te weſen: Want hp 
plach teleggëop dicblooteacrde fond vat 








bp onbe hadde een haer. Eñ hier woꝛt 
by beroerteñ ſtõt opeñ Warp dat toc al 
Weel eft ghinc op Die bloete aerde ligghẽ. 
eñ omtrẽt der middernacht ſo ontftacdat 


ſtroe eñ martinꝰ ſtõt opeñ doẽ hywtgaẽ 
Wilde Fo enmochthiniet Wtcomẽ eit dat 
vuer begrepẽ eñ vᷣbꝛãde ſin cleder.eñ hy 
gat hẽ te bedinghe eñ maecte eẽ cruceende | 
bleef ongequetſtint middẽ vãdẽ biete, eñ | 


hi gheuoelde die vlamme douwẽde Die hi 


qualijc gheuoelt hadde bernẽde. Biemo- 


nikẽ wordẽ ghewecteñ quamẽtot hẽ ghe 
lopen eñ ſy toghẽ mactijn ongequetſt wt 
Dien ſi waendẽ dz vᷣbrãt haddegheweeſt 

Hyhad oeck groot medelidẽ op die ghene 
die miſdaen haddẽ / wãt alle dye biechten 
wildenontkinc hp mit medelidẽ. Wãt doe 


| Die duuel {inte martinũ beritpte waeron | 


me bp tot penitẽcie ontfinck die ghene Die 


Welck eensgheualiẽ Ware, So antwoer 


dehihẽ. wildeſtu dy wachtẽ bäden men: 


ſchẽte hinderẽ: eñ du dine quaetheit wil⸗ 


des latẽ berouwẽ tcfoudebiö trouwẽ die 
ic in gode hebbe di barmherticheit belouẽ. 
hi was oec ſeer goedertierẽ op den armen 
Men leelt indẽ voerleidẽ dyalogo dat doe 


ſinte martinus op eenre keeſte ter kercken 


ert ginceñ hẽeen arm mẽſchete gemoet 


auã alnaect fo beualhi tynẽ archidaechẽ 


dz hi dẽ armen cledẽ loube. eñ doe hi daer 
Mede beyde ſoginc martinꝰ ineen heyme⸗ 
like camer eñ dede lijn roc wteñ gaffen dẽ 
atmẽmẽſche eñ hi hietẽ wechgaen. Ende 
Doe hẽ ſijn archidyake fetde dz hyter miſſe 


rtginghe ſo AntWoerde hp al ſprekẽde 


WE leluẽ dz hi niet gaen en mochte voer 
D3 Die arme mẽſche eẽcleet aen hande. Eñ 
OM dzdie archidiakẽ nieten lach dz hionð 
al naect wasõd 





Van linte Martijn. 


Xb. 


om bij liluerẽ penninghen een cleen coz 
tocrkẽ eñ warpet bã grãlcappẽ voer (ijn 
voeten. eñ (inte martijn deden aen eñ dye 
mouwẽ quamẽ tottẽ ellebogetoe ende hy 
ginc heop díe knien eñ aldꝰ ginc ht õ miũe 
te doene. eñ doen hi miſſe dede ſo quãmer 
een hoep vuers neder op Lijn hooft eñ beel 
ludẽ laghent. eñ hierd keitmen dat hy den 


… Apoftolegelije is.Meeſter Jan belethſeyt 


tot deler miraculẽ meer / doen hi inder mil 


Een lijn handen ophiekallomẽ pleechende 


Die lindẽ mouwẽ neðwert bielé 5 dat lijn 


Aarmẽ te ſmal warẽ /eñ Dic voerſeide mou: 


Wen vãden rocniet bord en vepkende Dan 
tot DEellebogetoc fo bleuẽ lijn armẽ bloot 
BSoequamẽ ouermits miraculẽ guldẽcit⸗ 


culen mit coſtelike ſteenẽ gemaect eñ daer 
mede vrierdẽ die engelẽ fijnarmt. ¶ Op 
Eene tijt lach hteen gheſcorẽ ſcaep eñ fei⸗ 


de . dit feaep heeft dat gebot vde euãge⸗ 


lien voldaen. Bet hadde twetoebe eñ het 
heeft den tene gegheuẽ die gheenẽ en had⸗ 


de eñ ſo ſouden wi doen Hi was oec van 


groter macht ouer Dic duuelẽ wát bi ver⸗ 
Dzeef Die duuelẽ wten meſche Men leeft 
in Dat voerſeide dyalogo dat cen coe beſe⸗ 
ten Was mittẽ duuel eñ ſi berlcoerde vele 


ludẽ.eñ ſi quã lopẽ al Woet teghẽ macté 


nũ eñ ſynen diſcipuleneñ hi hiek lijn hant 
Op eft hietle ſtaen ende Cp bleef al (lie fraë 


de .eñ (inte mactijn Cach dic duuelẽ op hoe 


ten rugghe ſittẽ: eñ hi beruſptele eñ (cíde 
Gact bäder coe ende en Wilt niet hinder 


dat onnoſel beeſte. Eñ doe die duuclen op 


gheuarẽ warẽ ſoe viel die coc te hãts boet 
lijn boeteneft hihictte Wed gaen ghemac 


_ Wjcte harer cudde Wert Hi Wasoecherde 


Cubtíjl om die duuelen te bekennen. Want 


die Duuelen Warehealto ſienlijck Dat hiſe 


opêbacr lach in \bat gedaentẽ dat ly hem 
Bmaecten.odant die duuclen ð wãdelen 


hem lomtijts ín Jupiters ghelike ok Mat 
tis of Ueneris oft Minetue / eñ hi berutp⸗ 
tele alle mit hore namc · ¶ Op rl tijtopé 














Uan inte Martijn. | 


baetde hem dte Duuel ineen conincxgheli⸗ 
keniſſe ghecleet mit cent purpurẽ clede eñ 
ghecroent miteen cronecũ mit guldẽ cou⸗ 
fen ende metenẽ bliden aenlichte. Eñ DOE 
(pbeide lange haddẽ gheʒweghẽ lo ſeyde 
Die duucl.fich ende kekenne martijn Wye 
du dienſte Icben criſtꝰ die neð climmẽ (al 
ter aerdẽ eñ ic wilde dymyeer vᷣtonen. eñ 
doe martinus vandẽ wonð noch zweech 
fo ſeide die duuel echter . Martijn waerõ 
twikelſtunoch als du ſietſte wãt ic bẽ cril 
tus.doe Wort ſinte martijn geleert bande 
heilighẽ gheeſt eñ leyde. Onle heee iheſlus 
criſtũs eñ heeft niet voerleit dz hicomẽ (al 
blinckende met een croen gecroent eñ met 
purpur gecleet. ic en ſalniet ghelouẽ dzcri 
ftus tot mi comẽ ſal /ten ſi dat ic hem ſie in 
Die maniere dat higecruyſt Was eñ mittẽ 
tepkené vã fpnen Wonden. Ende mit dele 
Woerden fo bote hi wecheñ liet grote ſtãc 
ín díe celle. Dinte martijn Witte lãghe te 
Bozen op Welke tijt hí ſteruen ſoude ende 
hyſeydet ſynen broeders : Biet en binnen 
doe hi voir ín dat biſdom ban condelcens 
om breede te makene. Baer hy voir daer 
fach bt inder riuieren hoe Die dukelers Dye 
viſſchẽ vinghẽ. eñ hi leide dat ts Die manie 
te vãden duuelen. Si laghẽ na die ghene 
die hẽ nieten hoedẽ ende vaenſe Dat ſy des 
nieten wetẽ. ende als ſiſe gheuanghẽ heb 
bẽ ſo linde (pfc eñ ſyen woꝛdẽ niet ver⸗ 
fact vãden ghenẽ die ſy Blinde eri vᷣzwel 
ghen.Eñ hibeual den dukers dat ſy Wter 
riuieren voeren / ende ter woeſtinẽ waert 
toghẽ ende ſy dedent alte hants. Ende hy 
puctde inð prouincten eẽ lutteltijts: Wát 


begonſtcranckte wordẽ inden lichame 


ende hi ſeyde ſijn ionghers vat hp lleruen 
dude. moe Weenden ſyalle eñ ſeydẽ. Ha 
per Waer om laetſtu ons/ Wíe laetſtu ons 
die bedzoeft lijn. Wâät ghi weet Wel dz gie 
righe woluen ſullen comẽ onder dijn ſca⸗ 
pen.Soe woꝛt hy beroert mit hozen Wee: 
nẽende weende oeckende bat Here DECK 


en 


Dijn vole nootdruÊttch noch en weoͤſegge 

den arbeit niet Dijn Wille moet gheſcien 
wãt bi twikelde. wãt hien Wilde deſe nz 
laten noch lange vã criſto woꝛdẽ gheſchei 
den. Eñ doe hi ecn (luc tijts denn vede of DE 
cots hadde eñ hem Lijn diſcipulen (eer ba 
den dathiond Lijn bedde dat vã hait ende 
ban afichen Was liet leggẽ eéluttel (kroes 
CoantWoerde hy. Kinderẽ het en betaemt 
niet enighe kerſtẽ mẽſchete ſteruẽ / ſonder 
in haer eñ ín aſſchen. Wát liet ic been and 
excmpel ſo dede íe ſonde. Hy hadde altoes 
die oghen eñ Dye handen tẽ hemel Waerts 
eñ altoos bleef bi in bedinghe mettẽ geel⸗ 
te.eñ om dat hi opwaert altoes lach ende 
he lijn petefters badẽ dat bi lijn lichaẽ ver⸗ 
lichten ſoude eñ hẽ heven ouer lijn ſyde ſo 
ſeide bi. Laet bꝛoeðös laet mi ſcluẽ gewoꝛ 
den dat ic dẽ hemel ſien mach meet dã dye 
aerde op dat wijn geeſt te godẽ varẽ mach 
Ende doe hi dit ſeide ſoe ſach hi den duuel 
bihem (aen ende hy ſeide hẽ. Bloedighe 
beeſte Wat ſtaetſtu hier / du en ſulſte in my 
niet vindẽ maer abꝛahãs ſcoot ſal mi ont⸗ 
fanghen. Eñ ín deſe Woerden gaf hi ſynẽ 
geeſt onð den keyler archadius ende hono 
rius Int iaer onshore CCC.eñ lxviij. 
Eñ ſijn aenſicht woꝛt blinckende als Dye 
ſonne / eñ veel luden hoorden Daer Dye en⸗ 
gelen ſingẽ. eñ tot lijn doot ſoe quamẽ Die 
vã pictauẽ cit vã Cuers. ende daer Woꝛt 
cen groot geſtrijt:wãt die vã pictauen (et 
den hy ís onſe monick / wieyſchẽ Die õs be 
uolen is.eñ Die vã toers ſeiden. Hi is onſe 
pꝛelaet eñ hi is ons vã gode gegheuẽ Mer 

tet midðnacht fo Wozden Die vã pictauen 

alle ſlapẽde eñ Dye DA toers Woꝛpen ſinte 

martinus tot eenre veinſter We eñ voirdẽ 

metlchepẽ Doo Die ligere te toers mit gro⸗ 

ter blilcappen. Ende linte leuerijn die bil⸗ 

ſcop vã Coelen / doe hi opten ſonnendach 

die heilighe ſtedẽ omme ginc allo hi plach 

nader metten op die vze Dat ſinte martijn 

ſtark. lo hoorde hi doen die engelen linghẽ 








¶ Nan linte Martiin. xvi. 


inden hemel. Ende biviep fijn archidiaeck 
of hijt yet hoorde / eñ doen hi Leide dat bijt 
nz en hoordeeñ díe biſſcop leide dz ht naer: 
ſteliek luyſterẽ ſoude ſo begonſte hi ſynen 
hals opwaertste ſtekẽ / onde fijn ort opte 
houdẽ eñ bt ſtõt op Lijn teen eñ hilt hẽ mit 
eenẽ ſtocke. Eñ doe die biſſcopouer bebat 
ſo ſeide hidatti een ſtẽme indẽ hemeihooꝛ 
dereñ die biſſcon leide hé. Mijn here linte 
martijn is nv vᷣlcheidẽ vand werlt eñ nv 
voerẽ hẽ die engelẽeindẽ hemel met die du⸗ 
uelen warẽ daer dien houdẽ wilden:eñ õ 
dat ſyniet en võden in hẽ dat hoer Was ſo 
gingẽ ſy wech metſcandẽ. Eũ deſe archi⸗ 
diaeck mercte diẽ dach eñ die vre: eñ hi be 
Bede Dat ſinte martinꝰ doe ðvᷣſcheidẽ Was 
Seuerus eñ gallus die ſijn leuẽ beſcreuẽ 
doen hi nað metteneen luttel ín ſlaep ghe 
Word Was alſo hi ſcrijkt/ Co openbaerde 
hẽlinte martinꝰ gecleet mit wittẽ clederẽ 
eñ mit enighẽ vuerighen aenfichte eñ mit 
blinckendẽ ogẽ eñ mitroden hare. ende bi 
had in ſijn vechter hätdat boeck daer-{cue 
tus lijn leuẽin geſcreuẽhadde:eñ na Dien 
bat hi hẽ gebenedijt hadde fo ſach hi hẽop 
vareninden hemel eñ hi begheerdemet he 
te Varen Doe wort hiont waken. Bier nac 
guamẽ bodeneñ ſeiden dz ſinte martinus 
binnẽ ðᷣ ſeluer nacht vᷣſcheiden was. Dp 
Die ſeluẽ dach dat linte ambzoltus die bit⸗ 
ſcop vãmelanen miſſe dede Co worthi la 
pende optẽ outaer tuſſcẽ Die propbacte cit 
dieepiſtole. eñ om dz hẽ nyemãt en dorſte 
Wecken eñ Die Cubdpaké Die epiſtole nyet 
en dorſte leſen hy en haddet beuolen : doct 
Wee of dric bꝛẽ gelede ware fo Wecten ft 
hẽ eñ leiden. Pie bre ts ouer geledẽ ců dat 
volcõtheit harde moede/ onfe here beuele 
dat die ſubdiakẽ Die epíftoleleeft.cit bt ãt⸗ 
woerdeen Weet niee geſtoort / Wát (inte 
martijn onle bꝛoeð is Gfcheide eñ ick heh 
be fijn wtuaert gedaen. merõ vat ghim 
wecket ſoen mocht ic Die laetſte coliect ns 
volleggẽ. eñ limercten Dien dach ende die 





vre eñ ſy võden dat linte martijn doe ghe 
ſtoruẽ was.alſo Joãnes beleth feit lo ple 
ghẽ die coningẽ vã vrancrijcke hoer cappẽ 
indẽ ſtridete voeren eñ die ghene die hoer 
cappe wachtẽ die hietmẽ capelanẽ na ſin⸗ 
te martinꝰ doot in dat vier:eñ twintichſte 
laet Doen ſinte perpetuꝰ Lijn kercke grote: 
lijc Sbeuen hadde eñ hi linte martinꝰ lich 
aem Dact in voerẽ wilde een weruẽ ander 
Weruẽeñ derde weruẽ:eñti Ware in bedi 
geneñ ín vaſtẽ ſo en mochtẽ ſi in geenſins 
lijn grak beroerẽ eñ vᷣporrẽ Eñ voe ltia⸗ 
ten Woftden fo openbaerde hẽ euẽ altẽ ſcho 
nẽ ouden mã eñ leide. hoe lange Culdtbet 
Denen ſiet ghi niet dz linte martijn bereyt 
is v te helpen op dzghi vhanden daer aen 
doet.Eñ doe dede hymʒ hẽ ludẽ lijn hãdẽ 
daer aẽ eñ ſihicuẽ d grak opalte lichtelijc 
kẽ eñ leidẽ in die ſtat daermẽ hens vðſoect 
eñ daer na cn wiſtmẽ niet Waer dye oude 
mä voir.Deſe oueruoeringhe viertmẽ fn 
Die maẽt Die Julius hiet. ¶ Erépcl. 
¶ Menlceeſtoec dat twee gelellẽ waren 
en Die een Was blint / eñ die and vᷣcrompẽ 
eñ DIE blinde droech DE Berompé. eñ dic ú 
crompẽ wijſde dẽ blinde den wech:eñal⸗ 
dus badẽ ſite gað eñ beiaechdẽ Heel gelts 
met Doe ſy hoorde dat tot Cinte martinus 
lichaẽ veel ludẽ gheneefden.…/ Eñ doemen 
hẽ lijn lichaë Wter kerckẽ bzochte met pꝛo 
ceſſien õ ouer te voerẽ fo begöfté dele te ôt 
ſien datmen Lijn lichaẽ bꝛengẽ Coude voor 
dz hups dact ſy woendẽ eñ D3 ſy alſo ſou 
DE Wwordẽ gheneſen. Wát ſy en wudẽ niet 
ghenelen Welen 5 dat ſy hoet belach nyet 
ðlielen en Wilden Ende hier omme login 
ghen ſy wt den huyle tot eenẽ anderẽ huy 
fe waert al daer ſy waenden datmen dat 
lichaem niet bꝛenghẽ en loude. Eũ Doe ly 
vãden lichame aldus vloghẽ ſoguamẽ ſy 
hẽ onuerſienlickte ghemoete Eñ õ dz god 
Den ondancbarẽ veeigoets DOEL [oe wor⸗ 
den ſy beyde teghẽ haren Wille ghenelen / 
al warẽ ſy daer om ſeer wins: | 
/ Ue 


























9 Uan linte Be 


eren 
— 


MZ 


—F 


Cic legende vã (inte Bricttus. 

— (Kictius Was (inte marti⸗ 
Qonus archidiaken eñ hyp bee 
et Aram nuüden leer eñ hy pijnde hẽ 


Keten ef martinus ſochte doe ſeide 

hem Cinte brictius. Spoect ghi diẽ ſot / lich 
vã Bie Wát hi is dat die als eẽ Bwoede al 
tijt tẽ hemelwert ſiet. eñ Doe die atme mẽ 
ſche ötfaen hadde vã ſinte marttjn dat by 
bat (ottepCintemactijn ſinte bꝛictiũ ende 
ſeide he. Bꝛictius dũct v dzic een Cot bi eñ 
Doe hijt vᷣſaecte vãſcãdẽ dz bijt niet en ſet 
de:ſo ſeide ſinte martijn. En Waren mijn 
orẽ niet aẽ Die mõt doeſtu dʒ vã vᷣꝛe ſeideſt 
Noerwaer ic ſegge didat ic vã onſenhere 
vᷣcreghẽ hebbe / dzghi nae mi biftcop Woz 
dẽ ſult.maer Wect dzghi veel weðltoots 
hebbẽ ſult int biſdõ. Hoe dit brictius hoor 
De fo befpotte hijt eñ Leide En leide tc niet 
Waer dat dit cen ſot was.Na ſinte martt 
nꝰ doot fo wortbeictiꝰ biſſcop gecolen eñ 
daerna ſo gat hihẽ tot bedinge eñ alas 
hinoch houaerdich / nochtãs Was hi reyn 















ictius biſſcop. 


vãlichame. Op dat.rkr. tact na dat hi biſ 
(cop Was ſoe Walter een gheeſtelick Wijf 
Die lijn clederen pleech te Waſſchen. eñ Cp 
ontfinck ende baerde eẽ kint. Ei Doe quã 
Dat bolcmet ſteenen Hoor betctius Doze eñ 
feiden,„ HBI hebbẽlanghe vᷣdraghẽ dijn on 
cuyſheit om ſinte mattijns Wille.mner Wot 
en moghen no niet meer dijn onſuuer har 
den cuſſen. Ei doe bꝛictiꝰ Die loghẽ man: 
like lochende ende hi hiet datmen dat kint 
boor hem bꝛochte.Ende doet vooꝛhẽ ghe⸗ 
bzocht Was doent.xxx.daghẽ out was fo 
leide batcttustot hẽ. Ic bekwere dy biden 
ſone gods datſtu vooꝛ hẽ allẽ ſeggeſt of ic 
Dijn bad beneñ dat kint ſeyde / du en bitte 
mijn vader niet Ende doe Dat volc weten 
Wilde Wie ſijn bad was / Doe ſeyde ſinte 
bꝛictius:dat en behooꝛt mi niet toe.it heb⸗ 
be gedaen dat mitoe behoort:iner dit volc 
Waende dat hal Dit dede mit gokelien eñ 
ſeydẽ. Du en Culfteniet meer ouer õs hees 
licheit hebbẽ mitten name des valſchẽ hee 
ders. Poe droech ſinte brictius õ he te bez 
Wilen dat bi luuer Was, beenéde colen in 
ſynẽ ſchoot tot ſinte martijn tõbe boer he 
allẽ. ende ht werp die barnẽdecolen neder 
eñ ſijncleet wasonuetbꝛãt ende hi ſeyde. 
Alloe als dit cleet is onuerbarntohebleuẽ 
vãdẽ biere/alfo is mijn lichaem kuuer vã 
Allen wiuẽ. Mer doe dat bolck niet en ghe 
loefde ſo dedẽſy brictius latter eñ ſcande / 

eñ vᷣdꝛeuẽ Wot ſijn biſdõ õ dat ſinte marti 
n? woert dz hi ſeide boldaë ſoude woꝛdẽ 

Doe voir bꝛictiꝰ al wenẽde vooꝛ dẽ paus 

eñ hibleet pact. vij.iaer:eñ Wat hiteghen 

ſinte martijn miſdaẽhadde dede htot mit 

penitẽcien. eñ Dat volc maecte Juſtiniane 

biffcop eñ ſenden teromẽ tegen brictiꝰ dat 

hi dat biſdom behoudẽ ſoude teghen hem 

Eñ doen bidet Wert voir fo ſtart hiin dye 

ſtede vᷣcellens eñ al dz Hole coes atmeniũ 

ín ſijn ſtat.mer int vij. iaer focquä brictiꝰ 

Wed mit Des paeus machteñ hinã vi.mi⸗ 

len band ſtat (ijn herberghe. eñ armenlus 


WD el Oe wr CPN ed ene ed NS en 3 


— — — — — we pe SE VE U OEE TI OV TI 





fan linte Elisabet). 


ſtark binẽ dier leluer nacht / eñ brꝛictiꝰ Wit 
te dzbi opẽbaringe vã onlen here eñ ſeide 
tottẽ ſynẽ dz ſi opſtõdẽ eñ dz ſy mit hé voe 
ten ODE biſſcop vã Cuerste begrauẽ.Eñ 
Doe brictiꝰ tot eenre ſtede band poorten in 
quã Co dꝛoechinẽ doe den dodẽ Wt tot een 
anð pooꝛte / eñ Doe hi begrauẽ Wasfoont 
kinc brictiꝰ Wed ſijn ſetel eñ hy ſatter bij. 
{aer daer na in eñ hi leefde heilichlit / ende 
doe bi ſeuẽeñtſeſtichiaer bilcophadde ge 
weeſt doen ſtark hy. | 

U Pie legẽde ban (inte Elizabeth. 


7 —— 


nd 

EN 
Dj ke 
/ 


















Kxabet Was eécdel vrꝛou 
vas Wevágellachte eñ desco 
— Ve nincx Dochter vã hõgariẽ 


Dn A 0%, Weef ín geeltelicheyt. Dit 
KA torren * * edele gheſlachte maecte ſy 
edelre met ẽpelen eft vᷣclaerdeſe hẽ bimt 
raculen eñ vᷣcierdet mit gracië vã heiliche 
De. Pelc idckrouwe vᷣhiek onten leu he: 
ge houẽ die natuer Sat (p coninclike ghe⸗ 
uoet was in Weelde eñ fp ín atie kinde 
Dinge vᷣon waerde / ot fi deet in gods diẽſt 
ende biet bí is opẽbaer hoe haer kintthept 









xvii. 
groyende was in ſimpelhedeneñ mit hoe 
weter innichedẽ dzſibegölte. wãt vã hait 
kintſheit fo gaf Cp haer tot goeð nerſtiche⸗ 
dẽ eñ ſy vᷣſmade al Dic poel ſpelen ende ſy 
vloechtot alle voerſpocdicheit d werlt eñ 
ſi was altocs tn gods waerdichʒ Aoẽ lins 
teelisabetnochtóc was / duerde ſialſo ſta 
delick ind kerckẽ in bedingẽ Ds haer gefpe 
linnẽ eñ haer camerierẽnauwe volghẽen 
mochtẽ. En als haer iõc wiuẽokf hair ghe⸗ 
ſpelinnẽ te gemoete quamẽ ſoe volchde ſy 
haer eẽ luttel ter capelle Wert õ te ſpelenõ 
dat ſy alſo eẽ oerſaeck bant õ ter kerckẽ te 
gaẽ:eñ doe ſi daer in quã ſo knieldeſc of ſi 
lach te maelopter aerdẽ eñ aten cõſte ſin 
leſen nochtãs fo ondedeſi dicke Booz haer 
enẽ ſouter ĩ die kercke õ datmẽ Wané ſou⸗ 
de dz ſy daer in laſe õ dat haer nyemãt let⸗ 
ten en ſoude als ſiſe onledich ſaghẽ enð ſy 
lach lancx opter aerdẽ mittẽ tõcfrouwen 
als ín eenre maniere vã ſpele:eñ alſo inat 
ſyhaer õ dzſiin deſer manierẽ gode ſoude 
eerẽ eñ waerdicheit doẽ. In allé ſpelen ſo 
fette ſy haer hope tot gode eñ Vat ſy Wan 
mit ſpelẽ doe ſy iõc Was eñ dz ſy anðſins 
crighẽ mochte Daetof gaf fp DE armẽ ionc 
frouwẽ dztiende deel eñ badt hẽ dz tp dic⸗ 
ke voor hair ſegghẽ ſoudẽ / pater noſter cit 
aue maria.Eñ doe lp wies in outhedẽ ſoe 
Wies ſyoecĩ innichedẽ eñ ſyVcoes õſelic⸗ 
te vꝛouwe tot eẽpatroniſſe eñ toteẽ mid⸗ 
dellaerſter / ende ſinte iohãnes euãgeliſta 
ðcoes ſy tot eenẽ wachter vã harer fuuctz 
heit. ende ſi dede ſcriuẽ elcr apoſtels name 
in eenẽ brief ſonðlinghe Eñ dedeelcke tõc 
frouwe die bi hacr Warẽeen treckẽ byta⸗ 
kẽ ende ſi dede haet bedinge eñ toech Dales 
Weruê dẽ briek daer ſinte pieters naein ín 
was gheſcreuen alſoe ſy begheett hadde. 
Ende daer biel ſyop mitgroter MNC ſo 
Dat finpemäten ontleide die yet bat in ly⸗ 
nẽ name / endeõ dat haer vie voerlpoet De 
fer Werelt niet te ſeer hoeden Ch ſoude ſoe 

brack fp haer leluẽeen luttelol py drien 

iij. 



































¶Uan linte Elisabet), 


ghenoechlichedẽ. Wãt doet haer Wel gint 
ín enighẽ ſpele ſoe liet ſijt eñ ſeide. Ie Wil 
‘boert gaen:merom gods Wille laet ict bli 
uen. Doeſchaer ioncfrouWẽ riepẽ tẽ dan⸗ 
ſe / ende ſieen werfks omme haddegegaen 
fo ſeide ſy.het is genoech Dat Wi een wert 
omne gegaen hebbẽ nv lo latet onstaten 
om gods wille eñ aldus brochte ſi die iõc⸗ 
frouwẽ vbã haer ydelheit. Altoes ontſach 
ſy die behaechlicheit oͤclederẽ maer ſi min 
De eerlaemheit Sy hadde oec haer ſeluen 
gelet een ſeker getal vã bedinghẽ. En als 
ſyenighetijt ſo onledich Was dat ſijs niet 
voldoẽ en machte eñ haer camerierẽ dwõ 
ghen te bedde te gaen / ſo waecteſe mit ha 
ren hemelſchẽ brudegõ eñ las haer bedin⸗ 
ghe. Belk iõckrouwe vierde defe keeſtelijt 
ke dagẽ mit ſogroter innichedẽ dat ſi haer 
geëlinsen liet haer mouwẽ op beſtẽ boer 
dat die miſſe gedaen Was/ (pen Wilde oec 
des ſonnẽdaechs niet dragen hantſchoen 
boor middachzom Dat fy der feeſtẽ cet doẽ 
Wilde eft voldoen haer in innichedẽ Ende 
daerõ plach ſy haer ſeluẽ in duſdanighen 
dinghen te vbinden met beloktẽ om datle 
nyemãt en (oude mogẽ bꝛengẽ vã haer op 
fet. Sy hoorde dẽ dienſt vand kerckẽ mit 
ſo groter waerdichedẽ dat alſmẽ die euã⸗ 
gelie las / of allé cõſacreerde Dat ſy haer 
mouwẽontbelſte als ſy gebeft warẽ eñ fp 
dede haer hechtlelot / ende dat ſy opt hoeft 
hadde dz leyde ſy neder. Eñ al waſt dz ſy 
haer maechdõ wijſlick bedecte eñ onfcalc 
kelijck ouer liep: nochtãs wort fp ged wõ 
ghẽ echtlcapte doen vã haren vað om dat 
ſy die.xxx.vꝛuchten ghewinnẽ ſoude Dye 
tgeloue der dꝛieuoudicheit houde mittẽ x. 
ghebodẽ Hierõgat ſyconſent tot echtſcap 
te trecken al dede ſijt node:niet dat fijt de⸗ 
ve omghenuechte mer om Dat ly haers va 
dersgebot nieten Wilde vᷣſlmadẽ eit dz Cp 
Die kinderen Die Cy gebatẽ loude tot gods 
dienſte ſoude gheuẽ. wãt al Was ſy gebõ 


Den mitechtfcapnochtäs en hadde li daer 


we 


toe gheenghenoechte eñ dat fs hiet in opẽ 
baer.want ſi beloefde in meeſter coẽraets 
bande waert dat ſy lãgher leefde dã haer 
mã.dat ſyewelijc ſuuerheit ſoude houde 
Wát ſi Was des lantſgrauen van heſſens 
Wijt alfo haer coninclike geflachte toc bez 


hooꝛde eñ alfoet onſe here iheſus chriſtus 


wilde / om Dat ſy Daer veel luydẽ brenghẽ 
ſoude ter minnẽ gods eñ dat ſyſe lerẽ ſou⸗ 
de.eñ al waſt dat ſy harẽ ſtaet Bwandel⸗ 
de / nochtans en Bwandelde ſy niet haers 
hertẽ begheertẽ: hoegrote oetmoedicheyt 
eñ innicheit dat ſy te gode Wert hadde. eñ 
hoc hart ende hoe kel dat ſytot haet ſeluen 
was eñ hoe milde eñ hoe otkermhettichſi 
Den armẽ Was / dat ſullen Wi biet na ſeg⸗ 
ghẽ. Want ſy Was ſo heet in bedinghẽ dat 
ſy eer ter kerckẽ quã dã haer ionc Wiuẽ op 
dat ſy mit enighe heymelike bedinghe ent 
ghegods gracie beiagẽ ſoude Sy tôt Dic 
wile des nachts op bede, eñ hact mã bat 
haer dat ſy haer ſeluẽ ſpaerde eñ haet lich 
aem enighe ruſte dede. Dy droech ouer cẽ 
Meteen iõckrouwe die haer ſonderlinghe 
grote vꝛiendinne was dat ſy op ſtaen ſou 
De Wwoꝛde ſi te lange ſſapende eñ wecteſe 
aenden voetẽ nopẽde Ende op ecn tijt doe 
Wilde fp haer vꝛouwẽ boet nopeneft met 
ongheual fo Wiet ſi aen haers mãs boet eñ 
bi woꝛt te hãts ontſpꝛonghen. Eñ doemẽ 
hem dele dinghẽ ſeyde hoc dat Lijt Waren 
ſo vdroech bijt goebtierlijck eñ lietet Wijf 
lick gheſcien om dat ſy gode gheuẽ ſoudẽ 


moghelijcke oflerhande vã hare bedingẽ. 


Sybat hem dic wile mʒ veel tranẽ eñ die 
tranẽ ſtoꝛte Cp blideliken eñ ſonð enich on 
tamelijck verketẽ vã haren aentichte. Ja 
al Walt dat ſy altoes mit rouwe Weerde 
dat [pnochtäs vᷣblide / eñ dat ſy hier mede 
een minlijck blijſcap int aenlichte toende. 
Sy Was lo oetmoedich dat Crom die min 
ne gods niet en vonwaerde iidelijc eñ vet 
worpen Wort mer fp dedet met groter in⸗ 
nichedẽ. Wãt hi lepde in harẽ lchoot ee Lice 








ke dte leelick was vã aenlichte eñ yſelijck 
vã ſtancke op ſijn hooft. eñ fi ſcoet hẽ ſijn 
yſelick haer eñ dwoech Lijn hooft eñ haer 
iõcwiuẽloughẽder omme. Alſmẽ die cru 
cẽ dzoech / loginc ſy altoes beruoets indet 
pꝛoceſſien eñ ſi was ghecleet mit linnẽcle⸗ 
derẽ. Eñ daermẽpꝛeecte Daer fat ponder 
den armen als een arm oetmoedich Wijf, 
Als ſy ter miſſen ginc vã kinde focn Beter 
De fy haer niet mitgheſteentẽ alſo die and 
wiuẽ pleghẽ: noch encleede haer niet mit 
guldẽ clederẽ. Ber na onſer brouwéert- 
pel (o droech ſi haer kint ín haer armé tot⸗ 
ten outaer miteen lameñ ofterdet mit een 
kaerſe oetmoedelick / om dat ſy bier mede 
Wilde gheuẽ tekennédatmé Die bouerdie 
band werelt vᷣſmadẽ foude eñ dat ſy doẽ 
ſoude alſo õſe vꝛouwe dede. Daer na als 
ſitehuysquam Co gaklſy dẽ clederen daer 
ſimede termiſſen ghegaen was enẽ armẽ 
Wiue. Noch dede ft def oetmoedicheit al 
aft dat ſi vrilickbouẽ was in Waerdich 
beden eñ hoge dz ſi gehoorlaemlickbeloef 
de eenẽ meeſter coenraet die arm was enð 
cen broot bidð. Al was hi van een heylige 
ſonðlinghe geeſtelicheyt/ mer hi was een 
grootclerck. Ha dít beloefde ft behoudelie 
haarechtſcap biden wille vã haren man. 
eñ lo Wat hi haer beual dat dedeſ⸗ mz gro 
ter waerdicheit eñ bliſcap om dat ſy dãer 
medeſoude verdienẽ den loon vã gehoor⸗ 
ſaemhedẽ.ende dz fi ihelus criſtus exẽpel 
na volghen ſoude die finẽ vaderghehoor⸗ 

aem was totter doot Pp ect tijt doe hiet 

ilecomen toteenẽ lermoene eñ haer quã 
€€ bꝛouwe ouer foD3 í niet comẽ en moch 
teerde ditmiſquam hẽ Cere dat hi haer de 
ſeongehoorlaeinheit niet Blaten en Wilde 
boor dat hiſe dede ontcleben tot harẽ hem 
detoe mit een vã haren (öcvotuen die hier 
ín miſdaen Waren en dat bile (eere hadde 
Boen ſſaen. Dydedebaer feiuë oee fo gro: 
te penitencie Dat {p haer lichacm vᷣmager⸗ 
De met vaſten eñ mit waken eñ mit diſti⸗ 





4 Uan (inte Elizabeth. xviii. 


plinen.want ſybleek Dick ban haer mans 
bedde ende waecte alle den nacht om dat 
ſy ſoude moghẽ beden inder heimelicheyt 
horen hemelſchen vader. eñ als haer noot 
dwancte lapé ſo ſſiepſyop Die tapece die 
daer gheſprꝛeyt was.Eñ als haer mã nyet 
te huys en was:lo vᷣnachte ſimittẽhemel 
ſchen brudegoin in bedinghẽ / Wát dede 
haer dicwiji Aaen vã haer toncfrouwe in 
at camere om dat ſihaer omgods Wille 
Wilde Doen geeſſelen alfo ht oin haer ghe⸗ 
geeſſelt was eñ omdat ſyhaer vleyſch bez 
dwinghẽ ſoude van alle oncuyſheyt. Sy 
Was fo Wel ghemaniett in etẽ cñ ín Daine 
Ben dat (iComctittot haetmanstafeldacc 
menigerhãde gerechte quamẽ alleë broot 
at.Dant meeftercocntact vᷣboot hait dat 
ſyniet ghenaken en Coude vã haers mans 
ſpile dat teghen haercõ ſciencieginghe. cit 
dit hilt ſiſo naerſteltic als Die ander meni⸗ 
gerhande ſpiſe atendatCpmtt haer idc 
uẽ vãder groekſter ſpiſen at.nochtans dic⸗ 
Wijl daer ſiter tatciẽ fatſo nam ſy die ſpt⸗ 
fe ín haten handen eñ neetie om datmen 
Wanen Coude dat li daer of ate om datmẽ 
hiet meerekenen ſoudeeñ om D3 Ct daerme 
De ðblidẽ alle die ghene die daeraten. Op 
ecn tijt doe ſi ſeer moede Was vã gane/cít 
mẽhaer eñ haer mã drierhãde ſpiſe bꝛoch⸗ 
te Die betacchtende vᷣẽrreghẽ wate mit gro 
ter pinẽ ſo en at ſi daer niet of. ende fidede 
broot weekẽ in water eñ at dat met harẽ 
ioncwiuen ghedoechtaemlijck. Hier õ bez 
lette haer hoer man renten eñ Daer ot leet⸗ 
dele mit haren iõcwiuen die mit haer cerne 
drachtich Waren. Picwijl vonwaerdelſt 
die ſpiſe vanden houe eñ Cp ſende om ſom 
mighe goeder luden ſpijſe ende al Dit ver⸗ 
droech haer man gedoechlaemlijck. eñ hp 
hadde alſo gaernẽ ghedaen en hadde benz 
ontſien die verſtoringhe ſijns gheſins. Aj 
Was deſe vꝛouwe in hoger glorien. noch⸗ 
tans begheerde ſymit alte cracht Den ſtaet 
der armoeden om dat fp criſtũ en 
ilij. 

















wan inte Elizabeth. 


Wilde. ende dat dye Werelt wiet eygens in 
haet hebbenen ſoude.Eñ hierom doe ſial 
leen was met haren ioncwiuen Lo cledeſe 
haer mit quadẽ clederen oft ſileydeeẽ arm 
hooktcleet op hact hooft eff ſcide. Aldꝰ ſal 
ickgaen als ic totten (fact der armoedẽ co⸗ 
men mach. Ende al hadde ſi haer ſeluẽ ab 
ſtinencie opgheleit: nochtans Was ſy doe 
liberael opten armen dat ſy hem geen ghe 
breck enliethebben / mer li diende hẽ allen 
fo mildelijc dat ſyſe dact omme hieten der 
armer moeder:want mit allen naerſte ſoe 
Dede fy die. vtj. werckẽ Det ontfkermhertic 
heit om dz fv oat ewighe leuen daer mede 
beiaghen wilde eñ dat ſy des vaders bene 
dixie beſitten ſoudeter rechter ſiden mittẽ 
ghebenediden. Dy clede den naectẽeñ ſy 
gaf den armen clederẽ. die pelgrims ende 
Die vꝛeemde ludẽ dede ſy begrauẽ ende ſy 
hief veel kinderen Weer vonten eñ ſy nap 


De ſelue haer clederẽ eñ ſi diende hem vꝛiẽ 


deliken. Bet geſchiede eens vat ſpeẽ arm 
wijkeen herde goet cleet gak. ende doc dat 
Wijf ele gote gikte Cach ſo Wort ſy alſoe 
blide dat ſyter aerden Liel alof ſy doot ge 
Woeeft hadde. Poe dat Cinte elizabeth Lach 
Coe Wordt ſy vtermaten feet bedzocft om 
Dat ſy haer dat ghegeuẽ hadde om Dat (p 
ontlach dat (poaerô ſteruen ſoude.merſi 
batouer haer eñ fp ſtont opgheneſen Dy 
Ende haer ioncwijf ponnen dicwile wol 
leeñ ſy deden dairokclederẽ maken om D3 
ſy hier of den loon ontfanghen wildẽ van 
goedenarbeyde. / Eũ om dat ſyeen exem⸗ 
pel vanoetmoedicheit gheuẽ ſoudeeñ om 
dat ſi gode aelmiſſen gheuen ſoude vãden 
arbeide harer handen. Sy voede den hon 
gherighen ef Den armen gaf ſy haer noot: 
deufticheit allo Wel Dat doen Die lantgra⸗ 
uc haren man gheuaren Was totté keyſer 
fredericus:dat ſy doe alle den pacht eñ al⸗ 
le dz coren wt haer ſchure vergaderde. ent 
Cp Dede alledaghe alle diearme vetgaderẽ 
eñ ſy diendeoetinoedelike heu daer of ha 


——— — — 


ten noot.Wãt het Was doe cen grote duer 
tijtende groter honger. Dicwijie als haer 
gelt ghebzac Coe vercochte ſy haet iuwelẽ 
om Dat ſy den armen belpen Wilde. Want 
fy ontooch haet ſeluẽ ende haet ioncwiuẽ 
bele ende gaft den armé. Cy gaf den doꝛſtt 
ghen drincken. Dp een tijt doen Cy den ar⸗ 
men bier ghedeelt hadde elck Dat hijs ghe⸗ 
nocch hadde / ſo vantmẽ dattet vat nictge 
minderten was.Syherberchde dẽ armẽ 
ende den pelgrims ende ſy maecte altẽ gra 
ten huys onder haren hoghen burch / eñde 


Daer ín hilt ſyeen grote menichte ban ſiec⸗ 


Ben eñ lighinck alle daghe tot hem. Ende 
en liet dz niet om die pine van nedercomẽ 
eñ opte doen eñ Cp gaf hem haer nootdzuf 
beende ſi troeſteſe terghedoechſamheit eñ 
al mochte ſi die quade roke niet vᷣdꝛaghen 
nochtãs en veronwaerde ſijs niet om Dic 
minne gods Die roke banden ſiecken. mer 
fy balp beun mit baren hoofdoecke vã ha⸗ 
ten hoofde. endeleydefe mit baren hande 
al enmochten Dit Die ionc wiuen niet ghe⸗ 
doghen In dat ſelue huys dede ſy voeden 
eñ ophouden arme wiuen eñ cleyn kinde 
ren eñ Daer Was ſy [oe goedertierẽ teghen 
bat [pfc al moeder bieten. Endeals fy int 
huys quã lo volchde ſyſe alieats kindere 
haer moeder plegẽ / eñ ſy bleuen mit hopẽ 
vooꝛ haet ſtaende.mer Ct dede daer houdẽ 
vogelkens eñ glaſen vtoelkijns om dz die 
kinderẽ daer mede ſpelen ſoudẽ. eñ het gez 
uiel Doen ſyopwerts voir indẽ burch Dat 
ſy glafen vtoelkijns voirde in harẽ mãtei 
eñ ſy ontuielen haer vã eenre hogher roet 
Cen nederddaect op Die ſteenẽ eñ nochtans 
Co cn Worden (pnietghebroke Sy vande 
Die ſiccken eñ hadde fo avote menelidt op 
Die on{alige Dat fp naer{telije fochte Waer 
fp Woende ef ſy Blochte naergtelijc ende 
ginc bziendelijektn bact camerẽ beyde bp 
nachte eñ bidaghe. eñ dz en liet (pnict om 
Die lanchett Banden Wege noch om moet: 
heit eñ li gaf bem haecnootdzuÊten teoct- 


4 





ke, 
9 Van finte Elisabeth. xix. 


teſe:eñ hier om ſoudeſi vijfuout loon ont 
fanghen dat is vã harer waerdigher vlo⸗ 
kinghe eñ vandẽ pinen vãden Weghen eñ 
vã haer mede doghen eñ van haer vᷣtroel⸗ 


tingheeñ ban haer gikten. ſy ginc daermẽ 


Den armen begroet / want mit inniger her 
ten ſoe ginc ſy totter armer luydẽliken / eũ 


Die clederẽ Die ſi mit haren hande gemaect 


hadde dede ſi ouer Der doder lichamẽ allo 
ſeere dat ſyeens haet hooftcleet ont\been 
ſchoerde eñ Wantereen avan mans lichaë 
in. Soy handelde Die lijcken mit harẽ hãdẽ 
eñ bleef tot haer Wtuaert innichlijc ter £ 
Wasoic haers mäs innichʒ te priten: Wát 
al was hi feet onledich mit becl dinghen / 
nochtãs ſo Was hiin gods dienſte. eft om 
dat hitot duſdanighẽ dingẽ niet en moch: 
te verſtaen to gaf bi ſynen wiue macht dz 
(ijt aldoen mochte dzgods eer Was ſo dat 
tet hem tween comen mochteter Calicheit 
ban harer stelen. Om dat linte clizabet be 
geerde D3 haer mä lijn Wapenen tot gods 
cer beſighẽ Coude/ Co viet fp hẽ Calichlijcké 
eñ brochtẽ daer toe dat hi ten heilighẽ lan⸗ 
De Wert bare ſoude.eñ Doe dye lantgraue 
Die Waerdighe prince ten beplighen lande 
waert voir / Díe bol Was vã geloue eñ in⸗ 
nicheden:lo gaf hi gode ſynẽ geeſt tot een⸗ 
der glorioſer vꝛucht vã ſynen Wercken eñ 
aldus wert elizabet wedue mit groter in⸗ 
nicheyt om dat ſy beiaghẽ ſoude den loon 
vãden weduwẽ dat tleitichuout is als eẽ 
die tien gheboden houdet mittẽ ſeuẽ werc 
Ben derontkermherticheit. Eñ doemẽ ver 
Nam dat haer man doot Was ſoe Weet fp 
oncerlijc verdzeuen vã Comighe vã haers 
mans maghẽ als een die (ijn goct geſtroyt 
eit ghequiũ hade ontamelijc Pmodatbt 
delen exempel haer gedoechtacmbheit Cou- 
de Worden openbaer / eñ om dat (parmoe 
De ſoude hebbendat fi (cer langhe begeert 
hadde.eñ doetnacht ghewordẽ was alſo 


ghinc ſy ligghen ineen ſchuer eñ Ci dantte 


gode feet. Eñter mettẽ tijt ghinc tp tot die 
8 


minder brocderen ende bat hem Dat ſy go 
de dancten van haet moynilſe ende Dat (p 
ſinghen ſoudẽte deumlaudamus. eit Des 
anderẽ daechs ſo hietmenle gaen in haers 
vyants huys mit haer kinderẽ Ende men 
wijſde haer een nauwe ſtadt om in te Wo 
nẽ. ende doc haer waert eñ haer Waerdin 
he veel zwaerheden deden lo liet lydatge 
Cin achter ende ſeyde. Ick ſoude alte gaer 
he eenighe goede beuelen vonde icle. Aoe 
keerde [ivan node Weer tot haren lande 
ende ſy fende haer kinderẽopte voedenin 
veel ſteden.Eñ doe fy daer Door eenẽ nau 
Wen Wech daer veel modðslach ouer ſte⸗ 
hen ghinck eens out Wijf quam Die Cp veel 
goets ghedaen hadde ende ſyhaer niet tus 
men en Wilde / ſo biel (inte elizabeth in die 
modder:ende Doe ſtont pop end vaechde 
mit bliCcappen haer clederen. Bier na had 
De cenn abdiſſe die haer moye Was altẽ gro 
ten mede dogẽ op hact armoede eñ fi voir⸗ 
Dele tott biſſcop vã banCberghehartoemn 
eñ hiontkincle eerlijc eñ dochte D3 bite We 
ber totter echt{cap gheuë woilde. Boen dz 
die ghene Die mit haer Cuuerhz geloeft had 
Den hoorde eñ ſi hẽ leluẽ daer oin quelden 
mit Weenẽ / fo ſeiden ſijt eltzabeth ende ſy 
Btroeſteſe eñ ſeide. Icbetrouwe in onſen 
bete om Wiens wilſe ick ſuuerheit beloelt 
hebbe dz himijn meeninghe behoeden Cal 
eñ bi ſal alle mẽſchelikẽ raet te niet maken 
en wilt mi minẽ oem een anð echtlcap ge⸗ 
uẽ ic en ſal hẽ nemermeer conſent gheuen 
eñ (ch lalt hem ontlegghẽ ende weygherẽ 
daericcan 4 en mocht icgheen 
lins ontgaen ſo ſoude ick lieuer mijn noſe 
of ſnydẽ op dat ick eleke man vᷣonwaerdẽ 
ſoude. Eñ doe ſytegẽ harẽ wille gebrocht 
was om haer oems gebot tet burcht ſo de 
De hiſe daer wonen tot dz bile yemant tee 
echtẽ gheuen foude. Eñ doe ly haer ſuuer 
heit daer al weenende gode beual / Giet foe 
brochtmen haer mans ghebeente alto öfe 
heere wilde vã ouer DIE zee: ende daet om 


* 





























ga Uan (inte Elizabeth. 


dedele diebiſſcop Wever halen / omdat ſy 
haermäsghebeentcte ghemoete varẽ ſou 
De innichlick. Aldus ontkincſe metten biſ⸗ 
ſchopmit eenre eerlamer pꝛoceſſien haers 
mans ghebeente eñ ſy keerde haet tot onz 
len here wert eñ ſeide. Bere ick dancke dy 
dattu my vertroeſt hebſte mit Die ghebeen 
ten mijns lieuen mans here Du Weeefte al 
Watt dat himyminde ende ic hem om die 
minne ban Dt Co derkde ier gaerne eñ tc len 
den te hulpe int heilighe lant. eñ al waert 
mighenoechlijc mit hẽ te leuen ia mit lulc 
ker voerwaerde dat ick arm biddẽ moch⸗ 
te:nochtans ſo riepic tot v oerconde Dat ie 
teghẽ dinẽ wille nieten ſoude Willen tẽle 
uen weð brenghen noch verloſſen om enẽ 
penninck. wãt hem de mi beucle tc dijn 
te gracien.Ende om Dat linte elizabet niet 
verlieſen en ſoude dye hondertuoudighe 
vruecht diemen gheeft die volmaecteluck 
houden tghebot vander euangelien dat is 
den ghenen die vãder luchter kyden tot on 
lalicheden ouer gaen ter techter ſydẽ van⸗ 
der glorien So dede ſy religioes abijt aen 
dat Waren grile clederẽ die detmoedicheñ 
onbehaghelic waren.eñ ſi hilt ewelijt na 
haers mans doot ſuuerheit eñ bolmaccte 
ghehoorſaemheit eñ begreep Willighe ar⸗ 
moede. haer abijt Was lo onwaerdich dz 
Ey droech enen geiten mantel dte ghelangt 
Wasmitlaken ban ander verwẽ. Doc 
haet Vader die coninc vã ongarien hoorde 
dat lijn dochter tergroter atmoeden ghe⸗ 
comen was / Coe fende hieen grauinne tot 
hacr om dat [ile tot haers baders läde We 
der bꝛenghen ſoude. Eñ doe ſyſe ín dic ar: 
me clederen litten ſach eñ life Cach oetmoe 
delike ſitten ſpinnen:lo vicp fp ban ſcaem 
ten eñ vã wonder eñ ſeyde. Nye en ſach⸗ 
men conincx dochter ín aldus armen habi 
te / noch mer cn lachle nye Wolle ſpinnen. 
Eñ Doen ſyhaer ſtercklijc aẽſpꝛac Dat (ite 
lande Wed keren ſoude Coen Wilde ſy des 
MeLDOE Maer ft hadde lieuerin armoedẽ 


witten armẽ te bliuẽ dã in vijcheden te We 
Een mittẽ riken om dz alhaer heete in gode 
gaen loude / eñ dat haer in innichedẽ geen 
binder hebbẽ en loude. Eñ ſy batonſen lie 
uen here iheſum criſtũ dat hi haer gheuen 
Wilde vᷣlmadeniſſe vã allen aertſchen din 
ghen:eñ datti wt haer herte nemen Wilde 
Die minne vã harẽ kinderen eñ dat hi haer 
gheuẽ Wilde volſtãt teghẽ alte ſcãde eñla 
ſter. Eñ doe fp haet bedinghe gedaen had 
De ſo ſeyde onſe here Dijn bedinghe ts ver⸗ 
boosten Cy leide harẽ iócWbiuê. Ons here 
beeft mijn bedinghe gehoort. Wát ic reke⸗ 
ne alle aertſche goedẽ niet beter dã mis eñ 
ic en achte niet meer vã minẽ kinderẽ / dan 
van minẽ ander euẽ kerſtẽ. eñ ic en acht nʒ 
datmẽ myſcãde eñ laſter doet eñ my dũct 
dat ic anders niet en minne dan god. Enð 
meeſter coenraet beual haer dicke dz haer 
zwaer eñ teghẽ was ende hi dede vã haer 
gaen die Lí ſcheen lef te hebben Ha ſo dz bt 
ban haer ſcheide twe iõckrouwWẽ dic hac 
alte ghetrouwe Waren. Pit dede deſe goe 
DE Man om Dat ſyharen Ville becken ſdu⸗ 
dc.eñ Dat ſy al haer begeertẽ te gode Wert 
keren ſoude eñ om Dat geen vã baten tone 
wiuẽ haer ſloude doen ghedenckẽ haer eet 
(ter glozien, In alten delen Co bant bite be 
veet eñ ghehoorſaem eñ ſy Was gettadich 
mitter herten inghehoorſaemhedẽ. Ende 
daerõ hadde ſi Die ſchone ſeghe vã gehoor 
Cambede. Wát ſi ſeide.Otic õ gods Wille 
aldus Gtlie ené ftecffelikE mẽſche hoe ſeer 
bẽ ic dan ſculdichte ontlien DE hemelſchen 
vechter, eñ daer om Willick meeſter coen⸗ 
raet Dic avm is eñ cen bꝛootbidder gehoor 
ſaemheit doẽ / eñ niet eenẽ rikẽ biſſcopom 
dat ic ba int doen wille alle oerſake vã tut 
lijcke troeſtinghe. Dp een tijt doe ſy in een 
nône cloeſterquãom die bede vã heluden 
cer [poetloÊ hadde vã baren meetter Code: 
dehple fo fect Aaen datmẽ ouer drie Wekt 
Die litteykenẽ vandẽ laghe cach Want (p 
leyde tot haven ionc wiuen om haer ende 


¶ Jan linte Elisabet. 


dye te troeſtẽ ghelijck dattet gras bedzuct 
Wot als die bloet dacrouer loept / eñ alſo 
dat Waſt als díe vloet mindert.Alſo ſullẽ 
Wyons oec onderhoudẽ als õs liden ouer 
coemt / eñ als dat lidẽ wech gaet Lo Cullen 
wions vðheffen te gode waert mit geeſte⸗ 
liker blilſcap. Sy Was oec oetmocdich D3 
ſyniet ghedoghẽ en Wilde datle haer ionc 
wiuẽ hieten iockrouwe oft brouwde. met 
dat ſy ſimpelikẽ ſpꝛekẽ ſoudẽ tot haer dat 
beualfy hem alfoe Die meere totten minſtẽ 
fpzcké.(p Wicfch die ſcotelen eñ dat ander 
reeſcap band cokẽ / cfr om dat haer iõcwi 
wen niet Gbiedenen ſoudẽ ſo ſende Lijs an 
ders Waerteñ ſeide. Had tc een anð leuen 
gheuõdẽ dz onwaerdiger hadde geweeſt 
dã ditic ſout ghecoſen hebben. Eñ om dz 
fp met marien dat beſte deel beſittẽ wilde 
ſo Was ſy ſtadelijc in beſcouwinge. ende 
daer in hadde ſyſonðlinghe gracie vã tra⸗ 
neneñ bemelfche vilioenẽ te ſien eñ in an⸗ 
der ludẽ te õwarmẽ in gods minne Ende 
Doe ſi alð blijſte ſcheen dã weende li ſoete 
tranẽ vã innichedẽ ſo dattet ſceen dz haer 
Die tranẽ wtẽ oghẽ liepẽ als Wteẽ fontey⸗ 
ne lo Dat ſyal wenende blide ſcheen. eñſt 
en micte niet op Die leeltcheit die haer ban 
ben weenẽ quã mer (lede. Bie ſeggẽ dat 
Dat aenſicht vãden weenẽleelict ſi laſterẽ 
onlen here / wãt ſy gheuẽ mit bliſcap õſen 
bere Dat li hebben. Si lach oee dicwile ín 
haer beſcouwingheeñ in haer ghebede he 
mellche vilionẽ. Op een vaſtẽ doe (ín die 
Kercke Was fo blecf ſy haer ogẽ houdende 
opten Outactals of ſy daer ſelue god geſiẽ 
hadde / eñ een langhe tijt Wort ſydaet ber 
MACE mit godliken troott Ende doe ſy vã 
daer Wei ghecomen Wase fi vã amach 
ticheit haet hoett liet valiẽ in cen töcXbijfs 
ſchooteñ ſyhaeroghen ophaerthaddetẽ 
hemel door eẽ veynlier ſyẽde ſo werthaer 
aenlicht (o claet et ſo biide dz ſy feet Watt 
lachende daer nae.Eñ doc ſi lãge in dít bi 
(oen Gblijthadde lo Were Cp wenẽde. eñ 





xx. 

Doe fp weder haer oghẽ toe loeck / fo Wort 

ſy weð Werende. Ll aldus lo bleet ſi tot 

cõpleet tijt in deſen godliken viſione. end 

doeſy lãghe geſweghen hadde eñ niet en 

ſprac / ten laetſtẽ woꝛt Cp ſpꝛekende eñ ſey 

De lo? Heete mijn du wilſte mit mt Wez 

len eñ teanit dp: eñ ick cn wil nämermece 

bã dygeſcheidẽ wordẽ. Daer na doe haer 

ionckrouwẽ vraechdẽ eñ baden dat ſi om 

gods eer ende haer levinghe Wilde ſegghẽ 

Wat fp ghefien hadde. Hin hait eendrach 

ticheit fo ſeyde ſi hẽ. Ic Lach den hemel ôte 
daen eñ iheſum goedertierlijc hem tot my 
Waert neyghẽdereñ hi toende mi lijn vriẽ 
delijck aentichte:; Eñ om dat ick hem ſach 
fo Wozt ick mit ontallike bliCcap beuaen. 
mer als himi ontginc Co Worde tek leer be 
droekt eñ hemm ontfermde mijns eñ hy ver 
blide my weder ende vtoende mt Lijn aen 
lichte wederende leide Milſtu wit mi We 
len ſo lal ick mit di welen eñ ck ant woer 
De hé Dat ghi mihoordet ſcgghen. Eñ doe 
mẽ haer bat dat ſiſeggẽ ſoude dat viſioen 
dat ſy voerden outaer ſach ſo ant woerde 
fi, Dat ic daer lach en behoort mynz voert 
te ſeggẽ. mer íe Was dair nochtãs in alten 
grote bliſcap eñ ic lach gods Wond. Haer 
bedinghe Was dicke fo heet Dat Die ander 
Daer mede õtſtekẽ woꝛdẽ Si tiep tot haiv 
een iõgeline Die (eer waerlijck leefde eñ ſi 
leide hẽ. Icſie datſtu alte ontamelike leef 
fte als du dinẽ ſcepper Dient ſoudeſte WOI 
ſtu dat ic oſen here ouer Dy bidde:eñ hike? 
De Jaic / eñ des bidde ie v ſere.Eñ doc ſe 
hacrte bedinge gat eñ Cp gedachte dz hoer 
Die iõgelinc gebedẽ hadde dz ſyouer hẽ ba 
de eñ kylijn bedinghe dede / fo riep DIe ion 
ghelinc mit hogher emmen. O vrou We 
houdt op vã uwᷣe bedinghe hout op / ende 
doe fp noch naerſteliker bat ſo riep Die on: 
ghelinc dec naerſtigher eñ ſeide. Urouwe 
bout op Wát ic Wozde amachtich eñ vᷣbar 
ne al / Want hi Was alfoe ontſteken dat al 
ſijn lichaẽ ontſette ende zweetede. Eñ hy 





























gf Wan tinte Elisabet). 


Warp fijn handen hier eñ dacvof hi al ver 
doet hadde geweeſt / lo dat lommige tot 
hẽ liepen eñ hildẽ eñ vondẽ alle ſijn leden 
nat vã zweeten cf ſy en mochtẽ lijn hette 
aen haer hãden niet gedoghen eñ hi viep ic 
ðlbarne al. Eñ doe ſinte elizabet ophilt vã 
bedẽ foe vᷣginckhẽ ſijn hette ende doe quã 
hitot hẽ ſcluen eñ Wort een minre broed. 
Deſc hette vᷣtoende die grote hette die ſiin 
bedingẽ hadde Die Co groot Was dz ſicenẽ 
coudedede vᷣbarnẽ:Wãt Die iõghelinc Die 
ghewoen Was ter vleyſchelichtit eñ noch 
nzabel en was ter geeſtelicheit hien moch 
te dit niet Vdꝛaghen.ſyen liet oec niet ach⸗ 
ter marien ledicheit in te ſcu wẽ voo dz fp 
ten hoechſtẽ was vã volmaectẽ leuẽ:ende 
ſi hilt oecmatien ambacht alſo voerſcit is 
indẽ ſeuẽ wercken d õtkermherticheit. eñ 
nadien dzſygheeſtelijc abijt hadde aẽghe 
nomẽ ſo dede fp Die ſeuẽ werckẽ ð õtferm 
herticheit. want ſy hadde van duarie DIJF 
honðt marcke / daer of gaf tteen deel Dé at 
menꝛrendemit een deel lo ſtichte ſy datgro 
te hoſpitaelte maerput.Ende hicrõ ſcydẽ 
alle die luden Dat ſi was ouerdadichende 
quiſtẽde eñ ſyhietẽſe alſot.eñ õ dat ſy con 
Ecalleonvecht goeðtierlick vᷣdꝛagẽ daerõ 
Bðwetẽlyhaer alle leer dat fp haeftelijc ha 
ren man ðvᷣghetẽhadde die dus vᷣblide nae 
Dien dat ſi dat hoſpitael geſticht hadde / ſo 
diende Lp oetmoedelijc daer in als een oet: 
moedich wijt / wãt ſy diende DE armẽ Coe 
naerltelijc Dat ſyſe bade ende ſy leidele op 
haer bedde ſo dz ſymit bliſcappẽ tot haten 
ioncwiue ſcide. Hoe Wel is ós gefchiet dz 
wionſen here aldus baden moghẽ eñ leg 
gẽ. ende fy Was Lo oetmoedich inð armer 
dienſt dat ly een kint mit enẽ oge ende dat 
ſcurft was openẽ nacht dꝛoech Cel weruẽ 
totter ſtillen in harẽ armẽ ende ſy waſſche 
de gaerne díe clederẽ. Dy Walteoeck dic⸗ 
wilen een wijk Die ſcer lazarꝰ waseñ lep 
dele ophaerbedde ende veechde haer zwe 
ren ENDE verbantle eñ lalkdele mit ſaluen 


ende ſy corte hoer haet naghelen aen haer 
voet eñ õtſcoideſe ende ſybꝛochte Die (ice 
ken dat ſy hem biechté eñ monighẽ oude 
efteernout Wijk dye des niet doẽ en Wilde 


Dede ſyſlaen ter Wilen dat ſijt Dede. Ende 


als ſyden armen niet en diende Lo ſpan ſy 
Wolle die haer gheſent was wt een cloeſ⸗ 
tereñ Dat Lí daer mede vᷣdienẽ mochte gaf 


ſydenarmẽ En doe ſy langhetijt die vijf 


hondert marcke die ſy van duarien hadde 
den armẽ ghedeelt / ende als ſyalle Die ar⸗ 
me gheſcict hadde elck tot ſijnre ſtat õ dz 
ſy hem dienẽ ſoude. Ende hiet om ſette ſy 
ecnen Wet fo Wie ſijn ſtat wandelde tot 
ter armer achterdeel Dat {ple Wed ontfan 
ghen ſoude datmen hoer haer cort ſoude. 
eñ het waseen ionckrouwe die vadegun- 
de hiet Die alte ſchonẽ haer hadde / eñ fpcn 
quam daer nict om dz ſyaelmiſſen ontEan 
ghẽ wilde / maerom dz ſy bande Coude eẽ 
van hare liecke luſter. Eñ doemenſe boor 
ſinte elisabeth brochtealseen Die et ghe 
broken hadde / ſo dede ſi al hoer haet cortẽ 
al Weerde ſyhaer ſeere al wenende. Ende 
doe ſommich die daer ontrent ſtonden ſey 
den dat ſy ontſculdich was / ſoe ſeyde ſin⸗ 
teelizabeth. Sy en fal boert aen niet mo⸗ 
ghen mit fo beel haerstendante gaë noch 
daet mede vdelheit doen Eñ ſinte elizabet 
vracchde dele maecht oft ſynoch enich la⸗ 
lich opſet hadde vã leuen / ſoe antwoerde 
ſi dat ſi ouerlanck gheeſtelijck abijt ſoude 
ontfangben hebben en hadde ſyhoer haer 
Co ſeer niet ghemint. Ende Linte elizabeth 
leyde / mi is lieuer datſtu Dijn haer Blozen 
hebſte dan dat mijn ſoen keyſer ware. eñ 
te hant (odede deſe maecht dat gheeltelijt 
abijt aen ent leefde heylichlijc mit Cinteelt 
zabeth in dat gaſthuys Poe een arm Wijk 
een dochter ghebaert hadde / ſoe hiek linte 
elisabeth Die dochter Wter vonten eñ (ide 


Det hieten nae haer elizabeth: eñ ſygaf Die 


moed haer nootdzuft eñ fp Cncct Die mou- 
We vã hact iõc Wijks pelle om dz kindekẽ 


dan ſinte Elizabeth. 
Dat ſyſinte eltzabets Wtuaert dede. Daet 


daer inte windẽeñ ſi gaf haers Celfs cou⸗ 
fen. Eñ na dꝛie Weken fo vloech dat Wijk 
eñ haer man eñ lieten daer dat kint. ende 
Doe ſinteelizabet geſeit Was fo gaf ſi hair 
te bedinghe eñ die mã eñ dz wijken moch 
ten niet verd gaen / ende li quamẽ van no 
De Wed tot hair ende baden ðᷣgiſfeniſſe eñ 
beriſpteſe vã harer ondanckelicheit alſoet 
recht was:ende ſy leuerde hẽ haet kint te 
voedẽ eñ gat haer nootdꝛufte.Doe die tijt 
naecte dz onſe here lijn lieue vꝛiẽ dinne vã 
deſer Werelt halen wilde ſo Dat ſy Die dat 
aertſche rijc vᷣimaet hande Winnen oude 
Dat hemelrijck. eñ doe ſy ſieck lach vãden 
corts eñ fp haer aenſichtter wantwert ge 
keert hadde ſo hoordẽ die ghene die õ haer 
ſtondẽ dat fy ſanck alt ſoetẽ melodie. Bit 
Boe ſyhaer vꝛaechde wat dat Was: fo ãt⸗ 
woerde ſy. dat tuſſchẽ haer eñ Die wãt lat 
een vogelkijn dat ſoetelijck ſanck ende dz 
dede my oecſingẽ. eñ in haer ſiecheit was 
fp altoos blide ende ſy en lict niet achter te 
beden optẽlaeſten dach Loor haer doot fet 
De ſihem.Mat (oudidoenof Die duueltot 
vquame.endenaeen luttel {o vicp Ep lude 
en gaf den Duueloerlof eñ ſeide Drie Wer⸗ 
ue. Alte eñ daer na ſeyde yhem diet die 
middernacht naect daer chriſtus in wilde 
gheborẽ Worden / ende doe hi in diecribbe 
Was gheleit eñ doe dic bre naecte dz Ci ſter 
uen ſoudeſo ſeide ſy. 2% fo naect Den tijt 
Dat dye almachtige god ſijnre vꝛiendinne 
liele ter hemelſcher bꝛulokt roepẽ ſal Pact 
eenlutteltijts Int iaer ons heren. M. 
twee hondert ende xxvi. loe natt fy. oc 
je lichaem bier daghen hadde gheleghe 
onbegrauennochtans en ſiãcket niet / mer 
daer quãſoeten roke Wt diete alle vinaec 
te als OËt vanſdetencrude hadde geweeũ 
Doe ſachme dat veeicieyn bogelkens ber 
gaðdẽ op DIe kercke eñ nyemanten hadde 
ãllulcke ghelien eñ ly longhẽ Cocteltkeet 
fp gauẽ loſchone manier vã ſange dattet 
alle die ludẽ Wond haddẽ om dattet ſceen 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


xxi. 


was oec een groot geroep vãden armẽ eñ 
grote innicheit vãdẽ volcke lo dat loinmi⸗ 
ghe hoer haer wtẽ hoekde toghẽ / eñ ander 
ſchoerde haer clederẽ aẽ ſtuckẽ / eñ dit hil⸗ 
dẽ ſiouergrotereliquiẽ.eñ doe haer lichaẽ 
geleit was inden graue Lo vloyde oly wt 
In ſinte eltzabets doot Lo Mort openbaer 
hoeheilich ſy was eñ dz indẽ ſanghe vãdẽ 
vogelkens ef Dat ſy DE duuel vᷣdꝛeef wãt 
dat vogelkijn dz tuſſchẽ hoer eñ die want 
lat eñ Co ſoetelijkẽ ſanc / dattet haer dwãc 
te ſinghẽ dat wanẽ Wi dattet haer enghel 
Was die haer gegheuẽ wastot enẽ behoe⸗ 
Der die haer Die eWelike bliſcap boetſcap⸗ 


te. Want gelijcdat ſomtijt dẽ quadẽ Wort - 


gheopêbactt boor haer doot haere welike 
ðdomenilſſe tot harer chäden. Allo Wort 
oec ſomtijt DE goede geopẽbaert haer cot 
ghe behoudenilſe tot haren trooſte Eñ díe 
lane die ſi ſanc dat was die grote blijſcap 
Die ltõtinc ín deleropenbatinge mit loetẽ 
ſteminẽ ſinghende. Pte duuel pleech oeck 
te comen totten heilighen als ſy ſteruẽom 
te helpen ot hi pet acnhebeuct: mer ou d 


by gheen vecht en hadde aen ſinte elisabet 


Coc vloech hymit leeliken ocrloue Hier bp 
machmẽ verltaen hoe heylich dat fp Was 
daer Die Duuel vã vreelen oF vloech eñ die 
engel Die ewige bliſcap boetfcapte. Bet is 
oec opẽbaer hoe ſuuer D3 Cp was eñ dat õ 
die loete roke Die Wot haerlichaẽ quã wãt 
om dz ſy haer lichaẽ hilt ín haer leuẽ in al: 
ve luuerhedẽ daer om roeck Cp welin harẽ 
doot. ¶ Tẽ derdẽ is opẽbaer ban hoegro 
ter waerdichz dz Ci Was eñ dz bidẽ vogel⸗ 
kens lange. Wãt die vogelkẽs diemẽ lach 
ſpelẽ eñ ſingẽ bouẽ op diekerke wi Wang 
dattet engelẽ warẽ die vã godegelent wa 
ten dat ſi haer ſiele indẽ hemel varẽ ſoudẽ 
eñ dat ſy harẽ lichame cer doen loudẽ mit 
hemeiſcher vꝛuechden. Allototten quadẽ 
coemt eer grote menichte vã duuelen / om 
Dat ſyſe met anxte tormenten Cullen: ende 









































haet (iele ter heltë Waert Boere. Aldꝰ coẽt 


tot den goedẽ als ſy ſteruẽ eẽ menichte vã 


engelẽ om dz ſile ſterckẽ ſellẽ eñ hoer ſyele 
indẽ hemel voerẽ ¶ TE vierdẽ tsopẽbaer 
hoe õtlermich eñ hoe goeðtierẽ li was. eñ 
om dz die olie wt hare lichaẽ vloyde / wãt 
ſy was alhaer leuẽ doer ín Die werckẽ der 
õtfermherticheit Omit hoe groter mildic 


heit was harẽgeeſt in õtkermherticheden 


wiens lichaem vloyde ende Wert met olp 
daer ſy diep ín Die aerde lach. ¶ CE bijt- 
ſtẽ is opẽbaer hoe machtich D3 ly boor go- 


de was eñ vãhoe groter vᷣdientẽ. Eñ dat 


hi veel miraculen die ſi dede / Wãt ſint dat 


Cp ſtarkheeft god õ harẽ ille veel mira⸗ 


culẽgedaen.vãdẽ welcken ſommich hier 


na beſcreuẽ ſtaen eñ Die and hebbẽ wi ge⸗ 


latẽõ coꝛtheit bille. ¶ Exepel. 

¶ Int lant vã ſaſſen in eẽ cloeſter int biſ⸗ 
dom van hiſtien / ſo was een monic vand 
graWer oerdẽ die henrick hiet / eũ hy Was 





ſo ſieck eñ hadde ſo groten noot dat hi alle 


Dic vᷣſtoerde Die bp he Wateninet grotẽge 
voepe.eftop cené nacht ſo opêbaerde hem 
eeneerlſaem vꝛouwe dye Witte clederẽ ac 
hadde eñ ſeide. wilde hi gheneſen Weten 
dz hi hẽ beloefde tot ſinte eltzabeth. eñ des 


anderẽ nachts ſo opẽbaerde ſy hẽoec ende 


riet hẽ dit ſelue Eñ om dat die abt enð die 
pꝛioꝛ daer niet enn warẽ ſo beloefde ſi haet: 
Des ond pꝛioers rade. eñ optẽ derdẽnacht 
fo opẽbaerde ſihẽeũ maecte eẽcruce ouer 
hẽ ende hi wertte hatsghenelen. ende doe 
die abten DIE pꝛioꝛquamẽ eñ dit ghehooꝛt 
haddẽ Co Worde lyp ſeer vðwõdert. mer hes 
begötte te twikelen of hp ſculdich Waste 
voldoen dz hibeloett hande 5 dz geen mo 
nick belouẽ mach fond lijn ouerlle Eñ die 
prior ſeyde daer toe Dat Die moniken dicke 
aldus wordẽ vãden duuel bedzogen ond 
Dic ghedaente vã Wel doẽ / eñ datmẽ Daer 
om delen monickraden ſoude dat hy lijn 
ongheſtadighe hert valk maken oude mz 
biechten:endeoptenachtdacr na lo open: 


af Wan tinte Elisabeth. 


baerde hem Die ſelue bꝛouwe die he te vo⸗ 
ren openbaerde eñ ſeyde. du ſulſte altoes 
ſieck welen tot datſtu Dijn belofte voldaẽ 
hebſte. ende te hant qnam Dele ſelue ſiecte 
weð ende pinichdẽ ſo als ſyte voren dede 
Poe Dit Die abt hoorde ſo gaf bi hẽ te hant 
oetlof eft hibiet hẽ was gheuẽ om eẽ beel⸗ 
de te makke ende hi Wert ghenelen eñ vol⸗ 
dede dat hibeloeft hadde ende daer na en 
ghedoechde hi niet meer ban dier ſiecten. 

¶ Het was eẽ maecht ¶ Exempel. 
díe benigna hiet ende ſy eyſchue drincken 
van hareniõcWiue ende ſi gaf haet drinc 
ken ende ſeide. Neemt Die duuelmoet ght 
drinckẽ / eñũ die maget dochte dz Door haer 
kele ghinc eenẽ barnendẽ brant / eñ ſy riep 
datſydaerof grote pine inden hals doech 
de eñ te hant begõſte haer buyckte ʒwellẽ 
als eẽ tonne eñ haer dochte dat indẽ buye 
een dinck liep ende ſi was al te onbandich 
ende leyde lotte veden eft men waende dz 
Cp befeten Was mittẽ duuel. In duſdani⸗ 
ghen ſtaet bleekſytwee iaer eñ Doe leyde⸗ 
menle tot finteelizabets graue ende daer 
dedemen belofte ouer haer eñ als ſigeleyt 
Wasop haer tombe ſo Wwoꝛt fy daer in on: 
machte eñ Doe ſy Daer haer ghegeuen had 
De op De tombe eẽ luttel broots te eten eñ 
een luttel wiwater te drinckẽ Lo ſtont ſite 
hants gelontop daer Cijt alle ſagẽ / eñ des 
vWõderden ſy. ¶ Exẽpel. 

¶ Het was een man int bios vã vtrecht 
bie gheerijt hiet ende hi hadde lijn cen hãt 
al crepel ende hp verlocht linte eltzabeths 
graf twee weruen eft hyen Wert nietghe 
nelen / eñ derdewerkðlocht bijt mit finen 
wiue mit groter innichedẽ. Ei doe ht dev 
waert ginc loquã hete ghemoete een eet⸗ 
laem out maneñ hygruetẽ.eñ doe vraech 
be waen highecomen was / eñ hi leide bá 
maerput daer ſinte eltzabeths lichaẽ tut: 
Ende daer GOD veel miraculen doet. Ende 
Boe he dele mä lijn liecheit leide ſo hief Die 

oude man lijn häden op eñ leghẽde hẽ eñ 





¶ Van linte Elizabeth. 


ſeide. Gant ſekerlijc Wat du ſulſte ghene 
ſenop datſtu dijn crancke hãt ſteecſte ten 
hoofde van haren graue ond den ſteen eñ 
ſo dattuſe dieper in ſteecſte ſo du eer ghene 
fen ſulſte.eñ dan ſulſte nicolaeus gedenc⸗ 
kendatbigelíjc is in miraculẽ te doen als 
ſinte elizabeth. En hi Cepde hẽnoch dat ſy 
onWijs Ware Dye te hät wech ginghẽ als 
ſy hoer offerhande gegheuẽ hadde om dat 
hein dẽ heilighen ghenoechlijck Waer dat 
mẽ bi hẽ duerde alſmẽ hulpe al he begeer⸗ 
de / ende te hät ſo ontuoir he Die oude man 
eñ pen ſagens nietmeer. eñ ſi haddẽ des 
groot Wond eñ ginghẽ derwert om dat Ct 
ghewarige hope haddẽ dz hi genelen ſou⸗ 
De Eñ die mã (rack lijn hãt onder den ſteẽ 
foe hem die oude man gheſeit hadde eñ hy 
tocchſe Wed Wot al ghenelen. ¶ Exẽpel 

et was een man die human hiet int 
bil dom vãcoelen dye geuanghẽ lach in eẽ 
kercker eñ higak hẽ alte gode Waert eñ ht 


aenriep ín ſijnre hulpen ſinte elisabeth eñ 


meeſter coenraet / eñ optennacht daer nae 
Co openbaerde ſyhẽ beydẽmit grote lichte 
enlaetſtẽ gafmẽop hẽſentencie eñ men 


hinckẽ ende mẽ lietẽ cen mile weechs ver⸗ 


te hangẽ aen diegalge.Eñ die rechter gaf 
ſynẽ vader eñ moed oerlok dat Cp hé of De 
den eñ groeuen/ eñ Doe ſijn graf gemaect 
Was eñ doe hẽſijn vader eñ ſijn moed of 
gedaen hadde lo begötten Cp linte clizabet 
te biddẽ:eñ ſiet daer ſijt alle ſagẽ eñ BWO 
derdẽ ſo vꝛꝛees Dele die daer doot Was. 

et waseen ſcolier die ¶ Exxẽpel. 
onicaert hiet eñ doe hp alte naerſtich was 
Om te viſſchẽ ſo biel hitn eẽriuiere: eñ doe 
hidactläge in gelegẽ hadde eñ Gijn lichaë 
Wot ghetogẽ was Co vãtmen hẽ aloe cout 
ef (ond lijt datmẽ geenteykẽ vã ue in he 
en vãt. Pot aenriepmẽ daer linte elisabet 
eñ díe DODE ſtõt opgelont. ¶ Exempel. 

cn kint DAL Date taer out Was eñ cen 
hait / dat gchietẽ Was huge Boe dele doot 
was eñ ſnlichaẽ cout eñ ſtijt hadde ghe 





xxii. 
weeſt bier milen Weechs lanc / Co aenriep 


ſijn moed mit alre innicheyt ſinteeltzabet 


ef dat kint woꝛt Wed leuẽde. ¶ Exẽpei. 
¶ Het wascen kint vã vier iatẽ gheuallẽ 
ín cené put eñ dair quam een om Water te 
ſceppẽ ende vãt daer tkint vᷣdꝛõckẽ eñ bp 
toocht doot wtinit pinen / eñ aen dat kint 
Waren alle die teykenen die die Doden ple 
ghẽ te hebben Eñ men beloefde linte eltza 
beth beloft op dz ſijt ðõweckẽ ſoude ende 
te hãt wortet Wedleutde. ¶ Æxxẽpel. 
Bet was een man die krederijc hiet die 
zwemmẽ conſte.doe bi int Water bade eñ 
hieenen armen man beſpottede Dien ſinte 
eltzabeth ſijn licht weder ghegheuen had 
de ende hi hem onwaerdelijken water in 
lijn aenticht warp:ſoe Wort die arme mẽ 
ſche gram ende leide. Sice heilige vꝛouwe 
die my ghenefen heeft / dye moet my ouer 
dy Wacken foe datſtu nẽmermeer hiet Wot 
omeen mogheſt ſonder doot. ende doe ht 
Des bloeckt niet en achte ende by int twã⸗ 
tet begonſte te zwemmen Co verloeshpal 
lijn cracht eñ hi en mochte hemſeluen niet 
meer helpẽ mer hi vlanc als enẽ ſteen. Pa 
langẽ tijt ſo ſochtmẽ eñ mẽ toech hẽ wten 
Water doot. eñ doeme ſeer beweende ſoe 
begõſtẽ ſommige vã ſinẽmagẽ ſinte eliza 
bet ouer hẽ te biddẽ eñ Doc woꝛt bi weder 
leuẽde eñ Hötgbefontop. ¶ Exxẽpel 
¶ Het Was een man dic ian biet Die wort 
ſonder ſcult gheuãgẽ mit eenẽ diekeñ ghe 
wijſt datmẽ hangẽ ſoude / eñ hi hat al dye 
luden Dat ſi (inte elizabeth ouer hẽ bidden 
ſoudẽ dat ſi hẽ helpe moeſte alſohi vᷣdient 
hadde. Eñ doe higehãghẽ was fo hoorde 
bi van bouen een ũeine die ſeide. Hebt be⸗ 
trouwen ín linte eltzabeth / ende ou lulſte 
verloſt wordẽende te hant brack LJW feel 
ende hi viel ofnochtans cn qucttte hi hem 
niet / mer Die ander bleef hanghẽde. noch⸗ 
tans ſchoerde een nyeu hemde Dat hp aen 
hadde ende ht wort verblijt en ſeide Sin 
te eltzabeth heelt iny verloſt. ende ſyheelt 


















































¶ Gan inte Elisabet. 


my doen vallen opeen ſacht bedde. Ende 
“Doe ſommighe ſeidẽ datmẽ hem noch han 
gen loude loſeide die vechter. die god ver⸗ 
loſt heeft die en (alicntet Wed latẽ hãgen. 
Chet was een cõuaers in ¶ Erépel. 
€€ cloeſter Die geeſtelic Was Die ſijn vleys 
ſo vnederde dat hitwintich iaer een pãſer 
droech naeſt ſynẽ liue eñ by plach op hout 
of op ſteenẽ te legghẽ.Doe deſe man ín Die 
molen was ſoe begreep mit ongheual ſijn 
hãt die molenſteen eñ verperſtele fo dz hy 
daer lijn belet vleyſch eft lenẽ ín beide Cp 
den of Waecf totté beene lo Dattet feeen dz 
het al ontween geſtotẽ Was ín eẽ moꝛtier 
eñ hi was daer ín ſo (eer ghepijnt dzhi bat 
datmẽ hẽſijn hätof loeghe Eñ doe hi ſta 
delic ſinte elizabet ĩ ſijnre hulpẽ aẽriep dic 
in haer leuẽ herde vriẽdelkkẽ had geweeſt 
Ap eenẽ nacht fo opẽbaerde (í hẽ eñ ſeide 
willſtu ghenelen Wefen. doe hi ãͤt woerde 
Ja ic.ſo ná fi (ijn bant eñ ghenas dic ſenẽ 
eñ ðgaderde Dic beenẽ eñ lep weder dat 
vleys op ín beydẽ ſidẽ eñ maectẽ al geſont 
eñ des moꝛghẽs vãt hihẽ algheſont eñ hy 
toende al lijncõuent dat alſijn hant gene⸗ 
ſen was. ¶ Exẽpel. | 
¶ Het was cen kint de blint geborẽ Was 
Ende het Wort ſyende ouermits ſinte elisa 
beths ghebede. Het was oeck een maecht 
Die beatris hiet dye lange tijt veel ſiechedẽ 
gehadt hadde. eñ tenlact{té doe vꝛees an 
haer lijf boor eñ achter eẽ houel eñ ky ginc 
nederwert bockẽde met al haer lichaẽ ſoe 
pat ſy haer gheenlins op rechtẽ cnmochte 
eñ haet moed droechſe in een mãde tot fin 
tcelizabeths graue eñ ſi bleuẽ daer tien da 
ghẽ eñ (pen woꝛt niet ghencten ende haer 
moeder Wort gram eñ begötte te murmu 
teren teg linte elisabeth eñ ſeide. Au ghe 
ueltalle mêfchen boete / eñ Du en Éhoostt 
miniet. Eñ hierom Cal ic Wed keerd eñ be 
letten aldat icmach dat DY nyemãt en ber 
loeke / ende poe ſy algram wech ginceñ ft 
een mile okeen half gegaen hadde eñ haer 


dochter vã toꝛmẽten Weende Ten laetſtẽ 


Woet Dele maecht ſſlapende eñ Cp ſach een 


ſchoon vꝛouwe mit blinckẽde aẽſchijn eñ 
ſy Calfdehact lichaem op haten rugghe eñ 
op die boꝛſt eñ ſeyde haer. Stantopende 
ganc / eũ dele maecht ſtont opeñ vãt haer 
ghenelen vã alre cromheit ende vandẽ ho⸗ 
wel eñ ſi wtſeide Dit viſioen ende maecter 
bliſcapeñ beoechde mede. eñ ft keerde We 
der tot ſinte elizabeths graue / eñ dãcte go 


deeñ ſinte elizabeth eit liet daer dye mãde 
daermẽ dele maecht ín droech. 


Exẽpel 
Det was eẽ Wijf die geertruyt hiet dic me 
nich iaer lam indẽ been gheweelſt hadde, 
eñ ſi wascrom in al haerlichaem.Eñ een 


engel hiet haer indẽ dꝛoem dat ſyginge tot 


ſinte nicolaes eñ ſi aẽ hem hulpetiepe Dit 
Wijf dede haer draghẽ tot lijnre kerckẽ eñ 
fp wort daerghenelen int eẽ been eñ daer 
na ſo droechmẽle tot ſinte elizabeths gra⸗ 
ue eñ men lepdele ophaer graf et dait foe 
woꝛt ſy vã harer groter pinẽ al volcmaec⸗ 
telijck ghenelen. ¶ Exẽpel. 

¶ Een Wijf was die trigide biet ende tp 
hadde cen tact blint geweeſt fa datmente 
altoes leyden moette eñ {p bant ſinte eltza 
beth nz groter innichedẽeñ Ct Wort ſiẽde. 
¶ Het was eẽ man ghe⸗ ¶ Exempei 
hietẽ heynrick die beide Lijn ogẽ vᷣlorẽ han 





de ende hy Wot Weder [pende op linte elé 


zabeths grak. Ende daer Dele lelue mã ge 
pifnt wort vãdẽ vloyẽ vãdẽbloede dz mé 
waende dat hy daer of ſoude gheſtoruen 
bebbenende hi nam Lander aerdẽ wt lin⸗ 
te elitzabeths grauen ende bi weeekle ende 
tẽperdele mit Water eñ hi dꝛanct eñ Voort 
alghenelen. Exempel. 

Cet Waseen maecht Die machtelt hyet 
Die {pen eñ hozen verloꝛen haddeeñ (pen 
(paac níet noch en ghinc niet Eñ haer bas 
ende haermocdee bergiftente tot (inte clt- 
zabeths grakeñ li Wort bolmaectelijcahe 
nefen eñ li dancte gode eñ (inte elzabethj. 

_C&rempel. | 
















¶ Bet Was cen Wijf die heliderigis hie 
te Die cen fact blint Was. eft ſi badt ſinte 
elisabeth mit ave innichedẽ om te ghene 
len eñ li Dede hair leide tot hate graue eñ 
Daer Wert ſy metter eend ogẽ Liede eñ do 
ſi weð te huys quã fo ghedogede fp alte 
Grote pine in Dat and. Bit doc ſi Voed tot 
linte elisabeth; riep fo openbactde ſi haer 
eñ ſeide Ganc tottẽ ontaer eñ Doe DE coꝛ⸗ 
pozacl op Dijn ogen Wapen eñ alſo ſulſte 
enefen ende li dedet eft Wert ghenefen 

ct Was eẽ mä Die dieric ¶ Exempel 
biete die läge ín fijn bent eñ ín lijn knien 
ſwaerlijckẽ ghepijnt Was fo dat bi níet 
gaen en mochte me hande ghedzage. En 
hi belouede dz hi ſinte clizabets graf bet 
loeckẽ ſoude met offerhäde eñ hi woẽde 
omtrẽt ten milẽ vã Daer nochtãs en con 
De hi dair nau comẽ binne acht dagen eñ 
Doe hi Daer bier Weken gheweeſlt hadde 
eñ hi gheen bact en hadde fo ghinc hi we 
Der te huys Waert Eñ Doe hi in eẽ ſiat ne 
uẽ een anð fiecke lach eñ ſliep fo ſach hp 
in Dome Dat een tot he quã eñ begotẽ al 


met Water Eñ doe hi ontſpꝛanc Loe ſeide 


hitot ſinẽ gefelle in grãſcap. waer om he 
ueſtu mi met Water begotẽ Hi ſeide ic en 
begoet di nz mer ic wañe datſtu geneſen 
ſulſte ms deſen beghietẽ eñ hi ſtont op eñ 
bant he al ghenelen eñ hi leide lijne ctuc 
ke op ſynen hals eñ keerde Wed tot ſinte 
elzabeths graue eñ hi dãcte gode eñ ſin⸗ 
te elizabeth eñ hi ghinc blidelic te huys. 

¶ Die legende vã ſinte ecila 
—Ecilia Was een voerbari 
bhe maget gheboꝛẽ Wten 
ecodelẽ ghellachte vã romẽ 
kh Wonden dE (p was geuoet in xps 
Sit fina * an wiege. 

mn Ct (bilt altoes vbborghen 
haer herte Ps euãgelie eñ des nachts 











ve ze 
bAfPrr 
pe 


u 





eñ Des dages foe Was ft onledich met ga 
beeft bant he Dat bi haer tuuerheit Wou 
de behoudẽ Eñ doe ft onsteouwoet Mas 


rk Uan linte cecilia. 




















— — — 
een ionghelinc Die valeriaen hiet.eit men 
gheopdineert hadde den Dach datmen die 
bzuloft houde foude foe dede fi aen ouct 
haer blote lijf ond een hare eñ daer bouẽ 
Mas ſi ghecleet met gulden cleederen. cit 
doemẽ Daer op organen Lpeelde fo fan (i 
alleen DE heer ín haer herte eñ leide. Beer 
mijn heet eñ mijn lichaem moct Worden 
onbefinet fo Dat ic niet befcaemt en moet 
Word eñ fi batte Drie dagen ín bedinge/ 
ende bewal hact god díe ſrontſach. Ende 
Doc Die nacht quam Dat ſi bi haten brude 
gom foude gaen apen Lo ſprack ſi hem 
aldus aen. D lieue waerdighe ionghe⸗ 
linc ic weet een heymelicheit Die ic Di ſeg⸗ 
ghẽ fal wilſtu mi zweren dattu Dat how 
den ſulſte:ende doe dat valeriaen zwoer 
dat hy dat in gheenre Wijs voert ſeggen 
en loude fo feide fi Ich hebbe cen enhel 
gods tot cen minnaer Die mijn lichae alte 
nauwe Wacht Eñ Wort hi gheware Dat 





tu mi nakes met onſuuer minnen. {oe ſal 


hi di ſlaẽ eñ du ſulſte vlielen dijn minnẽt 

like ioget. mer wort hi gewaer dattu mi 

miſte m3 ſuuer minẽ fo ſal hi di Oee minẽ 
i. 









































2011 ProQuest LLC 
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





ghelijc mieñ hi tal Di tonen fijn ghenade 
joe Wort valeriaen mit gode beroert eñ 


leide wuͤſtu dat ie di gheloue ſo tone mp 


dinẽ engel eñ pꝛocue ie waerlic Dattet eẽ 
engel is ſo lal ic doẽ dattu mp rades mer 
minneſte enẽ andere mä Lo ſal ie di eñ he 
ſlaen Cecilia ſeide hẽ wilſtu ghelouen in 
pen ghewarigẽ god eñ doetſtu Dy dopen 
fo ſulſte hẽ Cien Bier om fo gãc Dype mile 
vand (tat ín die ſtrate Diemen hiet appia 
eñ ſegget DE armẽ Die ghi dair vindẽ ult 
Ceciliã die heeft mi tot v gheſent dat ghi 


mi toent den heiligen mã vrꝛbanꝰ. Wwãt ie 


heb tot hẽ een heimelic gebot dat ic hẽ ſeg 


ghẽ mocet . Eñ alſtu he liets ſo (egt hé alte 
mine woerdẽ eft als hi di ghedoept heeft 
eñ du weocoẽſte ſo ſulſte den engel ſien 
Doo ghic valeriaẽ derwert eñ hi vãt vꝛ⸗ 
banũ dẽ paeus vᷣboꝛgen binne der mar⸗ 


telaren graue Eñ doc hi he alle die woer 
den des maechts cecilie gheſeit hadde. ſo 
ſtac hi fijn bande tẽ hemel wert eñ ſeyde 
Here ihelu xp̃e Die ſayer is vã ſuuerẽ ra⸗ 
de onttkanc DE vꝛucht vãdẽ lade dattu ge 
layt hebſte in cecilie / heere ihũ xpᷣe goede 
herder:Cecilia dijn diẽſter dient Dt gelijc 
eẽ ſtridige bie wãt haer bꝛudegom Die Lí 
ontfinc alſo weeet alg een leeu dyẽ heeft 
lſi tot di gheſent als eẽ ſachtmoedich lam 
Eñdoe openbaerde daer haeſtelic eẽ out 
man ghecleet met wittẽ clederẽ eñ hi hilt 
een boec met guldẽ letterẽ gheſcreuẽ: Sñũ 
doen dat valeriaen ſach ſoe viel hi in on⸗ 
macht vã vzeelen eñ Die oude mã hief he 
Wed op eñ hi ſeide. les:eñ hp las aldꝰ eẽ 
god.een gheloue. een doeplel. een heer va 
per vã alle Die bouẽ al ig eñ met allẽ din- 

hẽ eñ in ons alle: eũ doe hi dit ghelelen 
hadde ſo leide Die oude mä gheloelſte dit 
of witelſte noch Aaleriaen viep eñ leide 
Gheen dinc en is ond DE hemel Dat bet te 
ghelouẽ is:eñ te hant voir Die oude man 
Wech eñ valeriaẽ dede he vã vꝛbano do⸗ 


pen. Eñ doe hi weðquã ſo DAE hi cecilia 


IE Wanlinte Cecilia. 


ſpꝛekẽde mette engel in Die camer.eñ Die 
engel hadde in ſijn hãt twee hoedẽ vã ro 
fen eñ vã lelien eñ gaf DE cenẽ cecilien eñ 
den andere valeriaen eñ ſcide / hout deſe 
hoede met ſuuere hertẽ eñ mʒ ſuuere lich 
ame Want ic hebſe v ghebꝛocht Wt gods 
paradiſe eñ ſi en ſullen nẽmermeer vᷣdoꝛ 
ten noch haer roke Gliefen eñ nyemãt en 
ſalſe mogen (ien (ond Die gene die ſuuer 
fijn eft du valeriaen om dattu eẽ oerbaer 
lic raet geloeft hebſte ſo eyſche dattu wil 
ſte eñ het ſal di gheſchien Ualeriaẽ ſeyde 
Feen hebbe niet lieuer in deſen leut dan 
minẽ eenigen broeð eñ daer om ſo bidde 
ic dat hi met mi Die Waerheit bekẽne: die 
enghel ſeide. onſen here behaget Dine bez 
De eff du ſulſte beide tot hẽ comẽ 13 mat 
telien. Bier na quã Daer in thiburcius ba 
leriaens bꝛoeð eñ Doe hi die roſen gerokẽ 
hadde fo ſeide hi. íe Woonder waen hiet 
tot deſen tijde comet roke vã voten eñ vã 
lelien Want al hadde íe roſen eñ lelien in 
Die hant [pen ſoudẽ mi niet mogen geuẽ 
ſo ſoetẽ roke.ic ſegghe dz ic van deler vo 
ken al vᷣwWãdelt ben AMaleriaen ſeide Wy 
hebbẽ hoede Dic Du nz Lien en moges Die 
ſeer ruykẽ vã bloemen eñ clacr lijn eñ al 
fo ghiſe gerokẽ hebſte foe ſulſteſe oec mo 
gẽ lien op dattu geloues. Thiburciꝰ ſei 
de valeriaẽ hoer ie Dit in ſiape ofte ſegge 
{ke Dit inó waerheit Waleriaen ſeide tot 
noch toehebbẽ wi geſlapẽ.nv ſijn Wi in 
ö waerhz:thiburciꝰ ſeide waer bi Weet 
ſte dz Valeriaẽ ſeide gods ẽgel heuet mi 
geleert diẽ Du ſulſte moge ſien doetſte Di 
dope eñ ðlochẽſte alle Die akgodẽ eñ doc 
toende hẽ cecilia Dz alle Die afgodẽ Ware 
ſonð gheuoelẽ eñ ſtom ſo dat thiburcius 
antwoerde eñ ſeide Pie deſe Dinge nz en 
ghelouet Dat is eẽ beeft. Poe cuſte cecilia 
fijn borſt eñ ſeide Huyden belije íe dattet 
mine maech biſte. want Dic minne gods 
alfoe ſi mi heuet vᷣgadert met Dinen bꝛoe 
der datſtu moges gheſuuert Worden eñ 








die engel ſien moges Eñ thiburcius ſeide 
tot ſinẽ bꝛocð. Bꝛoeder mijn íe bidde Dat 
tu mi lſeggheſte tot Wien dattu mi leiden 
wilſte Walertacn ſeide tot vꝛbanũ dé bit 
(cop Thiburcius ſeide:is hi dz díe fo dic: 
kẽ vweſen ís eñ noch Bborghen ís ín het 
melicheden Wát vondemẽ he me ſouden 


barnen eft men ſoude ons met hẽ barnen gh 


ls wi ſoeckẽ díe godheit indẽ hemel Die 
Vðborgen ts fo ſullẽ wi der gramſcap ge⸗ 
nietẽ (nd aerdẽ Cecilia ſeide hẽ En Wacr 
der mer dit leuẽ alleen ſo mochten wi dit 
ontlien te verlieſen. mer het is een and be 
ter leuẽ datmẽ nemmermeer verlicſen en 
mach dat ons die ſone gods geleert heeft 
wãt al dat ghemaect is D5 beeft Die ſone 
ghelcepẽ Die wten bader is gheboren. eñ 
al dat gheſcepen ts dat maect De gheeft le 
WENDE Die Woten bad coemt Eñ def⸗ gods 
foon quam ind Werelt eñ leerde ons met 
002DE eñ met miraculẽ datter. cert and 
leuë Ware. Thiburciꝰ ſeide Sich du ſeg 
ſte datter eẽ god is ende nv legſte datter 
Date gode ſijn Cecilia ant woerde daer op 
eñ ſeide Ghelijc dat in eẽs menſchẽ Wijf 
heit drye dingẽ ſijn. dat is die abelheit eñ 
memoꝛie / eũ Die vᷣſtãdeniſſe:alſo ſijn oec 
drie perſonẽ in een godlijc Weten Moe be 
göſte ſi thiburcio te pꝛedikẽ hoe Die gods 
lone mẽſche Wort cht ghepalſijt was Eñ 
li toende hem Beel oerbaerlichedé vã Lijn 
te paſſien / wãt die Coon Gods Was daer 
om gheuägen om dat Die menſchẽ ſoudẽ 
werdẽ ontbondẽ vã ſondẽ. Bie ghebene⸗ 
dide Wert gheuldeket om dat Dic verma 
ledide benedixie loudẽ onttangen Hi liet 
ebelpottẽ ou dz die mẽſchẽ (oude Voor 
den Öloft vande duuel⸗ ſpotte Hi ontfinc 
die doerne crone op fijn gebenedide hoeft 
om dz hi va ons doẽ foude Die Boomenie 
Bt ontfine bitter Galle om dat hi die men 
(che behoudt oude tottẽ gocte £ maec. Hi 
was ontcleet om D3 hi dnfe ouders naect 
beken loude. Hf Wert anden houte he: 


fan ſinte Cecilia. 


xxitij. 
hangen om dat hi die londẽ vandẽ houte 
te niet makẽ ſoude Moe leide thiburciꝰ li 
ne bꝛoeð Ontkerme di mijnre eñ leide mt 
tot gods man Daer ic mach Worden ghe⸗ 
Doept:eft Doe hi ghedoept Was ſo ſach hi 
Dicke gods enghelẽ eñ al dat hi bad dz GC 
ſchiede hem Eft valeriaen eñ thiburcius 
eduerden in aelmiſſen te gheuen eñ ſy 
begroeuẽ der heilighen lichame die alma 
chius Die vechter Dode Eñ almachiꝰ vicp 
ſe tot hẽ eñ vragede he hoe Dat ſy fo coen 
Warẽ dat ſy groeuẽ dieinẽ Dode om haer 
Quactheit Chiburcius leide hein Wi Lijn 
haer knechtẽ die du fegtte dat verdoemt 
Úijn Wát hebbe vᷣſmet Dat bier ſchijnt 
Wetende eñ niet en is eñ hebbe geuondẽ 
dz niet te ſchijnt te Weten eñ is. Die vech 
ter (eíde hẽ Wat is dat En thiburcius fet 
De he Dat ſchijnt te Weten et nz en ís Dat 
ts al Dat ín deler werlt ts dat die mẽſche 
verledet niet te welen eñ is / dat ís der qe 
rechtiger leuẽ eñ Der quad pine Die rech 
ter ſeide: íe en wane dat dattu Dit metter 
hertẽ ſeggheſte. doe oe dede hi valeriaen 
bt he taen eũ leide:dijn broed en lon ge 
font vã hoefde / du luiſte doch gheuẽ mo 
ghen Wijte antwoerde Wát ghi dwaelt 
leer Die Die blijſcappe vᷣſmaet eft begeert 
àl Ds onnutte is ð bliſcap. Poe feide vale 
riaen Wed dz hi geffen hadde doct geuro 
fen was ſommige ledich ſtaẽ eñ ſpelẽde 
eñ die werckẽde ackermannẽ beſpottẽde 
eñ Doe die tijt quã band gloriofer vrucht 
ſo ðvblidẽ deſe glorioſe ackerluden ef die 
and begonſtẽ te weenẽ:aldꝰ kalt inz ons 
lijn. 2% ghedoghẽ wi ſcãde eñ pine mer 
bier na ſullẽ Wot ontfaen glorie eñ eeweli 
ke glogie eñ loon / mer ghi vie defe Ggäcli 
ke blijſcap bebt ghi tuit hier na vindẽ Dic 
eewelike pine. Bie vechter ſeide ſo Fullen 
wi dã Die onuerwiĩlike princẽ fijn hebbe 
Die eewige tormentẽ eñ ght onwaerdige 
perlonẽ Cult hebbe dat ewige leuẽ eñ bu 
(capUialeriann leide. ghi lijt mentchẽ ers 
| ij. 



































¶ Van linte Cecilia. 


gheen princẽ. ghi Wert tot u Wẽ tidẽ gebo 
ren ef ghi Cult haeſtelic ſteruẽ eñ gode ve 
dẽ geuẽ vã alle uwe werckẽ Eñ die rech 
ter Cetde Wat vᷣmerrẽ Wi in Delen Woer⸗ 
dẽ / offert DE godẽ eñ gaet Wech ſonð hin 
der:ſi ſeidẽ.Mi geuẽ DE warachtigẽ god 
alle dage offerande Die vechter Leide hẽ 
hoe ís ſinẽ name Aaleriaẽ leide Du en mo 
gheſtu ſinẽ name niet vindẽ al vlogheſtu 
met plume. Die rechter ſeide.daer our en 
is iupiter gods naem niet Naleriaẽ ſeide 
dat ís eẽ mãſlachtich eñ eẽ putiers naem 
Almachiꝰ ſeide /ſo dwaelt alle díe werlt 
eñ Du eñ Dijn broed bekenneſte Die Waer 
heit, Materia ſeide Wien lijn nict allene 
mer eẽ grote menichte heeft oee Defe ſalic 
beit;doe leverde hijle maximũ te wachtẽ 
eñ ſeide hẽ D ſcone bloeme der ionger io 
get.o broedlike.begeerte Waer om hactte 
ghi tet doot Wert als tot eenre Werlcap. 
Maleriaẽ ſeide Woude hi louẽ dat hi gelo 
uẽ ſoude hi ſoude haer glozie ſien na hair 
doot.Maximus leide. Yertcert moet ick 
Word inz dat vuere ð blixemẽ belie ic 13 
alleen Die gode DIE du aẽbedeſte ilt dz gez 
(chiet dattu ſeggeſte: vaer om marinus 
eñ alle ſijn geſin eñ alte Lijn ludẽ Die dait 
omtrẽt Ware woꝛdẽ ghelouẽde met bale 
riaens Woerde eñ ſi woꝛdẽ ghedoept vã 
ſinte vꝛbanꝰ Die daer hefmelie quam Eñ 
DOE Die Dageraet vᷣghinc lo riep cecilia eñ 
ſeide o gbi gods ridðs Werpt of die werc 
ke ð dôcherhede eñ doet aẽ die wapẽ des 
lichts:doe leidemen deſe twee valerianũ 
eñ thiburciũ bier milẽ vand ſtat daer iu⸗ 
piters beelde ſtõt. eñ Doe ſy niet offerẽ en 
wilde fo õthoetdemẽſe beide:doẽ ſwoer 
maximꝰ dat hi in die bre harer doot fact) 
fconc enghelẽ eñ haer Liele barede wt ha 
ven lichaẽ als maechde Wot haer cameren 
Eñ vie engelé voirdẽſe in hair ſcoot in he 
melrike Eñ Doe almacht? boerde dz mar 
ûn? kerſtẽ gewordẽ Was Lo Dede hi hẽ fo 
läge mit wappers Nat tot Dat hi ſterf Eñ 


and 


cecilia begvoef fijn lichaẽ neuẽ thiburciũ 
eñ valerianũ:doe ſochte almachius haer 
te beyð goet eñ hi Dede cecilia boer he bꝛẽ 
ghen valeriaens bruyt / eñ hiet hair Dat fi 


dẽ akgodẽ offerde of fi Loud om ſteruẽ eñ 


doeſe Die pijnres hier toe dwonghẽ eñ ſy 
ſeer Weenden dat ſo ſchonen edelen ionc 
frou haer ſeluẽ al willẽs ter doot gaf . ſo 
ſeide fi tot he Licue ionghelingẽ dit en is 
tiet om Die iuecht te vᷣlielen mer om te D 
Wandelé dat ís Dat Wi flije gheuẽ eñ ont 
fangen gout. eñ Wi gheuê el quade Woe 
ninge eñ ontfange eẽ duerbare Woninge 
Eñ Wigheut ent corté hoꝛnic eñ onttaë 
Wed eenn wider marct Woude v pemant 
om penningen ſcellingen gheuẽ ghi ſou⸗ 
Det v Daer toe ſeer haeſtẽ / eñ god ontfaet 
eenuoudich / eũ hi gheeft Wed hondtuou 
dích.geloue D3 íe v ſegge Si ſeidẽ wi ge 
louẽ dz xps Die warige god is die duſda⸗ 
nigẽ diẽſter heuet.Eñ ſi Dede roepẽ vꝛba 
nú de biſſcop eñ hi doepter meer dã cccc. 
Poe riep almachiꝰ ſinte cecilia tot heeft 
ſeide. Mã Wat ludẽ biſtu:eñ ſi ſeide:ic bẽ 
enich eñ edel Eft almachiꝰ ſeide ic vꝛage 
vã Wat gheeſtelicheit du biſte Cecilia díe 
ſeide:dijn vꝛage heeft eẽ ſot beghin. Wát 
Du wilſt twee ant Wwoerdẽ beſlutẽ in eenn 


* * pn —⸗ 


wi die gods naẽ wetẽ Wi en mogẽs niet 
lochenẽ Want het is beter lalichlic te ſter 
uẽ dan onlalichlic te leuẽ Almachiꝰ ſeide 
haet. Oonlalighe en Weet ghy nyet Dat 


mi machte ghegheuẽ ís te dode eñ leuẽde 
te makẽ:ſi ſeide. Mv pꝛoeue ic dattu tegẽ 
die opẽbaer waerhz hebſte ghelogẽ. Wát 
Ou mogheſte die leuẽde Dit leuê benemen 
mer Du enn mogheſte DE dodẽ Dat leuẽ níet 
gheuẽ. Almachiꝰ feide haer. tact of Dine 
ðwoetheit eft offer dẽ gode Lecilia feide 
hẽ:ic en Weet niet waer du Dine oge Blo⸗ 
ve hebſte wãt die Du gode hietſte Voy lien 
doch alle Wel dattet ſteenẽ ſijn. Daer om 
Co ſteket boert Dine hät eñ leer al taftende 
datſtu nict fien en moges met dinẽ ogen, 
Soc woꝛt almachiꝰ grä eñ Dedefe teiden 
tot ſinẽ huſe / eñ daer dede hifeené nacht 
eñ enẽ dach lãc liedẽ in eẽ ſiedẽde bat me 
ſy bleef daer in als ín een cout bat / eñ en 
liet geen ſweet noch li en gheuoeide geen 
hette Eñ doe dz almachiꝰ hoerde ſo dede 
hijſe in dat bat onthoefden:ei Die ſtocker 
foech Dzpe llaghen nochtãs en mochte hi 
haet hoeft niet af llaen. Eñ om dattet ge 
orꝛdineert Was datmẽ vier lage niet Naë 
en mochte om een te onthoefde fo liet hile 
half doot / eñ ſi leekde Date dagẽ / eñ gaf al 
dat ſi hadde DE armẽ / eñ alle die fi totten 
geloue bekeert hadde Die beual ſi veban? 
DE biſſcop eñ Leide: Fe hebbe Drie daghen 
vorſte geleit op dat ic di deſe beuelẽ foude 
eñ datſtu mijn huys Wwijen Coudefte ín CC 
kercke Eñ finte vrbaen groef haet lichaẽ 
ond den biſſcoppẽ eñ Wiede haet huys in 
cen kercke:Sy was ghepaſſijt. Ant iaer 
ons heeren cc. eñ xxiij. in Alexandets des 
keylers tidẽ:mer men lectt elwerts dat ſi 


Lhepallijt Was in mates aurelijs tijden. 


ie regneerde (nt iaer ij. hondert eñ xx. 
„Cie legende van imte demens. 





U an (inte Clemens. 





° — Pi 
kl 6 — — 
—— 


NW 


ater 


de Wort 


bilioen eñ leide mi dat ic tet mine kinde 
vé Fauſtino eũ Fautto Wter rat foude va 
rẽ eñ Dat ie fo läge daer: wi bleue tot dat 
hi mi hiet Wed come, eñ hi fepne en dede 
ic Dit n3 fo ſoude ic met alie mite kindere 
verderuẽ. —* dit haer mã hoerde lo ont 
Lach hi hẽ teer eñ lende fijn Wijf mz haer 
ij. kinderen eñ mit veel ghjefins te athenẽ 
waert dat fi daer wonẽ ſoude eñ haer ij. 
kinderẽ doẽ leerẽ mee die vad hilt fijn mi 
ſte ſone clemẽs met hẽ tot lijn (olaes Doc 
iij. 












































hi xv. iaer out was Eñ doe Die moed mit 
harẽ kinderẽ voir m3 een ſcip. doe bꝛac dz 
Ccip des nachts eñ Die moed dꝛeet ſonder 
haet kindere. eñ ſi Wort ghewoꝛpẽ op eẽ 
ſteen:Eñ doe ſi dochte Dat haer kinderen 
befde verdronckẽ warẽ / vã groté rouwe 
oude ſy haer Wed Werpẽ ín Die zee om 
dat ſy dochte Dat ſy daer haer kind lichaë 
vindẽ ſoude.mer Doe ſi ſach Dat (ile doot 
noch leuêde en [oude moge vindẽ / lo riep 
fi alte iãmerlijc eñ beet haer handẽ eñ nie 
mant en mochtfe troeſtẽ. Eñ Doe Deel wi 
uẽ omtrẽt haer (konde Die haer Leide haer 
quade auontuer eñ ſi Daer mede niet ghe 
tvoeft en Wert. fo was daer een Wijk ond 
dic and Die Leide dat hate mã eẽ iongelinc 
Was eñ Was ðvᷣdꝛõckẽ ín Die zee eñ om ſi 
nen Wille enn Wilde fi Daer nae gheen echt 
{cap doẽ.Eñ doe onttinc ſi eẽ luttel troeſt 
eñ bleef met Dat Wijf wonẽde eñ ſi wan 
mit harẽ hãdẽ daer fi bi leuede:mer corts 
daer na ſo wordẽ haer handẽ ſo doot Dat 
ſiſe vã iammer mit ſo menige bete hadde 
ghelſcoert dz ſi daer niet meer mede moch 
te werckẽ:eñ Dat Wijk daer ſi mede Woe 
De Was lam gewoꝛdẽ eñ (yen mocht vã 
haet bedde niet op ſtaen:Eñ aldꝰ moefte 
matidiana biddẽ Daer ſy eñ haer waerdi 
ne op leefdẽ: Eñ doet eẽ iaer gelede Was 
Dat matidiana vã harẽ mã gheuarẽ Was 
ſo lende haer mä qodẽ tot achenẽ Dat ſyſe 
ſoeckẽ loudẽ mer die bodẽ en quamẽ niet 
Wed. Eñ doe hi noch and ghelent hadde 
eñ Die weoͤghecomẽ Ware eñ leidẽ dat ſi 
daer niet of en vᷣnamẽ ſo liet hi clemẽs ſy 
né ſone ond behoeders / eñ hi ghine in een 
ſcip om te varẽ ſoeckẽ ſijn wijt eñ lijn kt 
deren / mer hi en quã niet Wed Bus bleef 
clemens beroekt xx. iaer eñ hi enn vᷣhoerde 
niet vã ſynẽ vað noch Van ſijnre moeder 
noch vã fine bꝛoeders: Eñ clemẽs gaf he 
ter foolé eñ hi wert een groot philolophe 
Eñ hi begeerde te wetẽ eñ te onderuindẽ 
of Die ſiele onſterflijc is eñ Daer om ghinc 


¶ Van linte Clemens. 


by eenpaerlijc inð philoſophen ſcole. Ei 

als hi hoerde dz ſi onſterklijc Was ſoe ber 
blide hi ſeer / mer alſmẽt beſloet met redẽ 
Ds ſi ſterflic was fo ghte hi dꝛoeflic wech 
Eñ doe barnabas te romẽ quã eñ criſtus 
gheloue pꝛedicte ſo beſpotten hẽ Die philo 
ſophẽ als cen ſot eñ een VIwoede.Eñ Doe 
cleinẽs die eẽ philoſophe was als ſoimmit 
ghe ſeggen hẽ eerſt mette anderẽ philoſo⸗ 
phen beſpottede eñ Lijn pꝛekinge berlina 
de / hi ſette vã ſpotte barnabã een vꝛaghe 
Wot eñ ſeide Bie mugge is eenn cleen beeft 
ké/ Wat bedudet datte Les boete heeft eñ 
twee vlogelẽ / eñ eẽ olyphãt en heuet met 
biet voetẽ nochtãs iſt cen groot Dier eñ hi 
en heeft daer toe gheen vloghelẽ. Barna 
bas ſeide: ick mach lichtelic ant woerden 
dijn ſotte vꝛaghe / hadde ghijt gheuraget 
om Die Waerheyt te leerẽ mer no iſt ſothz 
vat Wi v pet (eggen (oude vande creatu⸗ 
ren. om Dat ghi niet en weeet den ſcepper 
per creature: Eñ Wãt ghi DE ſcepper niet 
en bekẽt ſo iſt recht dat ghy indẽ creaturẽ 
dwaelt. Bit Woert bleef valt in clemens 
berte: fo vat hi chriſtꝰ gheloue ontEine eñ 
leerdet vã barnaba. Ei Lan daer voir bi 
tot ſinte peter in indien eñ Die leerde hem 
chꝛiſtus gheloue eñ hi leerde hem claerlic 
der fielen onſterklicheyt: Cot dien tijden 
hadde ſymon magus twee iongherẽ. Dat 
Was Aquilam eñ Nicetã:Eñ doe ſi ſine 
bedriechniſſe bekenden doe lieten Lí hé eñ 
ghinghen tot inte Pieter eñ Wo2de ſyne 
Difcipulen: Eñ doe ſinte pieter vꝛaghede 
clementé van Wat gheflachte hi wãer:lo 

leyde hi hem Wat fijn LAD eñ moeder eñ 

fijn broeders gheſchiet Was. eft hy ſeyde 

pat hi waẽde D3 lijn moed eft broeds ber 

dronckẽ Wark ín Die zee eñ D3 ſijn bad vã 

roti wẽ doot Was oe Dit petrus hoerde 

fo en cõſte hi he niet houde vá Ween Dp 

cẽ tijt doe qua Petr? met ſine Bers aqnt 

la eñ niceta in Dat eplant Daer matidiana 

cleinẽs moeð Woende eñ Daer Warẽ ere 





hãde glaten calûnen die wonðlike groot 
Waren Des (inte pieter eñ Lijn ghefelfcap 
groot Wond gat: Eñ doe bi fach dz matt 
Diana bzoot bat fo vꝛagede hi haer / waer 
Om Dat fp mit harẽ bande haer broot níet 
en wonne:eñ ſi ant woerde. here ic heb al 
leen eẽ ghedaente vã hande mer [í lijn ſo 
crate ghewordẽ met mine biten dat ic al 
mijn gheuoelẽ daer in vᷣlorẽ hebbe / eñ qa 
uc god Dat ic mi ſeluẽ ín Die zee VPdꝛonckẽ 
hadde:eñ petrus ſeyde Wat ilt dattu teg 
ghefte eñ en Weetfte niet dz haer ſielẽ dye 
hẽ ſeluẽ dodẽ ſeer ghepinicht Worden Di 
leide gaue god dz die ͤelẽ nader doot we 
Der leuedẽ. ic loude mi ſeluẽ dode op D3 ic 
eẽ D2e mijn lieue kinderẽ fien mochte:Eñ 
doe ſinte peter haer die ſake vã harer zee⸗ 
richeit gheuraget hadde eñ lijt hẽ alle ge⸗ 
feit hadde / ſoe keide petrus. Ic hebbe een 
iongelinc mit mi die clemẽs biet eñ hi ſeit 
Dat Dit lijn moeð eñ brochs gheuiel. Doe 
ſi Dit boerde fo biel fin onmachte eñ doe 
li tot haer ſeluẽ ghecome Was foe leide ſi 
al weenẽde. Fe be Des ionghelincs moet 
eñ ſi biel Boer finte pieters boete cha badt 
he dat hy haeſtelic haer kint Woude laten 
lien, Petr? ſeide:aiſtu den iongelinc fien 
Culftc foe venle di cen Tuttel tot dat Wi ge 
waren lijn cen luttel banden lande nette 
ſcepe: Eñ doen ſi hein dat belouet hadde 
ſo hiltle pieter bid bat: en leideſe tottẽ ſce 
pe waert daer ſinte clemẽs Was. Ei doe 
linte clemẽs ſach Dat finte pieter ecn ijf 
elepDe baocht mitter hant Co lachede hi 
Ate hãt Doe dat Wij neuẽ clemés quã 
ett confte li haer niet onthoudẽ mer ri 
Adete hants eñ begontte te cutten. Eri 
Nes ſtacſe vã he mit onwaerdicheden 
als cen Cot wijt eñ bi Wert ſcer gheftoert 
ſinte picter fepde:o Cone clemse wat doet 
ſte / en vſtote dineanoed niet. Poe Dit cle- 
mens hoerde Co Were pe weenẽde eñ biel 
bi fijn moeder Die in onmacht lach/ eñ hi 
bekẽde lijn moeder Boe dede finte pictev 


Man inte Clemens. 


xxvi. 
haer waerdinne halẽ die lam was / eñ he 
ghenaſſe. Doe vzaechde die moeder ſinte 
clemens na ſinẽ vader / eñ ht Leide. Mijn 
vad ghinc Di loecken eñ en quã niet weð 
Boe fi dat hoerde Loc verſuchte ſi mer li 
hadde grote blijſcap om haer kint dat ſy 
daer mede harẽ anderen rouwe vtroeſte 
Eñ bier en warẽ niceta noch aquila niet. 
Mer Doen li quamẽ eñ dat Wijf lagẽ loe 
vraechdẽ ſi wie ft Waer. Eñ ſinte ciemẽs 
ſeide. het is mijn moeder die mi god wed 
beeft ghegheuen bi minẽ here linte pieter 
Eñ daer na ſeide ſinte pieter Wat hem ge 
ſchiet Was Boe dit niceta eñ aquila hoet 
den ſo ſtondẽ tt op eft vã Wond woꝛdẽ lſi 
ontuerwet eñ leidẽ Here god is dit waer 
of iſt eenẽ Droom Die wi horẽ. Eñ petrus 
ſeyde op Dat Wp nyet fot en Cu Coe ís Dit 
waer:eñ ſi wꝛeuẽ haer aenlicht eñ ſeydẽ 
iſijn fauſtinꝰ eñ fauſtus die ouſe moe 
Det waẽde dat Wy verdronckẽ lijn inder 
ʒee. Eñ li liepen tot haer moeder eñ cuſtẽ 
ſe / eũ li leidẽ Wat is dit. Petrus terne dit 
lijn Dijn ſonẽ fauſtus eñ kauſtinꝰ / Die du 
waẽſte Dat in Die zee Boroncke lijn. Doc 
Dit Die moed hoerde Lo viel ft van bliſcap 
pen in onmacht:eñ doe ſi tot haer: feiuen 
quã ſo ſeide ſi. Lieue kinderen ic bidde v 
dat ghi mi ſegt hoe ghi ontghinghet. Sy 
ant woerdẽ Doe Dat fcíp om gekeert Was 
foe dreuẽ wi op cen tarel / eñ ons vonden 
ſcipludẽ eñ nainẽ ons in haet Leip eñ ſi ðv/ 
wandeldẽ onſe namẽ eñ bercofte ons eẽ 
rijcke weduwe die iuſticia hiete/ eñ hieit 
ons voer haer kinderẽ eñ dede ons leeren 
in allen conſten. en leſtẽ ſtudeerden Wi 
in philoſophie eñ hilden ons aen een toue 
naer Die limõ hiete die met ons op geuoet 
Was eñ Doe wi fijn bedeiegheniſſe lagen 
ſo lieten wi hem altemael eñ ſijn gewoꝛ⸗ 
dẽ pieters iongerẽ. Eñ des anderẽ dages 
fo nã petrꝰ mit he dele drie ghebroeðs ce 
mẽs aquila eñ niceta / eñ hy ghinc tot een 
heimelijke ſtede omte ae hem ſpꝛac 
(ij. 















































aen een eerſaem out mä mer hi was avm 
eñ ſeide Broeder ie heb onttermenis op v 
wãt ic fie D3 gt waerlijc dwaelt onder 
een manier vá weldadẽ / wãt gheen god 
en ís noch gheen voerſienicheyt mer al dz 
ín Dic Werelt gefchiet dat Lalt bi auontu 
ten eñ dat heb ick ſelue gheproeft die ghe 
leert bẽ bouẽ Die and ín Die conſte mathe⸗ 
fis. Daer om ſo en Wilt niet dwalẽ Wed 
vat ghi bedet dã niet Dat v gebuert heuet 
vat ſal v gheſchien Eñ doe finte clemens 
op he lach foe woꝛt hi in Lijn heete bedoe: 
ghet wãt he dochte dat hi hẽ Wel tE ande 
ven tide ghefien hadde. Eñ doe ouermits 
ſinte picters ghebot clemens aquda eñ ni 
geta teghen he ghevifputeert hadde eñ ſy 
met opebaer ved bedelen hadde datter 
voerſienicheit Waer eñ fp hẽ ſtadelic vað 
hietẽ ouermits reuerẽcien.ſo ſeide aquila 
Wat noot iſt dat Wibe vað hietẽ als ons 
ghebode ís dat wi niemãt op aertrike ba 
er hiete en ſoudẽ. Eñ hier na ſach hi Die 
oude mã aen eñ Leide. Mad en nemet niet 
gualike dat ick mine bꝛoeder berifpe om 
dat hi di vader hiet Want wi hebben dat 
voerwaer dat wi niemant allo bieten en 
moghẽ Ende Doe aquila dat ghefeit bad 


_ De folachenen ſi alle die daer bi ſtondẽ eñ 


Doe hi bragede Waer om D3 ſy lachedẽ:ſo 
ſeyde clemẽs.wãt du doetſte daerſtu een 
anð om berilpẽ ſoudes / eñ Du hietſte den 
oude man ſelue vað.eñ hi Blacctet eñ Let 
De: Waerlije ie en weet niet of ie hẽ vader 
hiet Eñ Doe ſi langhe ghenocch ghediſpu 
teert haddẽ vanð voerſienicheit/ lo ſeyde 
die oude man. Fe ſoude gheiouen datter 
voerſienicheit waer / mer mijn cõſciencie 
die vᷣbietet mi dat ic des niet ghelouen en 
mach wãt ic weet wel dat mi ende mijn 
Wijf gheſchiet is Dat onſe gheboerte ons 
gaf eft bewilede. Daer õ Loe hoert mijns 
Wijks geboerte eft ghi Cult wetẽ hoet ber 
ghic. Wãt (i hadde fn haer geboerte mars 
eñ ben? bouẽ Dz punt vandẽ hemel; eñ ſi 


Uan Cute Clemens. 


hadde Die mane terr ond gange ín martis 
huſe eñ in D3 eynde vã ſaturno / eñ Dit tei 
ken Dat maecte ouerſpeelres / eñ te vryen 
dienſtludẽ eñ pelgrimaedſe te varẽ / eñ in 
dat Water ve vᷣdꝛinckẽ. Eñ het geſchiede 
aldꝰ wãt ſy biel in eẽs knechts minne eñ 
om Dat ſi ontſach DE laſter eñ D3 ongeual 
fo vloech ſi wech eñ vᷣdꝛãc ín Die zee Wât 
als mi mijn brꝛoed ſeide (oe minde ſi hem 
mer doe hy hoer niet conſenteren en wou 
de ſo wert ſi een knecht minnende eñ ten 
is haer niet te witẽ / wãt dit dwanc haer 
te doẽ haer gheboerte Eñ ſi ſeide eñ vᷣſier 
De eenẽ droom Dat ſi mit haer kinderen te 
athené waert bare foude eñ Daer vᷣdꝛanc 
ſi in Die zee. Eñ Doe Lijn ſonẽ tot he lopen 
Woudé eñ openbaren hé fo vboetet he pe 
tvus eñ ſeide. Doets miet Voer dat ic wille 
Eñ pete? ſeyde he of ic Di hudẽ dijn Wijk 
toerde met Dine kindere ſulſtu gelouẽ dz 
díe geboertenis niet en is: Hi ſeide.alſoet 
di onmogelic ís te doen dattu ſegſte / alſo 
onmogbelije iſſet dat pet gheſchien ſoude 
ſonð dat die gheboerteniſſc wiſet.Eñ pe 
trus ſeide hẽ:ſiet dit is clemens dijn ſoon 
eñ deſe twee fijn tweelingen fauſtus cit 
fauftinus. Moe viel deſe mä ín onmacht 
eft fijn ſonẽ vielẽ op hé eñ ontfagen dz ht 
ſteruẽ mochte.eñ Doe hi tot he ſeluẽ geco⸗ 
men was fo hoerde hi al datter gheſchiet 
Was.eñ Doe quam haeftelie Lijn wijt / eñ 
tiep al Weenende / Waer is mijn man eñ 
mijn heer. Eñ Doe Li dit riep Lo liep Die ou 
de man tot haer eft cuſteſe eũ omhelſdeſe 
al weenẽde.eñ Doe fi te gaÙ Weenden / ſo 
quã daer eẽ Die ſeide Dat appion eñ ambt 
on Die fauſtiniaẽs alte grote vꝛiendẽ Wa 
rẽ dat ſi gheberberget Warẽ met ſimõ die 
gochelaer.eft fauſtiniaen Was atte blyde 
vat ſi Dact gecomẽ art eñ ghincſe daer 
ðVloeckẽ. Eñ Liet daer qu cen bode eñ fet 
de D3 te hätte anthiochten des keyſers bo 
de ghecomen Was Die alle Die gochelacrs 
ſoeckẽ ſoude eñ dode, Boe ghic ſymõ Die 





gochelae2 om Die hate vã fautto en Fauttt 
no om Dat ſi hẽ gelat€ hadde, ſo vſciep hi 
haers vaðs aẽſlicht kauſtiniaens in ſynen 
ghelike ſo dz bi ſcheen ſimõ Dic gochelaer 
Eñ Dit dede hi om dz Des keylers bode hẽ 
vangen ſoude boer hẽ eñ dodẽ. Eñ ſymẽ 
ghinc wt Dien lãde:eñ Doe fauſtinianꝰge 
comẽ \bas tot pieter eñ ſijn ſonẽ fo ontla 
ghen he ſine ſonẽ om dat ft ſumõs aẽſicht 
ſagẽ / mer ſi bekendẽ dattet haers Laders 
ſtemme Was.mer linte pieter bekẽde fijn 
natuerlike aẽſicht Wel Eñ Doe Cine Conen 
eñ ſijn Wijk vã hẽ vlogẽ fo ſeide hi Waer 
om vliedi eñ veronwãert u We vað eñ (í 
leidẽ dat ſi daer om vã hẽ vlogen om dat 
li ſimons aẽſicht aẽſagen des gochelaers 
Wât ſymon hadde eenrehandẽe falue ghe 
maect. eft Daer mede ſijns ſelfs aenlichte 
mede gemaect:Eñ hier om weende hi eñ 
ſeide. Nat is mi onfalige gheſchiet dat ic 
Die bekẽt be op enẽ dach vã miné Loné eñ 
Mine wyue dat ic dus vᷣwãdeit be dat ie 
hẽ niet Bblide en mach eñ lijn Wijf toech 
boer haer. eñ ſijn ſonen weendẽ ſeer. 
mõ die gochelaer doe hi noch te anthiochi 
en Was (oe hadde hi (inte pieter quact ge 
tuft ghemaect eñ Leide Dat hi was eẽ go- 
chelaer eñ cen Brader eñ cen mãllachtige 
Eñ hi hadde Dat vole ſo ſeer teghen hẽ be 
toert Dat ſi hẽ gaerne gheuondẽ hande dz 
ſi hẽ haddẽ mogẽ ſcorẽ Baer om leide ſin 
te pieter tot fauſtiniaen díe ſymon die go 
chelaer feeen te Weten. Ganck te antbio 
Chien eñ ontlculdige mi daer boerde vole 
ke. eñ al dat fpmô dã mi gefept heeft dat 
CÖ legge. Eñ hier na Cal ic comé tc anti 
Ochten eft ic fal Dit aẽſicht vã di viagẽ:eñ 
voer Al Dat Hote Cal íe Di Dijn aẽſicht Wed 
gheuẽ. Bat en ie niet te ghelouẽ dat ſinte 
pieter hẽ biet lieghẽ om dat god onſe logẽ 
nzte DOE en heuet:eñ hier 5 tft bat clemés 
boec Daer Dit ín geſcreuẽ ſtaet onfetier ís. 
eñ als (ommige leggen niet te ontfacn im 
allodanigen puntẽ. mer nochtã machmẽ 


1 Van linte Clemens. 


xxvii. 


leggẽ op datmẽ Die woerdẽ Wel mercket | 
dat he pete? niet en Leide Dat hi ſeggẽ fou 

De D3 hi Waer ſymõ Die gochelaer añer dz 
hi Dé volcke tonen ſoude Die ghelijkeniſſe 
lijns aẽſichts / eñ dz hi pete? pꝛilen ſoude 
vã lymõs Wege, eñ dz hi Wed roepẽ ſou 
De Dat quaet dz ſimon geleit hande. eñ al 
leide hi dat hi kymõ wãs dat mede hi nz 
nad Waerk mer na Ciné ſchijnaidꝰ ghic 
kauſtinianus cleinẽs vader te — 5 de 
waert eñ hi Bgadde dat volc eñ ſeide Ae 
ſymõ ſegge v eñ belie dat ic valſchelic ge 
ſprokẽ hebbe vã pieter / wãt hi en is geen 
Vrader noch gochelaer / er hi is ghetent 
tot Die ſalichʒ deſer werelt Waer hi geuie 
let dz fe boert meer vã he feide/ £o ðVderijft 
mi als een vᷣꝛader eñ eẽ gochelaer. wát ic 
Doe nv penitẽcie om Dat ico bekẽne Dat 
ic qualijc gefeit hebbe. daer om vᷣnane ic 
v Dat ghi gelouet dz ghi eñ v ſtede niet en 
Bgaet Eñ Doe fauſtinianꝰ al gheſeit had 
De D3 hẽ petrꝰ beuolẽ hadde cít hi dz vole 
tot (inte pieters vꝛientcap beroert hadde. 
foe quä pete? tot hẽ eñ hi dede eé bedinge 
ent hp ðdreet vã hẽ (pmôs aelicht. cñ dat 
Vole vã antiochiẽ ottinc petrů goeðtletue 
en mit groter eerẽ eñ lettẽ hoge optẽ ſetel 
Doe Dit ſymõ hoerde Loc ghic hi derwert 
eñ vgadde dz volc eñ ſeide mi Gwónert 
Dat ic v Wel geſeit heb eñ oet Wel geleert 
Dat ghi v Wachté foudet vãdẽ Brader pe 
tro eñ Dat abi he daer na gehoert hebt cít 
bier en bouẽ vheuẽ in ené hogẽ ſetel. Soe 
orde ft alle tegen hẽ gram eñ leidẽ Jou 
leideſte ons eerghiſterẽ dattu rouwe had 
dette dattu vã hẽ alfoe veel quacts geleit 
hadſte. Mer nv ſien wy Wel dattu di en 
Ons bedriegẽ willte ef Ct liepẽ op hé eñ ð 
dreuẽ mit ſcãdẽ Al Dit beferijkt clemẽs in 
ſynẽ boeckẽ. Bice na doe ſinte pieter te vo 
men quã / eñ ht tach dat Lijn pallie haken 
De \bas, fo oꝛdincerde hi na he clemẽs tot 
eenen paeus. Lude doe petrus pꝛince Der 
apoſtolẽ doot Was: ile Cen boer 


ê 



































rik Van (inte Llemens, 


ſienich mã Was Woude verwarẽ dat na 
macls geſchien mochte eñ Dat is bi Delen 
exẽpel cle ſoude Wille nae he oꝛdinerẽ DIE 
hi Woude eñ ons here heilige kercke belit 
ten in erftachtichedẽ eñ hi oꝛdineerde dat 
men voert meer die paeuſen kieſen ſoude 
vandẽ clercken:eñ hi liet linꝰ ſin ſtede be 
ſitten / eñ Daer na cete. Sommige ſeggẽ 
dat linus eñ cletꝰ geen paeuſen en warẽ 
mer ſi Warẽ ſinte pieters hulpers eñ date 
om rekentmenſe metten paeuſen Eñ om 
pic voerſeide ſake fo gaf clemẽs D3 paeu⸗ 
ſcapop.mer hi woꝛt na deſen Wed gheco 
ten eñ ghedwongẽ te welſen paeus eñ hi 
Was fo heilich dat he alle die ludẽ mindẽ 
heydẽ iodẽ eft heette. Bi hadde befereuen 
Die arme vã all landẽ / eñ Die hi gedoopt 
hadde en liet hi nz L armoede bide Eñ 
doe hy domiciaens des keplersnichte Do 
micellam nonne gemacct hadde.eñ theo- 
dorẽ ſyſinius Des ketters vrient tE geloue 
bekeert hadde eñ hile liet bliuen in haten 
Wille m3 ſuuerhedẽ. ſo ghinc ſylinius vã 
groten toerne al heimelic nae fijn Wijf in 
Dic kercke om dat hp Wet Woude Waer 
om Dat ſi dic kercke volghede.Eñ doẽ cle 
mens een bedinge ghedaen hadde eñ dat 
vole gheant woert hadde amẽ: fo Wet ſi 
fint? blint. eñ hi ſeide tot Ciné knapẽ:neẽt 
mi haeſtelic eñ draget mi wt:eñ Lijn kna 
pen leide he al Die kere om mez ſi en moch 
ten Die Doze niet vindẽ. Eñ doe theodoza 
fach dat li dus dwaelden fo ghinc ſi eerſt 
vã he wãt ſy waende datſe haet mã ken 
nẽ mochte / eñ daer na vꝛagede fp he wat 
hem waer. Eñ Die knapẽ leidẽ / onſe here 
woude fien eñ hort dz hẽ niet en Was ge 
oerloft.eft daer om is hi blint eñ doof ge- 
woꝛrdẽ: eñ doẽ gak ſi haer te bedinghe eñ 
bat god dat haer mã dair Wi gaẽ mochte 
ef na die bedige leide ſi tottẽ knapẽ gaet 
nw et leit v heer te huyl Waert. Eñ doe ſi 
wech Waren ſoe leide theodora ſinte cle: 
nes watter geſchiet was:eñ Doe clemẽs 


tot he om theodoꝛẽ bede eñ hi bant dat hi 
niet en Lach met opé ogen eñ D3 hi al doof 
was.eñ Doe clemens ouer hẽ bat Lach hp 
Weder eñ boerde, Boe hp (inte clemens 
fach ſtaen neuen Lijn wijk / ſo Wert hi bee 
Woet/ eñ hi Wade dz hi befpot Was mit 
gokclie.ent hi Leide om D3 bi amet mine Wi 
we te Doen Woude hebbe foe maecte hi mt 
blint mit toucvie eñ hi beual fine knechtẽ 
dat ſi ſinte clemens bindẽ ſoudẽ eñ ſſepẽ: 
eñ ſi bondẽ calumnẽ eñ ſteenẽ Die daer la 
ghen eñ ſi waendẽ clemẽs eñ ſijn clerckẽ 
ghebondẽ te hebbẽ eñ dat dochte ſiſinius 
oec eñ Dat ſſeeptẽ ſi: Doe ſeide clemẽs tot 
ſiſinius om dattu ſteenẽ gode hietes ſo iſt 
recht dattu ſteenẽ ſleepſte:mer hp waẽde 
dat clemens ghebonden hadde gheweeſt 
eñ ſeide / ic ſal di dodẽ:Eñ clemens ghinc 
wech eñ bat theodora dz fp niet op crt hil 
de vã bedinghen boer dat onfe heer harẽ 
man vangbhede. Boe theodora bede/ Doe 


opẽbaerde haer finte pieter Die apoſtel eñ 


ſeide / om Dine wil fal dijn man behoude 
Woꝛden op Dat veruolt worde dat paul? 
mijn baoeder ſeide:een onghelouich man 
ſal werden behoudẽ bi eenen ghelouigen 
wiue:eñ doe hi dit gheſeit hadde ſoe voir 
by wech:eñ te hant ontboct ſyſinius fijn 
Wijk eñ bant haer dat fp boer he bade. eñ 
ſi ſinte clemẽs boer hem liet coinẽ:eñ doe 
hi ghecomen was / lo leerde hi hem nt ge 
loue:eñ hi doepten met Drie hondert ende 
vlij mannen van lijn gheſin. Bt deſen ſy 
ſiniũ Worden veel luyden kerſten eñ ghe 
loefden. Poe gak Die graue ban ſacreyen 
beel Luden ghelt eñ voerde cen groot ghe⸗ 
rukte tegen clemens. Mamertin díe rech 
ter vander ſtat om dat hi nyet verdragen 
en mochte Dat grote gherukte vandẽ volt 
ke lo dede hp ſinte clemẽs boer he bꝛengẽ 
eñ Doe hi he berilpede eñ hi hem tot hem 
Wert Woude bꝛengen / ſo feide clemẽs Ic 
beghere datſtu tot redẽ eñ vᷣſtant quacm 
(te wãt al Waert Dat veel honden op ons 





baſſedẽ eñ [tons bete fpen Cullen nẽmer 
neer mogen ontnemẽ Dat wi vᷣſtãdelike 
menſchẽ fijn eñ ſi onuerſtandelike hondẽ 
wãt dat gherufte dat DE onwetẽde ludẽ 
gheroert is / toent dat ſy niet ghewarichs 
hoch ſekers en hebbẽ. Boe ſcreef mamer 
tijn vã he tot trayaen Den Better eñ bi ont 
boct hé Wed dat hi he dede offert of D3 hi 
he boterde in ellendẽ ouer Die zee in eẽ woe 
ſtine die teghen Die ſtat vã Trifonen leit. 
Doe ſeide Die vechter al weenende tot cie 
mens. Dijn god Die Du ſuuerlic minſte hi 
moet Di helpe eld Dic vechter gaf he eẽ ſcip 
eñ al D3 he nootdruftich Was eñ hẽ bolch 
DE beel clerckẽ eñ leekẽ ind ellẽdẽ Eñ Doc 
bi in Dit eylãt quã fo vãt hp daer meer dã 
twee dulent kerſtẽ Die daer gheleit watẽ 
om marmoꝛſtenẽ te houdẽ:eñ doe ſi finte 
clemẽs ſagen Co woꝛdẽ ſi weenẽde / eñ hi 
troeſtele eñ leide. Onſe here en heuet my 
hier niet gheſent tot v om mijn verdiente 
mer õ dat ic mede deelachtich ſoude Woz 
dẽ ulder cronẽ Eñ doe ſi he leide dz ſi fes 
mile haer Water moſtẽ halẽ op haer fou 
ders Lo ſeide hi hẽ / bidden wionſen here 
ihelum cheriſtů dat hi ons in deler ſtedẽ cẽ 
Eontepne ontdoen moet / eñ hi die DE (leen 
foech ind wilderniſſe van ſynay eñ daer 
toc oueruloedelike Water Wot quã dat by 
Ons ba ond wil gewe Water dat Wi daer 
of ðblidẽ mogen Eñ doe Cína haer bedin 
ghe herwert eft deeWeet ſagẽ. ſo lach Cin 
te clemẽs eẽ lam ſtaen trippelẽ mette rech 
tẽ boet eñ Werp die actde tet biet me 
De Btogedet he die ftat „eit hi vᷣſtontet dat 
ket onſe here ihũs was:Wát (inte clemẽs 
lacht alleen / eñ bt bic totter ſtat eñ ſeide 


ndẽ name des vaders cñ des ſoons eũ 


Des heiligẽ geefs fo flact in dere ftat.mer 
DOC niemant Die ſtadt en ghenakede daer 
dat lam ghettaen hade fo nam heee cort 
ſpadekijn eñ lloech eẽ cleyn Aacchkijn on 
der Des läg voetẽ.eñ an rc hãt ſpꝛanc daer 
een alte grote konteyne mt eñ Wieg in cẽ 


¶ Van linte Clemens. 


xxviii. 
riuier eft Doe woꝛdẽ fi alle blide. Cleinẽs 
ſeide. dat gherukt des volcs v̈blijde gods 
(ede, Dan deſe nyeumare quamẽ he veel 
ludẽ aen eñ hi doepter op eenẽ dach meer 
dã vijt honðt. eñ ſi brake Der afgodẽ tem 
pel eñ binne eẽ iaer lo (hichte ſi binne dier 
prouinciën lxxv.kerckẽ. a Drie iarẽ Doe 
Die kepfer trapaen regneerde Int fact Os 
herẽ C.eñ ſes. Doe hi Dit hoetde fo (ende 
bi derwerts ené hertoech: eñ doe Die here 
toge lach dz fi al bereit Wark te ſteruẽ (oe 
Weec hi Die menichte. eñ hi nam linte cle 
mens alleen eñ bant he eẽ ancker aenderr 
hals eñ Werpen ín Die zee eñ Cepde.nv en 
lullẽ ſi hens oefené Hoc: cen god eit al Die 
menichte (tôt optẽ ocuer band zee / eñ coz 
neliꝰeñ phebꝰ fijn diſcipulẽ eñ al Die and 
begonſtẽ te bedẽ dz onle here fijns matte 
laers lichaẽ wiſen woude:eñ te hãt ghic 
Die zee Date milẽ wech eñ ſi ghingen Daer 
droech doer eñ vondẽ dair eẽ wonige als 
ee teinpel ghemaect vã marmoꝛueenẽ cft 
daer vondẽ [in eẽ arcke ſinte clemẽs lich 
acu en DE ancker neuẽ hẽ. eñ fijn iongerẽ 
woꝛdẽ gheopẽbaert dat fp hẽ vá dae niet 
voerẽ en ſoudẽ: Wát alle íare opten dach 
Dat bi ghepallijt Was ſeuẽ dagen lanc ſo 
gaet Die zee drie milẽ verve wech eñ geeft 
drogẽ Wech tot ſinẽ lichaẽ. xẽpel. 
Penẽ dach tot ſijnre feeuẽ ro ghic 
een Wijf mit harẽ cleynẽ kinde der 
Watt: eñ Doe Die daghen Det feetten vol 
daen Ward eft Dat kint ſliep ſo hoerdemẽ 
haeſtelic dattet Water te hope quam lopẽ 
Eñ dz wijt Wort veruaert eñ vᷣgat haer 
kint eñ vloech metten anderen volcke eũ 
daer na ghedachte ſy haers kints eñ 
alte iãmerlic vã rouwe eñ ſi liep al oer 
de op Dat oeuer herwert eñ derwert of li 
haers kints lichaem pet binden mochte. 
met Doe ſijs nyet en bant ende ty àlle ho⸗ 
pe belogen hadde / loe keet De Lp te huys 
waert eñ leefde Dat faer in Weenen eñ in 
rouwẽ a Dit (act DOE DIE zee ontdede ſo 









































liep ſy boer al Die and eñ quã daer haeſte 
lic om te befien of ſy pet vã harẽ kine bin 
Den mocht mer Doe ſi Des niet cn vant cit 
Calle hope lozen hadde fo gat ſi haer ín 
bedinge neus clemẽs grauẽe. eñ doe li op 
ftont fo ſach ſy haer kint legge lapé daer 
ſijt ghelept hadde.mer ſy Waende dattet 
doot geweeſt hadde eñ ſi ghic naerre om 
pat lichaem te nemẽ. eñ doe ſi ſach dattet 
fliep fo wecte ſijt eñ nä hẽ ín harẽ hande 
pact ſijt alle laghen Eñ (p vꝛaechdẽ hem 
waert alle Dat iaer gheweeſt hadde. iner 
dat kint ſeide dattet niet en Witte oft een 
tact gheledẽ waer:mer het ſeide Dat her 
dochte Dattet mer eenẽ nacht gheflapé en 
hadde: Hoſtiẽſis die biſſcop feit D3 ín des 
bellers michacls tiden Was cen pape Die 
philoſophꝰ ghenoët Was die vã ſijnre to- 
ghet alfo ghehietẽ Was om ſinẽ grotẽ fin 
joe bite trefone Was eñ hi gheuraghet 
hadde Dye ludẽ vã Daer vã inte clemens 
hiſtorie:lo ſeidẽ ſi dz ſi dair n3 of enn Witte 
vecht of ft Mt een and lant gheeft han 
DE eñ niet vã Daer gebore; Wát dat mira 
Bel band zee wech gaen läge Wijl vgaen 
was om Der gheẽre ſondẽ Wille Die daer 
woendẽ / eñ oec om Dat díe heidẽ DE tẽpel 
Vderkt hadde op Die tijt dat Die zee eeh; 
ghinc. Eñ inte clemẽs Levine met Cine re- 
liquien eñ mett ancker ín díe zee gewor 
pen haddẽ:des hadde philoſophus groot 
Wond/eit ghinc tot eẽ ſtedekijn dat. geoz 
gia hiet. eñ ghinc mettẽ biſſcop mettẽ cet 
gie eñ mettẽ volcke om clemens lichaë te 
ſoeckẽ in Dat eylãt daermẽ Waende dz hi 
was / eñ daer groeuen ſy met bedinge eñ 
met loue eñ met ons herẽ vᷣtoninge fo võ 
ven ſy Dat lichaem eñ den ancker daer hi 
mede ind zee geworpẽ was:eñ ſi voirdẽ 
te trilone. Daer nae quã defe philoſophꝰ 
met ſinte clemens lichaem te romẽ / eñ hi 
Wert daer eerlijc gheleit in Die kercke Die 
Menno hiet ſinte clenmens. 

¶ Die iegende van ſinte criſlogonus. 


en — 


gaan (inte Criſogonus. 














5 


LL . F Np: 


NZ 
nn 
S 







8 


NN 
CG 


SEN 











STEIN 


nnn SS 


NEN) 7e 


SEN 


NNS 
ANIN 


—DJD 


llogonus Die Was indẽ 
bercker gheleit om tgebot 
AR AA yvan dyocleſyaen De keiler 


iP Den: Ef doe anaftatia ge 
leyt Was in nauwer hoe- 
dert Van haren man fo ſendele critogono 
alduſdanigen beief Ben heilighen confel 
foet crilogone, Anaſtaſia tc hebbe enẽ on 
ghelouigen mä: Wiens bede ic op gods 
ontkermherticheit mit een logbenachtige 
liecheit ſcu we. Ende des nachtes eñ des 
daghes omhelſeic in Die boet flappen ons 
herẽ ihelu criſti om dat hi mijn goet daer 
hi van gheeert wort met onWaerdichede 
eñ metten vuylen afgoden ouerbrenghet 
cit hi heelt mat in lulcker nauwer hoeden 
gheleit als cen gochelaer ende een Herma 
ledyde om Dat hp hoept Dat ick dit leuen 
verliclen fal. Want anders en ig mp nyet 
dan dat ick minen gheeft gheue ende ſter 
uc, ende al ft Dat ie mp in defen doot Leer 
verblide / nochtans ís mijn berte in ſWa⸗ 
ver ghedoghen Dat mijn goet dat ic gode 
belouct hebbe aldus feer quatijche Wort 


(aan finte kKatherina. 


verteert Bliue mit gode heilige mã eñ ge 
DEC mijnre.Criſogonꝰ Leide eft antWoer 
De har, Beſich datſtu niet en Wordes B 
ſtoert ín dien datmen Dy Dit doet díe Dus 
Mel leeffte wãt Du en woꝛſte niet bedro 
ghẽ mer gheproekt / Wát di lal haeſtelike 
Wed comẽ die genoechlike tijt:eñ na des 
nachtes donckerheit ſoe ſulſte gods licht 
bloyende aenſcouwẽ eñ na dat coude ijs 
ſo ſal di volgẽ die ſcone ſoete tijt blijft in 
õſen here eñ bid Loer mi. eñ DOE Dele hep 
lige Anaſtaſia aldꝰ ſeer vernaut Was in 
hoedẽ ſo dz ſi haer ſeluẽ nauwe en gat cẽ 
vierẽdeel vã enẽ bꝛode. Boe li waẽde dz 
ſy ſteruẽ ſoude / doe fende ſi ſinte criſogo 
no alduſdanigẽ brief Criſtꝰ cõfeſſoer cri 
ſogone anaſtaſia.dz eynde mijns lichaẽs 
coemt ghedẽcket mijns dz god mijn lieie 
ontfangẽ moet als ſy wtuãert om Wis 
wille D3 ic Dit gedoge dz Di Dit oude Wijf 
ſegghen ſal. eñ hi ſcreek haer wed altoes 
coẽt dõckerhz boer dz licht. Aldꝰ fo keert 
oec Die ſalichʒ Wed na Die cranchz eñ dat 
leuë naö doot met eenẽ eynde Worde bez 
ſlotẽ Die voerſpoede eñ die wederſpocde 
deſer werelt eit dat mil hopẽ vᷣheere den 
dꝛoeuigẽ ofte houerdie DE blidẽ. Eẽ zee is 
daer Die ſcepẽ vã onſen lichaẽ in zeylẽ eñ 
Ond eenn regierẽ Des lichaein fo ghebrukẽ 
onfe fiel d ſcipludẽ äbocht eñ dã Commt 
ger ſielẽ ſcepẽ fijn geuefticht m5 alte ftecc 
kẽ maeclel vã houte Eñ al (ft dz ſi vandẽ 
grotẽ bloede beſloten Worden ſi baren al 
Over And lijn fo broos gemacct met hou 
tenagel€ dz ſi in UE bloede bicät oac 

Du die criſtꝰ deerne (ijt{te ombeuanc 
mit al Dijn herte DE fege väde cruce cũ b⸗ 
teyde Di leluẽ tot gods Werckẽ Syocleſy 
aẽ DOC hi (mt lat vã aqui bas fo dede hi 
alle die kerlten doden / eñ dede criſogonũ 
voet he brengẽ eñ leide be. Ontfãget die 
macht vã DIN rechterſcap totter ceré vá 
Dine gheflachte eñ offer De gode Crilogo 
nus antwoerde. Ic aebede ené god inde 





xxix. 
hemel eñ ic vᷣàſmade Dijn Werdichedẽ arg 
flijc Eñ mẽ gaf ſentẽcie ouer he eñ me tet 
DE tot een ſtede / eñ Daer wort hi onthoeft 
int taer ós herẽ cc. eñ lxxxviij. eñ zel? Die 
pacus begroef lijn hoeft m3 lijn lichaem 
¶ Bie legende van Cinte Katherina, 






EZ D 


VG — 


UZ 


5 





—— dye Was Coſtis des co⸗ 
Suincs dochter eñ ſy was geleert in 
alle conſtẽ Eñ maxencius die keiter dede 
alte gaö beide rijcke eñ arme te alexã dri⸗ 
en ðᷣgaderẽ dat fi Dé akgodẽ offerë loudẽ 
eñ Dat Die kerſtẽ Die miet offert en Woude 
ſoudemẽ cattien. En ſinte katherina doc 
li xviij. iaer out was doe Wort haer ghe⸗ 
gheuen ecn palacs dat bol goets was eñ 
tijchedẽ eñ gelindes. Eñ doc li hoerde D3 
gheloey vã menigherhande beefté eit die 
bliſcap der gheente Die ſongen / id ſeynde 
ſi derwert cen bode eñ Dede vragen Wat 
Dat waer. Eñ Doe ſijt Gnome hande DOC 
nam ſy met hoer gheſelſcap vã hare pal- 
lapfe eñ ſegẽde hair eñ voir Dre, 
ſy fact daer bele kerſten leyden ter offer⸗ 
banden om Die brecfe des doots « ende ſy 
Wert alte ſeere ghepijnt vans touwe des 
herten / eñ fp ghinc vromelike Lotten key⸗ 


fer waert eñ keide aldus Bet Waer tame 


lick dat ick Dy gruetede oin dijnre waer⸗ 






































¶ Van linte Katherina 


dicheit eñ om dẽ wech der redenẽ waert 
datſtu bekentte DE ſcepper des hemels eñ 
Du Dijn hert Land? afgod keerdelie En 
Cy front boer Die Doze Des tẽpels eñ diſpu 
teerde Leer tege DE keiſer bi menigerhãde 
conclufien vande poeten vrolic eñ geeſte 
lic: eñ daer na quã fi weð tottẽ ghemenẽ 
ſpꝛake eñ ſeide Dit heb ic di gefopt als eẽ 
Wijs mã:wair om datſtu nv hebſte vᷣga 
dert deſe menichte om te ockenẽ Die ſothz 
vandẽ afgode. Bu vᷣwõders deſen tẽpel 
die mit hande ghemaect is / du Bwõders 
pie duerbare oꝛnamentẽ Dye Welen ſullẽ 
als ghemul vãdẽ wint Laet di bat DWD 
derẽ vande hemel Land aerdẽ en vander 
zee eñ al datter in is Laet di Wonderen 
det oꝛnamentẽ ofte cierhedẽ ð hemelẽ als 
die ſonne eñ Die mane eñ Die ſterrẽ. Laet 
di vwõderẽ harẽ Dientt hoe dat ſy vã be 
ghine ð werlt tottẽ eynde dach eit nacht 
om lopẽ té Wetten waert eñ comen Wed 
tottẽ oeſtẽ waert.eñ nẽmermeer cn Wer 
DE ſi moede Bit mercke eñ ſiet welc heer 
machtiger is eñ als du ſijnre graciẽ bekẽ 
neſte eñ du hẽ gheen ghelijc vindẽ en mo 
gheſte / ſoe aenbede hé eñ louet he wãt hi 


ís god ð gode eñ heer ð herẽ Eñ Doe ſi ve 


le ghediſputeert haddẽ vã des ſoons mẽ⸗ 
ſchelicheit ſo wert Die keiſer beſcaemt eñ 
en mochter niet op ant woerdẽ Cẽ leſten 
ſeide hi tot haer. Wijf laet ons voldoẽ De 
fe offerande eñ dact na ſullẽ wy di dan 
antwoerdẽ. eñ hi dedeſe leidẽ tot ſinẽ pa 
layſe eñ dedeſe naerſtelic hoedẽ eñ hi ver 
wõoderde harer Wijſheit eñ harer kroon⸗ 

cit wãt li was allo ſchoon dattet onge 
lofelic was te ſeggẽ.eñ Doe die keiſer tot 
ter palayſe quã ſo ſeide hi katherina wi 
hebbẽ ghehoert Dine ſprake eñ Voi hebbe 
Wons vã Dine wijſheit eñ om Dat wion 
ledich warẽ inder god offerande / lo en 
mochtẽ wijt niet al vᷣſtaen: daer om vra⸗ 
gheun widi vã dinẽ ghellachte Katherina 
ãntwoerde Bet is ghelcreuẽ DU en lulſte 


Di ſeluẽ niet lachterẽ noch pꝛijſen / dit doẽ 
Die ſottẽ Die ydel gloꝛie begherẽ. nochtãs 
fo en legge ie di mijn gellachte niet vã ho 
werdien mer vã oetmoedichedẽ Fe be ka 
thevina des contes coftis doch t Eñ albe 
ic op geuoet in purpur eñ gebore eñ ín al 
lẽ cõſtẽ vã allẽ boeckẽ geleert nochtás vᷣ⸗ 
onwaerde ic al DIt eñ bẽ gheulogẽ tot on 
fen here iheſum criſtũ. Wát Die goden Die 
du oefentte ſy en mogen hẽ ſeluẽ noch dẽ 
anderẽ nz helpe D hoe onlalich fijn ſi Die 
deſe gode vᷣkieſen wãt al roeptmẽſe fien 
helpẽ niet in node noch in vᷣnoye noch in 
anxte Die coninc ſeide:iſſet alſo du ſegſte 
ſo dwaelt alle die werelt eñ du ſegſte al⸗ 
lene waer mer nochtans ſo is alle woert 
verlekert in horer twee of drie oerconde / 
waerltu eẽ engel of een hemelſche cracht 
nochtã en waerdi niemãt ſculdich te ghe 
louẽ eñ nv veel te min / wãt du biſte den 
broos Wijf Si ſeide heer keiſer en laet Di 
niet binne vã grãſcap Wãt dit feit ecn 
poctc. Regierfte Di fo ſalſtu eẽ coninc We 
ſen eñ dat lichaẽ Die knecht. eñ Die keiſer 
ſeide Mi duncket datſtu dit voertbrẽcſte 
mit quad ſcalchz ou dattu ons vᷣtrecken 
wilſte bið philoſophien eremplen Ende 
Doe Die keyſer ſach dat hi haer nz en cõſte 
gheantwoerdẽ / lo ontboet hi heumeliken 
met brieuen alle Die gramariẽ eñ philoſo 
phiẽ eñ dedeſe comẽ te alexandꝛien tottẽ 
palayſe eñ beloefde hẽ groot goet op dat 
ſi eẽ ioncfrouwe mit diſputaciẽ Hinne 
mochtẽ Pus quamẽ Wt allen lande vijf 
tich meefters Dye bouẽ alle ludẽ —— 
warẽ in alle wereltliker wijſhz Eñ doe 
ſi vꝛaechdẽ Waer õ Dat ſi daer warẽ doẽ 
comẽ vã ſo Bren lãde:doẽ leide die keiſer 
wi hebbẽ een iõckrouwe dier gelijc nz en 
fs ín ſinnẽ noch ĩ wijſhedẽ die al Die ludẽ 
ðwit eñ li feit dz Ole godẽ duuelẽ ſijn eñ 
iſt dz ghile vWit fo ſuldi kerẽ tot uWẽ lã 
de mit erẽ. des had díe eẽ onwerde eñ ſei 
ve al heimelic D hoe grotẽ raet heeft den 





keiler Die om eẽre ionckrouwẽ wijſhzdie 
vanð Weꝛelt vã fo vᷣꝛe ontbodẽ heuet om 
vatte lichtelic vwinnẽ ſoude mogẽ eẽ die 
minſte ban onlen ſcolierẽ. die keiter ſeide 
Fe hadſe mogẽ met bedwãge doë offere 
met mi dochte beter dz ſi Bane woꝛde 
Ms uwẽ argumẽtẽ Eñ ſi ſeidẽ mé bꝛẽget 
Die iöckrouwe voer ons Dat ſy dã ſeggen 
mach dz ſi nie Wijſe ludẽ en ſach als fi v 
wonẽ lal lijn vã ons õ haer ouerdadichʒ 
eñ doe katherina wõnẽ hadde DE ſtrijt 
die haer an qua beual ſy haer ſeluẽ Sten 
here Eñ liet Os here Egel quã totihaer eñ 
biet haer dat ſi bromelic Wederftonde eit 
leide haer Dat fi Landen meeſters niet en 
ſoude werde vᷣwonnẽ mer dat Life beke 
ten loude eñ dat ſy ghepaſſijt ſoudẽ ee 
den Ende doe katherina ghebrocht Was 
boerden meefters fo ſeide ſy totté kepler. 
Doe Vvinogheſtu te lettẽ teahë een maech 
dekijn vijftich meeſters eñ Du hebbes hẽ 
gheloeft te gheldẽ haer winninge. eñ du 
dwinges mi te vechten ſonder loon. mer 
nochtã (al mijn toon Wefen onſe here ihe 
ſus criſtꝰ Die hope eñ crone ís der gheẽre 
Dic voer he ſtridẽ.eñ doe Die meetters fet 
ven Dattet onmoghelic Ware dat god mẽ 
{che foude Werdé eñ oec gepallijt foude 
Weerde Poe toende hẽ ſinte katherina dz 
Dit oec heydenẽ voerleit hande. Wát pla 
to leyt Dat god al omtrẽt vont is eñ gene 
dert Sibilſa feit oec. ſalich ís Die god díe 
int hout hanget vã bouë Ef doc dic ma⸗ 
het Wijtlije mette meeliers Ditputeerde 
CN life Wan met claerte tedené fo Woz 
DEN li vWõdert eñ Cp en vondẽ niet wat 
ſi daer op ant woerdẽ ſoudẽ eñ ſi woꝛdẽ 
alle {tom 3oen Wort die heyter tegen hẽ 
al vwoet en, berifpede Waer om D3 (p hé 
ſo lichtelie liet verwinnen va cenre ionc 


frou wen Doe ſeyde een vande meetters 
aldꝰ Peer keyler du Currte wets dz nie pe 
mant tegen OUS mochte ſtaen wi en ver 
Wonnẽ hẽ mer in dele iͤckrouwe ſpreect 





¶ Van linte katherina. 


XXX. 

gods gheeft Die ons in foe grotẽ wonder 
ghebrocht heeft Dat Wp tegen criſtũ niet 
en Weten te ſegghen: want Wien dorren 
te niet tegen ſeggen Baer om heer keiler 
en ſegſte ons niet cen beter redẽ Vanden 
goden Die wi tot noch toe gheocfent heb 
bẽ ſiet fo woꝛdẽ wt alte tot criſtũ bekeert 
oe Dit Die tyran hoerde Coe Wert hy al 
Goet eñ hietſe verbarnẽ. eñ katherina 
ðſtouteſe totter martelien eñ leerde hem 
dat gheloue Eñ doe ſi rouwe haddẽ dat 
U ſonð doepfel ſteruẽ ſouden fo ſeide die 
maget En ontliet b niet wãt dat wtſtoꝛ 
ten B uwẽ bloede (al v gheacht werdẽ 
Boer v doepſel eñ crone. eñ doe ſy gheſe⸗ 
Ghent warẽ eñ ſy inden vuer gheworpẽ 
waren lo gauen ſi haren gheeft onſen he 
te D3 haer cleederé noch hoer haer nieten 
brande Eñ doele Die heetten begrauen 
haddẽ / ſprac Die tpran der maget aen eñ 
ſeide O edele maghet gherane Dine ioget 
eñ Du ſulſte Die and brouwde Verde ghe 
bicten inden palayſe na dic coninghinne 
eñ ic Cal Dijn beelde doen make eñ Lette 
middẽ in Die ſtede eñ men Cal di aenbedẽ 
Als eẽ goddinne katherina Leide hẽ laet 
dite ſeggẽ Dat miſdaet Waer te peynſen 
Ic heb mi ghegeuẽ xp̃o tot eẽre bruyt/ hi 
is mijn glorie eñ mijn minne cit mijn ſoe 
tich3 wãt ſmekinge noch tormente cn fat 
mi moge brengt vã ſijnre minne. Boen 
woꝛt hi al Boet eñ dedefe ontelede cft 
tet geelſelẽ ſlaẽ. doe dede hiſe in eẽ donc 
ker kercker leggẽ xij. dagen ſonð etẽ. eñ 
Die keyler voit vã daer om enige lakẽ in 
eẽ and lãt Eñ die coniginne ghinc mittẽ 
price vãdẽ ridð porphitio ter mivónacht 
totter maget indẽ kercker eñ doe die „ar 
ghine datt in quã Co ſach ſi DE kercker ol 
vã grote claerhz eñ li ſach Dat DIE eugelẽ 
katherinẽ wondẽ drogedẽ eft lalkdẽ Eñ 
kaherina die begöſte he Dic blilcap te pre 
ken eñ ſi bekeerdele tẽ geloue eñ leide he 


dz li gepalſit ſoude wordẽ eñ aldꝰbleuẽ 






























































eg} Wan ſinte katherina 


ſi ter midönacht toefprckede:doe porphi 
rius al dit ghehoert hadde Lo biel hi boer 
katherinẽ voetẽ. eñ hi ontfinc criſtꝰ gelo 
ue met twee hondert ridders om dat die 
tyran beuolen hadde datmẽ haer in twa 
lef dage gheen etẽ gheuẽ en ſoude: ſo Len 
pe haer criſtꝰ met eenre Witter duuen Da 
ghelier hemelſche ſpijſe Eñ hier na open 
baerde haer onſen here mit eenre menich 
te vã engelẽ eñ maechdẽ eñ ſeidẽ dochter 
bekẽne Dijn ſcepper om Wes Wille du eẽ 
pijnlike ſtrijt aẽghegaẽ hebſte weeſt vro 
me wãt ic ben altoes met di Doe Die kep 
fer Wed ghecomẽ Was ſo dede hiſe Wed 
boer hẽ bꝛẽgẽ eñ doe hiſe claer ſach die hi 
waende dat ſy Hdozuen ſoude hebbe ge 
weeſt met fo lãghevaſtẽ ſo waẽde hi dat 
fe yemãt in Die kercker gheuoet hadde eñ 
hi Wert grã eñ Dede Die Wachters pinen 
En katherina leide Fe en hebbe gheẽ (pt 
fe vã menſchen ontfaen : mer criſtus he⸗ 
uet mi ghenefen bi linen engel Die keifer 
ſeide onthoude Wel in diju heete dat ic di 
vermane eñ en antwoerde niet ongeloef 
lijcke redẽ: Want Wi en willẽ di niet heb 
be als eẽ deerne er Du ſulſte weſen als 
eenn machtige coninghinne ín wijn vijcke 
Pie maget leide he Fe bidde dattu oee B 
ftacts eñ oerdelft een ghewarich oerdeel 
of ic meer ſculdich be te kieſẽ DE eewigen 
machtigen gloziofen eñ ſchonẽ. ofte eenẽ 
cranckẽ eñ onedele eñ lelikẽ Poen hadde 
Dic keyſer onwaerde eñ ſeyde / kiefe ban 
tween een:offer dẽ godẽ oft du ſulſte me 
nigherhande tormentẽ ghedogen Si ep 
pe peynſe Wat toꝛmentẽ dattu wiiſte eñ 
en beydet miet wãt íe begeer criſtũ te ofte 
rẽ mijn vleyſch eñ mijn bloet als hi hem 
goer mi offerde Wât hi is mijn god ende 
mijn minnare Doe riet hẽ cen vechter dat 
hi binnẽ dryen Dagen liet make Dier vane 
ten Dic al omme eñ om doerſtekẽ fouden 
Weten met yſerẽ pꝛiemẽ eñ ſcheermelſen 
eñ Dat hile daer mede ontweẽ loude doẽ 


ſnijden eñ ſchoꝛen om Dat hé Die and ker 
ſtenen met deſen exempel ontſien fouden 
eñ ſi warẽ aldus ghemaect dat die twee 
ín eẽre manier keerdẽ eñ Die and twee in 
een anð manier keerde Wãt Dic eẽ keerde 
opwaert eñ Die and keerde nederwaert 
om dat ſy DE lichaem alfo ontween ſcorẽ 
foudé Doe badt inte katherina onfen he 
te dat hi dit Were beeke Woude om ſijnre 
eere eft om Der gheẽre bekeringe Die Dact 
bi ſtõdẽ omtrẽt Eñ ons herẽ engel (loecky 
dat Werc mit fo grotẽ gherufte ontWeen 
foe datter bier duſent he pdenen ghedoot 
orde Eñ die coninghinne Die Dit vã boz 
uen lach eft tot noch toe ghez wegen had 
de. ſo ghinc fite hants vã daen eñ beriſp 
te DE kieſer vã deſer Wacetheit Eñ Die het 
fer Woet vᷣwoet doe Dye coningbinne n3 
offere ern Woude fo dede hi haer borſtẽ of 
treckẽ eñ Daer na onthoefde Eñ doemen 
fe ter paſſien Wert lepde fo badt ſy kathe 
rina Dat ſi boer haet bade onſen heer Di 
ant\Woerde en ontlich Di niet coninghine 
vã gode Deore. Wát Di ſal hudẽ ghegeuẽ 
woꝛdẽ boer Dat tijtlike vijc dat eewighe 
rijcvoer cené ſterflikẽ bꝛudegõ ſulſtu enẽ 
õſterflikẽ ontfaẽ Poe Wert ſy vᷣſtout eñ 
hiet den ſtocker dat hi niet en beide te vol 
doen dat hẽ beuolẽ was.eñ die knechten 
leydenſe Wter ſtede eñ ſi trecten haer Dic 
borſtẽ of met yvſeren tanghen. eñ daer na 
woꝛt fp onthoeft. eñ poꝛphirius begroef 
haer lichaem Eñ des anderẽ daghes doe 
men onderſochte Waer Det coninghinnẽ 
lichaem Was eñ men Daer Gele ludẽ om 

Dode Woude foe qua poꝛphirius int mid 

ven vã heeft riep. Je bent díe criſtꝰ Deer 
ne heb begrauẽ eñ ic bẽ kerſtẽ oe Wort 

maxenciꝰ wt ſine linne eñ gaf cen groot 

ghelucht eñ riep. D mt onlalige Wat Cal 

ic doen poꝛphirius die mijnre ʒieelẽ eygẽ 

vrient eñ ſolaes vã mijnre pinẽ / hi is oec 

bedrogen. eñ Doe hi Dit ſine ridders ſeide 

fo antwoerdẽ fi hé eñ wi ſijn oee kerſten 


eñ Lijn bereit te (leru€. Boe Wort die key⸗ 
ler al vwoet:eñ hi dedele alle mit poꝛphi 
rio onthoefdẽ: eñ dede haer lichamẽ boer 
die honde werpẽ. Baer na riep hi katheri 


na eñ ſeide Al hebſte mz gokelie Die conin 


ghinne doen DODE wilſtũ noch wederkee 
ren ſo ſulſte die eerſte weſen in minen pa 
layſe Wát hudẽ lulſte moetẽ die afgoden 
offerẽ of dijn hoeft vlieſẽ.ſi ſeide he Doet 
dat Dijn heete begheert / wãt du ſulſte mi 
bereit Lien alle dinc te lidẽ: Eñ doe hiet hi 
fe onthoefdẽ / eñ Doe ſy ter (tat ghebrocht 
was lo hief li haer ogen ten hemel eñ (cp 
de op hope eñ lalicheit ger ghelouiger. D 
{cone glorie der maechdẽ. D ihelu goede 
coninc ic bidde di Dat ſoe Wie gehoechnis 
doet mijnre paſſien oft als hi ſeruẽ Cal of 
in Wat node dat himi aenroept dat hi di⸗ 
ue goedertierẽheit ghewaer Wwordẽ moet 
eñ hẽ moet ghefchten dat by bidt eñ haer 
antwoerde een ſtẽme eft ſeide Coemt mt 
ne gheminde coemt mine bruyt / lich Di ís 
ontdaen Die Doze Des hemeis / eñ Coc wye 
dine paſſie vieren eñ ghedencken Culte, ic 
beloue he Dat li haren wille veruorderen 
ſullẽ indẽ hemel Eñ doe Ct onthoeft was 
ſoe liep wt harẽ lichame mele boer bloet. 
Eñ Die enghelen namen haer lichaẽ eñ fp 
voirdent vã daer opten berch van ſynay. 
dat welxx. dachuaerden van daer Was. 
ent daer begroeuen (ite eerlijc.eft wt hact 
beenrẽ bloept altoes olie díe ate fieckse iu 
den gheneelt. Si was ghepalſt onder 
Marencio eñ maximiaen Ant iaer ons he 
EN CLL eñ x. Hoe marencius om dele 
ſonde / eñ die Ander Die hy Dede ghecattijt 

as Dat is gheſcreuen ín die iſtorꝛie ban 
DES cruces vindinghe. xempel. 

ADEN leet Dat eë ionic Wot D3 bon 
vã riemen voir totten berge van ſinay eñ 
dat ht daer bleef deuotelte feu tact: ín fin 
te katherinẽ Dienten hi bant met groter 
naerlte pet Van linte kathetinen heplich- 


dou: eñ haeſtelick quã He 1m die hant een 





Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


aan ſinte katherina. 






xxxi. 
lit ban eenen vingher:eñ hi ontfinc vrien 
delic gods ghifte. ¶ Exempel. 
Cen leeft oee datter een Was Dye leer 
deuoet Was aen ſinte katherina eñ hi aẽ⸗ 
riepſe ſtadelick in ſijnre hulpe.Eñ op cen 
tijt liet hy achter dat ghedencken vã haet 
eñ haer deuocie eñ en aenriepſe nyet. Eñ 
op cen tijt doe hi in bedinge was ſoe ſach 
hi voer hem gaen een grote menichte van 
maechdẽ: eñ Daer Was een ond die ſcoon 
te ent claerder was dan die ſonne. eñ DOC 
ſi bi he quam fo decte fi haer aenfichte et 
allo gbinc ſt boer hẽ. Eñ doe hi alte groot 
Wond hande vã harer claerheit eft hi vza 
ghede Wie dat fp waer / ſo ant woerde hẽ 
cen Pit is katherina díe Du Voel cer plege 
fte te kennẽ:mer nb ſchijntet dz ghiſe niet 
en kenſte. daer om ghinc ſi boer di met qe 
decten aenlichte om dat ghiſe nieten ken 
nes, ¶ Men Lal merckẽ Dat ſinte Kathe⸗ 
rina wonderlic is in vijt puntẽ. ¶ Eerit 
in wijſhedẽ Ten anderẽ in te woel ſpꝛekẽ 
en derde in volſtaen. en vierde ín (u 
uerheden. Een vijkſten ín boerdeele ban 
haver aerdicheit.Berft Co is Wondlic 
in wijlhedẽ / wãt ſi had in haer herte alle 
Dic philoſophie eñ wijſheit: wãt dic phi⸗ 
loſophie is Wijſheit:eñ dic is ghedeplt ín 
Cheozica. Practica eñ Lopca: Theorica 
is ghedeylt ín Drien:in verſtãdelicheit In 
natuerlicheit:eñ in mathematicam. wat 
ſinte katherina hadde berftädelitse Wijf 
heit:in te kenne godlicheyt: eñ ete beſich 
De ſi inder diſputacien tegen Dic meeſters 
Dien ſy probeerde datter een warachtich 
god was / eñ dz alle díe and vallch Wart 
Cen anderen fo hadde ſi natuerlike Wijf 
heit; An Dien dat fi bekende atte dinghen 
Die benede ſijn / eñ dele oerbaerde ſi tegen 
den keiſer. Gen derdẽ hadde ſi mathema 
tichã / in dien dat Cp alle aertlche dinghen 
BVſmade.Als boecius ſeit:bi conſtẽ merct 
inẽ die forme oft materie: Dele hadde fin 
te katherina doe li hair herte toech vã ich 
| E í 


















































ameliker minnẽ: want Dat ly Dele hadde 
toende ſy den keiler die haer vꝛaechde:eñ 
ſi ant woerde Fe be katherina des contes 
coſtis dochter / eñ deſe fo oerboerde fi Con 
derlinge metter coninghinnen die ſi ſtout 
makede Die Werelt te vᷣſmadẽ eit haer fel 
wen eñ ſyſe ontſtac tottẽ hemelſchẽ rijcke 
met begheertẽ Pꝛactica is oee ghedeclt in 
drien. dz is in ethicã:in ychonomicã:pub⸗ 
licã of politicã Bie eerſte leert die ſeden te 
regierẽ eñ die doechdẽ te winnẽ eñ dit be 
hoert alle menſchen toe:Bie and leert die 
gelinde te regierẽ: eñ dit behoert huys he 
rẽ toe Hie Derde leert hoemẽ ſtedẽ eñ voic 
eñ gemeen dinc Wel regierẽ lal:eñ Dit be⸗ 
hoert toe Die ghemene vechters. Dele Drie 
conſtẽ hadde Linte katherina / Wát die eer 
{te hadde Ct doe ſi haer in allé goede Leden 
boegede. Bie and doe ſi haer ghefinde dz 
haer gelaté Was Wel vegierde. Bie derde 
Doen ſi Die keyſer leerde: Loyca Woꝛt oee 
in drien ghedeelt. Hat is ín bewilinge eũ 
in pꝛoeuinghe eñ ín fallacien. Die cerſte 
hoert dẽ philoſophẽ toe:die anð meeſters 
eñ diſputerers:die Derde DE hoenres of be 
driegers Hele Drie contté hadde ft oec om 
Dat vã hacer gheſcreuẽ is Dat Li veel diſpu 
teerde mettẽ keyſer mit menigerhãde con 
cluſien vã menigerhãde contté. Tẽ ande 
ve Das {ite vᷣwonderẽ in ſprake / Wát Lp 
hande alte ſconẽ ſpzake ín pꝛedikẽ eñ alte 
onoͤlcheidich ín te antWoerden: AL Woet 
ſcheẽ Daer ſydẽ keiſer ſeide du ÉWöders 
delen tepel Die mit hande geinaect (s: pi 
hadde oec ſoete ſpꝛake om an haet te tale 
aͤlloet Wel ſcheẽ in Die coninghine eñ por 
phirio / doc ſile met haer ſoetẽ redẽ aẽ xp⸗ 
ghelouc toech: Dy hadde die ſprake (eer 
crachtich te Pwinnẽ / dz ſcheen Wel in Die 
meelters Dic ſy fo machtelie Gan. Wen 
Derde Was fi te vwõderẽ ín volſtane ind 
Pine diemẽ hact dede / Want ſi Blmadefe 
eñ Daer bi fo ant woerde Ly DE keiler ala? 
penle Wat toamenten datſtu moghes eñ 


aan ſlinte katherina. 


en beyde niet:Want ic begheer chriſtus te 
offeren mijn vleiſch eñ mijn bloet doet al 
dattu ghedenckes:want du ſulſte mi be- 
vept ſien te liden: Wen andeven in belofte 
diemen haer beloefde dat ſi die ander fou 
De lijn inden palayſe na Die coninghinne 
Mant ſi daer op antwoerde. Lact te ſeg 
ghen dat ſonde Waer te peynſen. Tẽ der 
Den Was ſi gheſtade inden tormenten Die 
men haer dede Wát li verwanle alft wel 
ſcheen doen ſi inden kercker ghelett Was 
eñ oec op Die vaderen: Wen bierden Was 
fi te verwonderẽ in Cuuerheden/ Want fi 
bielt haer ſuuerheyt in deler Werelt daer 
Die ſuuerheyt ín vꝛeeſen plach te Weten: 
Mant bijf dingen ſijnder / Daer Die ſuuer 
heit in breelen mede is: dat is onghebon⸗ 
den / oueruloedicheyt / tijtlicheyt daer tee 
brenghende eñ lodderlike ioncheit eñ ont 
bondẽ vriheit eñ ſchoonheit dair toe trect 
Pier ond hielt katherina luuerheit. li han 
de alte grote oueruloedicheit van dingen 
Want ſi was achter ghebleuen nac aiten 
rijcken ouders: Si hadde oeck tijtlicheit 
Want fp Was vꝛouwe ban haer ſeluẽ eñ 
wanderde daghelicx onder haer knapen 
Eñ ſy had oeck die outheit harer ioncheit 
eñ vryheit ban haer ſeluen. want ſi Was 
alleen ghebleuen ín haven palayſe:ſi had 
oec ſchoonheit Want ſi was bouen ghelo 
uc ſchoon eñ Wonderlije te ſien: Tẽ vijſ⸗ 
(ten Was ſi te verwonderẽ inde voerdele 
ban harer waerdicheyt / wãt ſommighe 
heyligen díe ſonderlinghe voerdel hadde 
Doe ſi ſtoꝛuen als Vandinge Des herẽ. Ais 
(inte Fau cuägelilt hadde eñ dat Die olye 
wt hem vloeyde. Als linte nicholaꝰ dede 
eñ wt vloeyen ban melck boer bloet; dat 
Was linte panels Eñ dat bereidẽ van 
ven graue fn ſinte clemẽs.eñ dat hact be: 
Dinge Was gehoert dz Was in linte mar: 
gariete.eñ al Dit hadde ſinte katherina at 
fo Wel ſchijnt in haer legede. Sommige 
twitelen of katherina ghepalſijt was vá 


maxencio of ban maximiane / Wãt bozer 
Date hilden Doc dat keyſerijc Dat Was cõ 
ſtoautinus die nae Lijn bader keyſer was 
en maxencius Die maximiaẽs fone Was, 
en bi Was keyler ghehieten te rome van⸗ 
den vidders banden Dinchute. Eñ maren 
clus Was ín oeſtlãt keyſer ghemaect mer 
nae Die cronike (oe Was maxencius te to 
men met maximianꝰ in oeſtlant eft Woe⸗ 
ſte daer die kerſten: Hier by ſchijntet als 
ſommige ſegghen dat die ſcriuers beſcre⸗ 
uen hebben maxencio voer maximianũ 
¶ Die legende van ſinte Saturijn 









INS 









— 











qiutenen doẽ hy daer quã 
ſoe en gauen Die afgoden 





voeen AntWoerde: eft daer 
— die den heidenen aldus ſei 
de. „ der Dat ſy ſaturijn doot ſloegẽ 


Eacn vanden Boden. Eñ voe areper ſy fa 
turijn als hi wiet offeren en wilde eñ oe 
den aen een ſtiers voetẽ / eñ ameté Dé friet 





Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


q Wan finte Saturijn. E ban linte Jacob martelaer. xxxii. 






met gardẽ eñ rietẽ vã bouẽ nek vallẽ van 
eenẽ altẽ grotẽ hoechte alle die trappẽ ne⸗ 
Det vandẽ capitoele of beelfroede eñ aldꝰ 
brac hem die herſen eñ Die herlen viel We 
eñ hi voir martelaer te gode:eñ Dee wy 
uen namẽ ſijn ſoete lichaem eñ groeuent 
Diepe om die vreeſe vandẽ heydenen. Eñ 
daer na woꝛt hi Bande biſſcop tot cen cet 
Came ftat gheuoeet: Noch Waler eẽ AND 
latuvijn Die Die vechter vã vome lãghe tijt 
indẽ kercker hit: eñ Dede Daer na aen een 
balcke hangen eñ dedẽ laen mz cluppels 
En Dede Lijn ſide v̈barnẽ:eñ daer na dede 
bp he of doen eñ onthoeldẽ. Int iaer ons 
herẽ CC. eñ lxxxvij. onder maximiaen 

¶ Die legẽde vã ſinte Jacob martelaer. 


R 
N. 


Ee AAMANANIN 


X 


BEIt]ewk 








Te Acobus die martelaer Die 
dre fr dlohetoenacmt is gedeylt hi 
AD 7 Mhiwascoelre van geloue, 
Sl 4 Rae perlen ghehoz ẽvan al 
en goeden kerſtenẽ / eñ Ip 
hadde een kerſten Wijf EN Die coninc vã 
perſen hadden Leer lief; eñ het give 
ij. 






































qe Wan linte Jacob martelaer, 


dat hi vã groter minnẽ Bleit Wert bande 
pꝛincen om den afgod te oefent, Doe Dit 
fijn moed eñ ſijn Wijf hoerdẽ / Doe ſcreuẽ 
fp tot hẽ eñ ſeidẽ. Dun Dre ghehoerſamic⸗ 
heit cens ſterllicx menſche / to hebſtu gela 
ten Die ghene Diet leuẽ is / eñ Dattu genoe 
ghen wiiſte eenẽ Dye te hant cen vuyl aes 
Werdé ſal ſo hebſtu ghelatẽ den eewigen 
ſoeten rooc. Pu hebſte Die waerheyt ín lo 
ghen vðWãdelt eñ om dattu ghedaen heb 
fte eens ſterflijcken menſchẽ wille Co heb 
{tu ghelaten den vᷣdomer der leuender eñ 
vet Doder; Baer om ſulſte weten Dat Wp 
voert aen vꝛeemde vã Di Wozde Lullen eit 
wi en ſullen nemmermeer met Di Wonen 
Eñ Doe Jacobꝰ delen brief gheleſen had 
De ſo weende hi bitterlic eft leide D mijn 
moeð Die mp Droech eñ mijn Wijf Lijn vã 
mi vreemde gheworden / hoe Deel meer (5 
mi dan vrꝛemde ghewordẽ mine god. Lit 
Doe hi hẽ ſeluen leer quelde om Lijn dwa 
linghe. ſo quã een bode totté prince eñ ſey 
de Dat Jacob kerſtẽ Was Woe dz Die prin 
ce hoerde / Loe viep hi iacob eñ ſeyde. Deg 
ghet mi biſtu een wazavene. Jacobꝰ ſeide 
Ja ic. Bie prince ſeide / ſo biſtu dã een go 
chelaer.Eñ Jacobus ſeide / des en is nict 
dat ic een gochelaer bẽ. Eñ doe hi he ſeer 
dreygede: ſo ſeide iacobus:dine dꝛeyghin 
ghen en vᷣſtozẽ mi niet wãt allo Die Wint 
ouer eẽ ſteen waeyt / allo haeſtelic waeyt 
ouer mi Dine gramſcap.Die prince ſeide: 
en Doet niet onwijſlic dattu gheen ſWwaer 
doot en ſterues. Jacobꝰ ſeide.men mach 
bet ſeggen dattet cen ſlaep ís dã die doot. 
om datmẽ na een luttel verriſet. Die prin 
ce ſeide. en laet di niet Die nazarene verley 
den die ſegghen Dat Die doot een ſlaep is. 
wát die grote keylers ontlient Jacobus 
Die leide Wi en ontſien den Doot wiet wãt 
Wi hopen vã Díe Doot ten leuen te comen. 
Poe gaf Die pꝛince Die ſentẽcie datinẽ La 
lede tot dede Deel loude / om Die anð daer 
mede te veruaren. Eñ doe die lommighe 


daer om ſeer weendẽ vã medeliden fo fet 
de hi En Weent niet op mt mer Weent op 
Di ſeluẽ.wãt ic Bare teu hemel Wert / mer 
ghi ſult eewige toꝛmentẽ doghẽ Pac foe 
ghen li he Den dume of ban ſijnre rechter 
hant.Eñ ſinte iacob viep met luder ſtem⸗ 
men eñ ſeide O nazavene Bloffer ontfanc 
den telghe djjnr eontfermherticheit. Wãt 
die Wijngaert mâ ſnidet vande wijnrãc⸗ 
ken die ſuuer telghẽ dat hy te bat Waffen 
ſal eñ te meer ghecroont Werden. Eñ Die 
ſtocker ſeide hẽ / wilſtu weder keeven mit 
conſente noch Cal ic di ſparẽ cit gheneſen: 
Jacobus ſeyde hẽ. En heb ic niet gheſien 
anden ſtoc banden Wijngaert alſmen hẽ 
ſijn ſcotẽ of ſnydet Dat hi al omme dã als 
die daghen verwarmen ín dien tidẽ ſcotẽ 
weð ſchiet:olkmẽ dan Die Wijngaert ſnijt 
om dat hi bet tot ſinẽ tiden ſchietẽ ſal.hoe 
veel meer dan ſal een ghewarich kerſten 
groepen in criſto den ghewarighen Wijn 
ranc Die gheplant ís. Boe quã Dic ſtocker 
eñ ſloech den anderẽ vingher of Eñ ſinte 
iacob ſeide:Ontfanc Die twee telghen he 
ve Die Dijn rechterhãt plãtede.eñ hi ſloech 
den derden Linger of eñ Leide, Den Dat ic 
van drie becoringe verloſt ben / ſal íc bene 
dien den vað eñ den ſone eñ den heiligen 
geeſt. eñ here ic lal di danckẽ mettẽ dryen 
kinderẽ Die vᷣloſt worden Wten ouen des 
vuers eñ ſal di inder martelaren choer di 
nen naem ſegghen criſte. Hi ſloech he den 
vierden ok / eñ Lite iacobꝰ ſeide. Beſcher 
mer der kinð vã ilrahel die inden vierden 
gheſlachte gebootſcapt Waerſte / ontfanc 
van dinen knechte den danc vanden vier 
den vinger. Poe Die Lijf (te of gheſlaghen 
was.alſo ſeide hi mijn bliſcap is vetuolt 
Poe ſeide Die ſtocker (pact doch nv Dijn 
ve fielen datſtu niet cu verderues ende en 
weeſt npet dzoeuich al hebſtu een hãt Blo 
ren / wät Du hebſte veel goets ruchedẽ eñ 
eet, Jacob ſeide / als Die herder haer ſca⸗ 
pen ſcheerẽ. Doen Li dã Die rechter fide vã⸗ 











Uan inte Jacob martelaer. 


Den vleiſche of eñ laté ſi Die lukter ſide eñ 
oft een ſtom beeſt al haer vleys Wil laten 
hoe veel meer ſal ick dan die een redelijck 
menſch ben niet veron waerden om gode 
te ſteruen: Woe ghinghen dic ſtockers tot 
ſijnre lufterhant eñ ſoeghen den cleynen 
vingher of, Ende iacob feide. Heer Du die 
groot bitte eñ cleyn om onſen wil werdẽ 
Wildes: hier om gheue ic DE mijn lichaem 
eñ ſiele Die du ſchiepes eñ met Dinen bloe 
De verloſtes. Men foech he den ſeuenden 
bingber of „eft hi ſeide heer ſeuen werf fet 
De ic Di lof inden daghe Eñ men Aoech hẽ 
den achtten bingber of: eñ hi leide / opten 
achſten dach Was Iheſus befinede ei op 
ten achtten dach betnijtmen Die ioden na 
der ewe eñ here dijns knechts herte moet 
ouer liden vã defe onbefneden eñ befinct 
ten ouerlloue hebbende dat ic comẽ mach 
tof Dien acntichte here. Men foech heus 
den neghenden Linger of eft bi leide er 
hoen tijt gat criſtꝰ inden cruce ſinẽ gheeft 
eñ Daer bi heer fo danc ic Di inder pine vã 
minen neghenſten vinger: Men floech DE 
tienden of eñ bi ſeide Wien Cijnder ghebo 
Den. Poen Leiden ſommighe Lan dien Die 
daer omtrẽt ſtondẽ. Deh die Wel eer onſe 
lieue vꝛiẽt waerſte doet dat Wi v radẽ op 
dattu leuen moges want al ſijn dijn han 
Den of ghellaghen nochtans fijn bier alte 
goede meeſters Die Di Wel Cullen mogben 
ghenelen. Eñ facob ſeide / dat en moet mi 
niet gheſchien Dat ick my veynlen ſoude. 
wãt nyemãt Die Lijn hant aenden ploech 
llaet ende after waert liet cn ís waerdich 
des hemels. Boen Worden dye ftockers 
glam / eñ lloegen hem lijn grote tee of an 
den rechterẽ voet:eñ facoh ſeyde. Criſtus 
voct is doerboert eñ Dact quam bloet Wot 
Eñ me ſloech ber Die ander tee of; eñ hp 
leyde / dit is nv een groot dach voer al díe 
dagen Wijns leuens ic falhuden ten atc 
ken gode Wert gaen Si oeghen hem De 
Derden of eñ Worpen boer Hêseit iacobus 


xxxiii. 
belpottele ef leyde: Berde tee ganc tot Dt 
nen gheſellẽ. eñ alfo cen tarwen cozé veel 
vruchten boert bzenct aloe lalſtu oec ten 
leften met Dine ghefellen ruſtẽ. Mẽ ſloech 
Die ander boert al of eñ beide fine boeten 
eñ hi leyde / ghehore mi heere eñ behoude 
mi, Di loegen hem Lijn rechterhãt of / eñ 
bi leide / herẽ Dine ontkermherticheit moet 
mi helpen. Eñ ter lufterhant ſeyde hi:du 
bilte god Die wonderlike dinghen doettie 
Si loegen den rechteren avm of eñ hi Cet 
De; mijn ſiele louet Den here. ic Cal louẽ mi 
nen god in mijn leven ic lal ſinghen minẽ 
god alſo langhe als ick leue, Si ſloeghen 
ſinen lukteren avm of eñ hi leide Dic vou 
Wen Der Boot jebbẽ mi oinme gaen eñ ic 
falin ons herẽ naem Werden ghewrokẽ 
ouer hem: Ef ſi quamẽ eñ ſi ſloegen hem 
lijn lufter been of totter die Eñ tacob vi { 
anttelic. Bere iheſu cette helpt mi. ant 
Die verluchtinge des doots hebbẽ mi orn: 
megaen / eñ hi ſeide den (kockersonte here 
ſal mi nv vleys aen doen dat Welck uwe 
Wonden nyet en lullen moghen metten. 
Die ſtockers Waren moede om dat ſy vã 
Des moꝛghens totten middach ouer hem 
hadden gheweeſt: Eñ doen Noegen fy he 
of ſijn vechter been? eñ trectent Wot totter 
Die: oe riep iacobus.Here der hevé hoet 
mi dte half doot ben Dic heer biſt der ieuẽ 
Det eñ Der Doder Pere ick en hebbe gheen 
vingheren noch handen dat icfe tot Di fte: 
ken mach, eft mijn beenẽ eñ voetẽ Lijn of 
ghellagen. eñ fc en mach boer di niet knie 
len. eñ íe ben als een hups vat vallẽ moet 
om Dat haer baickẽ ghecozt Gijn. Here the 
Cu chꝛilte verhoer my / eñ leyde mine liele 
Wot delen kercker:Ende Doe hi Dit gheleit 
hadde. ſo quam een uocker eñ llocch hem 
lijn hoeft of: Die kerlten quamen hey⸗ 
melic eff namen ſijn lichacur eñ groeuent 
eerlijck: Hi was ghepalſijt opten derden 
dach boet finte andries dach. 

¶ Die legende ban Die abt Paſtor· 
iij. 








arly European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








Wan Paltor dieabt, 
TE 


—— 7 









f 
al 





} 









ji) 









EN AAN Wiid iaer inð woeſtijnẽ ín 
Nt egroter abſtinẽcien eñ ghee 

telicheyt. Op een tijt doe 
ſcin moed / eñ lijn broeds 
b begeerdẽ te fien/ eit ſijs 
miet vcrigen en mochtẽ / lo verwachten ſi 
eene dach Dat fi ter kerckẽ Wert ghingen. 
eũ li ghinc tegen hẽ. eñ ft vlogen eñ ghin⸗ 
ge in haer celle eñ ſlotẽ haer Die dore boer 
haer aeſichte. eñ lĩ bleek boer die Doze ſtaẽ 
eñ riep alte ſeer al weenende. / Eñ pattoz 
quã totter Doze eñ ſeide haer. D out Wijf 
Waer om roepſte aldus:eñ doe fp hé hoer 
de riep ſi noch meer eñ weende eñ ſeyde. 
Mijn Loot fc wil v Lien en bẽ ic niet u we 
licue moed Die v ſogede eñ ic bẽ nv al vol 
outhedẽ:haer Lone ſcidẽ hate Wed wilſtu 
ons hier ſien of int and leuen: li ant woer 
de. kinð of íe v hier nyet en lie Lal íc v dan 
bier na Lien: Si ſeidẽ mogeſtu vꝛiendelic 
BVdꝛagen dattu ons niet en ſietſte Co Culftc 
ons Cond twikel fien Eñ li ghinc blidelic 
van daer eñ ſeide. lal ic v daer Lien Loc en 
Wil (© v hier miet Lien. Joe Die rechter vã⸗ 








Pd 
ki 








$ 


den läde begeerde DE abt paſtoz te ſien eit 
hi niet en mochte:ſo lepde hi lijns Cutters 
fonc ín cen kercker boer eenẽ mildadigen 
eñ feide, Coẽt Die abt paſtoꝛ eñ bidt Daer 
voer Lal ickẽ late gaen. Eñ Des kints moe 
Der liep boer Lijn Doze eñ ſcidet he al Wee- 
nende:eñ Doe hi haer niet en ant woerde. 
fo ſeyde ſi.Eñ al hebſte een yſerẽ herte eñ 
dus des wiet en wortſte beroert mit mede 
lidẽ lact di doch bughẽ die onttermbectic= 
heit dijns bloets.en dat Dit mijn eengebo 

té (oon is:eñ hi Otboct haer:paſtoꝛ en wã 
nic kint. joe ſi met rouwe ghinc fo Leide 
haer Die vechter. Segget he oat hi beuele 
m3 Woerdt eff ic (allé laté gaësmer hi ont 
boet haer Wed eñ feide.ondfoecke Die ſa⸗ 
ken na vecht eñ heeft hi De doot vᷣdient fo 
doot hẽ.mer en iſt niet alfo foe Doet Dattu 
wilſte Eñ paſtoꝛ leerde fijn bꝛoeðs eñ tet 
de Dat hẽ eẽ Wacht eñ merct eñ onoͤſchey 
dicheyt heeft:dit ſijn werckẽ Der ſielẽ. Ac 
moede eñ vᷣnoy eñ onderſcheidicheit Lijns 
werckẽ vã ſalich leuẽ:wãt het is gheſcre 
uẽ lijn deſe Drie boer mi / Noe Job eñ da 
niel: Bi noe vᷣſtaetmẽ Die gene Die niet en 
hebbẽ:eñ bi iob Die in vernoy ſijn: daniel 
die onðſcheidinghe: Len monic Die twee 
dinghẽ haet Die mach vꝛy Weten vã deter 
werelt Eñ Doe hẽ eẽ bꝛoeð vꝛaechde welc 
fi Waren: ſo Leide bi vleyſchelike rutte cit 
poel glozie Wilſtu ruſt vinde ín deſer we 
relt eñ hier na in alle Cake. Nare be te eñ en 
oerdel niemãt:Als cen bzoed bande gefel 
fcap miſdaẽ hande ſo Údacct he Die abt bi 
eens heremijts vane: eñ DOE hi vã ghewe 
ne in wanhopẽ gheuallẽ was ſo dedẽ die 
abt paſtor tot he bꝛengẽ.eñ hi troeſte hem 
vriẽdelic. eñ hi ſendẽ tottẽ heremijt eñ ſei 
de. ic hebbe vã di ghehoert eñ begeer Di te 
ſien:eñ daer om fo ghewerdige di tot mp 
te comẽ.Eñ Doe hi ghecomẽ was ſo ſeide 
paſtoꝛ:Cwee menſchẽ warẽ die haer do 
be haddẽ:eñ Die eẽ Met fijn dode.eñ ghinc 
DES anderẽ DODE heweenẽ:Voe dit die he 








Wan Johan dic abt. 


temijt boerde ſo verſtont hijt eñ hi hadde 
groot berou in Cine redẽ: Ben broed ſeyde 
tot (inte paſtoꝛ dat hi geftoert Was dat bi 
fijn ſtede latẽ wilde om dat hi ſommighe 
Woerde ghehoert hadde vã een broeð Die 
be niet ghefticht en hadde Eñ linte paſtoꝛ 
leide D3 hi deſe woerdẽ niet gelouẽ en Lou 
de om dat ſi niet waer en waren.mer die 
and ſeide Dat ſi waer Waren wãt hẽ han 
Det eẽ ghetrou broed geſeit:Eñ paſtor ſey 
de hi en ís niet ghetrou diet di ſeyde. wãt 
bad hi ghetrouwe gedeelt bien ſoude di 
Dit niet ghefeit hebben. eñ Die and ſeide ic 
lacht mit minẽ ogen Bit doe hi hẽ vꝛaech 
DC LANDE cauc eñ banden balcke Watter 
Waer, ſo antwoerde hi. Dat caf is cat eit 
Die balcke is een balcke.Eñ paſtoꝛ ſeyde: 
legge in dijn berte dat Dijn Condé Wijn als 
een balcke mer dat fine Condé Lijn als cen 
cat Bet Was cen broed Die grote ſondẽ qe 
daen hadde. eñ hi Voouder penitécie voer 
doẽ dzie iarẽ. eñ hi vꝛacchde pattor oft ve 
le waer:ſo ſeide hi tís vele. Eñ Dier bi (EG 
DE Leide Dat hi rl. iaer penitẽcie dede: ta Cet 
de hi tis bele Eñ hi leide daer toe. ic meen 
heuet bi berouweniſſe vã al ſijnre heeten 
eit en doet hi die Conde niet meer. dat onſe 
bere ontfaet penitẽcie vã drie Dagen. Boe 
men he vraechde vã Dien Woerdẽ die toer 
wich Wert op ſinẽ broed Cond ſake / Coc fet 
De hi: Uan alle ſaken daer Di Dine broeder 
ſwaerheit mede doẽ wil Co en wertophẽ 
niet toernich voer dat hi dijn rechter oghe 
wt ſteect Eñ doet ghijt anðs Coc wertſte 
Op hem ſonð Cake toeenich: Ber wil vpe 
mat vã gode ðlceidẽ hier om Lo Wert grã 
op he. Eñũ paſtoꝛ ſeide efter wie hẽ becla 
get hi en is geen monic. die monit is / hi is 
altoes oetmoedich ſlachtmoedich vol cart 
tatẽ / eñ altoes heeft hi gods vaete boer he 
dz hi geen Londe en doehi leide efter wat 
iſſer drie te LAME oan welckẽ Die een Wel 
rult / mer die AND is liec eñ dãct gode met 
dz Die Derde ſijn dierẽ ſiouermito cavitate 











xxxiiit. 
Deſe dꝛie Lijn ghelijt vecht of fp een Were 
Dede: ¶ Doe he een beoed clagede dat hp 
geel gepenten hadde Dact hi mede in vree 
Cen Was: foe liet hi hem in Die lucht naect 
gaë ef ſeide Doet op Dine ſcoot eit begrijp 
DE Wint:eñ hi ſeide ie en mach Eñ paſtoꝛ 
leide. du en moges die gepenlen alto niet 
Öbícdé dat li in di niet cn comẽ / mer DI be 


P 


De ——— 


hãdie abt doch xl. iaer 
EAO oek Moe: oe vraechde he cen hoe 
Be a HP Abeel profijts by Daer mene 


ZR Á He LE 

















) 2011 ProQuest LLC 
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






began te Weten fo en at ic niet bidð Lonne 
Eñ iohannes ſeide noch mt en ſach nie pe 
mant toernich € en leeft daer Dier ghe 
lijckẽ dat Doe Die biſſcop epifanius hilari⸗ 
onen vleyſch gak fo ſeide hi vergheuet mi 
Want fint vat ic dit abijt aen toech foe en 
hebbe íe wiet gheſtorꝛuens ghegheten. Bic 
biſſcop Leide. Lan Dier tijt Dat ick Dit abijt 
ontfinc fo en liet ic niemant Aapen Die pet 
tegen mi hadde / noch ic en ſliep niet als ic 
pet teghen yemant hadde: eft hi antwoer 
De vergheuet mi Want du bitte beter dan 
ic: Din dat iohänes niet en Woude Were: 
ken ter ghelijckeniſſe ven enghelen eñ om 
dat hi (onder of laten hem veronledighen 
Wilde met gode fo ontclede hi he eñ bleef 
een Weke inder woeſtinen: Eñ Doe hy ín 
vzeeſen Was vã honger eñ Doe hẽ die blie 
ghen eñ die weſpen daer ſtakẽ / ſo keerde 
hi weder. eñ hi clopte Loer ſijns broeders 
Dore: LEN hi antwoerde Wye biſtu: Eñ ht 
ſeide ic ben iohannes. eñ Die broeder ſeide 
du en biſte wãt iohannes is een engel ge⸗ 
Worden eit hi en is niet meer ond dẽ men 
ſchen:eñ ohannes ſeyde waerlic ic bent: 
eit bien ontdede hem Die Doze niet: mer hi 
lieten ſittẽ tot des moꝛghens:eñ Dae Dede 
hi die Doze op eñ ſeide:Biſtu een menſche 
fo hebſte noat Wed te wercken dattu mo 
ghes etẽ eñ leuẽ:mer biſtu een engel \bat 
ſulſte dã ín die celle doẽ eñ iohã ſeide bꝛoe 
pet vᷣgeuet mi wãt ie heb gelondicht: Eñ 
doen hi ſteruẽ ſoude / ſo vnaechdẽ hem die 
brocós Wat hi he late wilde boer erknilſe 
enich falich woert Dat cort Waer: eñ hi ðᷣ 
Guchte eñ leide: pe en Dede ic mijn eygẽ 


wille. noch ic en leerde npe yemãt D3 ic nz 
voer gedaẽ en hadde:dit is ind vað boec. 
eran Ed Van moptes die abt. 
AKSANA IN: ke yſes Die abt ſeide eenen 
B wieptehedeslitte ín deler cel 
Gel Walen eñ ſi Cal Dt alle dinc lee 


or Zi booeder dic van hem rede 
EAS o Bren: oe een out licck 















vader in egipten Woude gaen / oin Dat hp 
dic broeders niet te ſeer beſwaren en Wil 
de: ſo leide hẽ Die abt moyſes en gancker 
niet wãt Du ſulſte in oncuyſheden vallen 
Eñ hi woꝛt bedroghen eñ ſeide. mijn lich 
aem ís no doot eñ Du ſegſte mi dit: Ende 


doẽ hi daer ghegaen Was eñ her ecn ma 


ghet diende Lan deuocien.ſo Wort hi ghe 
neſen. eñ biel daer mede ín oncuyſheden. 
cit doe ſi een kint ghebaert hadde ſo nam 
deſe oude man dat Bint in ſinen armen in 
eenen groten keeſteliken dage. eñ hi ghinc 
voer alle die broeds ín Die kercke. Eñ DOE 
ſi alle weendẽ. ſo leide hi. ſiet ghi Dit kint 
Pit ís eẽ kint der ongehoerſaemheit bꝛoe 
ders Daer om Wacht v Wát dit beb íe ghe 
daẽ ín mijnre outheit eñ bidt boer mi, eft 
hi ghinc ter cellen Wert. eñ keerde weder 
tot (nen eerſten (tate: ¶ Een and out ba 
Der ſeide oee tot eene andere. Ic ben doot 
eñ hi ſeide.en hebbe gheen betroudoen in 
di voer Dattu ſterues.Wãt al ſeyt Die ſiele 
dattu doot biſte nochtã en is Die Bit niet 
doot: Boe een bꝛoeder gheſondicht hadde 
ſo fende ſi he totte abt moyſes.eñ hi nam 
een mande Gol ouden eñ quam tot heu. 
eñ Doen hem Dye broeders vꝛaechdẽ Wat 
hi dact mede metde Lo leide hi. Mine lon 
den Lijn achter my lopende eñ ick enn ſicſe 
niet. eñ ic beu huden ghecomen om ander 
luden te domẽ:eñ doe ſi dit boerde fo Wa 
ven ſy den broeder goedertieven: € Men 
leeft Dit oee banden abt pꝛioꝛ wãt doe Die 
broeders laten eñ (prakken Lan eenen mic 
vadigen broeder. ſo zweech hi eñ hi nam 
eenen fac vol ſants. eñ Des Dzocch hi veel 

after eñ voer een luttel:eñ Doe fp vꝛacch⸗ 

den Wat hi daer mede meende. Poe ſeide 

bi. dic bele ſanden Lijn mijn ſonden Die ic 

achter mi drꝛaghe. eñ Dic en mercke ic niet 

noch en hebber geen rouwe of. eñ dat lut 

tel fants Lijn mijn broeders Londen Dye ic 

boer hebbe eñ Die mere ic. Als te nochtãs 

mine ſondẽ altoes voer mp Dragen Coude 








eft Daer om penten eñ gode Daer boer bid 
den:¶ Moe die abt moptes clerc ghewor 
den was. eñ he Die biſſcop een choer cleet 
aẽ ghedaen hadde ſo ſeide hi Abt du biſte 
Wit gheworden:eñ hi ſeide van buten he 
te of van binnen. Eñ om Dat hem die bil⸗ 
ſcop prꝛoeuen Wilde. ſo ſeide hi ſinen clerc 
ken. Als Die abt ten outaer comen oude. 
Dat fí hem onwaerdelic verſtoten ſouden 
eñ dat ſi hẽ dan na volghen ſouden eñ ho 
ren Wat hi leide: eñ ſi ſtieten he Wot eñ ſei 
den. moryaen ganc Daer butẽ.eñ hi ghinc 
wt eñ ſeide. Aſſchẽ vijſter eñ ketelboeter 
ſi hebbẽ di Wel ghedaen Wát alſtu gheen 
menſche cn biſt. waer om Woudeltu ond 
DE menſchẽ gaen. Wit is indẽ vaderẽ leut 
¶ Bie legende van ſinte Arſenius. 

8 ge R leni: 


. : 3 NC Hal N X 9 
HI Aj ARE U We — 
8 kn 0) 
‘ 


Eire jon ad 









Ce) 
4 






eñ hi badt Dat bi tot ſy 
ne ſalicheit moeft Wer 
; den geleit En doc hoer 
De hi cen ſtemme: Arleni blie den mẽſche 
fo Cul{fe Werden behouden:eñ doe hp mo 
wiek gheworden was.eñ hi noch dat lel⸗ 
uc bant foe hoerde hi. Arſeni vlie fwijch 
en ruſte: Men leelt ban deler ruien. Boe 
Date ghebroeders monikẽ ghewordẽ wa⸗ 
ten, foe vercoes die een Dat hi byanden te 
Pays bzengen ſoude:eñ die and Die lieckẽ 
A vanden: Eñ die derde indet Woeftinen 
de Ende Die eerſte pijnde om Det lu 

en ſtryden te paylen. Mer hp en mochte 
hem allen niet ghenoeghen. ende hem ver 
droots.ende quam ter anderen ende ban 
ten amachtich / ſoe dat hi dat ghebot nyet 
voldoen eN mochte:ende Cy Worden eens 
Ende quamen lotte derden dye inder Woe 
ſtijnen ruſte: Ende doe lĩ her haer teibu- 
lacie vertelt hadden:loe goet Hp Water in 


gaan inte Arſenius. 





xxxv. 

een nap ende ſeyde:liet int Water: eñ het 
Was bloet ende verſtormt Ende hi ſeyde 
ekter: / Mercket nb hoe claer eñ hoe effen 
dattet nv gheworden is:ende DOE ſy Daer 
ín fagben eñ Cp haer acnfichten Lagen foe 
fepde hi. Pie ghene Die onder Den luyden 
ijn fp en Cien om tgheruft hactre Londen 
niet: mer als ſi vuften Co Cullen ſi haer fon 
den mogben fien: € Op een tijt foe vant 
Een broeder eenen anderen broeder inder 
Woeſtinẽ die al naect Was eñ cruyt at eñ 
biltep van hem ende hi vloech ende leyde 
Ontbept mijns om gods Wille foe volghe 
ic di.Eñ hi antwoerde ick vlie van di om 
gode:Ende doe hi van hem een cleet ghe⸗ 
woꝛpen hadde:ſoe ontbeyde hi eñ ſeyde: 
doe Du die Werelt materie vã Di \orpes/ 
(oe ontbeyde ick ende fepde. Segghet mi 


hoe ick behouden fal Werden.ende hi ant 


Woerde hem eñ ſeyde: Aliet Die luden eñ 
ſwijcht ¶ Een edel vꝛouwe quam tot- 
ten abt Arſenium ban deuocien dat iy hẽ 
ten foude:fEnde Die biſſcop Theophulus 
badt hem Dat bp hem liet Lien. per hy en 
woudes niet Doen: Cen lefté ghinc fy tot 
lijnre cellen ende fp vanten Boer fijn celle 
ende ſy viel boer lyne voeten:eñ hi hielle 
met groter onwaerdicheit op ende ſeyde. 
Willtu mijn aenlichte fien foe ſicht: Mer 
ban ſcaemten ſoe en ſach fp fijn acnticht 
niet:Ende arſenius ſeyde:waer om heb⸗ 
ſtu ſo groten wech aen ghenomen als du 
cen Wijk bitte Sich du Culte weder te to 
men Beeren ende Den anderen wiuen DEL 
tellen dat ghy den abt Arlenium ghefien 
bebt:ende {y Cullen dan oec comen oin mi 
telien: Si ſeyde coem ick metter hulpen 
gods te romen. ick en fal hier nyemant la 
ten comen: Mer ick bidde v vat ghy boer 
mi biddẽ Wit ende mijns altijt ghedenc 
kes: Hi ſeide Wever ick bidde gode Dat hi 
Wt mijne herten Doe dijne ghedenckenit 
ſe:Ende doe ſy Dit hoerde ſo quam ſy foe 
leer gheſtoert in die ſtat van — 

















Uan Agathon dicabt, 


began ſy Die vede te crighen: Doe dat Dye 
biſſcop hoerde fo ghinc hiſe te troeſtẽ. mer 
ſi ſeide fiet ic ſal vã dꝛoefhedẽ ſteruẽ. Die 
biſſcop leide haer en weetſte niet dattu eẽ 
Wijk biſte eñ DAE Die viant DE heiligen aẽ⸗ 
wecht ouermits Die wiuẽ:Eñ daer om ſei 
de hi alſo. Wãt hi bidt altoes boer Lijn fie 
le:eñ aldꝰ Wert fp Gtvoeft eñ voir mit bli 
fcappé tot hare läde Wert: € Mẽ leeft vã 
ené vað Doe he lijn diſcipel leide. Mad du 
bitte out ghewordẽ gaen Wi te gader bið 
werelt:eñ hi antwoerde. Gaen Wy daer 
geen wijk en is:eñ die dilcipel ſeide hem / 
Wat ſtede iſſer daer gheen Wijf en is / ten 
Waer ín Die Wwoeſtine:eñ hi ſeide laet ons 
daer vlien ín Die woeſtijn HEE and bꝛoe 
Det Wwaſſer Die (ijn oude moed drꝛagẽ ſou⸗ 
De ouer eenn riuier eñ hi wãt fijn hande in 
Ciné mãtel Eñ ſi ſeide waer om hebſtu al 
ſo dine handẽ ghewondẽ:eñ hi ſeide / des 
Wijks lichaẽ is eẽ vier / eñ doe ic Di rakede 


— — — pe 


temen he dat teſtamẽt eñ hi nãt en Wout 
ſcoꝛẽ:mer magiſtraen diet hẽ bꝛochte viel 
boer Fine voetẽ. eñ bat dz hi des nicten De 
de, Wát mẽ foude he lijn hoeft of llaẽ Et 
arſeniꝰ ſeide ic be eer doot eer hi:eñ õ dat 
iceer doot bẽ hoe mach ic mi makẽ erfghe 
noot:eñ hy fende Dat teſtamẽt We eñ en 
Woude niet ontfat € Op ee tijt qua tot 
he eë ſteme eñ ſeide. coem eñ ic Lal Di toné 
Dev mẽſchẽ werckẽ: eñ hi leide Mt in ete 


ſtat eñ hi toende heu eẽ moꝛiaen Die hout 
houwede eñ maecte cen groot bozt dat he 
niet D2aghe en mochte:daer na houwede 
binoch hout eñ leidet op dz bort:eñ dit de 
de hiläge: ¶ Eñ hi toende heefter eẽ mã 
die Water ſciep Wot eẽ viuer eñ hi gotet in 
eẽ put eñ hi ſmeet Water eñ hi Woude Dé 
viuer eñ DE put Daer mede bolle ¶ Eñ hi 
toerde he efter cen tEpel eñ Wee más Die 
bout drꝛoeghẽ ouer dwers op paerdẽ eñ ſi 
Woude ouerdwers met Dat hout ter Doze 
bande tepel in Have eñ ſyen mochtés niet 
bi bꝛengẽ ¶ Æñ bi bedude hé dit eñ ſeide 
Dit lijn Die dꝛaghẽ dat tock Dee rechtuaer 
dicheit als met houerdien eñ Ct en woꝛdẽ 
niet oetmoedich / eñ daer om bliuẽ ſi butẽ 
DE rijcke gods: ¶ iet hout houwet dat 
ís eẽ mẽſche Die in Veel Conde is eñ al doet 
hi penitẽcie hi en Nacht he niet meer ban 
ſondẽ.hi lett altijt quact op quaet Piet 
Water ſcept / dat is die menſche die goede 
werckẽ Doet „mer õ darter quaet mede ge 
menget is fo ðlieſt hi line werckẽ: ¶ Eñ 
des ſaterdages ter veſpertidẽ Doe die ſon 
nendach quã.ſo liet hi die Lonne achter hé 
eft bp flac Lijn handen ten hemelwert tot 
des Connendaghes ſmorghens toe Dat hé 
die Lonne int aëtichte ſcheen vot des moꝛ⸗ 
ghens Doe ſy tees eñ Dan lat fp. 

¶ Die legende ban agathon die abt. 


F Gathõ dic abt 
q {a | 
VS 







llaetmẽ enen ezel bien 
ſpreect niet al doetmẽ he onrecht ht en ant 
woett nict Doet oec alfo ¶ Een and broe 
der was vand takelẽ geftote/ert bien ant 
woerdce niet Daer nae vꝛaechdemen hier 
of:eñ hi ſeide Ae leide in mijn heete Dat ic 





{Van Barlaamsbittorie, 


den hont ghelije waer Die daer but loept 
alſinẽ he ſlaet. Doemẽ agathon braechde 
Wat duechdẽ meeſt arbeyts hande fo ant 
Woerde hi Fe Wane dat gheen meerte at 
beit en ís dan gode te biddẽ Wát díe Lian 
Den pijn hem altoes eens ghebet Doer te 
breken wãt ín ander eenigen werckẽ of 
in anderen arbeyde Loe heeft Die menthe 
enige ruſte:mer Die bidt Die heeft eẽ werc 
ban geoten vide ¶ Len broed bracchde 
agathon doe hi om gaen foude mittẽ bꝛoe 
pees ſo ſeide hi als oft inden eerſten dage 
Waer fo en neme in Di leluẽ gheen betrouw 
Wen. Wât li moeder is vã allé paſſien EE 
ter ſo ſeyde hi:uoat verwect Die toeenige 
menſche doden nochtans en ſoude hinye 
menſche behaghen / noch gode om lijnre 
vbrientſcap: Een toernachtich broeder Die 
leide in hem ſeluẽ. woende fc alleen fo cu 
ſoude ic alfoe lichtelijc niet totter grãſcap 
bevoer: ¶ Op een tijt doe hi cen kan vol 
lede met Water. fo ſtorte Die can al omne 
eñ hi voldeſe anðWerk eñ ſi ſtortede noch; 
om / eũ derdewerk volde hile ende ſy viel 
noch om / eñ hi Voort gram eñ bꝛacſe: Eñ 
doc hi tot he ſeluẽ ghecomẽ was foe bekẽ 
de hi dat he Die vyant der gramlſcap Lo be 
ſpot hadde eñ Leide: tiet ic bin alleen noch) 
tas vwint mi Die gramſcap / Dact om Lal 
ic weder keerd totter bergaderinge Want 
ouer al is arbeitet ouer al is lijdſamheit 
eñ gods hulpe noot: Vet ware twe ge 
broeders die menich tact te gad gewoent 

adden eñ npe en Word ſi gram Dp een 
tijt leide Die cen totten anderen Laet ons 
vechten als Die mentchen vander Weeclt 


DOEN: Eh hi antwoerde. ick en Weet nyet 


hoemẽ Ben kijf macct: eñ Die broed ſeyde 
Je tal tuſſchẽ ons bepden legghen eenen 
pot eñ ic lal legghen hi is mine/ eñ du Cul 
fte leggen heen ts niet/ mer hi is mine: eñ 
hier mede lullẽ wi De kijf beghinnẽ Pus 
fette ſi eenẽ pot tuſſchẽ he beydẽ. eñ Die eẽ 
ſeyde hi ig mine. eñ Die anð leyde hi en is 





— — — —F 


xxxvi. 


niet / mer hits mine:eñ hi ant woerde dat 
is hi oec doeten wech eñ ganc Eñ dus en 
mochtẽ ſy onðlinge niet kiuẽ noch vechtẽ 
¶ Agathõ dic abt Was Wijs õ te vſtaen 

en ontraech om te werckẽ ſparich ín ſpiſe 
eñ in clederẽ Eñ hi ſeide nie en Miep ic Dat 
íc pet yemant ín mijn heete hadde. noch ie 
en let eenẽ andere niet ſlapẽ Die Pet tegen 

mihadde. Doe agathon fterwen ſoude ſo 

bleef hi drie daghẽ ſtille legghẽ eñ hi hielt 
ſijn ogẽ opẽ Eñ doe hẽ die bꝛoeðs nooptẽ 
Coe ſeide hi, Ie he tẽ oerdel Loer gods aen 
ſchijn.Eñ ſi ſeidẽ ontſietſte di:eñ hi ſeide 
Om gods ghebodẽ te houdẽ heb ic ghear 
beit al dat it mochte. mer ic bẽ een mẽſche 
eñ ic en Weet niet of gode myne Wercken 
ghenoegen: Eñ ſi ſeiden hẽ.en betrouwe 
ſte niet vã dinen wercken dat ſi met gode 
Cin. Bi ſeyde neen ic en vlater mi niet op 
boer Dat ic boer hẽ comen ſal want gods 
oerdelen eñ Det menſchẽ oerdelen en. fijns 
niet alleens: eñ Doe ſi he noch meer vrage 
Wouds.lo leide hi toent mi caritate eñ en 
ſpreket mit mi niet wãt tc bẽ onledich. eñ 
doẽ hi dit geſeyt hadde fo gaf hi ſinẽ geeft 
met bliſcapẽ eñ Lp gauen hẽ ſinen gheeſte 
te vergaderẽ / recht als een ſijn gheininde 
groetet. Dit ſtaet inden vader boeck. 

¶ Man Barlaaums hiſtoꝛrie. 






8 





nike Was foe berrees daer eẽ machtich 6 
nine Die auenier hiet Dic de kerſtẽ eũ lon 
linge Die monikẽ feet vuoighede: Het ghe 


ſchiede dat eẽ vã des conincs vriendẽ dye 


Die eerſte ín Lijn pallaes Was een monick 
Wort. Poe Dit Die conic hoerde woꝛt hi al 
te gram.eñ dedẽ al die woeſtine doerſoec 
ken. Eñ doemẽ nauwe gheuondẽ hadde 
ſo dede hi hẽ tot hẽ bꝛenghen:eñ Doe hi hẽ 





















































Van Barlaamsbittozie, 


Ne 


Ke 


AN 





datmẽ Die waerhz niet horẽ en mach mee 
om te hoz datmẽ ſeggẽ ſal.ſo ſullẽ toe co 
mẽ Wijlheit eñ gherechticheyt: Die conic 
ſeide hẽ / het al geſchien alſtu ſegſt: eñ Cet 
pe Dic on wiſe vᷣſmadẽ Die dinghẽ Die fijn 
vecht of li nict en warẽ / eñ Die niet en lijn 
begripẽ ſy als of ſy Ware Die niet en heeft 
gheſmaect Die ſoeticheyt vã diẽ dingẽ Die 
fijn hi en Cal niet mogen leerẽ Die waerhz 
vã diẽ pingen Die niet en ſijn:eñ Doe hi he 
Beel leide vã ons hert mentehelichs eñ vã 
DE ghelouc / ſo ſeide die conic:En hadde ic 
Di niet gheloeft Dat íe die gramſcap wech 
doẽ ſoude fo ſoude ic dinv vᷣbarnẽ dair õ 


ſtaet opeñ blie Wot minẽ ogen dat ic Dine 
mermeer en {íe eñ Dat ic Di niet en ᷣderue 
eñ Doe Dele goede má ghic Droeflie wech 
om Dat hi niet ghemartelijt en was.Hiet 
en binne Doe Dpe coninc gheen kinderé en 
hadde fo Wert he eẽ ſcoon foon gebozé eft 
hi hietẽ ioſaphat. E díe conic Ggaderde 
e€ grote menichte om Dat ſi dE afgodẽ of- 
ferẽ [oude wãt he eẽ ſoon geboꝛẽ Was ſo 
Ggaderde hihx.aſtronomien eñ hi vꝛaech 
de hẽ naerſtelic wat ſinẽ ſoon geſchiẽ ſou 
de:eñ Doe ſy alle ſeidẽ Dat ht groot Weten 
foude in mogenthedẽ eñ ín vijchede. Moe 
ſeyde eẽ Die Die Wijte Was vã hé allé: D 
conic Dit kint dat di gchozé is / dz en Cal ín 
dinẽ vijcke niet Nelen mer ín cen and rijc 
dz onuertallike veel beter Wefen Cal Wát 
hi lal eẽ gewarich oefenaer Welfen vande 
religioen datmẽ kerſtẽ hiet:mer Dit en ſey 
De hi va he ſeluẽ niet mer ouermits DE hef 
ligẽ geeſt:Soe Dit dye conic hoerde fo ont 
ſach hijt ſere eñ dede in die ſtat beſidẽ een 
altẽ ſconẽ pallaes maké. cít dede Daer dit 
kint wonẽ enn Dede Daer met hé alte (cone 
iongelingẽ / eñ hi beual he dat ſi ſinẽ foon 
miet noemẽ en ſoudẽ noch ſeggẽ enige ſiec 
heit noch armoede noch nyet dat he droef 
heit in bꝛengẽ mocht mer dat fi alle vrolic 
heit boerlegge oude op dat fi lijn herte v 
onledighẽ ſoudẽ met bliſcappẽ eñ dã nict 
penſen en ſoude wat hier na comẽ ſoude 
eñ waert dz enich vã ſinẽ knapẽ ſiec Woz 
den ſo beual die coninc datinẽ die te hant 
wech Dede eñ datmẽ c and geſondẽ dair 
in ſijn ſtede Dede. Die he vã xps niet ſeggẽ 
en ſoude Wot DIE ſeluẽ tidẽ as mittẽ co 
ninc eẽ goet kerſtẽ mä mer D3 was beime 
lic Die Die cerſte was vã Des conieg prince 
Op eẽ tijt gefchiedet D3 Dele mette coninc 
ghic iagẽ eñ hi vãt eẽ arm mã Die eẽ beeft 
geguetft had andẽ boet ef lach opter acr- 
dẽ eñ hi bat DE pꝛice Dat hien ontfaë Wou 
de wãt ht ſoude he erghẽs in profijt doen 
Die ridder leide hẽ:ic ontfange Di gaerne 


an Books, Co 





lic vindẽ fal Eñ hi ſeide:ic be een mẽſche 
ee arſedier vã Woerdẽ / Wät Wert yemãt 


ghequetſt in woerdẽ fo can ic dacr goede 


medecinẽ tac doẽ. mer Die ridder crt achte 


die Woerdẽ niet Die hi Leide eñ nochtá ont 


rig 


Éinc hi hẽ eñ genaſſen 5 gode. meer ſomige 
nidige mannẽ die benidẽ dz deſe ridder in 
ſo groter gracien Was boer DE conic.eñ ſi 
Wꝛoegedẽ voerdẽ conic Dat hy wiet alleen 
kerſtẽ en Was/mer dat bi oee Woude fijn 
tijc onð gaen:eñ Daer om Loe maecte hi te 
vriende Dat volc eñ ſi ſcidẽ: Milſtu Wetẽ 
conic Dat Dit aldꝰ is fo roeptẽ al heunelijc 
eñ legt dattu dit leuẽ haeſtelijc aen nemẽ 
Wilſte / eñ Dat ghi dat tot noch toc met on 
wetẽheit Guolgbet hebſte:eñ dã lulſte ho 
rẽ wat hi Di ant woerdẽ ſal Poë die conic 
al gedaen hadde dz ſi hẽ riedẽ. eñ die ridð 


die he hier voer niet en wachte Voort ban 


vroechdẽ ſcreiende / eñ prees DE conic ſinẽ 
wWille. eñ hi voerſeyde he die edelhz vã De 
ſer werelt / eñ hi riet he Dat hi dit haeſtelic 


volgede.Boe Die conic hoerde eñ hi voer⸗ 


waert hielt dat hẽ die ghene geleit haddẽ 
fo woꝛt hi leer grã nochtans en ant woer 
De hi niet. Eñ Doe deſe ridð gewaer Woz 
De Dat Die conic ſijn woerdẽ fwaerlijc ge 
nomẽ hadde fo ghic hp Vuaert wech. Eñ 
hi ouerdochte dat hiet arſedier vã Woer⸗ 
Den hadde / eñ hi Vteldet he al eñ Die ſeide 
Pu lullſte wetẽ Dat Die coninc waent Dat 
ſtu dít bier om fetdes om dattuhẽ lijn vijc 
je gaen foudes/Daer ou ſoe {tant op cít 
ef Dee vi haer eñ Doct Wt Dijn cleederẽ. 

n Oet een celicie aen. eñ gare Wel vro té 
CONCERN ale di Die conic vragen Cal Wat 
du Diet Mede meêtie, Co Cul(te antwoerdẽ 
SDU heer coninc ic bẽ berept Di tc volgen 
Want At 18 Die wech waer daer du Voer 
gaen Wilſte. om Dine Wotte Cal bímtnoch 


tans licht Welfen wãt are du mi cen ghe 


lelle hebſtt ghehad in voerlpoede alto Lul 
ſte mi oec hebbẽ in \eftote dace om ben 


y e pyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


* 
an Barlaams hiſtorie. 


mer te en Dect n3 Waer in dz ie dy profite 





xxxvii. 

ic nv bereyt wattu ghebietfte En ars díe 
ridð Dit ghedaen hadde ſo Vwõderde Die 
conic / eñ vᷣſpꝛac ſijn wederſake eñ vhiet 
delen ridder in meerre eerẽ. Pes conincs 
ſoon woꝛt geuoet indẽ voerſeidẽ palayſe 
eñ quã tot ſunre outheyt / eñ Was in alre 
wijſheyt gheleert. mer hi hadde Wonder 
Waer om Datté ſijn vað ald? hadde belle 
ten/ eñ hi vꝛagede heimelic eẽ vande kna 
pen Die hẽ ſonðlincſte was Wat dit bedu 
Ben mochte / eñ ſeide Dat hi in grote Droct 
heit waer om dz hi dair butẽ n3 en mocht 
gaen ſo dat he ſpiſe noch Dräc en ſmaecte 
Hoc Dat Die Lader hoerde fo Was hi droe 
uich. eñ hi dede goede paerdẽ bereydẽ. eñ 
Dede boer he reye leidẽ al blaſende Dat hẽ 
niet vuyls te voꝛẽ comen en ſoude eñ Dat 
Gboct hi naerſtelic Eñ Doe deſe iongelinc 
Dus Dt voir fo quamẽ he te gemoet lazer 
ſche eñ een blinde, eft Doe bite fach fo ver 
Wonderde hẽ. eñ hi vꝛagede hẽ Wie dat ſi 
Ware eñ Wat li haddẽ: eñ Die knapen Let 
den. Pit is lijden die den menſchẽ plegen 
tc gheſchien. Eñ hi leide pleecht alte lůdẽ 
te gheſchien:eñ doe fi ſeiden neent / ſo ant 
woerde hi, Weetmẽ dan Wie dit doghen 
moetẽ / eñ li leidẽ neen / wãt geen mẽſche 
en macht wetẽ: Eñ dele iongelinc begon 
fte in ante te weſen om delẽ dinghen eñ 
op cen ander tijt ſo bant hy een herde out 
man Die een berompen aenlicht hadde eñ 
cene crommẽ rugghe eñ hi ſpzac al ſtame 
rende / eñ hi haddes Wonder / eñ vrꝛagede 
dit wonder:eñ doemen ſeide Dat hitot DE 
fen ftact gecomen Was om menichuou⸗ 
dicheit Der iaren Die hi hadde / foe leyde hi 
Ei Wat eynde ís hier of, Si ſeidẽ hẽ / die 
doot. eñ hi ſeide haer. Is dic doot alte lu⸗ 
Der of enighe ludẽ ſonderlinge:eñ doemẽ 
hẽ ſeide dat atie Die ludẽ ſteruẽ moeſtẽ: ſo 


vꝛagede hi hoe menich iaer datmnẽ leefde, 


ct ſi ſeidẽ:int terr. oft c.iaer Worte out 
eñ daer nae cocmt Dic doot: Eñ dit ouer: 
dochte Die ionghelinc ſtadelick in Lijn hee 











Uan Barlaamsbiftozie, 


te / eñ was ín groter Droefbeit mer hi hilt 
hẽ blíde boer uͤnẽ Dad eñ hibegeerde Leer 
hier in te wordẽ geleert. Eñ het Was int 
lät vã ſannar eẽ monic Woenachtich Dye 
bolmaect Was ín leuen eñ hiet barlaam. 
deſe kẽde indẽ gheeſte des conincs ſoons 
wille / eñ hi nä aẽ eens coopmãs abijt / eñ 
quã tot Dier ſtede eñ hi ghĩc aë Des conics 
(oons camerlinc eñ ſpzac hé aen eñ ſeide. 
Ic bẽ eẽ coopmã eñ ic hebbe eẽ duerbaer 
ſteen te COPE Die die blide ſiende maket eñ 
die doue maket hi horẽ / eũ Doet Dic ſtõme 
ſpꝛekẽ / eñ (kost den onwiſen Wijtheit ín: 
Daer õ ſo leide mi nv tot des conĩcs ſone 
eñ ic [al he deſen ſteen geuẽ Bic camerlic 
antwoerde hẽ:du ſchijnes een mẽſche vã 
riper wijſheit te weſen mer dine woerdẽ 
en ſijn niet eendꝛachtich metter Wijſheit. 
met nochtãs om D3 íe ſteenẽ kene ſoe tone 
mi DE ſteẽ eñ is hi ſoedanich als Du ſegſte 
eñ hi ſodanich Wert gheproeuet foe al di 
grote eer vã des conincs ſone werdẽ ghe 
daen Fñ barlaam ſeide hẽ:mijn ſteen Die 
beeft noch defe cracht dz díe gene die niet 
eẽ claer of gefont begrijp vã oge en hebbe 
eñ Die niet en hout bolle ſuuerheit. waert 
dat bi he ſage hi foude Die crachte vᷣlieſen 
Dic hi heekt / mer te Wel cõſte vã medicine 
Meet / ic lie dattu geen ghefonde ogen en 
hebſte mer ic hebbe gelhoert dz Des conics 
fonc is ſuuer dz hi alte fonc geſonde oge 
heeft Eñ hi leide:iſſet alſo fo en tones mt 
niet Wat ie hebbe geen gefonde ogẽ / eñ ic 
ben ontuuer vã Conde: eñ hi leide Dit des 
conincs ſone.eñ ſendẽ hacttelije tot hẽ:eñ 
doe hi voer hẽ ghecomen was / eñ doe hẽ 
díe coníe waerdelic ontfaen hadde. ſo ſey 
Dc barlaam. heer coninc Du hebſte Wel ge 
daen datſtu vã butẽ nyet en ontſages die 
neöheit vã mi / wãt ee groot coninc Was 
die Wot voir op eenẽ guldẽ waghen eñ he 
quã eẽ arm mẽſche te gemoete mit quadẽ 
cleederẽ Die ſeer mager was Eñ Die conic 
gbie te hãt vã linẽ Wagẽ / eñ biel boer Die 


voete Des armẽ mẽſche eñ aẽbedẽ.eñ (tôt 
op eñ culte. er ſyne baenroetſen haddẽ 
des onwaerdicheit / mer fien dorſtẽ DE co 
ninc dz nz latter? eñ ſeidẽt ſinẽ bꝛoeð.hoe 
die conic gedaen hadde dz (ine groothz nz 
en betaemde. Eñ Die broed berifpede hiet 
of DE conic Hie conic had cen ghewoente 
allme pemät DODE Loude dat hp boer fijn 
Doze lende een avaut mit eẽ trompette Dic 
datt toe gelet was:eñ doet auôt ghewoꝛ 
DE Was / ſo Dede Die contc Die trôpette bla 
Cen boer ſijns bꝛoeðs Dozesdoe Lijn broed 
dz hoerde / ſo wãhopede hi vã Cine ſalichz 
eit Waecte alle Dic nacht ende maecte Lijn 
teſtamẽt.Eñ doet dach gewoꝛdẽ Was fo 
dede hi {Warte deed aen.eñ quã met Lint 
wiue eñ m3 ſine kindere al Wenẽde tottẽ 
palayſe.Eñ die conĩc dedẽ ín comẽ eñ ſey 
dero ſot oftu dijns bꝛoeðs araut oft bode 
diẽ du nz miſdaẽ en hebſte ſo ſeer ontſiets 
Wacr õ en lal ic Dan niet ontſien dic bode 
mijns gods DIE ic foe beel mildaen hebbe 
Die mi claerlic met trõpetten doet te Wet 
myne doot eñ boot{capt mi die vꝛeeſelike 
toecoẽſt vãdẽ domſdage Daer na Dede hi 
make bier ſcrinen / eñ Die ij. dede bi huten 
ouer al vᷣguldẽ / eñ dedeſe vollẽ mʒ doder: 
ludẽ beenres Die ſtonckẽ:eñ die and twee 
dede hi mit peck beſmerẽ:eñ dedeſe vollẽ 
met duerbarẽ ſteenẽ / eñ riep den herẽ dye 
ouer hé ſinen bꝛoeð gheclaget hadden. eñ 
hi ſettede deſe ſcrinen voer hem eñ hi bra 
ghede hem welcke die duerbaerſte warẽ 
Eñ ſi ſeiden dat Die (Wee vergulden ſcri⸗ 
nen Waren veel gouts Waert.eñ Dat dye 
twee ander luttel waert Waren. Ef doe 
dede Die coninc Dic vergulden ſcrinen op: 
eñ te hant qua Daer groten franck wt:eñ 

die coninc ſeide hem. Bee lijn ghelij die 
coſtelike cleederẽ aen bebben.mer binnen 

lijn ſi bol ſtancs Baer na dede hi dic and 

op breken / eñ Daer quä een ſoete vole Wot 

Eñ Die coninc leide hem Mete lijn ghelijc 

den armẽ / Wãt al iſt dat ſi quade cleevert 








aen hebbẽ. nochtãs fijn ſi van binnen bol 
goets voocs ban goede Wercken ner ghi 
mercket alleen Dat vã buten ís eñ ghyen 
mercket miet dat Lan binne is / allo die co 
ninc dede alfo heueſtu oec gedaen mi goe 
dertierlikẽ ontkaende Eñ barlaam begon 
ſte hein te ſeggen hoe die werelt gheſcepẽ 
Was.cft hoe Dic menſche eerſt ſonde Dede 
hoe díe foon gods menſche Wozt/ cit ban 
ſijnre paſſien eñ vã ſijnre verriſeniſſe / eñ 
vande doemſdaghe.eñ vandẽ goeden eñ 
quadẽ haer loon ſeide hi he veel / eñ latter 
pe ſeer Die afgodẽ aẽ te biddẽ: eñ hi ſeyde 
hem duſdanigen exempele van harer ſoe 
ticheit eñ lpꝛac:Een ſcutter vinc eẽ nach⸗ 
tegale / eñ Doe hile doden woude ſo woꝛt 
Die nachtegael ſpꝛekende eñ Leide, DP mé 
{che Wat lalt di bate oËtu mi dodes / wãt 
Du cn Culte Dijn bupe met mi niet mogen 
veruollen.mer wilſtu mi late gaen ic Lou 
De Di Die Dingen leeren eñ Leggen eñ wie 
dz Die naerſtelikẽ hout hi lalder grote oct 
baerlicheit of ontfaen. Eñ Die ſcutter ber 
Wonderde doe ſi ſprac eñ hi belouede oec 
hact dat bile foude laten gaen Woude Lp 
he Dit leeven HEt die nachtegacl ſeide Nẽ 
mermeer en ſalſtu pinẽ om Dingen Die Du 
wiet ceígen en moges:eñ en Wes nemmer 
Weer droeuich om een Dine dattu verlozẽ 
hebs eñ níet Wed crigen en moges. eft en 
gheloeft nemmermeẽr dat ongheloeklick 
is· wachte dele drie eñ Dy Cal vᷣel Weten 

n Die ſcutter lietle vlieghen alſo hi haer 
belouet hadde:Eñ die nãchtegael vloech 
in Die lucht eñ keide Mee Du mẽſche Wat 
Juader vact hebſte ghehad eñ hoe groten 
(cat hebttu buen beelozen/ Wát ic hebbe 
cenẽ ſteen in mi Die mneerte {8 Dä e£ (krups 
ex. Eñ DOE bp Dat boerde foe Wert ht Leer 
deoeuich Dat bite hadde laten gaen. cf bi 
pijudele hẽ te Vangen eñ Leide. Loet in 
minen hule ie {al dt ane goedertierenheyt 
doen eñ ie Lal Di cerlic late gaen. Die nach 
tegael feide he. Nv bekene ic dattu cé fot 


aan Barlaams hiltorie. 


xxxviii. 

biſte wãt vã dien dat ie v geleit hebbe al 
foe hebſtu cleyn pꝛolijt ghehad / Want du 
biſte dꝛoeuich dattu mi vᷣloꝛẽ hebſte noch 
tan en mogheſte mi niet Wed ghecrigẽ eñ 
du hebſte di ghepijnt om uw te Vangen al 
(tu niet en moges varẽ in mine wech: eñ 
gee gheloueſtu dat ie binne hadde Loe gro 
ten (leen nochtãs en ben ie allo groot niet 
Aldus fijn Die ghene Lot Die in afgodẽ ge 
louẽ / wãt ſi aenbed Dat fi ghemaect heb 
bẽ eñ dieſe wachtẽ hietẽ ſi hair wachters 
Eñ hi begonſte veel te diſputerẽ tegẽ dye 
valſche ghenoechte eñ ydelheit deſer Wee 
relt:eñ hier toe ſeyde hi veel exempelẽ. die 
vleyſchelike ghenoechtẽ begherẽ eñ haer 
lielẽ latẽ vã honger ſteruẽ Die ſijn ghelijc 
eenẽ menſche. Die vloghe vã een eenhoꝛẽ 
dat hi hẽ niet doden en ſoude eñ hi viel in 
eenẽ groten put. eñ Doe hi Viel fo greep hi 
met lijn hande enẽ boom eñ Cette fijn boe 
ten op eenẽ glotten (truuc Die niet batt en 
was:eñ hi lach twee mulſen / die een Wit 
eñ die ander ſWart / die altijt Die wortelẽ 
knagedẽ vandẽ bome die hi begrepẽ had⸗ 
Desert ſi haddẽ bi nae doer gheknaecht eñ 
lach onder DE put een vreſelijke Drake Dic 
vuer Yot blies eñ gaepte om he te vᷣzwel⸗ 
ghen:eñ hi lach opten (truuc daer hi ſynẽ 
boet op gelet hadde vier aſpidẽ dat Lijn 
ferpenten Die haer hoeft Wot laken. Ende 
dele mentele hief fijn ogen op/ ende lach 
cen luttel honich aenden telghen vander 
boom /ende hi bergat ſijnre vreeſen Die hi 
in allen iden hadde, ende hi gaf hein Lel 
— altemael —— ho⸗ 
ni ota 9 eelte U — 
¶ Bie eenhorẽ beduyt Dé doot Die DE mẽ 
ſche altoes iaecht eñ begheertẽ te begripẽ 
mer Die put D3 is dye Werelt die vol is vã 
allen quadẽ / eñ Die boom is ele lijn leuen 
Dat hi bi nachte eñ bi dage wort verteert 
eñ doer knaecht als bi cen Warte eñ Wie 
te muys / eñ die vier ſerpenten die aenden 
ſtruuck laghen beduden Den lichaem dat 















































ghemaect ís vande Diet elementẽ. eñ met 
ten ſerpentẽ wort Dat lichaem ghecranct 
met onſuuerẽ begheertẽ. Bie Drake is Dic 
belle Diet al verlwelghet eñ Die ſoeticheit 
vande honich (8 Die bedriechlike genoech 
te vander Werelt Daer dye menſche mede 
berlept Wort Dat hi lijn vꝛeeſe niet acn en 
fiet SEA hi leide noch een ghelikeniſſe / Die 
ghene Die Die Werelt minne ſi ſijn ghelijc 
een menſche Die drie brienden hadde van 
ven welckẽ hi Die een teer winde dan hẽ 
leluen / eũ den anderen ghelijc hem ſcluẽ. 
DEN derdẽ min dã hẽ ſeluẽ of niet. Ei doe 
by ín groter breefen Was ende ghedaecht 
Was bande conine/ ſo liep hi tottẽ eerſten 
vrient eñ lochte hulpe/ eñ ſeyde hẽ hoe hy 
hẽ altoes gemint hadde:cñ die ant woer 
de.O mẽſche ic en weet níet Wie du biſte 
cheb ander vriendẽ daer te hudẽ mede v 
blidẽ moet Die fc boert aen te vriende heb 
ben lal / nochtãs gheue ic di twee harẽ cle 
derkijns datſtu di daer mede moges dec⸗ 
ken:Hi wort befcaant eñ ghinc tot linen 
Anderen vrient eñ badt oec {ine hulpe:eñ 
Die antwoerde Fe en hebbe Die moet níet 
Wit Di te gacn te daghingen Wát íe hebbe 
Beel ſorꝛghen:mer nochtás Cal ic een luttel 
met Di gaen totter Doré bande palapte eñ 
dan lalícte huyſwert comen eñ doen mi 
hen oerbaer: Eñ aldus fo Wert defe men 
ſche dꝛoeuich eñ in wãhopereñ ghinc tot 
linẽ derdẽ vrient eñ Leide hẽ mit bloedigẽ 
aenlichte Je en hebbe ghenẽ mont met Dí 
te ſpꝛekẽ. wãt ie en hebbe di niet ghemint 
als ic ſculdich was te doen:ner nb als ic 
ín tribulacien bẽ / eũ ic ghene vrienden en 
hebbe ſo bidde fe v dattu mt helpes eit D3 
ghi mi ghenadich ſijt: eñ die leyde hẽ met 
blidẽ aenſichte. Maerlic ic belie dattu mi 
ne lieue vꝛient biſte eñ fe lal ghedenckẽ ar 
le Die cleyne weldadẽ eñ gaen boer di / eñ 
ic lal dẽ coninc boer Dy biddẽ / eñ hi en ſal 
di niet leuerẽ in dijnre viandẽ handẽ. Te 

cdudẽ Dit exẽpel. Die cevfte vꝛient was 


(aar Barlaam. 


die vijcheit bande goedé Dair Dic menſche 
in beel vꝛeſen om ts mer als Die doot coêt 

foe en heuet Die menſche niet meer biet of 
dã cent armẽ doec Dactiné be in begzauct 
Die and vꝛient is D3 Wijf ci Die hindert. 
eñ Die maghẽ Díe alle mede gaẽ tottẽ gra 
ue eñ te hant Beeré fi Wed eit Bonledigen 
hẽ wit haer ſorghe. Die Derde vrient ís dz 
gheloue hope eñ caritate eñ aeliniſſen ci 
and goede werckẽ die boer ons gaen mo 
ghen alle Dic wile dat Wi inde lichaẽ lijn 
Eñ dele moghẽ ons helpen boer gode eft 
moghẽ ons vã onfen vyandẽ eñ banden 
duuelẽ vᷣloſſen:Eñ noch een and gheiike 
niſſe ſeide hi. het was een ghewoente ín 
een grote ſtede Dat ſy alle fact vercorẽ tot 
eenẽ prince een vꝛeemt mä diemẽ nyet en 
kende:eñ als hi ghecorẽ was fo mocht hi 
doen al dat hi Wilde eñ hi regierde al tlät 
als hem goet dochte. Mer als dele ín alre 
Weelden was / eñ hf Waende dattet hẽ al 
toes bliuẽ ſoude:ſo ſtondẽ die borgers te 
Shen hẽ op / eñ Aecpté al nacct al Die ftede 
doer. eñ ſendẽ in eẽ eplät daer hp niet teté 
hoch te drinckẽ en had noch cleederen:eñ 
hy woꝛt daer ghepijnt vã honger eñ van 
coude.Tẽ leſtẽ quã Daer een ander ín Dic 
heerlcappie eñ Doe hi gehoert hadde Wat 
fijn boer vaðs gheſchiet Was fo fende bi 
tot dyen eplande onuertallike ſcat:eñ als 
hi daer na in Dat eplát gelent Was eñ dic 
anð daer in groter armoede warẽ fo had 
De hi Daer grote Weelde: Te beduden Dit 
exempel: Pele ſtede is Die Werelt: Die boz 
gers Lijn die duuelẽ Die Ons bedriegẽ met 
ter valſcher ghenoechtẽ deſer Werelt Eñ 
als wi des niet en vmoedẽ foe coemt ons 
Die doot op eñ Wi woꝛdẽ gheuoett ín die 
ſtat der donckerheit:eñ Die rijcheit Dicme 
voerlent / dat Lijn aelmiſſen diemẽ den ar 
men gheeft; Doe barlaam aldus dz kint 
volcomelijc hadde gheleert / eñ hẽ dz bint 
volgen Woude eñ den vader latẽ: ſo ſcide 
barlaam tot be: Boctftu dít fo lulſte ghe⸗ 


| 





lijc welen ené tongeline Die een edel Wijk 
ondertrouwẽ Woude. met nochtans ber 
onwaerde bijt eñ bloech: En doe hi in eẽ 
(tat quã.ſo ſach hi eens armé mans doch 
ter arbeydende. eñ ſy loekde gode metten 
mode eñ hi leide haer O Wtif wat ift dat 
{tu doetſte. Maät Du biſte arm nochtãs ſoe 
dancſte gode al hadſtu groot goet ban he 
ontfacn:{i ſeide he, Ghelijc dat dicwil eẽ 
cleyn medecijn cen grote ſiecheit gheneett 
allo woꝛt den danck fn cleine een oerfake 
vã meerre ghiltẽ nochtãs dat buten ís en 
is ons niet, met Dat binnen ons ís is onfe 
dat te hebbe / hebbe ic boer groot vã gode 
ontfaen wãt hi heeft mi na £ ijn beelde ge 
maect.cht heeft mi verſtandenis ghegeuẽ 
eit bibeeft mi gheroepẽ tot fijn glorie: om 
dus vcle groter ghikten iſt el tameliken 
datmẽ he louet:Doe deſe ionghelinc haer 
lach eñ haer wijlheit. lo eyſchede hi haer 
te wiue vã harẽ vað:Bie vader leide du 
en moghes mijn dochter niet nem Voant 
du bitte cens edels mans kint cf ic bẽ een 
arm man: Mer doe he dele tongelinc fect 
aen lach: {oe ſeide Die man cen machte di 
niet gheuẽ om dat ghile tot dijns baders 
buys boeren CouttteWát Cì mijn eenighe 
Dochter is. Sie iongelinc ſeide fc Cal mit v 
bliuë eñ ic Cal mi voeghen met 9 luden ín 
alle dinghen: Eñ hi dede Lijn coftelic clect 
wt eñ Des outs mäs abijt aen eñ hi bleef 
met he eñ namle te wiueeñ na die Datté 
Die oude man langhe ghepzoeft hadde. ſo 
eide hi hẽ in cen camer en thoende hé cen 
onuertellike borſe vã rijchedẽ ſo dz hi des 
Aijcs niet geften cn hadde eñ hi gaft he 
AEN iolaphat keide hẽ:dele bilpele hoert 
mi vedelijc toe eñ i Waen dattu Dit vã mi 
geleit hebſte:mer vad ſegt mihoe out dat 
tu bitte eñ Waer du woenue oant íC en 
wil nẽmermeer vã di ſcheydẽ. Barlaam 
ſeide ic ben xlv. fact out er, tc wone inder 
wilderniſſen Des landes vã ramar ei bt 
leide:vað mp DECt Dattu meer dã lxx. iaer 


{Van Barlaams hiſtorie. 





xxxix. 

out biſte Barlaam ſeide.wilſte wetẽ hoe 
out Dat ic bẽ vã Dien dat ie geor Was fo 
bebftu wel ghewaent. mer ick hebbe nice 
gherekent noch en rekene hoe menich iaer 
ic gheledẽ ben vã dier tijt dat ic gheboren 
Was wãt doe foe Was ic vã binnen doot 
eñ Die iarẽ Die fc doot Was en rekẽ ie nem 
mermeer mette iarẽ des leuês: Eñ doe io 
ſaphat volgen Woude inð woeſtinen (oc 
lede barlaam tot he. Boetttu dit fo lal ic 
in Dijn ghelelſcap bliuẽ. mer ie fat Ween 
wercker mijnte broeders vã perſecucien. 
mer alſtu ſien ſulſte dattet půt is ſo lulſte 
tot mi comẽ:Aldꝰ doepte barlaam des co 
Wines ſone. eñ hi leerde he Wel int geloue 
eñ cuſten. eñ eerde Weder tot lijnre flat: 
Na Dien dat die coninc boerde Dat Lijn fo 
ne kerſtẽ Was fo Wert hi alte droeuich eñ 
een (ijn vrient dye arathijs biet troerté eñ 
leyde. Beer coninc ic kẽne cenẽ oude man 
eene heremijt die vã onſer Woet is Dic bar- 
laam alte ghelijc ts. eñ defe fat hẽ venten 
baclaam te Weten eft hi Cal cert befcher= 
ten Dat Beeften gheloue eñ daer na Lal bi 
ſijn Wet vᷣwandeiẽ. eñ Wes roepẽ al dat 
hi gheleert heeft:eñ aldus Cat des conincs 
fonc tot ons keerẽ. Eñ die conic wam met 
hẽ DE prince eñ eẽ groot heer om barlaam 
te loeckẽ:eñ hi binne díe heremijt eñ ſeide / 
dat hi barlaam gheuangẽ hadde.Eñ Doe 
weende die foon bitterlijc:mer dair na fo 
Gtoende hem god dattet barlaam: nict en 
Was. die bad quã totté foon cht ſeyde 
Sone mijn du hebfte mt ín groter droef 
heit ghebzocht. eñ du hebtte mine outheit 
ongheeert eft hebt mi ghenomen Dat licht 
vã minẽ oghen: ſone Waer om hebitu DIE 
ghedaen eñ hebt gelatẽ onler godẽ dient 
Jolaphat leide:vad ie vlie die donckerhz 
eñ be ten lichte gheulogen:ic hebbe dwa⸗ 
linge ghelatẽ eñ Die Waethept bekẽt eñ ic 
eu arbeyde niet te Agheefs wãt me en Car 
mi niet Wed mogen roepẽ vã xpo. wãt at 
loet onmogelic is metter hant DE Hem te 
i. 
































— — — — —— — — — — — — 





dan Garlaams hiſlorie. 


reykẽ of die grote zee te vdꝛogẽ alſo Weet 
íc oec Wel Dit Weten Moe leide Die conine 
eit Wie is mi eẽ wercker vã deler quader 
Condé: ic Die fo grote Dinge Di gedaen heb 
be díe nic Dader fijn kint en Dede Lier om 
heekt mt tegen Di Doen Lette Die quactheit 
dijns willes tege mijn hoeft. Wel te recht 
ſeidẽ Die aſtronomien ín Dine geboert Dat 
ghy houerdich eñ onghehoerlaem werdẽ 
foudes dine ouds: eft enn wilſtu ou mine 
wille niet doẽ ſo en Cult ghi mijn ſoõ niet 
welen. eñ Du ſulſte dijns vas viãt Wer 
Dé eñ íc {al di doẽ dat ic nie vyant en Dede 
Joſaphat ſcide he Conic Waer om Woꝛt 
ſte ſeerich om Dat ic pꝛince bẽ Der duechdẽ 
Wat bad Was pe droeuich in fijns kints 
gheluc. Wát nb en ſal ic di nẽmermeer hie 
ten bad. mer biſtu mi tegen ſo Cal ic vã Di 
vlien gelije een ſerpẽt: Eñ Die conĩc ghinc 
vã hẽ mit gramſcappen eñ ſeide arathijs 
ſinẽ vrient fijns Coons hertheyt:eñ Di riet 
hẽ dat hi met hẽ niet herdelic en ſprake eñ 
dat hi hẽ te bet aẽ he treckẽ ſoude met foe 
ten ſaftẽ Woerd: Des anderẽ dages quã 
Die conĩc tot ſinẽ ſoon.eñ cuſtẽ eñ ſeide lie 
ue (oon eere dijns vaðs outhz.eñ ontſich 
dijn wað en weetſtu niet Dat ick Dijn vað 
be eñ hoe groot goet Dattet ís Die vader te 
minne eñ te vᷣblidẽ ci Wed om hoe groot 
quaet dattet ís Dien te Gnarmen eñ te Gon 
waerdẽ:wãt hoe Beel dat Dit gedaen heb 
be ſi ſijn qualijc gheuarẽ:Joſaphat ſeide 
het is tijt ghehoerſaem te Weſen eñ tijt te 
minnẽ eñ tijt ban vrede eñ tijt ban ſtride 
wãt Wi en ſijn niemãt ſculdich ghehoer⸗ 
fam te ſijn noch bad noch moed Poe ſijn 
vað Lijn volſtãdicheit ſach:ſo ſeide hi.om 
Ds íe dijn hertheit ſie eñ Du mi niet en wil 
(te onðdanich ſijn. ſo coẽt Doch eft laet 55 
gaen te gað eñ laet ous wikẽ ð Wacrbeie 
Wát barlaam die di leit heeft heb ie ghe 
uanghẽ {9% lact ons Die onte eft Dic uwe 
Bganeré m3 barlaam eñ ic [al el bode Wot 
ſendẽ dat alte díe kerſtẽ comẽ moge Lond 


vrꝛeſe:Eñ alſmẽ diſputerẽ Lat vwinnet v 
barlaã fo ſullẽ wi v gelouẽ.mer winnẽ 
die onſe ſo ſuldi ons gelouẽ Dit Was des 
conĩcs ſoõ lief eit des conics ludẽ ghingẽ 
tottẽ gheuãgẽ mã dat hi hẽ venſen ſoude 
of bi barlaam Waer eñ he eerſt pinẽ ð ker 
ſtẽ geloue te beſcuttẽ eñ dat hi hẽ daer na 
latẽ ſoude Winne. eft aldꝰ vᷣgaderdẽ ſy 
alle.eñ ioſaphat keerde he te nathoꝛ Wert 
eñ ſeide D barlaam Weetſtu Wel hoe Due 
mi geleert hebſte eñ iſt dattu dat gheloue 
dat ghi mi gheleert hebt moges beſcermẽ 
ſo ſal ic al mijn leuẽ in die leeringe bliuen 
mer Woꝛtſte vᷣwõnẽ ſo ſal ic ouer Di wꝛe 
ke minẽ laſter. eñ ic ſal Dijn tonge eñ diin 
herte Wot treckẽ metter hãt. eñ gheuẽſe DE 
hondẽ dat die and niet en ſullẽ dorrẽ ð co 
ningẽ kinderẽ ter dwalinge bꝛengẽ: Doe 
nathoꝛ dit hoerde Lo Wert hi ſcer drꝛoeuich 
eñ veruaert doe hi ſach dat hi vallẽ ſoude 
ind culẽ Die hi ghemaect hadde. eñ Dat hi 
gheuangẽ was met ſinẽ ſtric.Eñ hi merc 
te dattet hẽ beter was dat hi hẽ an des co 
nincs ſone hilt om dat hi dẽ doot ontgaen 
ſoude.Wãt Die coninc hadde opẽbaer ghe 
ſeit dz hi ſijn geloue beſcermẽ ſoude ſonð 
vreſe:Eñ eẽ vãdẽ rethoꝛẽ ſtõt op eñ ſeide 
Biſtu barlaam die Des contes loon vᷣleyt 
heekt Eñ hi lſeide:ic be barlaam die des co 
nincs ſone niet ín DWalige gebrꝛocht heeft 
mer ic hebbe daer of vᷣloſt. Pie rethoꝛ ſey 
de:om Dat grote ludẽ onſe gode aẽgebedẽ 
hebbẽ. hoe dorſtu tegẽ Die ſeggen. Hi ant⸗ 
Woerde: die caldeen eñ Die grieken eñ Die 
vã egiptẽ ſi doeldẽ. eñ hietẽ eẽrehãde crea 
turẽ haer gode: Wãt die caldeen waendẽ 
pat die elementẽ warẽ godẽ om dat Lp ge 
fcapé fijn ter nut{cap ð mẽſchẽ.om dat fi 
ond haer heerfcap lijn eñ om dz fi Daer of 
mut Heel pinẽ werdẽ beulect:eñ Die griekẽ 
wanẽ dat miſdadige mẽſchẽ godẽ ſijn eñ 
mẽ ſeit dat deſe haer kinderẽ até eñ dat ſi 
haer ſeluẽ hair mälicheít of lnedẽ eñ Woz 
pẽſe inð zee. Eñ Daer na Wort ben? gebo 


Wan Batlaams hyſtorie. xl. 


ten vã iupiter harẽ foon die ghebondẽ ge 
woꝛpẽ Woꝛt in die helle: wãt men ſcritt 
Dat iupiter Die coninc vã aldẽ gode is.eñ 
me feit dat ht he dicwil vᷣſciep in eẽ beeft. 
Dilegahe oec Dat Lenus díe afgoddinne 
Was eẽ ouerfpeelvinne Wát ſi hadde ſom 
tijt eene putier D3 Was martee eñ ſomtijt 
adonden: Die vã egiptẽ oefent beeſtẽ als 
ſcapẽ caluerẽ verckẽ cít alduſdanige din⸗ 
ghen. mer Die kerſtẽ oefene Des alve hoech 
ſten foon Die bande hemetghecoinẽ is eit 
mẽſche ghewoꝛdẽ is Eñ nathor begonfie 
ſeer naerſtelic Dat kerſtẽ geloue te beſcher 
men eñ bat te makẽ met redẽ: eñ dicmmee 
ſters woꝛdẽ fo ſtom dz Ci hẽ niet antwoer 
den en mochtẽ Eñ ioſaphat woꝛt alte bli 
De om Dat onſe here biden viandẽ d wacr 
heit belchermde:mer die coninc Was alte 
gram.en bi biet den raet ſcheidẽ / ais of bi 
des Anderl Dages noch hier of ſprekẽ Wil 
De: Moe ſeide tofapbat:lact mijn meeſter 
te nacht met mi bliuë dz Wot te gad ſprekẽ 
mogen ba DIE Dat wi morgen reggẽ uli 
eñ neem Du Die dijne met Di eñ ſpreke du 
met he: PE neemt mijn meefter inct Di eñ 
laet Dine meefters mit mi of ands en Doet 
fte geen gherechticheit mer cracht: Bier: õ 
gat hi hẽ noch nathoꝛ. eñ hi hoepte dat hi 
hem noch bedriegen oude: Eñ als des co 
nincs Loon met nathoz te hups ghecomen 
Was to leyde hé iofaphat. En waetnic 
en Weet Wie Dus biſte „Wát ic Weet dattu 
barlaã ns en biſte. mer du bifie nathog Die 
aſtronomie Eñ tofapbat begöfte hé te pri 
len eñ te pzcdikẽ Dé wech Der lalicheit eñ 

ibekeerdẽ eñ ſendẽ Des morgẽs ter woe 
ſtinẽ waert:eñ daer Voort hi ghedoept eñ 


bleet een heremůt· Eñ het es goche⸗ 


laer Die thvodas hiete. eñ bi boerde dít eñ 


quã tottẽ conic:eñ bt belouede hẽ dat hi fi 
wen foon ſoude bꝛenghen tot fine balie 


Wet Eñ Die coninc teide hẽ. mogheſtu dit 


doen ſoe {alie Di cen beeibe make eft ic Cal 
di ſacrificie ofteré ghelijc De goden die 


leide: en hebt geen ſorghe õ dijn kint mer 
ghebiede Leone Wel Geterde wiuẽ in te co 
men om dat li altoes met iolaphat Lutten 
Cu eñ he dient eñ met hem Wandel fou 
den:wãt hi ſeide Fe (al een vã wijn ghee 
ſten toe hẽ fenden„cit hp Callen tot oncupf 
heit verweckẽ. wát gheen dinc en verleit 
een iongelinc Coe lichtelic als Dat aenlicht 
vandẽ wiuen:Mant een coninc was die 
nauwe ecn foon ghewinnẽ en mochte cit 
Doe fijn Coon gheboren was Co ſeiden Die 
grote mectters.Waert dat hi binne x. iarẽ 
ſonne of mane aenlage dat hi blint ſoude 

orden: eñ Die coninc Dede makẽ eñ hou 
Wen cen hol in cené ſtecn. eñ daer dede hi 
linẽ foon vijt tact in houde. eft doc Dic ge 
leden warẽ. ſoe dede díe coninc alle dinck 
boet he bzengen dat bijt alto foude mogẽ 
kennẽ eñ wetẽ: eñ doẽ boer dat kint ghe⸗ 
brocht Was gout ſiluer eñ duerbaet ghe⸗ 
ſteenten eũ ſcone cleederẽ eñ paerdé en al 
vehande dinc. eñ hi bzaechde hoemen aile 
dinc hietede. lo ſeident hé die knapen. Eñ 
Doe hi anxtelic braechde hoe Die wiuẽ hie 
ten:ſoe ſeyde hẽ des conincs camerlinc al 
boertende / dattet duuelẽ Wwarẽ dye DE mẽ 
ſchen verleydẽ. Eñ doe Die coninc ſynẽ ſo 
he vraechde wat hi vã allé meett begeer⸗ 
De eñ meeſt minde:ſo ſeide bi Niet vader 
ſo begheer ic alto ſeer als Dye duuelẽ Dien 
Den menſchẽ verleid, in gheen en ís min 
herte fo ontſteken ats ín hem: Eñ daer bi 
Weet Dat dijn foon en Cal nict verwonnẽ 
woꝛdẽ dã in Defer manietẽ: oe dede die 
coninc alle Die knapẽ van ſynẽ foon eñ DE 
De (cone toncfrouwe bí hem ef poꝛredẽ 
altoes tot oncuyſheden:Eñ Jofaphaten 
bad nyemãt die hi aentien mocht of daer 
hi mede ſprekẽ mocht oft daer hi mede be 
kent Was Eñ ie quade gheeft die Die go 
chclaer fende hi ontttac DE ionghelinc (eer 
eñ oee foe porreden Die maechden ban buy 
ten ter hetten ban oncuyl hedẽ. Eñ Doc hi 
ghewaer woꝛt vat hi aldus 9 ghepijnt 

Feij. 



































—— —— — — — — — — 








(aan Sarlaamse hillorie. 


was foe woꝛt ht gheftoert eũ hi beual he 
al gode eñ hi ontkinc godliken troeſt eñ al 
fijn beeozinghe vloech vã hem: Paer nac 
(ende hi tot he alten ſchonen ionckrouwe 
eens tonincs Dochter . Wiens vader Doot 
Was. Bi voe haer ioſaphat pꝛedicte. (oe 
antwoerde ſy he. Wilſtu mi behouden of 
bewarẽ vanú afgod oefeninge (o neemt 
mite wiue Wât Die kerſtẽ mẽſchẽ en ber: 
onwaerdẽ dat hilijckẽ niet wer ſy prilent 
wãt haer patriarcken eñ pꝛophetẽ.eñ pe 
trus haer apoſtel hande wiuen:FEñ ioſa⸗ 
phat ſeide hair:wijf du ſegſte Dit om niet 
wãt men oerloekt den kerſtenẽ wyuen te 
nemẽ. mer niet den ghenẽ die xp̃in belocft 
hebben ſuuerheit te houden. Si ſeide. nv 
bet ſi alſo du wilſte. mer wilſtu mijn Ciel 
verloſſen ſo doet mi een cleine bede eñ leg 
abe bi mi defe nacht alleen. eñ fc ſal Di bez 
louen dat ic moꝛgen vꝛoech kerſtẽ woꝛdẽ 
lal.wãt (ft allomẽ feit dat DE enghelẽ bli⸗ 
ſcap eñ vꝛoechde ís indẽ hemel van enen 
ſondare Die penitencie doet:en iſmen dan. 
nyet ſculdich groot loon dien die eenen be 
houden maect. Poet alleen dat ic Wil cer 


weruẽ eñ alfo ſulſtu mi behoudẽ. eñ hier. 


mede begonſte ſi hẽ Leer te roerẽ: Mol Dat 
Die duuel ſach ſo ſeide hi tot Ciné gheſellẽ. 
Siet hoe hem die ionckrouwe beroert he 
uet die wi niet en mochten beroeren daer 
om coemt eñ laet ons ſtarckelijc lopẽ alle 
die wile dat wi den tijt hebbẽ: Eñ doe De 
fc ionghelinc lach dat bi ſtarckelijc gheuã 
ghen Was. wãt li he beroerde eñ Die fonc 
frouwe verporreden oec bi des duuels va 
pe: Co Woet hi Weenende eñ gaf hẽ tot be 
dinghe. Eñ in Die bedinge Wert hi apen 
pesef hem dochte Dat hi gheuoert Was in 
een pꝛicel Dat vol ſrone bloemen was:eñ 
die bladeré vandẽ bloeme gauen Dact (oe 
te voe eñ daer was die vꝛucht alte ſcoon 
vä aenfen eñ loet vã ſimnake:eñ Daer ſton 
ven fetelẽ ghemaect vã liluere eñ vã gou 
De eit vã duerbaer ſteenẽ eñ ouerleyt met 


coſteliken cleederen eñ daer liep alte claer 
water:Eñ daer na leydẽ ſi hẽ in een ſtede 
daer die mueren warẽ vã ſchonen goude 
eñ wnoðlike ſeer lichtẽde. eñ eẽ hemelſch 
gheſelſcap ſongen daer ſoetẽ ſanc. Die nie 
mẽſche Des gelijcs en hoerde: eñ me ſeide 
hẽ: dit ie d heiliger ſtede:eñ doe he Die mã 
wilde Wed brengen fo bat hi hẽ dat hi he 
daer liet bliuẽ:ſi ſeidẽ:Bu ſulſte hier moe 
ten comẽ met grote arbeyde. iſt nochtans 
dattu Dic craftethen doetſte Haer na leide 
ſi hẽ tot donckerẽ (lede Die alö vuylhʒ bol 
warẽ eñ ſeidẽ:dit is ð quad ſtat: Lit doe 
bt ontwaecte.ſo dochte hẽ deſer ioncfrou 
wen eñ der anð ſcoonheit vuylre dã mis 
weſende. Mer doe Die quade geeſtẽ weð 
ghecomẽ Warẽ tot theodã.eñ hiſe vᷣſpꝛac 
fo ſeydẽ ſi.Eer hi he ſeghende ſo vielẽ Wi 
op heeft verſtoerdẽ ſtarckelijc:mer Doe hi 
hẽ gheleghent hadde. fo Úuolgede hi ons 
met gramſcappẽ:Doẽ ghinc theodas mit 
té coninc tot ioſaphat eñ hopede Dat hi he 
foude mogen gheradẽ:mer Dye gochelaer 
Die Wort gheuanghen Lande ghenẽ Die hi 
vangen Woude:eñ Dede he dopẽ eñ leyde 
eenn heilich leuen. Die coninc wanhopede 
doe eñ liet ſijn ſone bi ſijnre vꝛiendẽ rade 
haik ſijn rijcke. Eñ al waſt dat ioſaphat 
begheerde ín Die wildernilſſe te gaen noch 
tãs om dat hi dat gheloue vPmeerrẽ Wou 
dc. foe ontfinc hi dat rijc tot eenen tide eñ 
maccte ín fijn ſtede kercken eñ crucen.eñ 
bekeerdeſe alte tot criſtũ Eñ tẽ leſtẽ Voogt 
pie coninc ghelouẽde fn lijns [oons pacdt 
cacien.eñ Woet kerſtẽ eñ woꝛt ghedoept. 
eñ hi liet al fijn rijcke ſinen ſone eñ hi gaf 
hé ſeluẽ tot groter penitencien; eñ hier nà 
flerf bi heylichliken. Eñ ioſaphat maccte 
bariachan coninc eñ Woude dicwil blien 
mer dat volc vinckẽ:eñ tẽ leſtẽ en cõde hy 
nauwe ontgaẽ Eñ doc ioſaphat doer die 
wilderniſſe ghinc. ſo gaf hi eenẽ armẽ mẽ 
ſche fijn coninclike cleederẽ. cũ bleef in eẽ 

avan cieet: Mer dye duuel becoerden Leet. 


Uan Die kercwijnghe. 


lulcke tijt biel hi op hẽ met eenẽ ghetogen 
ſwaerde eñ dreyghedẽ te laen:tuicke tijt 
opẽbaerde hi hẽ in die ghelijkeniſſe vã mc 
nigherhãde beeſtẽ lopende eñ brieſchende 
Mer iolaphat ſeide:onſe here ís mijn hul 
per. eñ ic en Cal niet ontſiẽ wat mi Die mé 
(che doet: Boe bleef Joſaphat twee iare 
dwalẽde inð woeſtinẽ. eñ hi en côde bar 
laam níet vindẽ: mer tẽ laetſtẽ vãt hi lijn 
ſpeloncke eñ hi ſtõt boer Die Doze eñ ſeide 
Benedie bad benedie:Boẽ barlaam Lijn 
ſteinme hoerde ſo ghinc hi daer butẽ cñ ſi 
cuſtẽ die een dẽ anderẽ alte hertelic eñ om 
helden malcanderẽ eñ Des en mochten ſi 
niet Glact Worden. Eñ ioſaphat fetde tot 
barlaam al dat be gheſchiet was: eñ bar 
laam dancte gode feet: Eñ ioſaphat bleef 
paer menich iaer ín grote penitẽcie eñ ín 
duechdẽ:Eñ ten lefté Wort batlaams tijt 
boldaen.ende bi ler: Ant iaer ons heren 
LLL eñ lxxx Eñ tolapbat Wiet fijn vijc 
Doe hi xv. iaer out Was: eft hi was xxxv. 
iaer heremijt:Eñ na (erf hi bol vã goedẽ 
werckẽ. eñ hy Was met barlaams ũchaẽ 
begrauen: Eñ doe die coninck barachias 
dat hoerde:ſoe voir hi derwert met eenen 
groten heere ban volcke. Eñ hp nau Leer 
Waerdelije haver bepder lichamẽ. eñ voir 
deſe in Lijn lede: Eñ tot haten graue ghe 
ſchieden veel miraculen. 

¶Die hiſtoꝛie van die kercwijnghe 
5 RN en Ne 















| WÄkerche of die tempel tiee 





—— Iderhande is: Dat is eẽ licl) 
awmelijc eit een gheeſtelijt Baer om Cullen 


wi hiet cortelic legghen vã twee wijngẽ 
des tempels: Op Die Wijnghe vã des ghe 
maecte (CPE talmẽ drie Dinge tienzeertt 
Waer om datmẽſe Wiet: Wer andere boe 
datmenſe confacveert: aren derdẽ Wíe ſy 


lijn die hem ghemepntamen ofte belmet 


— — ——— 








— 
Abu i Pd 


Ne 
\ 





ten Eñ om dat NDE tempel tee Dingen 
ijn diemẽ cõſacreert:dat is dat outaer eñ 
den tempel; Daer om ſalmen eerft befien 
Waer om datmẽ dat outaer Wijt: ¶ Mẽ 
conſacreert Dat outaer om D2pe dinghen. 
Leeft om datmẽ gods lichaem daer op of 
kert Geneli biij. Hoe die (lichten den heer 
Eene outacr. eft nam vã alle bogbelen Die 
ſuuer warẽ eft offerdele optẽ outaer:mer 
dit ſacrament is criſtus lichaem eñ bloct. 
Dat wi offerẽ in ghehoechniſſe Cijnve ghe⸗ 
benedider paſſien: als hi ons beual doe hi 
ſeyde: / Doet Dit in mijnve ghehoechnilſſe. 
Want Wp hebben verdenchenis van ons 
beren pallie:3pat eerſte is malinge.dat is 
inden erucifire diemen daer na maect:eñ 
Dit maectmẽ om te ſien. want men maect 
in Dye kercke criſtus crucifire eñ and beel 
Den om datmenle bedenckẽ ſal. eñ oM DE 
uocie mede te verweckẽ / eñ om leeringhe 
Wãt fi fijn Der lecker boecken: Die ander 
verdenckenis is indẽ Woet den.Dat is dat 
men criſtus paſſie predict eñ Dat is int ho 
ven. Die derde is inden ſacrament: want 
in criſtus ſacrament is ſijn ER claerlit 
tj. 





— a EERE ee Ì wer tam alen * ane kn k 
es” Den ER EE: hi : el — Che IE re ik sv et be * EEEN, Pii « 
* An — vn Kiaoks 7 zr: * —* * EN Fn — xt Pie REN oet | * X * zhe ae kale Sie ke * 
* Kl cb â dere ep EN N — en sh 
8 5 — — _ — * — * re warn, 3 ev — * — * les 
—— est _ — Alet — 2 an dr + Nn 











apen me ET 
7 T 4 B x 
MES! 



































¶ Nau die kercwiinghe. 


vertoget:wãt in delen lacramẽt is waer 
lijc crũtꝰ bloet eñ ſijn lichaem eñ me ghe⸗ 
uet ons eñ dít vᷣdenckẽ geſchiet ons indẽ 
ſmake.ot wi dan criſtus paſſie Die Wy be 
ſcreuen ſien eñ diemen ons pꝛeect onſe be 
gheerte ontſteect ſo Lal hi ons veel ſtarcke 
Ier ontſtekẽ in deſen ſacramẽt om dat ſi 
daer in ſo claerlikẽ beteykẽt is: ¶ Tẽ an 
deren conſacreertmẽ dẽ outaer om ons he 
rẽ naem daer op acn te bedẽ.Geneſis.xij. 
Abꝛaham ſtichte DE heer een outaer Die hẽ 
openbaerde, eft Daer na aenriep hi ons he 
ten naem:alſo paulus beferijkt tot thimo 
theum.lo doetmẽ deſe aenroepinge inder 
bedingen om die quade dinghen wech te 
doẽ.eñ ind bedinge diemẽ doet om ducch 
Den te vᷣcrigen of ín eyſchẽ diemẽ doet om 
datmẽ díe goede Dingen meerren Lal of in 
dãcke of in eere of ín loue Diane Doet om 
Die duechdẽ te behoudẽ diemẽ hectt: jat 
and roepẽ datmẽ opten outaer Doet is pꝛo 
perlic Die miſſe om dz die hemelſche wort 
ghelent / dat ts criſtꝰ die DE bad Wort ghe 
ſent dat hi die oſtie cõſacreert.eñ bi he (cl 
uen Woet bi ons ludẽ DE vað Wed geſent 
om dat hi Beer ons biddẽ ſal:Paer õ ſeyt 
hugo.die heilighe oſtie mach hieten miſſe 
wãt {iig gelent vandẽ vað bi diẽ Dat ſijn 
ſone mẽſche Wort. Tẽ andere Woꝛt ſi vã 
ons gelent tottẽ vað nde ſacramẽte Ten 
eerſtẽ Wert ſt ons gheſent bidẽ vað in hef 
licheden daer himede ons begheert te We 
fen. Cen andere Wert li vã ousgefent DE 
vader bi offerande eñ Daer mede bidt ſy 
goet ons:Eñ men lal merckẽ date dye 
tongé ſinget inð miſſen / dat is Griecx He 
bꝛeeuſch eñ latijn:om datmen daer mede 
beteikẽt ven titel Die op criſtꝰ cruce ghelet 
was .die ghefeveuen was:in griecx / in he 
breeufch eñ in latijn Eñ hier bt vᷣſtaetmẽ 
Dat alte tongẽ ſculdich Lijn gode te louen: 
Die in dele Drie tonge beteikẽt lijn: Dat la 
tijn ts die cuangelien Die cpittolé Die ora⸗ 
cien eñ dte lanc: Dat griecx is kyrieleylon 


eñ criſteleyſon: Eñ Dat ſingtmen neghen 
werk om Dat wi come moetẽ tẽ geſelſcap 
vande neghen chorẽ der enghelen: Pat he 
bꝛecuſche is Alleluya amẽ labaoth oʒan⸗ 
na: Cen derde conſacreertinẽ Dat outaer 
om te lingen. Eccleſiaſticus indẽ xpij.ca 


pittel: Higaf he macht teghẽ fijn vyandẽ 


eñ hi dede ſtaen ſangers omtrent den ou⸗ 
tact. Au harẽ ghelude maectẽ ſi grote me 
lodien eñ hi ſeit melodiẽ Dat beteikẽt veel 
melodien. Wát hugo Lan ſinte victoꝛ (eit 
Dat Drie ghelupden Lijn Die dꝛie melodyen 
makẽ. Wantmen macct gelapt met Duz 
Wen met blafen eñ met fange totter (anc 
torien daer toe behoert du\en. Wotter 02 
ganen blafen eñ totten ludendẽ fanc: Pe 
fe bergaderinge vã delen luden betekent 
eendzachticheit vã ſedẽ:dat duwen reke⸗ 
nen tegen dat werc der handẽ:eñ dat bla 
fen bande organẽ teghen Die deuocie Lan 
hertẽ:eñ den langhe Dat gheraet Der redẽ 
Eñ bi ſeyt daer na Nat helpt Die ſoetichz 
per ſteminẽ ſonder Die ſoeticheyt vã herte 
du brekes die ſteinne breec oee dinen Wil 
le.du houdes Dat Wel luden Der ſtemmen 
boude oee eendrachticheit ban ſedẽ Dattu 
bi deſen exempel eens Welfen moges met 
dijnre alre naeſtẽ:Eñ biden wille met go 
de. eñ bi ghehoerſaemhedẽ met dinẽ mee⸗ 
ſter: Deſe drie manierẽ vã ghelude mach 
men rekenen ten drien onderſcheyde Lan 
officien der kerckẽ. als gheſcreuen is indẽ 
boecke vã mitrael:wãt dat officie oft am 
bocht der kerckẽ is ghedeelt in plalmodi- 
en in ſanghe eñ in leſen: die eerſte manier 
van ghelude is datmen doet mettẽ duwẽ 
van vingheren ind ſanctorien eñ Des ghe 
lijcs eñ daer toe behoert die pſalmodie dz 
is pſalmen te leſen: Dauid dye pꝛopheet 
ſeyt. Louct hem ín Die ſanctoꝛie eñ inden 
herpen:die ander manier is inden Langhe 
alg inder ſtemmen:eñ daer toe behorẽ Die 
leſſen. Dauid ſeit:ſinghet heur inden ghe 
lude: die derde maniere is als Date bla⸗ 





Wan Die kerc wijnghe. 


fet als in baſunen: eñ Daer toebehoert die 
(anc: Dauid ſeit:louet hẽ indẽ gelude der: 
baſunẽ:¶ Mẽ conſacreert den tempel of 
Die kercke om bijk ſaken wille: Eerſt om 
datmẽ daer Wot vdriuẽ Cal DE duuel eñ al 
fijn macht:hier bi Ceit ſinte gregoriꝰ ĩ dia 
logo: Poemé Wiede cen kercke Die DE goe 
Den kerſtenẽ ghegheuẽ Was bande arria 
nen:eñ me Daer in gebrocht hadde díe het 
lichdoemte vã ſinte ſebaſtiaen eñ bau Lin 
te aechte:ſo gheuoelde dat volck dat daer 
Bgadert Was/Datter een vercken hier eñ 
daer tuſſchẽ haer voetẽ liep ter doꝛẽ band 
kerckẽ wt eñ niemãt en mochtet fien mer 
ſi warender al of wondert. Eñ onte he 
te toonde dit hier oin dz ft alie Weté Lout 
dẽ dz Die quade geeft doe Wter ſtat bloech 
eñ op Dien nacht dair na ſo hoerdemẽ dat 
gerucht opt Dack band kerckẽ als of Dact 
yemãt ouer ghelope badderen opt ande: 
ren nacht.{o was Daer noch meerder: ghe 
ruft:mer opté derdẽ nacht Lo Was datt fo 
grote gherucht ofiné Die kercke al om ghe 
woꝛpen hadde:Eñ doe voirt wech eñ en 
maecte Daer gheen onſtuerheit meer. mer 
bi gaf hete kennẽ bydẽ gheiude bande ge 
tucht dat hi maecte dat hp vã bedWange 
ſcheidẽ moefte Wot Der flat Die hi lange ge 
bouden hadde: Cen anderen contacteert 


iẽſe om Dat daer vri ſullẽ eten die ghe 


ne die daer in vlien als die rechtẽ ſegghen 
Die miſdadige vã bloede ſal die kercke be 
ſcermẽ dat ſi haer Wijf niet lieten en tule 
Hoch haer lede Eñ hier om Lo vloech toab 
DE tabeenakel eñ begreep Den eené hoec 
vandẽ outaer: CE derde conſacreertmẽſe 
OM Dat Daer god Dic bedinge in vhhorẽ fal 
Dit is beteikẽt inð coningé boec: oc dic 
tempel ghewijt was:eñ fatomon Cijn be 
dinghe Dede eñ leide: Boe Mie di bidt in 
dele ſtadt / Du Cuttte Hem verhoren inden 
hemel ín DIC {lat dijnte woninghe. eñ als 
ghijt ghehoert hebt foe Curtu goedertierẽ 
werdẽ Wi biddẽ nd kercke de Wert om 


xlii. 

Drie tedẽ: ¶ Eerlſt om dat Wi toné ſullen 
dat wi onſe lantfcap vᷣſoeckẽ Tẽ anderẽ 
om Dat Bp aẽſcouwẽ ſullẽ xpᷣm gecruyſt 
WE derde om Dat wi tonẽ Dat Wot diẽ ber 
loeckẽ Die Boomer toecomé ſaleñ Dat Wi 
lijns ontbepden: wãt god heeft Dat para 
Dijs oeſtwert gemaect Daer hi die mẽſchẽ 


WM ðVdꝛeel Doe hi Conde gedaen hadde:eñ 


hi deden Wonen Wettwert Hoer Dat para 
Duys: Bier om bede wi oeſtwert one lant 
(cap ſoeckẽde eñ begherende: Onle heere 
Doe hi gecruyſt was / fo ſcuwede hi Wweſt 
Wert eñ Date om bedẽ wi der wert liende 
Eñ doe hi tẽ tẽpel voir Co voir hi oeſt wert 
op.eñ alſo aenbedẽ die apoſtolẽ:eñ hi ſal 
alſo comẽ als ſi hẽ ſagen op varẽ indẽ he: 
mel, eñ Daer om lullen wi VettWert bid 
dẽ tot hẽ Weet liende. Bat ſcrijft ohänes , 
damaſcenꝰ:Tẽ vierde conſacreertmẽ Dic 
kercke om datinẽ dact gods loue of ghel⸗ 
De lal. eñ Dat doetmẽ inde ſeuẽ getidẽ bá- 
Den dage. als te mettẽ/ te priemẽ / te tercie 
te noen te Corte ‚te befpertide cf te cõpiete 
Eñ al wairmen gode ſcuidich te louen in 
elcker vrꝛe vãdẽ dage / nochtãs om dat on 
ke crãcheit at miet en Coude veemogen Lo 
iſt gheordineert dat. Wi ſonðlinge gode lo 
ue lulle in deler vrẽ om Dat dele vre fond 
linge boerdeel hebbe boer die and ín Com 
migẽ lake wãt ter midðnacht alné met 
ten Doet/ fo Woost criſtꝰ gebore gheuangẽ 


eñ befpot bande ioden: In defer Haen Loe 


toef de criſtus Die helle: ãt inde muitracl 
is beleveren Dat hite middernacht pie hel 
de voefde:dDat Was voerden daghe:Eñ in 
den morgen ſtont Coc verrees hy vander 


doot:eñ te pꝛieme tijt openbaerde hi:Meẽ 


leyt oec dat hi te middernacht comẽ (al tẽ 
oerdeel. Want ſinte iheronunus leyt. Ick 
waen dat ons die apoſtolẽ hebbẽ ghelatẽ 
datinẽ niet latẽ en ſal den volcke Lander 
vigilien oft Wake bau paelſchen boer Die 
middernacht.met fi Cullen verbeyden Die 
toecoemft ons liefs heren er criſti: Eñ 
iiij. 
































als dã Die tijt gecomẽ ts mit vmoeð leker 
heit fo Cullen Ci alte Die keeſte doen: Jude 
fer veẽ fo lingẽ wi gode lof om Dat wi hẽ 
danckẽ ſullẽ vã ſijnre gheboertẽ eñ Dat hi 
gheuangen was eñ dat hi die vaders ver 
Pſereñ om dat Wi m3 lorchuoudicheit ſi 
ne toecoemſt ontbeydẽ: Men Doet oee Die 
metten totté morgen loue:wãt hi vᷣdꝛanc 
ín Die dageraet Die vã egiptẽ in Die zee:eñ 
hi ſciep Dic Werelt; Bier om gheuẽ Wi go 
pelof in deler vrꝛẽ Dat wi ntet en ſullẽ ber 
drenckẽ in Die zee deler Werelt met Die vã 
egiptẽ. eñ om Dat wy gode danckt ſullen 
van onler ſceppeniſſe eñ vã ſijnre verriſe 
niſſe: Ander eerſter vren ſo plach criſtꝰ tẽ 
tempel meeſt te comen:eñ Dat volc haeſte 
oec tot hẽ te comen al daer:eñ hi Wert oec 
. boer pplatus ghebrocht: Poe hi verreſen 
Was fo openbaerde hi tot deler Bren eerſt 
ben wiuen:eñ Dit is oee Die eerſte vꝛe Van 
dert dage. Eñ hiet om fo gheldẽ Wy gode 
lok te pꝛieme tide ín Die heplige kercke om 
dat Wi criſtũ nauolgen ſoudẽ:eñ Dat Wp 
he dancken ſullẽ vã ſijn verriſenis eñ om 
ſijn openbaringẽ Eñ om dat wi gode als 
dat beghin vã alle dingen indẽ beghinne 
vandẽ dage DE eerltẽ lof gheldẽ ſullẽ Cot 
Die tercie tijt was rps onſe here gecruyſt 
metter iodẽ tongen:eñ hi as vã pilatus 
doẽ gheeſſelẽ aen die calomne Daer hi aen 
gebondẽ was:Eñ alto ſcolaſtica hiſtoꝛia 
feít. fo ſietimẽ noch Dat bloet ander calom 
ne Daet hi aen ghebonden Was Ei oee in 
pefer ſeluer vꝛen oe Was die heftige geeft 

heſent: Cer leſter 02e Was hi ghenagelt 
gende cruce. eñ cen donckerheit Voort alle 
die vervelt doer om Dat Die ſoune zeerich 
ypag in ous heren Doot eñ Wort ouer ghe 
cleet met ſwarte cleederen om dat ſy nict 
lichtẽ ſoude dẽ ghenẽ Die onten heer cruy⸗ 
fen: Au deler veen lo at ht oee nae Lijn he 
melwacrt met linẽ iongheren: Ce noen fo 
gaf chelus ſin gheeft eñ een ridder ontde 
De lijn tide:Eñ Dic apoſtolẽ plagen Doc te 


ik Wan Die kercoinabe. 


bedẽ:eñ criſtꝰ voir op tC heinel:eñ om Dez 
fe ſonderlinge Cake ſo louẽ Wy gode in DE 
fer bren. Te Befpertide fo cõſacreerde ihe 
fus fijn lichaem eñ ſijn bloet. ct dwoech 
fijn iongherẽ haer boete : eñ Wort bande 
cruce ghedaen.eñ DE geaue geleit; eñ hi 
openbaerde hem lijn iongherẽ in eens pel 
gens abite:eñ hier om fo danct Die kerez 
Be criſtũ in deſer bren: Ce cõpleet tide {oe 
Mete criſtus bloedich Meet eñ Lijn graf 
Was beuolẽ te Wachten. Eñ Doe hi verve 
fen Was to boetfcapte hitot defer vꝛẽ Lint 
iongherẽ brede Eñ hier om Lo dancke Wi 
gode. Poe Wp delen lof ſculdich ſijn ſeyt 
finte bernaert:Bꝛoeð als Wi offeren offer 
hande des loues / fo lact ons voeghen dye 
woerdẽ mette ſinnẽ. den Linne metter bez 
gheert. die begeert Dev bliſcap Der blilcap 
pen:rijpheit der rijphedẽ. vꝛyheit det Dap 
heit eñ Dev oetmoedicheit: Wen vijftẽ con 
facreertmẽ DE tẽpel / om datmẽ Daer Dient 
ſal díe ſacramentẽ Der kercken. eñ Daer bi 
ſoe Vort Dye kercke als gods tabernakel 
daer Dye ſacramentẽ ín Lijn eñ mẽ Dient{e 
eñ mé gheeftfe DE ghenẽ Die Daer in comẽ 
als dat doepſel:eñ ſommige fo gheeftmẽ 
dẽ ghenẽ die Wt gaen als Dat leſte oliezeit 
ſom gheeftmen den ghenẽ Die Daer bi Wo 
né eñ deſe ſijn ſom dienẽde eñ dele gheeft 
men die ordinẽ:eñ ſom hair vechtende eñ 
vq̃ deſen Worde haer Lom Bonne eñ De 
fe geektmẽ penitẽcie: ſommige bliue vech 
tẽde eñ deſe gheektinẽ ſtoutheit om dat ſy 
ſtarcker bliuẽ ſullen Dat is ouermits voꝛ⸗ 
minge: me geeft he (pile daer li mede ont 
houden Wozde . eft Dat is ouermits gods 
lichaẽ. eñ alle commer Wert he wech ghe 
aen datmẽſe niet en vdꝛiue. eñ dat ouer 
mits hilikẽ: Cen andere ſalmẽ befter hoe 
datmenſe conlacreert:mer eerſt ſalmẽ bez 
ſien vandẽ outaer:tẽ anderẽ vanð kerckẽ 
Inð conſecracie of wijnghe des outaers 
foe ſijn veel dingen eens:wãt eerſt maect 
Die biſſcop vier crucẽ vã wiwater ander 


Wan die kercwijnghe. 


biet hornẽ vandẽ outaot: Wen anderé ſo 
gaet hi ſeuen werk om DE outaer Cen det 
DE ſo beſprenct hile ſeuen werk met pfope 
eñ met wiwater:Ten vierdẽ fo harnt hi 
wierooc daer op. Cen bijften befalft bijt 
met creſem: CE ſeſtẽ ſo ouerdect bijt met 
ſuuerẽ clederẽ:Hier bi woꝛt beteikẽt Wat 
ſi ſculdich ſijn te hebbẽ die ten outaer gaẽ 
wãt li lijn ſculdich te hebbẽ vieruoudige 
caritate.dat is dat ſi gode minnẽ eñ hẽ fel 
uẽ eñ haer vꝛiendẽ eñ haer viandẽ: eñ dit 
beteykenen die vier crucen die dye biſſcop 
maect met wywater tẽ vier hoꝛnẽ vandẽ 
outaer EN vã Dele Date hort Der caritatẽ 
leeſtmen in geneli: u fulfte Woerden ghe 
breyt tẽ oeſtẽ / ten weſtẽ / ten noerde eñ tẽ 
ſuyden:Of me maect bier crucẽ inde vier 
hornẽ Daer om / om Dat daer bp beteyhent 
Wort dat ihũs criſtꝰ onte heer Die vier hoz 
ne vã deler Werelt Blofte mettẽ cruce DE 
ou te beteykenẽ dat Wop in bier manieren 
criſtꝰ ons herẽ cruce fijn ſculdich te dragẽ 
dat is int herte ouermits ghepeynſe. indẽ 
mont ouermits biechtẽ. inden lichaẽ ouct 
muts caſtien eñ int aenſichte om dat Wiee 
altoes mede ſeghenẽ lullẽ Tẽ anderẽ ſijn 
Wi ſculdich te hebbẽ ſorge eñ naerlticheit 
eñ dit is beteykẽt mettẽ ommeganghe eñ 
daer om ſingtmẽ dã. Inueneruͤt me vigi⸗ 
les:Want ſi ſijn ſculdich ſorchuoudich te 
Waken op haer ſcapen: wãt gilbrccht ſeit 
des pꝛelaets rokeloeſheit onderſpottende 
Cpaeect aldꝰ Eẽ ſpottelijc dine eñ oee Wel 
vrelelic fo is een blint Wachter ec eẽ mäc 
oper. eñ een rokeloes pꝛelaet.eñ eẽ onde 
tende leeraer. eñ cen omme bode. DE bi 
DE ſeuẽ ommegangen bí om dat outaer ſo 
ðvᷣſtaetmẽ leuẽ ghepenten eñ merckingen 
Die wi lculdich Lijn te hebbẽ op die ſeuen⸗ 
uoudighe Duecht vã cit? detinoedicheyt 
eñ Dat Wi altoes naer dintrẽt gaen ſoudẽ 
Die eerſte duecht is, hire rij Was dz hp 
avm werden Wilde: Pie anð Dat hi inder 
cribbẽ geleit Das Die derde vat hi onder 


xliii. 

danich Was dic ouds Mie vierde dz hi on 
dee lijns knechts hãdẽ lijn hoeft nei hie 
inden doeptel: Die bijte is Dat hi lijn ton 
ghers pzedicaers maecte eñ he (ijn macht 
gaf. Tẽ fette at hi goedertielije [ Weech 
voer eenẽ ongerechtẽ rechter: Tẽ leuendẽ 
dat hi goedertierlijc badt voerdẽ genẽ die 
he cruyſtẽ DE bidẽ ſeuẽ ommegangẽ Lijn 
beteikẽt criſtꝰ ſeuẽ wegẽ:Die cerlle was 
Bande hemel ín marten lichaem: Die anð 
Wten lichaem inð crebbẽ Mic derde Wter 
crebbẽ inð werelt Die vierde vander we 
velt indẽ cruce Die vijfte banden crucce in 
den graue. Pie ſeſte Wten graue int voer 
burch. Bie ſeuẽde vande voerburch indẽ 
hemel Wen derdẽ is hi ſculdich te hebben 
ouerdenckẽ vã rps pallie Eñ dat ís betei 
kent bide beſpreugẽ vãdẽ Wwiwater. Wát 
Dic ſeuẽ beſpꝛeyen Des Waters lijn ſeuen 
Wtſtortingen vã criſtꝰ bloede: Pie eerfte 
was Doe bi befnedé Was: die ans Dee hy 
bede boer ſijn paſſie: die derde Doe hi ghe⸗ 
gheelſelt Was. die vierde Doc by gecroont 
Was met Doerne: Die v.doe hẽ ſijn hande 
doergeboert warẽ: die vi. doe hẽ die boete 
doer genagelt warẽ:die vij. doe hẽ fijn ge 
benedide fide ontdaë Was: nst dete Wt 
ſtortingẽ vã bloede Ware gedaen met yſo 
pe ð oetmoedicheit eñ vã onwertanikerca 
ritatẽ Wât plope is eẽ leen cruyxt: eñ Dact 
om beſpꝛeytmẽſe ſeuẽwertõ te beteiken? 
Dat indẽ doepſel werdẽ ghegeuẽ die keuẽ 
gauẽ des heyligẽ gheeft: Tẽ vierde tal hi 
hebbe heete bedige eñ deuocie . eñ Dit is be 
teikẽt bidẽ Wiroke diemẽ v̈bꝛant optẽ ou 
tact. Want die wieroock heeft cracht om 
te baten ban lichtichept ges voocks te ber 
ſtiuẽ bähozer hettẽ te bevingen van ha- 
rer lúmich3/te farckẽ vã harer ghecrudic⸗ 
heit Aldꝰ foe gaet Dic bedinge OP in Gods 
ðVdenckẽ:ſi maect die ſiele Wijk band miſ⸗ 
daet die gheledẽ ís om Dat ſi beiaghet Die 
ghenade ende fp bedwinghet Dye londen 
die comen Cullen om Dat ſy befaget waer 

li 


1 






































Jan die kercwijnghe. 


pige hoede eñ ſy maect ſtarc DAD mildaet 
diemẽ heeft om Dat ſi beiaecht vſekerheit 
DE mé mach ſeggen dat Die deuote bedin 
ghe beteikẽt is bide wierooc our Dat fi tot 
gode op gaet:Eccleſiaſticꝰ ſeit.des geens 
bedinge Dic he voetmoedicht gheeft ſoetẽ 
roke: Apocaliplis ſeyt:Elc hadde ſytolen 
vol vã goed rokẽ Dat Lijn bedingen die co 
mé wt heeter hert Apocalipſis: BE Voort 
ghegeuẽ Beer Wievooes.eft daer na feit hi 
Pic engel nam D3 \ierooc Lat eñ voldet 
vã Dat vuer Des outaers: Ten bijte is hi 
fculdich te hebbe claerheit vã côlciencien 
eft vã goeder maté: Eft dít is beteikent be 
De creſem datmẽ maect vã olpe eñ vã bal 
ſem: wãt ſy ſijn ſculdich te hebben ſuuer 
cõſciencie ſo dat ſi ſegghẽ mogen met ſin 
te paulus:Onſe gloꝛie is ghetuych vã on 
ſer cõſciencien Eñ hier of ſcrijft hi oec tot 
thimotheü. Wát hi moet hebbẽ groot ghe 
tupch bande ghené Die vã buté lijn: Bul- 
demont ſeyt: die clerckẽ ſijn ſculdich geen 
ſmette te hebbẽ / noch in woerden noch ín 
ghepenten noch ín werckẽ eñ noch ín Wa 
ninghe. Wãt ſi fijn ín ſcoonheit eñ duecht 
det kerckẽ:eñ Lijn Cp quaet fo make ſi Det 
kercke onreyn: Gen feften Lijn ſi ſculdich 
te hebbe ſuuerheit vã goede Wereken: eñ 
Dit is beteikent bide cleederẽ Diemen ouer 
De outaer leit.wãt Die ghewoente vã clee 
derẽ is gheuondẽ om / te deckẽ / te warmẽ 
eñ te vᷣcierẽ: Mer goede wercken deckẽ ð 
ſielen naectheit:Apocalipſis. Datſtu mo⸗ 
ghes Wwerdẽ ghecleet met wittẽ cleederen 
dat niet en openbaert die leelicheyt dijnre 
naectheit:ſi Betere Dee ſielẽ ter eerlamheit 
Paul? leit: Laet ons aen Doen die wapẽ 
des lichts: Di vᷣwarmẽ om dat ſi Bhette 
ín cavitate: Job feit. Eu ſijn dijn clecderẽ 
_ iet warm Wát luttel fo ſoudet batẽ den 
ghenẽ die totté outaer ghinghen hadde ſy 
die hoechſte waerdicheit eñ Dat laetſte le⸗ 
uẽ: Bernardꝰ ſeit: het is een vuyl Dine Die 
eerlte letei eñ dat nederſte leuẽ. eeu hoghe 


graet eñ een neð ſtaet.een ſwaer aenſich 
te eñ lichte maniere. veel redenen ſonder 
vrucht. een groeyende macht eñ een. onge 
ſtadich herte Cen anderen ſalmen beſien 
hoemẽ die kercke Wijt. eñ hier toe comen 
veel dingẽ:wãt Die biſſcop gaet dꝛie wer⸗ 
uen om Die kercke eñ elcmael fo coemt hp 
voer die eyndel Doze eñ ſtoter boer met ſi⸗ 
nen ſtaue eñ feit Boet op ude poerté ghi 
pꝛincen:Eñ hi beghiet binne eñ buten die 
kercke met gewijt Water: eñ himaect op 
dat pauimẽt band kerckẽ eenn cruce vã af 
{che eñ vã laude Wten oeſtẽ hoec tot indẽ 
weſtẽ hoec:eñ Daer ín Co ſcrijft hi dã AB 
COin griex: eñ hi maect crucẽ aendẽ muer 
vand kerckẽ. eñ Die beſalft hi met creſem 
eñ ſetter voer barnende kaerſen: Dat die 
biſſcop eerſt dꝛie werk om Dye kercke gaet 
Dat beteykẽt Die dꝛie ommegangẽ Die PS 
dede Doe hi lijn kercke heilighẽ oude ie 
eerfte was Dat hi vande hemel ín aertrijc 
quã:Die and Dat hy Land Werelt ter hel⸗ 
len voir:Die derde Dat hi band hellen We 
Det quam eñ verrees eñ voir op inden he⸗ 
mel: DÉ hi gater dꝛie weruen ou te verto 
nẽ dat die kercke Wort gheWijt ín Die eer 
Der drieuoudicheit. of Die dꝛie ommegan⸗ 
ghen betepkene Die Drie ſtaten der gheen⸗ 
te Die behouden ſullẽ woꝛdẽ vander kere 
ken:dat fijn maechden. eñ Die ín ſuuerhe 
dẽ leuẽ eñ DYE in echte ſijn:eñ defe fijn be 
tepkent inð ordinãcie der kerckẽ. Als vijc 
kardus vã ſinte victoꝛ ſeyt:Wwãt dic ſacrti 
ficie beteykent die oerdene der maechden 
eñ dat choer Det oerden Der gheenre die in 
ſuuerheden leuen:eñ die kercke die oerdẽ 
vanden ghehilictẽ. Die traeſcamer oft Die 
ghereycamer is nauwer dã Dat choer. eñ 
dat choer ís nauwer Dan die kercke: Wát 
het ſijn min maechden dan die ghene dye 
ín ſuuerheden leuen : ende deler iſſer min 
Dan Die luden DIE inder echten ſijn:Mant 


dat lacriſtie is heiligher Dan vat choer:eñ 
dat choer is heiligher dan Die kercke: wãt 





Dictie wãt vã aëbegt 


gan Die kercwijnghe. 


waerdiger fijn Die maechdẽ dan die he in 
ſuuerheden onthouden. eñ defe Lijn noch 
Waerdiger dã die in echt (cap lijn: Tẽ an 
derẽ D3 Dye biſſcop drieweruẽ Boet Die Do 
ve ſtoot / bediet Dat hi drye oerdelſche ghe⸗ 
rechtẽ inð kerckẽ heekt: datinẽſe he is Coul 
Dich op te Doen Want li is ſijn orn Die ſcep 


niſſe eñ vloſſeniſſe. eñ 6 haer glorie Die hy 


be beloeft heeft Mã Delen drien rechtẽ feit 
ancelmus:waerlic heve om Dattu mi ghe 
macct hebſte ſo ben ic mi ſeluẽ als di ſcul⸗ 
dich in minẽ. eñ om Dat ghile Bloft hebfte 
fo bẽ ic mt leluẽ al ſculdich tot dijnee min 
rien Eũñ om Dat ghi mi ſo grote Dingen be 
loues ſo be ic mi Dial ſculdich wãt ic ben 
lo veel dijnre minnẽ ſculdich meer dã my 
ſeluẽ fo veel alſtu meer bitte dã ic dair du 
Di ſeluẽ om ghegeuẽ hebſte. eñ dien du Di 
felu€ belouelle Die Drie toepen: Boet op 9 
poertẽ ghi pꝛincẽ bedudẽ dꝛye machtẽ die 
hi heelt. dat ís indẽ hemel/ inð aerden eñ 
ind helle: Tẽ Derde lo beſpreit hi die kerc⸗ 
ke binnen eñ buten met WyWaͤter:eñ Dit 
doetmẽ õ Date ſakẽ: ¶ Leeft om dẽ duuel 
te biagen. wãt wiwWater heeft ſonðlinge 
macht DE Duuel te vᷣdꝛiuẽ: Bit wywater 
maectmẽ vã biet dinghen / Als vã water 
Wijn / ſout eñ aſſche: Eñ deſe vier dingen 
verdriuẽ ſonderlinge dẽ duuel / dat is ghe 
Ween vã tranẽ. eñ Dat is beteykent biden 
Water: eñ gheeſtelic verblidẽ dat is betey 
kent bide Wijn. eñ rijp onderlſcheydicheit 
Dat is beduyt bidẽ ſoute:eñ grote octmoe 
dicheit dat is beduyt bið aſſche. Le ande 
ECN belpzeytinẽſe om Die kercke te Cuucré 
\Wât al Dat der actdẽ toe behoert Was bez 
ſiet eñ ontuuer om Die ſonde:Eñ daer õ 
befpaeptmen Die at met Wiwater dat fz 
(al Werde gheſuuert vã ante onſuuecheit. 
eũ hiet OM Wat dat in dye oude Vet alte 
dinc bidẽ Water wort gheluuert. Tẽ der 
den beſpreytmeſe om te vᷣdriuẽ alle male⸗ 
inne ſo was die aer 
De met haer vzucht adam bedragen. mer 


xliiii. 
Dat water cn Was niet vᷣmaledijt eñ hiet 
din Watt pat ont here vilch at: Mer me 
leeſt níet dat hi vleyſch at (ond dat paeſlã 
om tgebot vanð Wet te voldoẽ eñ om dat 
hi exẽpel geuẽ [oude datmẽ ſomtijt deruẽ 
ſoude Dat gheoerloft Waer eñ datmẽt oec 
allulcke tijt etẽ ſoude:Eñ om dat alle die 

maledictiẽ wter kerckẽ lullẽ werdẽ vᷣdre 

ue eñ die benedictie Wed comẽ lal. daer õ 

belpreytmenle met wiwater. Tẽ vierdẽ 

lo ſcruftinẽ opt pauimẽt dat gricxe eñ la⸗ 

tijnſche A B Left dat beduyt Die vᷣgade 

ringe vã beydẽ volcke of Die leeringe van 

beydẽ teſtamentẽ of die articulẽ vã onlen 
geloue. wãt beyde Die A B £ in grier cit 
in latijn gheſcreuẽ indẽ cruce beteisét Dic 
Veeningẽ vandẽ heydenẽ eñ vande loden 
Die ghemaect Wort bi xps ons herẽ cruce. 
Eñ hier om Co maectmẽ Dat cruce vandẽ 
oeltẽ hopne tot inde Welie hoꝛne.õ datinẽ 
bi DIE loude beteikent dat Die ghene die te 
boze Was ter vechter lidẽ Dat ht geworde 
is ter luchterſydẽ. eñ Die int hoeft was hi 
is ghewordẽ ín die ſtert: Cé anderẽ ſo be 
dietet die leeringe vã beydẽ teftamert vat 
voldaen Was bi criſtus cruce:wãt doc hi 
(teef Co ſeide hi het is al voldaen.Eñ men 
maect cruce Wedkeert ín Die ſide wãt dat 
een teſtament (8 int and beloten Wát het 
Was een vat ín cen vat: Tẽ derde fo beter 
kenenle Dye acticulë of puntẽ des gelocts 
wãt Der Berckt pautmêt ilt kundamet vã 
onlen geloue: Wát Dpe ligurẽ diemẽ daer 
ſcrijft lijn articulẽ ves geloeks daer Die ru 

De eñ Die ongheleerde vã berde volcke ME 

de werdẽ gheleert inder kercken Die hẽ lel 
uen achten kullẽ als ghemut eñ rijen 
ſo als abꝛaham leide in Benel J Atot 
mijn heet ſprekẽ als tc ben ghemul eñ al⸗ 
ſche: Cen vierdẽ Coc lerijſtinen crucen in 
die kercke. eñ dit doctmen om drie redenẽ 
Eerſt õ Die duuel te Vuarẽ DAE Die duuelẽ 
Die daer Wot vᷣdꝛeuẽ woꝛdẽ he lullẽ ontliẽ 
als fi die crucen Lier eñ DAE (niet meer en 











* in 8X 
— Ser 
— Ee 
Re 5 wl 





* Pee ae 
A WE a x me) N 
Pao SEE 











we EA dE a Ev — — 


te nehmen rme — * ne De —— * —— — — — 


ent ed 


* 
3 Í 
eh 
— 
AS 
4 Ll | 
—4 il 
— 
pi 
Ma 44 | 
— 18 | 
A KEK 
pt) 
4 
tl Mi 
B 
B Al 
ki 
— 
— 4 
el 
st 
5 
* 
—* 
* 
* 
EL 
J 
Aak 
| 
— 
Vall 
kt 
J 
FE 
—— 
as 
J 
1 Ad 
Le 
Bel 
AL 
we 
aj 
— 
J 
18 
Ig 
Ie 
ä 
4 
1 
ê 
ra 
A7] 
| » 
el 
— 
sed 
| A 


at 
hd 


J ze er we Te — 
8 _ * on EET oe 


hd 
El 














fullé doren in gaen: Want ſy ontlien leer 
Dat cruce: Jan guldemõt Leit fo Waer die 
duuelẽ ons herẽ teikenẽ lien ſo vlien ſi eñ 
ontſien dẽ ſtoc daer ſi mede gheſlagẽ ſiin: 
en anderẽ ſcrijftmenſe om vertoninge 
des ſeghens:Mant Die crucen lijn criſtus 
bannieren.eñ om datmẽ wetẽ ſal dat Die 
ſtat criſtus toebehoert: daer om ſcrijfttmẽ 
Daer crucen Wát die keylſer pleecht te hou 
den als hi eenighe ſtedẽ Wint, Coc ſteect hi 
pact Lijn teykcnen Mt deler Figuren is ín 
Genet gheſcreuen: dat iacob Die (teen Die 
hi onder lijn hoeft geleit hadde verhielf in 
een titel/ Dat Was ín een craeye redẽ tptel 
eñ Vdenckẽ eñ ín ſeghe Cen derdẽ ſcrijft 
mẽ daer crucẽ om te beteykenẽ die apoſto 
len: Want die xij. kaerſen Die boer Dic xij. 
crucẽ gheſet lijn betepkene Die xij. apoſto⸗ 
len.die alle die werelt verlichtẽ met criſtꝰ 
gheloue: Pele crucen beſcrijft Die biſſcop 
met creſem eñ ſetter barnẽde kerſen boer 
wãt Die apoſtolẽ vᷣlichten alle Die Werelt 
mette gheloue vã criſtꝰ pallie te bekennẽ. 
eñ ſi vbhettenle te minnen eñ ſalkdenſe ter 
claerheit der conſciencien eñ dat bið olien 
eñ den goedẽ roke / eũ Dat bider balſame: 
Uandẽ derdẽ dat ís bi Wien Dat Die kerc⸗ 
ke ontvepnt wort:ſoe ſalmẽ Wet dat Wi 
leſen / dat õs here huys ontvepnt Wert vã 
hẽ drien. als bi yroboam / bi nabuſardam 
cí bi anthiochum DE coninc: Alſomẽ ind 
coninghen boec leeft; ſo maecte yroboam 
twee guldẽ caluerẽ eñ ſette die een in dan 
eñ die ander in bethel datmen gods huys 
hiete: eñ dit dede hi van ghiericheden om 
dattet rijcke niet keeren en (oude tot robo 
am.Eñ híer bi is heteikẽt der clerckẽ ghie 
richeit Die ſeer die kercke ontreynt ende ſy 
regneert nv ſeer in die clergie: Iheremias 
Wanden minſtẽ totte meeltẽ ſo fijn ſi alle 
naerſtich om ghiericheit: Bernard? wie 
fultte mt gheuẽ vã alte Die prelatẽ Die niet 
meer naecfticheft en heeft hoe hi Dat ghelt 
ghecrigen mach wter gheenve burlen Die 


q Lan Die kerr wijnghe. 


onð hé fijn dan haer ſondẽ te vᷣdꝛiuẽ.Die 
caluerẽ ſijn Die neuen eñ Die ſijn in bethel 
dz is in gods huys: eñ aldꝰ Woꝛt Die kere 
ke van yroboam ontreynt: Iſt datmenſe 
timmert of ſticht met woekenaers eñ mz 
rouers goet Want men leeſt dateen Woe 
kenaer met ſijn woecker eñ met ſijn roue 
dede hi een kercke ſtichtẽ:eñ hi Dede eẽ bil 
ſcop comẽ ou Die kercke te Wife; Eñ doe 
Die biſſcop met Lijn clercken Dat ambocht 
vand wijnghe dedesto lach hi achter den 
outaer den duuel ſtaen in een ſetel in eens 
biſſcops ghewade:eñ hi ſeide den biſſcop 
waer om wijet ghi mijn kercke latet ſtaẽ 
Wát dat vecht vã deſer kerckẽ behoert mi 
toe:wãt ſi is geſticht vã woecker eñ ban 
roue:Eñ doen Die biſſcopdaer wt vloech 
met ſinẽ clerckẽ vã vꝛeeſen ſo bꝛac die du 
wel die kercke mit grotẽ gherofte: ¶ Alſo 
men inð coningẽ boec leeſt fo vbꝛande na 
buſardã gods tepel: Nabuſardã beduyt 
prince der cokẽ:eñ hi beteikẽt den ghenen 
dic hẽ gheuen ter vulſicheit eñ ter oncuyſ 
heit die Lan haren buyc haer god maken; 
Als paulus fept welc god haer buyck is. 
Waer om Datmen Die buyc haer god hiet: 
hugo vã (inte victoꝛ (eit aldꝰ: Mẽ pleget 
den godẽ tempelẽ te maken eñ Die outaré 
te verheffen: men pleget he knechten te 02 
Dineren om he te dienẽ:eñ men offerde he 
beeften.eft men verbꝛande hein Wierooc. 
Mer ſommiger buycken tepel Dat outaer 


is die cokẽ eñ haer tafel.eft Die diẽres ſijjn 


die cokers:eñ Die beeſten diemẽ offert ſijn 
dat ghecoecte vleys. Eñ die roke vanden 
wieroock is die ſmake vanden roke: Mie 
coninc anthiochꝰ Die alte houcrdich Was 
ende ghierich Ende ontepnde gods huys 
ende vermeenſaemdet:alſoe men leeft in⸗ 
per boeck DET Machabeeutchen.ende hiet 
bi is die houerdye betepkent ende eere bez 
gheerlicheyt ende ghiericheyt dic alte feet 
groot ís inden clercken Die nyet en beghe⸗ 
ven profijt te Doen: Der bouen Dye ander 


Wan die kerc wiſnghe. lb, 


te \befen:Dele ontreinẽ Leer Die kercke: eñ 


vã deer houerdie eñ vᷣwaentheit feit ſin 


te bernardꝰ:⸗Si gaen eerlijc mit ons herẽ 
goede eñ fien gheuẽ DE heer geen eer: Fu 
Dien dattu in deſen dagelicx Lien moghes 
lichter wiuẽ behagelic eñ ſcariãt abijt cit 
conuẽtelic gheſinde: Sich dat gout andẽ 
beepdel eñ ande fadcl eñ andẽ ſppoꝛẽ.wãt 


Die ſpoꝛẽ blinckẽ meer dã dat outaer: En 


als ons herẽ huys bi he dꝛiẽ meenſaemt 
woꝛt:allo Watt oee bide anderẽ Dien ge⸗ 
ſuuert eñ gebeilicht of gedijt: wát moy⸗ 
les Dede Die cerſte wijnghe:eñ die and De 
De ſalomon: ef Die Derde Dede iudas ma⸗ 
chabe? Eñ bier bi is beteykẽt dat wi ind 
kerckẽ wijnge lullẽ hebbẽ oetmoedicheit 
die welcke in moyſes was:wijſhʒ eñ on 
derſcheidicheit Die in ſalomõ Wassen ge⸗ 
Waer belijen des geloefs dat ín iuda ma 
chabco Was: Cé cerſtẽ ſullẽ wi fien hoe: 
men den gheeſtelikẽ tẽpel wijet: eñ defen 
tepel lijn wi ludẽ die ᷣgaderẽ int gelouc. 
eñ Delen tépel wort gbefticht int gheloue 
vã leuendẽ ſteenẽ: Sinte pieter feit Voort 
geſticht als leuẽde ſtecnẽ eñ vã effenẽ fee 
nẽ Hi Wert oec geſticht vã viercãte ſteenẽ 
Mat Die bier hope vaã enẽ geeſtelikẽ ſteen 
ſijn gheloue hope caritate eft Werc: Jefe 
lijn gelijc Wát alfo gregoriꝰ ſeyt:alſtu ge 
loucs allo minſte. alftu gheldues hoepůe 
en minlte alſo begeerſtu. in delen tépcl is 
Dat outaer õs herẽ.eñ op defen outaer Lul 
le Wí gode Drie dingt offers. Dat cerfte ís 
vuer vã gheeſteliker minne Leuiticꝰ:dat 
uee (al ec\belije welen eñ nemmermeer 

hebrekẽ nde outaer. dat is te Voeten des 
herte: Pie and offerande ís wieroec dee 

welrukender bedingen:Paralipomonõ. 
Aaron eñ ſijn Cone lullẽ offeren wyeroec 
opten outaer Des holodcauuen eñ des Mie 
roocs DALE al verbrant· Pie derde offer 
hade is lacriticie der gherechticheit eñ de 
ſe acriticie is in offerbäne vã pentecie iu 
holocauſte vã minnẽ. in raluere nes vley⸗ 


ſches datmẽ onder Doet: Dauid:du lulſte 
ontfaẽ offerhãde der gherechticheit offer 


bande eñ holocauſte Dan ſullẽ ſi ſetten op 
dinẽ outaer caluerẽ: Pie gheeltelike tẽpel 


Dat ſijn wi ludẽ Wi woꝛdẽ gewiet in ma 
nierẽ vãdẽ anderẽ tẽpel. Wãt ecrlſt coeint 


Die ouerſte biſſcop criſtꝰ eñ gaet dꝛie wer⸗ 


ue om Die doze ons heete die bellotẽ is als 
Dt ons Doet vᷣdenckẽ die ſondẽ ons mõts. 
outer berte eft ons werckes: Cen anderẽ 
ſo {foot hi dꝛieweruẽ voer die Dore ós het 
ten Die beſlotẽ ís om datmẽſe hẽ opt doen 
lal.wãt hi ſtoot die hertẽ mettẽ cloppẽ vã 
weldadẽ vã tade vã gheeſſelinge:eñ van 
Delen dryen ſtotẽ is geſcreuẽ ín pꝛouerbio 
Op Die quade.J 





eñ Dit ís bande goede raet Die hi he in gaf 
eñ ghi Bonwerdet mijn berilpẽ. eñ Dit is 


band gheellelinge die hi v toe ſent. DE bi 


ſtoot driewerk om dz hi roert die redelike 


ðlſtandeniſſe Die ſondẽ te bekennen eñ die 


begeerlike vᷣſtandeniſſe ouermits DE rou⸗ 
Werl Die grãlcap om die Conde te wee⸗ 


ken eñ te GonWaerde Wen derde ſalmen 


De gheeſtelikẽ tempel binnẽ eñ bute nettẽ 
met Water drꝛie werucn: Beſe drierhande 
nettinge fijn drierehande tranẽ vã binnẽ. 
ent ſulcke tijt vã butẽ:Mãt als gregorius 
ſeit. Eens heylichs mans hert Wert befee 
vicht als hi penſde waer hp Was Waer hi 
18, eñ waer hi oefen fat.cit waer hinict 
en is Dat (8 waer / hi was in londẽ act 
bv welen fal int oerdeel. eñ Waer hits in 
onlalichedẽ. eñ daer hi niet en is in glorie 
wanneer hy dan binnen ot buten tranen 
ſtort. dat ís als hi peyntde vat hi in — 
\bas. eñ dat hi daer of lal moetẽ rekenin 
ghe gheuẽ int oervel: Pan belpreit hi den 
tempel met Water Wanneer Dat hi wenẽ 
de Wert om Die onfalichept daer hp în is, 
Dan beſpꝛeyt ht dat anderderf ef als hi 
Weent om vie glorie / DAE hy Daer nyet en 


D Di c (ac mijn hant boert eũ 
vã Die weldadẽ die hy ghegheuẽ heeft.lo 
ſeit bi voert. Ghi Von waert al mynẽ raet 





















































— — — ——— — — — nd 


is:dã beſpꝛeit hi derde weruẽ. In Dit Wa 
ter lalmẽ mengẽ Wijn Lout eñ aſch: Wat 
met delen tranẽ ſullẽ wi hebbe wijn Gan 
gheeltcliker blilcap. eñ fout ban viper on⸗ 
derſcheidichz eñ alſche vã Dieper oetmoe⸗ 
dicheit. DE bide Wijn verſtaetmẽ vs oct 
moedichett Die hi had doe hi mẽſche Wort 
eñ bidẽ fout Die heplicheit Lijns leuẽs dat 
allẽ menſchẽ is ſoutinghe vã haer Duecht 
Bider alſſche vᷣſtaetmẽ ſijn paſſie:eñ met 
peten drien ſullẽ wi onſe hertẽ beſpꝛeydẽ 
dat is met ſijn mẽſchelicheit daer wi me⸗ 
pe ter detmoedicheyt wordẽ vᷣwect eñ tẽ 
exempel ſijns leuẽs.eñ daer mede Werdẽ 
wi gheleert tot heilicheden eñ ter vᷣhoech 
niſſe ſijnre heiligher paſſien eñ daer mede 
woꝛdẽ Wi beroert ter caritatẽ: WE vierdẽ 
ſcriftmẽ indẽ tepel outer herten cen ghee 
ſtelike A B Lof gheeſtelijke ſcriftuer eñ 
dic gheſcriftẽ diemẽ Daer ſcrijft Lijn dich⸗ 
tinge vã datmẽ doen Cal een ghetugenille 
vã gods weldadẽ eñ Wꝛoeghinge vã ey⸗ 
ghen ſondẽ:Nã delen drien leit linte pau 
lus tot die vã romẽ:als Die heide Die geen 
Wet en hebbẽ natuerlic doẽ Dat haer Wet 
toe behoert eñ ſoedanich Wet nict en heb⸗ 
ben fo fijn ſi he ſeluen Die Wet te tone Dat 
werck ofte eee Dat in haer heete beſcre 
uen ís fiet Die eerſte Co als he Die conſcien⸗ 
cie ghetuge gheeft Cict Dic anú als he hoer 
ghepenle wꝛoegen onderlinge of ont{cul 
dighen Liet dat Derde: Cen vijktẽ alfo Cal 
men Daer crucẽ ín ſcriuẽ.dat is me Lal die 
penitencie aen neme eñ Die ſalinẽ beſaluẽ 
eñ verlichtẽ met vuer. wãt men en Cal al⸗ 
leen niet goedertierlijc vᷣdꝛaghen mer oec 
gaerne. eñ Dit is bedupt bið laluen eñ oec 
heeteiike eñ dz (8 beduyt bide vier: noaer 
xſelt Die heilige leeraer linte bernardus. 
bie vã anxte Wert gheduwet hi drꝛaghet 
vs cruce iijdſamelic Die voertganc heeft 
ín hope hi drꝛaget gaerne. mer die in carita 
te voertgaet hr omhellet heetelic: Hier om 
aenften beel iudẽ onſe crucẽ mer Lien aen 


¶ Van Pelagius die pacus. 


(ien nict onte laluinge Eñ die aldꝰ outen 
tepel in he fal hebbe ghewijet hi ſal ſeker 
waerdich Weten datter xps in wonẽ fal. 
overmits graciẽ Dat hi daer na (al geler 
digen ín he te Wone ouermits glozie Dat 
moet hi ons verleenẽ Die leeft eñ vegneert 


god bí alle Werelden Der WereldE: amen | 


¶ Die legende ban pelagius den pacus. 
eit boert meer Gan alrehande hiltozien: 









7 


SN 






ANZN 


LA 
GÀ 
_[D 










8 
F — 


me 


Elagiꝰ Die pacus Was (e- 
Ve heylich eñ had hẽ eerlijc 


in ſiju paeuſcap eñ tẽ leſtẽ 

















Ive voer linte Bregorius 
Was.mer hi Was een ander boer hé Wãt 
na defen pelagium quã iohannes:nae io⸗ 
hannes quam benedictus:daer na pelagi 
us:eñ na pelagium quam gregoꝛius: In 
deſe pelagius tiden quamen die van lom 
bardien in ptalien:E om dat veel luden 
pie hyſtorie hier of niet cn Weten fo Voll ie 
ſe hier ſcriuen alfomente bint in veel cro⸗ 
niken inder lombarden hiſtorien: Die pau 
lus haet beſcriuer beſcreuen heuet Want 
pat volck ban grauennen is eenrehande 
groot volck: Ende quamen van noerden 
wten oeuer Vander zee; ende Doe Dit vole 
ghecomẽ Was Wot hare lande ín candina 


Uan Pelagius die paeus. 


vien eñ (grote ſtridẽ Gbonnen haddẽ ſo 
quamẽ ſy ten leſtẽ in pannonien. iner doe 
en dorſtẽ ſi niet boert varẽ eñ bleuẽ in dat 
lant eewelic wonẽde. ete hietẽ eert unt 
racli.eñ daer na lombardien Doe ſi Moen 
DE in germanien Soc bant Die coninc vã 

õbardiẽ in eenẽ put ſeuẽ kinderẽ die Dact 
eẽ quaet Wijf vᷣmoert hadde Die ſi tot een 
te Dracht ghedzage hadde:eñ doele Die co 
ninc gheuondẽ hande eñ hife met eẽre gla 
uien ban Wond omme keerde fo begreep 
een vã delen kinderen des conincs Glauie 
Poe Dat Die conic Lach fo begreep hp daer 
gen metter hant eñ hietẽ ameſſioen eñ ſey 
De Dat hi een groot mä woꝛdẽ ſoude: Eñ 
Dele Woost ſo vꝛoem Dat dic vã lũbardien 
he coninc maectẽ Doe Dic conic doot Was. 
Omtrent Die tijt ons heven LLCL eñ xc. 
DOC Die biſſcop vã arrianẽ een man dopen 
ſoude.alſo eutropiꝰ feit die barba biet (et 
de hi. Fe dope Di inden name des vats bi 
DE foon indẽ heiligẽ geeft Om dat hi daer 
mede tonẽ wilde Dat Die ſone eñ Die heili⸗ 
ghe geeft minre warẽ dan DE vad. ſo ont- 
uoer haeſtelic D3 water. eñ die barba liep 
haeſtelic ter kerckẽ Wert: ¶ Cot dien ſel 
uen tidẽ ſo leefden ſinte mardaet eñ ghil⸗ 
daert Die broeders warẽ. eñ op eenẽ dach 
biſſcoppẽ ghewijet Ware, eñ op enẽ dach 
ſtoruẽ eñ op cené dach vã criſto ontfange 
War: Cloer dele tijt int tact ons beren 
cc. doe in gallien Die ongelouicheit van- 
Den arrianẽ groepde fo Wert die innicheit 
van Die Driewoudichept met lroonte mira 
culë ðtoent als gwilbertus leit. wãt doe 
Dic billcop í die (tat vã nalacẽs mite dede 
ſoe ſach hi drie dꝛopelẽ atte dact die gelijc 
groot warẽ optẽ outaereñũ ft liepẽ te gað 
eñ Woꝛdẽ een altẽ ſconen perle. Ei doe fi 
Dye perle midde in eene gutvecrups gelet 
hadde ſo Diele die and fteene of Die ac Dat 
cruce (konde. Eñ deſe perle dochte dẽ goe 
Den ludẽ claer / mer Die quade duncker cit 
dat hi Dic ſieckẽ ghenelet. eñ Dat hy die ge 








Kot, 

ne Diet cruys aenbedẽ haet deuocie meer 
dert € Bier na hadde Die vã lombardten 
eenẽ coninc Dic albinius hiet Die een ſtarc 
vroem mä Vas Die (rect tegen DE coninc 
vã gebianoss eñ hi verwonnẽ eñ Doden, 
Dier om quã Des vᷣſſagen conincs one te 
ghen albiná met ghewapẽder hant ſtarc 
kelic, Eñ albin? brocht fijn here tegen he 
ent hi doden eñ vinck fijn dochter Die volo 

munda hiet. eñ hi namſe te Vopuc. mer hi 

badde doen makẽ vã deter ioncfrouWden 
baders herlebeckẽ cent nap ch hi hadden 
DEC DOE om leggen met liluer. eñ Daer Mt 
dranc hi. In dien tide ſo vegierde Die min 
ſte iuſtijn dat keyſerijc. eñ hadde cen prin 
Ce tof eenẽ camerlinc Die nerfes hiet die eẽ 
edel vroem mã Was die tegen die gote ge 
uarẽ Was doe ſi ptalien deutrueerde eñ bt 
hadſe verwonnẽ.eñ archnã haer coninc 
hadde bi gedoot. eñ hi hadde ytalien eygẽ 
ghemaect. Eñ om geote weldaden die ht 
ghedaen hadde ſo moeſt bi ghedogen gro 
te byant{cap vã dic vã romẽ. Eñ hier om 
ſo woꝛt hi vallchelic ghewꝛroeget voerdẽ 
Keiler eñ wort of ghedaemeñ des kerters 
wijk ontboet he defe fcäde daer toc Dat (y 
he (oude Doe ſpinnẽ met harz diẽſtinaech 
den eft Dat Cp he Wolle ſoude Doen vieten 
Eñ nerles antwoerde op dele Woerden. 
to aldi allulcken webbe doen fcheré dat 
gh vã Di nict en Culfte mogten doen alfo 
lage alftu leues Eñ nerles boit te napels 
eñ ontboet DE lombardẽ dat ſy laté (oude 
dat avm lant ban pannonien cũ vat (p hẽ 

BVgaderẽ ſoudẽ om ptalien te Winne Soe 
Dit albinius hoerde Coe tiet ht pannonien: 
Eñ int iaer ons herẽ. viif hondt eñ biij. 
So quã hi met Die vã lombardien in pla 
lien. Wát fi hadden cen ghewoente Dat ſi 
langbe baerdé droegen. Eñ daer om opp 
ecn tijt Doe fi te (piers onder hẽ COME ſou 
den. fo beval albinius Dat alle die wiuen 
boer haer ontulechten loudẽ eñ legghen 

omtrẽt haer kinnẽ / oin dat Die ban (piers 


















































¶ Van Pelagius die pacus. 


wanẽ ſoudẽ dat ſi almannẽ warẽ:eñ vã 
delen langhẽ baerdẽ worꝛdẽ ſi vã Dier tijt 
lombavdé ghchietẽ. And ſeggen DOC li op 
die nile tegen die vã wãdalien vechtẽ ſou 
dẽe. eñ ſy ghingẽ tot eenẽ die pꝛopheteerde 
om Dat hi boer haer vwinnige biddẽ ſou 
pe eñ bite benedide Poe ghingẽ Li leggen 
bi fijns Wijf vade nenẽ eẽ veynſter daer 
hy oes morghẽs plach te biddẽ ten oeſten 
apert eñ fi beuolẽ hat alle die wiuen hoet 
haer leggen loudẽ omtrẽt haer kinnẽ: Eñ 
doe defe man Lijn venſter op Dede eit hiſe 
fach fo viep hi:wie fijn dele lange baerdẽ 
En lijn Wijt ſeide he Dat hi he Die Vwin⸗ 
ninge gaue Die hé Dic mã ghegeut hande. 
Doe ſi dus ín ptalien ghecome Waren / ſo 
Wôóné ly vol na al die ſtedẽ eñ DODE al Die 
ludẽ:eñ Co laghen ſi Die iaer Voer papien 
eñ ſi Wonnẽt:Eñ Die conic albiniꝰ hande 
gezwoꝛẽ dat hi alle die kerſtẽ DODE ſoude 
Eñ daer bi doe hi in papien varẽ ſoudeſo 
knielde lijn pactt voer Die poert:eñ hoe ſe 
vc bijt met ſpoꝛẽ ſloech tE mochte nz voert 
gaen boer Dat die coninc ſinẽ cet Bwãdel 
de bidẽ rade vã cené kerſtẽ: Bus quamen 
Dic lombardẽ te melanẽ.eñ Wonne in coꝛ 
tet tijt ytalien ſonð romẽ eñ romanien eit 
die ſtat ís alfoe ghehietẽ om Dat li haer al 
toes an romẽ ghehoudẽ heeft:Eñ DOE Die 
coninc albintus te virone Was eñ hi Daer 
eẽ groot werſcap bereit hadde. {o Dede hi 
pa ſinẽ nap bꝛengẽ Die ht vã Des conics 
herlenbeckẽ hadde Doen make eñ hi drꝛãc 
evt. eñ hi Dede ſinẽ wiue rolamunda 
paer oee Wt drinckẽ eñ hi ſeide: Paincket 
pet dinẽ bad: Eñ doe rolamũda dat ver 
fag hande Wat dat bedude, fo Wert ſi dẽ 
conc foev hatẽde: Eñ Die conic hande eẽ 
teptCmá dic bi cen And coninghinne came 
vievé lachEñ op eẽ tijt DOC DIE conic wech 
Was · i chic die coninghinn⸗ leggẽ opter 
camerferébende.cht ontboet DIe leytlman 
bähare camerierẽ wegen / dat hy op dien 
nacht tot haer quame. Eñ DOE hi daer ge⸗ 


comẽ was.ſo dede die coninghinne ſinen 
wille voer haer cameriere eñ dair Leide ſi 
hẽ:Meetſtu Wie ie bẽ Eñ Doe hi ſeide dat 
fi ſijn amie waer:ſo ſeide ſy he ie en be 15 
mer ic bê roſamũda waerlic du hebſte hu 
Dé alſulckẽ dine gedaẽ dat ghi Cult albine 
Doder of du ſulſte vã hẽ ghedoot Werden 
Wát ic Voll datſtu mi wꝛekes ouer mine 
mã die vã mijns vads herſebeckẽ eẽ nap 
ghemaect heeft eñ mi Daer Wt Dede drinc 
ken En als dat die leytlmã niet en wilde 
doẽ / mer hi gheloefde ent ander te LENDE 
die dat doẽ oude: Ei op eẽ tijt DOE Die CO 
ninc ghecomé Was: foe liet roſamũda Die 
prince te wetẽ dat hy des nachtes quame 
eft ft ná des contes wapẽ eñ dedeſe wech 
eñ ſi vᷣbãt al heimelic cen ſteecſ waert Dat 
duer des conínes hoeft hinc ſo datmẽ niet 
We treckẽ en mochte noch of Doen: eñ Die 
contc (liep op fijn bedde:doe pijnde he dez 
ſe leytſmã in ſijn camer te come: 3Boe Dat 
die conic vᷣnã fo ſprãc ht vã ſinẽ bedde eñ 
begreep Dat ſteeck waert:Eñ doẽ hijt niet 
Wt trecken cõde. ſo Weerde hi he vꝛome 
lijc met ene meſſe mer om Dat Die leytſmã 
alte Wel ghewapẽt Was foe vᷣwan hi DE 
contc eñ dodẽ:eñ hi nà alde [cat LADE pa: 
laſe:eñ vloech met roſamũda te rauennẽ 
Eñ doe roſamũda ſach enẽ altẽ ſconẽ ion 
gelinc die rechter was vãð ſtat. ſo begeer 
de ſi hẽ te hebbẽ tot enẽ mã. eñ li gaf haer 
mã venijn in enẽ nap: eñ doẽ hi Die bitter 
heit act of voelde ſo hiet hi ſinẽ wiue dz 
ang deel drinckẽ: eñ doe ſi des niet doẽ en 
Woude fo toech hi fijn ſwaert eñ dwane 
haer te drickẽ: eñ allo ſtorꝛuẽ Ci daer beide 

Tẽ lefté Wort adalach die conic vã lõ 
bardiẽ gedoopt eñ woꝛt kerſtẽ:mer thẽde 
lina Dic coninginne vã lõbardiẽ die goet 
kerſtẽ eñ ſeer deuotich eñ innich Was DIE 
maecte te modeciẽ altẽ ſconẽ capelle eñ tot 
deſer coniginnẽ fende gregoriꝰ DIe boeckẽ 
vã dialogo eñ li bekeerde haer mã die CEL 
(tc was hertoge vã carminẽlẽ eñ daer na 





ean Books, Co 
reproduced by co 


aan Machumeths bilieringhe. 


Weet hi coninc vã lõbardien. eñ ſi dede hẽ 
bede hebbẽ mittẽkeiler eñ mittẽ bereken 
ent op ſinte geruaes ende pꝛotaes dach Coe 
was die vrede gemaect tuͤſſchẽ die romney 
nẽeñ dẽ lõbarden eñ dairõ oꝛdineerde Die 
paus datmẽ op diẽ dach ſingẽ ſoude indẽ 
dienſt vanð miſſen. Loquẽtur pacẽ. Ent 
fint fans baptiſtẽ daghe fo Was die brede 
algbecöfirmecrt. Mãt thendelina hadde 
fonölínge deuocie in fint ian eñ ſeide dzbi 


ſint ians hulpe dele vꝛede geuaſt was.eñ 


daerõ Dede ſt in ſijnre eerte madocien dye 
capelle ſtichtẽ. Eñ enẽ heiligẽ mã Wert ge 
opẽbaert dz ſint ian patroon eñ beſcermer 


Was vã die ludẽ Poë gregoriꝰ doot was 


ſo volchdehẽ na ſabinus/eñ nac ſabinus 
quam Dye Derde bonifacius / ende nac Die 
derde bonifacius ſoe quam Die vierde boz 
nikacius Eñ õ des bedinge fo gaf focas 
Diekeif er Die bereke gods ponton. int tact 
ons herẽ. vi. Ceñ x. Eñ 6 des derdẽ boní- 
kaciꝰ bede ſo oꝛdineeidehi eerſt dz die kerc 
ke vã romẽ dat hooft ſoude weſen vã allẽ 
kerckẽ. Wãt Die kercke vã cõſfãtino olm 
ſcreet haer die cerſte vã —*—— des 
bontkaciꝰ tiden doe focas doot Was ende 
eraclius regneerde Int iaer õs herẽ.vi.c. 
ENDE x. ſo was machumet cen valſch pro: 
pheet eñ ecn gochelaer By bedroech aga⸗ 
vene ende Die yſmahelitẽ: dat Waren ſara⸗ 
cenen indeter manierẽ alſomẽ leeft in ſijn 
hiſtorie ende in cen cronike. 
— Clan achumeths vilieringhe. 
PE, ef EU clerch Die ſcer vᷣmaert 
re Was (nthof vã romẽ. doe 
Dn Saarde bv n5 gecriahéinochte Die 


NT teit, Ok & wet 
AAC EEC ZU da 4% 
—5* entre Ke Apt re 
in — * 

* — hd LI 
* NEE "ai 
va biest \ 

D ° 


14 
* 






een onuertallijc volc.cũ doẽ hi machumect 
vãt lo ſeide hihẽ dat hihẽ weiheer maken 
loude bou DE volcke eñ ht voede eẽ duue 
opeñ hiſtackcoren eit and dincin machu⸗ 


pyright © 2011 ProQuest LLC 
urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


zee ef mit lynẽ vrfieeinge fotocch htaëhe” 









ENEN 






—X 





X 





SSS 










— 


SS 


metsozë ef (ette die uwe op (ijn (couderê 
eũ dz leerde hi Die duue Co Nel Co wãneet 
ymachuincth CachCocbloech Cp te hãt op 
ijn ſcouderẽeñ ſtacharebeckiuf ijn oren 
Dele voerleyde clercBgaderde D3 vote eff 
ſeide D3 hidiẽ bouẽ dz vole lettẽ loube DVE 
die heilige geeſt tonẽ ſoude ín eẽgheluc vã 
eenre duuẽ cit te hätliet hi die důue alhep 
melijc varẽ ende ſi vloech op machumets 
ſcouderẽ die ond die anð ötci fp tac ho 
ren beck ín lijn oren. Doe D3tvole lach loe 
waẽdẽ ſy dz die heilige geeſt had geweeſt 
Die ophẽ quã eñ die ín fijn oꝛẽ gods Woet 
DE ſeyde. eñ aldꝰ bedroech def gochelact 
Die ſaracenẽ eñ ſy hilden an hẽ eñ Cp Worte 
nẽ dat rick vã perfen eñ van oeltẽrike tot 
alexãdrien. Pit leitmẽ ghemeenlick maer 
Dat hier na volcht is bette ghelouẽ. want 
machumet verſierde nu we ewẽ eñ leyde 
datle hẽ geleert hadde die heiligẽ geeft Die 
op hẽ quã tnghelitseeêre duuẽ alſoet vole 
lach. eñ ín fijn ewe ſette hp ſom dingẽ we 
beide teſtamentẽ wãt õ dat hiin ſijn nnie 
heyt comãſcapdede eñ hitotegipten eñ in 
paleltinẽ mit camelẽ voir mit kerſtenẽ ens 
Gi. 














Wan Machumeths vilieringhe. 


mit iodenſo hadde hidicke gelellcap ende 
leerde aen hé beidẽ dat nyeuwe eñ dat ou 
de teſtamẽt.eñ daerõ beſnijtmẽ De ſarace 
nẽ nað (eve ð iodẽ:eñ ſyen etẽ geen verkẽ 
vleiſch.cñũ doẽ machumet bier of Wilde ve 
dẽ tonẽ: Co ſeide hi nao diluuien dz verckẽ 
geſcapẽ was vãdẽcameels meſſe:eñ dat: 
m̃ẽ daerõ dz verckẽ ſcuwẽ ſoude vooꝛ on: 
ſuuer.eñ hi Was eens mittẽ kerſtenẽ ende 
ſeide dzeen god almachtich was vã allen 
creature. iele valſche pꝛophete ſeyde oec 
Corn Wwaerhedẽmit lijn logenẽ. Wát hi lets 
de dat moyſes eẽ groot propbeet Was mer 
dz PS was Die meeſte eñ Die hoochſte vã⸗ 
Dé pꝛophetẽ dz himit gods cracht gebozen 
Was vanð maecht maria ſonð mãnẽ ſaet 
Dec feit hi in ſynẽ boeckẽ dz xps nocheen 
kint was dz hi voghelkijns eñ beeſtkens 
ſciep vãdenſlijm eñ dreck o aerdẽ / mer hp 
deder ventjn toe: wãt hy leide dz xps niet 
waerlick gepaſſijten was noch dz hyniet 
Wacrlic en vᷣꝛees vanð doot.mer dz dit eẽ 
anð mẽſche dede dyehẽ ghelijc was. Een 
edel vꝛou Was die tagidam biet. Dic vꝛou 
We Was vã eenẽ landedatcozofenea hiet 
Eñ doen ſi ſach dzalle Die iodẽ eñ Die lara 
cenen hẽna machumeth hildẽ Co Waende 
ſy dzin hẽ v̈borgẽ Was eenrehãde godhz 
en orn Dat ſi wedue was ſo nã ſy hem tot 
eenẽmã eñ aldꝰ Wozt machumet heer vã 
al dẽ landẽ eñ hybedroech die vꝛouwe eñ 
al die iodẽ eñ Die ſaracenẽ mit ſynẽ logenẽ 
pat ſyal ſeidẽ dat hymeſſias as Dic inð 
ewẽ beloeft was. Hierna quã machumet 
aen tgrote euel eñ hi vielre dicwijlof. doẽ 
pat tãgida ſach ſo Wert ſi ſeer dzouich om 
pat ſyte hilijc hadde ghenomẽ enẽ ontuue 
cẽ má die mittẽ grotẽ euel beſmet was eñ 
om dat hi haer ghenoech doẽ wilde foe bez 
ſmeecte hile mit duſdanighe woerdẽende 
ſeyde. Gabriel die engel Die ſpreect mt dic 
Wintoe / eñ om dzic wiet hᷣdragẽ cn mach 
die claerheit fijns aenlichts ſo valle ic dan 
in oninacht. ende vat wijl eñ die and luy⸗ 


den gheloefden dit. nochtãs leeſtmẽ anðs 
Waer. Dat enẽ monic Was die machumet 
leerde Die ſergius hiet. Eñ om dat hi in de 
ſer onghelouicheit eñ dwalinghe neſtoris 
gheuallẽ was doe himonic was ghewoꝛ 
den ſo Boreef hihẽ wteñ hp quã ende hilt 
hẽ aen machumeth.nochtãs leeſtmẽ anðs 
waer dat in dat lant vã anthiochien was 
cen archidiaeck dieghebreck hadde es Coe 
mẽ ſeit ſo Watt eẽ iacopijn Die Die beſnide⸗ 
niſſe pꝛeecte eñ ſy ſeggẽ dz criſtus niet god 
en was mer een gerechtich mẽſche die ont 
faen was vãder maecht maria ouermits 
dẽ heilighẽ geeſt eñ dit ghelouẽ noch die ſa 
racenen.Eñ dele voerſeide ſergius leerde 
machumet datnyeuwe eñ Dat oude teſta 
mẽt.Wãt doe machumeths bad eñ moeð 
doot Waren fo bleef hionð ſynen oem Die 
wile Dat bt een tonckint was eñ lange tíjt 
fo diende himit alle fijn luydẽ dẽ afgoden 
vã arabien.Allſo ſeit bp in Lijn boec 93 god 
tot hẽ ſeide. u Waerts Weele eit ick ontz 
kinck dy. Bu Waerts lange in die dwalin 
ghe vãdẽ afgodeneñ daer of brocht ick di 
Du waerts arm ende ic hebbe dyrijt ghe⸗ 
maect Wwãt al dz volck van arabien oeften 
de veneren mit machumeth vooꝛ haer af⸗ 
goddinne. Eñ daerõ vſt dat die ſaracenen 
noch DE vꝛidach ĩ groter Waerdicheit heb⸗ 
bẽ alſo die ioden den ſaterdach Eñ die kee 
ſtẽ dẽ ſonnẽ dach vierẽ. Machumet act 
fo ſtout om tagida ſijns \ijfs grote goet 
dat hi dat tijck vã arabien Winnen Wilde 
Maer om dat hiſach dzhi dat metcrachte 
niet en loude moghẽ toebrenghen ſonder⸗ 
linghe õ dat hẽ ſitjn maghen die merte Wa 
ven dã hy verlmaden loe veynlde hi he (el 
wen pꝛophete.ende die hi bicrachte nieten 

mochte onder brenghen dat hile doch met 
gheueyſder heylicheyt aen hẽ teecken ſou⸗ 
de. Ende hi hilt hem aendẽ boerfetden (et 

gius raet die cen herdecloee man Was eñ 

bp vraechde alle dinck vã hem eñ hi ſeidet 

ben volcke eñ hi hieten gabriel. Eñ aldus 











Uan Machumeths viſieringhe. 


xlviii. 


ſo Wortmachumet here bouenal dat lant 
biſijnre gheueynſtheit:eñ al Dat bolck be- 
tocfde hẽ willensof om anrt vãde ʒwaer 
de.Eñ dat ghewarichſte eñ beft te ghelo⸗ 
uẽis dã dat anð vãder duuen eñ õ dat die 
voorleide lergius monit Was Co Witde hy 
dat die heiden monicxabijtẽ droeghẽ dz is 
Diceen cuculle lonð caproen eñ dat ſy Dic: 
Wijl knielen ſoudẽ als monickẽ plegẽ Bit 


Dat ſy tamelick biddẽ ſoudẽ.eñ om dz dye 


{ode biddẽ weſtwert ende die kerſtẽ oefte 


Weet Lo Wilde hidat Die ſaracenẽ tẽ luydẽ 


Wert badẽ ende dit doẽ aldie heydennoch 
Eñ machumet gaf veelewen wt die hem 


lergiꝰ maecte / eñ beelná bier Wot moyſes 


boeckẽ. Wát Die ſarracenẽ walſchẽhẽ dic⸗ 
ke ſonolinghe als ſy biddẽ (ue ſy dwaen 


haer ſramelheit hãden armẽ aenuͤcht ende | 


nôteftalledieleden vã harẽ lichaë our D3 
Cp ſuuerlikẽ mogẽ biddẽ En als ſybiddẽ 
fo belien lieenẽ god die nyemãt fijns ghe⸗ 
lijcen heeft eñ ſy aenbedẽ machumet fynẽ 
pꝛopheten:eñ een geheel maent foe vatten 
ſi binnẽ den iare ende als ſy vaſtẽ ſoetẽ ſy 


des nachts / maer des daechs ſo batten tp_ 


Ja vãder dze vãden dage dz li dat 3\batt 


vãden wittẽſcheidẽ mogẽtot dat dic ſon 


ne onder gaet eñ Dan en dark nyemãt van 
hẽ luyden eten noch drinckẽ noch bi ſinen 
wiue ligghen. Mer vã dat Die Conncond 
gaet thent dat li Wed rijſt Co moghẽ ſyetẽ 
Ende drincken ende mit harẽ Wiuente doẽ 
hebben.mer dye lieckẽ en Lijn hier toe niet 
verbonden. Hem is ghebodẽ dzſy eẽs Des 
{actsom geeltelicheft Wille ten gods huy⸗ 
fcgaenmoeten dat in metha ísende Daer 


aenbedẽ ſy. Bathuys moetẽ fi omme gaẽ 


mit ongbenapden ciederẽ eñ fi werpẽ (ice 
nen door haet beenren om den duucl te fte 
nẽ eñ ly legghen dat adam dit huys ſtich⸗ 
te eñ dat Dit huys was die frat ban bedin 
ghe alle ſyne kinderẽ ende abrahã ende pC 
mael. Ende ly legghen dat machumet dit 
bups ale lijn luden ghegheuen beeft. St 


en alvehande vleyſch Weteten fons 
dens blepfchendecoren. Dibebben te 
gader viere of tWe wiuen ende ſy moghẽ 
elck Wijf dꝛie weruẽ latẽ eñ Wederneme, 
mer bouen bieren moghenliniet hebben. 
tee ſy moghen hebbẽ allo veel wiuen alg 
li willẽ dieſy gecocht ende gheuangẽ heb⸗ 
ben eñ moghenle vercopenais ſy willẽ té 
Ware als ſy kint dꝛdeghen Symogẽ Wi⸗ 
uen hebben vã haer maechſcap om dz dat 
kint van cenen bloede Cal Worden ghebo⸗ 
teneñ om dat Die vrientſcapte batter tuſ⸗ 
ſchen hem Weten foude. Sywedernemeẽ 
haer belittinghe aiſt die eptchermach gh: 
bꝛouen. Die miteens mans Wijf begrepẽ 
Wert / men ſteentẽ mit haer / eñ diemit en? 


anderen wiue gheuondẽ Wert. men fact 


hem tachtich ſlaghẽ mer machumet ſeyde 
Dat bern onfeherebt gabꝛiei ſynẽ engelge⸗ 
oerloeft hadde dat hibi andet mans Wiuẽ 
ligghen mochteom dat hi die heilighe mã⸗ 
Hen en pꝛopheten winnẽ ſoude. Een van 
ſynen knapẽ die hi hadde een ſchoon Wijk 
eñ hi verbdot haer dat fi mit ſynen here nz 
en ſprake. Ende openen dach vãt hiſe met 
hem ſprekende eñ hi verdreelle te hant vã 
hem.ende machumethnamſcende reken: 
Demit ſynen anderẽ wiuẽ Ende om dzhy 
ontlach dat gheruchte vãden bolcke / dat 
hier om Was Co berfierde by dat hemeenẽ 
brief vandẽhemel ghebzocht Was daer in 
belcteuẽ Was. nbactt dz vemãt fijn ijk 
liete dat [penéanderEnememochteef Dit 
boude die ſaracenẽ noch. Bé diefſſaetmẽ 
eener ende andWoerf/ derdewert laet 
men hẽlijn hant oë/ vierdewerk linẽ boet 
Svleggẽ dz god die dit eñ duſdanige * 
boden houde hẽ dzparadijs rekel C 
Dit is eẽ vꝛijthof vã Weelde vat vᷣwaſt 
Wozt mit Water datter ouerloopt eñ Daer 
Cullen ſie weliken ſtoolen hebbẽ. Eñ daer 
en Cullen Cp níet wordẽ gepinicht mit cou 
den noch mit bitten eñ daer Cullen ſi leven 
met aleehande (pile. Wätdat ſt —* dat 
ij. 

















Wart Machumeths vilieringhe. 


ſullen ſi te hãt booꝛ hẽ vindẽeñ Ci lullẽ ge 
cleet weſen met ſydenclederẽ vã alrehan⸗ 
De verweet ſi ſullen alte ſcone maechden 
daer hebbẽ Di ſullẽ daer ligge ĩ alre Weel 
dẽ die die engelẽhebbẽ SDi ſullẽ gaen met 
goudẽ eñ mit ſiluerẽ nappẽ ſcenckẽde / eñ 
indẽguldẽnappẽ ſal Weſen melt / eñ indẽ 
ſiluerẽ nappẽ wijn eñ ſi ſullẽ logge dꝛinct 
eñ cet in bliſcappẽ. Machumet ſeide dz ſi 
indẽ paradijs drie bloede hebbẽ ſullen als 
vãmelck vã honichende vã Wwine Die alte 
goet Welen ſullẽ vâgeerupde eñ Dat ſi die 
ſchone engelẽ daer ien ſoudẽ Eñ diet niet 
en ghelouẽ gode eñ machumet dat ſi e we 
like ſullẽ werdenghepijnt inð bellen. Ht 
ſeggẽ dat ſoe wie ſijn ſonde dã vergheten 


beeftop dat hy ín ſijnre doot gode eñ ma⸗ 


chumethgeloekt. Hi ſalten domſdaghe be 
houdẽ bliuen met machumeths bedinghe 
Pie ſaracenẽ ſegghẽ vat deſe valſche pꝛo⸗ 
phete bouẽ alle menſchẽ hadde den gheeſt 
va pꝛophecien belokẽ in döckerhedẽ. Sy 
ſeggẽ dat hp tien enghelen hadde Dic heur 
wachtẽ eñ bewaerdẽ. eñ ſegghẽ oeck ecv 
god hemelen aerde ſciep dz machumeths 
name boor gode ſtõt.eñ en hande machu 
meth niet gheweeſt fo ſegghẽ ſydz hemel 
noch aerdenoch paradijs nict ge Weet en 
hadde. Si lieghẽ oeck vã hem dat Die ma 
netot hẽ ginc eñ bt namſe ín lijn ſchooteũñ 
deeldele in tween deelẽ eñ vᷣgaoͤle weder 
Syleggẽoec dat hẽ venijn ghegeuẽ Was 
ín ſcapẽ vleys eñ dʒ lam keyde hemm. waer 
dijns datſtu mi nieten etes want in int ís 
venijn.nochtans ſtarfhinae teel iarẽ mit 
tvenijn datmen hem gaf. ¶ @ acrnv 
lactons Wed keren totter hiftozien vãder 
lomberdẽ. Sie lombaerdẽ Waré fect pijn: 
lijctegé vat keilerrijt hã romẽ / mer Cp a 
rẽ beeften geworden Hierna ſtart puppi⸗ 
nus die mecſte pꝛince vã des conincx huys 


vã vrãcrijcke eñ nae hé bolchde karel Gijn 


foon die cutides wasgehietẽ ende hi Dede 


gele verwinninghe eñ biet twe Lonen Dee 


ln 


pꝛincen Woar band coninclicker falen vat 


Was kaerle magnꝰeñ puppinꝰ.mer kaer 
lemagn?lict Die houerdie der wereltende 
Wort monic tecaſſumens /mer puppinus 
regierde vꝛomelijc Die coninclike ſale.mer 
em dat childeric diecroninc was onnntter 
eñ te ſachtmoedich ſoginc puppinꝰ m3 ſa 
charien dẽ pacuste radeof hiſculdich wa 
te conincte Weſen die he alleen liet genoe⸗ 
ghẽ mittẽ name desconict. Die pausant 
woerde hẽ dat die Ware ſculdich coninc te 
hietẽ Die dz gemeen dine Wel vegierde Eis 
mit deler ätWoert woꝛdẽ die krãſoyſen vᷣ 
ſtout eñ beſſotẽchilderijc in een cloeſter eis 
maectẽ puppinꝰ contc. Mer doe aſculfus 
Die conic vã lõbardien Die kercke vã romẽ 
vã haren goeden eñ heerſcappie hadde be 
roeft ſo voir ſtephanꝰ Die paeus die na (a: 


charien Was tot puppinꝰdẽ conic vã vꝛãc 


rike om hulpe te eyſchẽ tegẽ dẽ coninc van 
lõbardien.eñ puppinꝰ vᷣgaderde eẽgroot 
hereñ quã ín ytalien eñ om leydẽ aſcullũ 
dẽconic.Eñ aſculfus gathẽ.xl.ghiteſe dʒ 
hy der kerckẽ vã rome Wed gheuen ſoude 
al tlãt dat hihaer genomẽ hadde eñ al Dat 
goet cũñ dz hyſe oec nẽmermeer quellen ern 
ſoude.Maer doc puppinꝰ wech Was doe 
en dede aſculfus niet dat hi beloeft hadde 
Ende nac luttel tijts doc hi te vaucte Wert 
voir / loe ſtarkf hp haeſtelike.eñ deſiderius 
bolchde na he. Wot dien ſeluẽtiden ſoe te⸗ 
gierde ptalien dideric Dye coninc vã goters 
bp tkeilers gebode. eñ õ dat hi arriaẽ waſ 
doe boeciꝰ die philoʒophe raet Was patri⸗ 
cius die tghemene dinck ſeer vᷣhiek eñ DYE 
macht des ſenatoets vã romẽteghen dide 
rick belcermdẽ. Daer õ lendẽ dele dideric 
boectũ te papien ineëcylant eñ daer maet 
te hi dz boec vãdentrooſt:eñ ten leſtẽ dodẽ 
clpels ſijn Wijk. Men ſeitoec dz hi maecte 
eẽ ymmẽ vãden apolſlolẽ pieter ende pau⸗ 
wels dic aldꝰ begint. felt mundicardi⸗ 
nisgc. Mer dideric (ark haeſtelick eñ het 
ſach cen heylich heremijt dz iohannes DIE 











Uan die eerlaem prieſter Beda. 


paeus eñ chimacus die higedoothad / dat 
ſyxhẽnaect eñ beruoet worpẽ in eẽ ſyende 


pot. Ald leit gregortꝰ ndialogo. In ons 
heerẽ hemeluãertis dach doe hi ſijnre doot 


naecte doc dede hihẽ dꝛagẽ voor dẽ outaer 
eñ ſeide deuotelijck al wi die antiſten. D 
ter glorie virtutũ. Eñ doe hiſe geleit had⸗ 
De Doe ſtarf ht ín vꝛedẽ. eñ een ſo ſoetẽ roec 
quã ophẽ allen dʒſi waẽdẽ te weſen indẽ 
patadiſe Int iaer õs herẽ vi.c.eñ lxxxvij. 
alſmẽ in eẽ cronike leeſt dz Dagobert? dye 
goedeconie vã vrãcrijc die lãge 9007 pup⸗ 
pinus regneerde.linte dyonijs hadde hyiĩ 
groter innichz / wantals hi lotharijs fijns 
vaðs grãſcap ontſach fo vloech bi tot Cin: 
te dyonijs kercke. Eñ doe dere heilighe co⸗ 
ninc doot was fo Wwertet enẽ heiligẽ man 
Vtoent indẽ vilioene ds fijn stele te derbeei 
gheuoert was eñ veelheiligẽ worpẽ hem 
voer dzhihaer kerckẽ beroeft hadde. ende 
Doe hẽ die duuelen tẽtormentẽ treckẽ Wil 
DE ſo quã ſinte dyonijs eñ mit Cijnte bede 
Woꝛt bi vloſteñ ontginck ð pinen.tmach⸗ 
(chien lijn liele quã Wed té lichaëse doe 
Dede bt penitzcie. Pie coninc clodoueꝰ ont 
decte ſinte dyonijs niet tamelijc ghenoech 
eñ brac een been vã ſynẽ armẽ eñ namt vã 
giericheden eñ hi Weet te hãt bwoet. 
€ Wan dic cerſaem pꝛieſler Beda. 
) ® ADE A lactons herẽ. vi. C.eñ 
ed lIxxxvij. lo was beda ín en 
gelanteñ alnoemtmẽt he3 
n die rekeninge ð heilighẽ 


286 EN: 










1 













Drs iet nochtäsenbietmen gheen 
—lant / mer hihiet een ecrfaë 
prieſter. cñ dat is 5 twe lake / wãtom dat 


hi vã groter outheit blint ghewordẽ was 
oc hadde hy eenleyder doer fee eñ door 
borghe. eñ ouer al fo pꝛcectehy dat Woett 
gods. Dpeen tijt doe (iginabédoerecnen 
Dale die bol tleenẽ tach fo ferme he tijnterd 
ban (pot dat daer was eẽ groot volck Her- 
gadert. dat ſy ſijn pacdicacte ar heimelijck 
ontbeide. Boe begöfte ht ftertselick te pꝛee 





En 


HMMM; 


ype 










JA 


ken eñ doe ht int cpnde gefeithandeee 
lijc londer Eynde Loe riepẽ die ſteenẽ hi mi⸗ 








raculen alluyde Amen eerlaem vað.cñ G 


dattẽ Die ſteenẽeerſaem bp miraculẽ hietẽ 
daerõ hietmẽ eerſaem. DEais ſommighe 
and ſeggẽ die engel antwoerdehẽ eerlam 
vað / du hebſt welgheleit. ie anð ſaeck 


is.wãt eenclerc die in hem deuocie hadde 


wilde een vaers makẽ dat hy Wilde doen 
grauerẽ bouẽ ſynẽgraue. eñ dat begonſte 
Adus in latijn. Bacfuntinfoffa. Datis 
hier ſijn in deſen graue / om dat hijt vaers 
aldus eyndẽ Wilde Bede Canctt ola. Pat 
ts des heyligẽ bede beenven. Mer 5 dattet 
vaers lo niet eynden en mochte eñ hijt dic: 
wijl ouer leide ef hiſach dattet geen goet 
eynde welen en mochte. Doe hyop eenen 
nacht hiet op veel gepeynſt hadde ende hp 
des inorghẽs te graucquá fo vant hi daer 
aldꝰ vãdenengeigraucert. Hac ſuntiĩ foſ⸗ 
ſa bede venerabilis oſſa. Wat is / Bier lijn 
in delen graue des eerlaem bede beenten. 
Sijn lichaem eertmen te ianuen Int iaer 
ons hete, vij.c. doemẽ radbodus DE conĩc 
dopen loude eñ hp Den enẽ voet in twater 
iij. 








































































































¶ Van vie eerlaem prieſter Geda. 


hadde eñ dẽ anderẽbuytẽ ſoe vꝛaechde hy 
Wed linẽ bꝛoeð oftermecr inder hellẽ wa 
rẽdã indẽparadiſe.Eñ doẽ hi hooꝛde dat⸗ 
ter meer inder helle Yare (oe toech hy (ijn 
boet Weteft hi leide Bet is heiliger dẽ meeſ 
ten hoep te volgẽ dã DE minſtẽ hoop. ett al 
dus Wert hi bedrogẽ (o dat hẽ die duuelen 
geloefdenD3 ſy hẽ des anderẽ daechs veel 
goet gheuẽ ſoudẽ:maer optẽ vierden dach 
ſo ſtarf hi band ga doot. Mẽ ſeyt dz ín cã⸗ 
panien vã ytalien coꝛẽ eñ gerſte viel ende 
fruyt vãdẽhemel. Int iaer õs heerẽ leuen 
hondt eñ viertich doe linte benedictꝰ lich⸗ 
aem vãdẽberge caſſume té cloeſter vã flo 
riacens eñ ſcolaſtica ſijnre ſuſteren lichaẽ 
tecoꝛomã Wwarẽgeuoert.Soẽ karole mag 
nꝰ die monic Was vã caſſumẽs wilde Lins 
te benedictus lichaem te burch vã caſſuno 
voerẽ mer ht en mochte. õ die miraculẽ die 
god dede eñõ Dat Die frãſoiſen fo fterclick 
Weöttonde, Ant iaer õs here. bij. C.ende 
viertich ſo was een grote aertbeuinge eñ 
veelſtedẽ bielvente mede eñ veel ſtedẽ bie 
den op die berghẽin eẽcãpanie ſonð bꝛekẽ 
eñ ſonð dic ludẽ te doden Co ginghẽ ſi ſtaẽ 
ſes milen ban hater ſtede. Doe Wett ſinte 
Petronella ſinte peters docht ouergeuoert 
eñ opten marmerſteen vã harẽ grauẽ vãt 
men beſcreuẽ mit linte pieters hãt. Dijn 
guldẽ dochter petronelia Tot dien tidẽ vᷣ⸗ 
nielden die vãtiren armenien. eñ wãneer 
Doe in harẽ lande Die ſterfte was bidẽ ket 
ſtenẽrade ſo ſchorẽ Cp haer hooft in gheli⸗ 
kenille vã crucen. nde 5 vat in delen tey 
kẽ Die (evête op hilt Co bleucn Cy defe fede 
houdẽde vãlcheren. Pa veel BWinninge 
fo (tav nie leſte puppinꝰeñ die grote karel 
regneerde na hẽ. Eñ in ſynẽ tydẽ ſoe was 
Adiaen eñ hiſende tottẽ grotẽ karel bode 
ende hieylchte hulpe vã he tegẽ delideriũ 
Dé conicbälóbardien die Die kerke beel v⸗ 
Driets dede alsfijn vaú hande ghedaẽ. eñ 
karel ede ſunbede eñ hi Hgaddeel groot 
her eñ hy vote ouertgeberchte ín ytaliẽ eñ 


€ 


hiomleide machtelic papten Die coninclijt 
ke ſtede eñ daer vinck hy delideriũ eñ Lijns 
wijkende lijn princẽ eñ ſendeſe in ellendẽ 
in gallien eñ higak oð kercke weder al haer 
recht dz haer Die löoberdẽ ghenomẽ hadden 
Poe Ware in karels heer twee vrꝛome vide 
ders / amicꝰ eñ amiliꝰ daermẽ Beel Won⸗ 
ders of leeft eñ ſi bleuẽ doot te martacien 
daer kaerle die lobaerden vᷣWan. Ei bier 
ſo eynde ð lõberden rijcke voert aẽ ſo had 
den fp dẽ conic die hẽ Die keiſer ſende. Pol 
kaelre te romẽ Wert voir fo Bgaderde dye 
paus enẽ ſent vã honðt eñ tachtich biſcop 
pen. In welckẽ ſendẽ dye paeus karolus 
gak recht te kielen dẽ paeus eñ oecte oꝛdi⸗ 
neten dẽpaeus ſtoel.eñ higaf Wt dat dye 
aertſch biſſcopeñ Die biſſcoppẽ in alle pꝛo⸗ 
uinciẽ vã hẽ haer regule õtfaen (oude cete 
menle cõlacreerde Eñ karolus ſonẽ Woꝛ⸗ 
dẽ te romẽ ín coningẽ ghewijt Puppinus 
bouẽ ytalien Lodewijt bout aquiteynen 
Alcuynus karels meeſter leefde doen pup 
pin? parcs foon woꝛt vᷣwõnẽ dat hi tegẽ 
ſynẽ bad gheʒwoꝛẽ hadde eñ doen moeſt 
hi monick werdẽ Int iaer ós herẽ vij C. 
eñ leer. in henricꝰ eñ patricꝰ eñ lijns ſoẽs 
cõſtantijns tidẽ ſo groetfeẽ mã in dye lãage 
muer vã tralſce eñ bi vãt een ſteenẽ ſcrine. 
eñ doe bile gheſuuert hadde eñ op geheuẽ 
fo vãt hi daer in eẽ mäliggêde eñ enẽ brief 
Daer dit ĩ geſcreuẽ was.Criſtꝰ ſal woꝛdẽ 
gebozë vand maccht maria eñ ie geloue in 
hé onð cõſtãtino eñ hyreno ſuldimy Web 
ſyẽ. Doe adꝛianus doot was ſoe Woost leo 
paus die in allẽ dingẽ eẽ cerlaem mä Was 
ef adgian? vꝛiendẽ mochtẽt qualijc vᷣdꝛa⸗ 
gẽ dz hi aldus vᷣheuẽ Was doc hi Die meet 
re letanie Dede Co vᷣſtoꝛmdẽ ſijt volc teghẽ 
beeft ſi ſtakẽ he lijn ogẽ ot eñ ſnedẽ hem 
lijn tõge Wt mer god gaf hé Wed bimira 
culé lijn tõge eñ ſijn ogẽ / eñ doe hy tot ka⸗ 
relegecomẽ was ſo fette hp he ín (me ſetel 
ende DODE DIE mildadige Intiaer Os here 
bij 4 .ende lxxx. Coe lieten die vã romẽ by 














Wan Die eerlaem prieſter Beda. l. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


des paeus rade cõſtãtine Den keiſer cf vic 
pé alle mseencöfent op kactledes keiſers 


Peijs eñ Dede keiſer makke bi deseerwaet⸗ 
DIGhE pausleonts hãden eñſy hieté augu 
ſto / na grotẽ cõſtãtinẽ fo was des keiſers 
ſtatcõſfãtinopole õ datcõſtantijn dẽ oct 
Hà romẽ wilde (inte pieters vicariẽlaten. 
Eñ hioꝛdineerde ſinẽ ſtoel fn Die voerſey⸗ 
De ſtat / mer vã waerdichedẽ fijn ſi gehetẽ 
des keplers vã romẽtot dier tijt dattet ket 
ſerrijcke quã opdie coninginne vã vrãcri⸗ 
ze. Merdaer na Wozde Die gehietẽ die het 
fers vã griecken of vã cõſtãtinopolen.cñ 
dele keiler wã romẽ:wãt vit Was herde 
Wõderlick vã dus grotẽkeiſer Want alto 
langeals bi leekde foe en Wilde bt geen vã 
fijn dochterẽte hilicke ghcuẽ. Wwãthiſleide 
dat hi haer geleſſcap niet deruẽ en mochte 
Eñ âlsalchintustijn meeſter vã hẽ ſcrijkt 
al was bp ín anderẽ dingẽ ſalich nochtãs 
gedoechde hi hier ín die quaetheit vã Med 
(po digerauôturensEn biet in Wart clact 
genocch watti biet medemeẽde / nochtãs 
veynlſde hẽ Dic ketter hier of als oft gheen 
Wanfnghe of geweeſt enn hadde.al Watt 
DAME Dact beel of ſeide: Wät Co Waer hy 
voir Dede bile mede varen In deſen grotẽ 
karelstiden ſo Was ſinte Ambzoſius miſ⸗ 
laelgelatë achter. eñ linte gregoriꝰ Dient 
Wort alte hoechlijck ghemenichuoudicht 
wat hihalp daer alte keer toe aãtais (in 
augulkin? ſeit in linẽ boecke der biechtẽ 
a ambzofius veel vuoiginghe doechde 
ni Dic keylerrinne dye ongelouich 
————— eñ ſy haer pijnde hẽ te 
IE ð kerckẽ mittẽ ongelouigẽ 
— — hi pſalmen eñ ymnẽ te 

ingẽ allo die vã oeft plagẽ te doen õ dztet 
volcnieten ſoude wordẽ Bmopyt mit rou⸗ 
We Mer daer na ro quãgregoꝛiꝰ eñ vwã 
delder beel eñ deder of eñ toc: Wát dic bep 
ligc vads en mochtẽ to fehier niet gheſien 
al dat dẽ dienſt toe behoorde. mer ele ordi⸗ 
neerde Dat ſijn ant Dat begin der miſſen 


rig! 


hadde Deichande vᷣſcheidẽheit. Want luie 

ke begonnẽ an cen leſſe allmẽ pacſch auõt 
begint. Eñ celeſtinus die paeus oꝛdineer⸗ 
de datmẽ int begin vander millen pſalmẽ 
ſinghẽ ſoude.Eñ geegori? oꝛdineerde Dat 
men introitus bander millen (inge (oude 

en cen baers vande pſalmẽ woeleer plegẽ 

Die clerckẽ te ſtaen ſingẽ te circule ontrent 

den outaer eñ daer om Loc hietment noch 

tchoer. mee klamina ef thedorusordincer 

den datmẽop twee ſydẽ mit boekẽ ſinghẽ 

ſoude:eñ dat haddẽ tp vã ignacius die DIt 
gheeltelick toont was Eñ theronimꝰ or 
dineerde die epiſtole eñ Die euangeli eñ eẽ 
groot deel vandẽ dienſte des nachts ende 
Des daechs Eñ ambꝛoſius eñ gelaſiusde 
De dat anð daertoe als collecteñ den Canc 
Enna diecpiſtole:eñ vooꝛ Die euãgelie or⸗ 
dineerdẽ ſy die graduate Die tracten allez 
luya.Eñ hilarius oft chimacꝰ als ſommi⸗ 
ghe leggẽ oktheophilus dede daer toe Glo 
ria in excelſis eñ volmaectẽt laudamuste 
En Die ander Notherius ordineerde Die fez 
quenctena dz alleluya. Mer nicolaus dye 
paeus deedſe ter miſſen ſingẽ.hermanus 
COtractustoptorit? maecté/ter om̃ipotẽs. 
lanctiſpũs aſſit / aue maria / eñ dic antiſtẽ 
Alma redẽptoris / eñ ſymon bariona.eñ pe 
tus vã compoſtelline die biſſcop maecten 
Salue regina.eñ ſighebrecht die coninck 


ba bräctije maecte Die ſequẽcie / ſctẽ ſpũs. 














Uan Die eerlaem prielter Beda. 


ban ſynẽ goede. Endena hem volchde int 
tkeylerrijck lodewijck Lijn Coon Die alten 
goedertieren man Was. Int iaer ons herẽ 
viij.C.ende xv.Eñ in ſynen tiden ſo leidẽ 
die biſſcoppen of alle guide gheſmijde / eñ 
duerbaer cledereneñ and coſtelike Waer: 
lijcke o ꝛnamentẽ. Theophilus díe biſſcop 
van orliens Was valſchelick ghewzeoecht 
goorden kerferende bhi deden te andegauẽ 
houdẽ / eũ alſmen (neen cronike leeſt Doe 
opte palmdachpꝛoceſſie leet vooꝛ dʒ huys 
daer Die biſſcop in ghebonden Was ſo ont 
Bede hi een veynſter eñ maccteeen gheſtil⸗ 
le in dat volck / ende hi ſanck voor Den kep 
ler deſe ſcone vaerſen die highemacct had 
de Gloria laus.Ende die keiſer hadde gro 
teghenoechte dair ín Dat hiin hem bander 
vangheniſſe verloſte eñ letten Wed in fijn 
bereke. Michael des keylers legaet vã cô- 


ſtantinopolen bꝛochte lodewijck des key⸗ 


ſers karels foon onder ander ghikten ſinte 
dyonijs boecken vander verarchie gheto⸗ 
ghẽ ten griex ín latijn eñ die ontfinc hy 
mit bliſcappẽ eñ opten ſeluẽ nacht woꝛdẽ 
ín lijn kercke ghenelen. xix. lieckẽ. Doe lo⸗ 
dewijck doot was ſoe Wort lotharijs ſijn 
ſoon keyſer eñ kareleñ lodewijc ſijn bꝛoe 
der wildẽ op hẽ ſtriden eñ indẽ ſtr jt wort 
alſo veel voler verllaghen datmen npe en 
wiſte Datteralfo veel volcx vᷣſſaghẽ was 
en ten laetſtẽ ſo maectẽ ſy vꝛede ſoe Dz ka: 
_gcle regneerde ín vꝛancrike eñ lode wijt in 
germanien eñ lotharis in ytalien.eñ ín cẽ 
peel vã vrancrike Dat na hẽ lotheringa gez 
hietenis.Eñ Daer na ſoliet hilodeWijtſy 
né ſoon dzkeylerrijc / eũ hi wert monic ai⸗ 
ſomẽ in cen ander cronike leeſt. / In deſen 
tiden Was ſergius paeus dye eeñromeyn 
Waseñ eerlt hiet hi verkerlkkẽ / maer men 
_BWandelde ſinen naẽ eñ mẽ hietẽ lergius 
Nã ier tijt Watt gheorDineert dzalle pau 
fen moeten haer name vᷣwandelẽ daerom 
Want onfeheere ÚWandelde haer namen 


Die bi tot apoftolen coes.Eñ Daet õ Want 


ſy haer namẽ vᷣWandelen allo ſijn ſiſcul⸗ 
dich haer te verwandelen in volmaecheyt 
des leuẽs.Eñ om dat diegheen die tot DIE 
dienſte Werd ghecorꝛẽ nzen Cullen hebben 
cenêleeliken naem. Indes lode\bijcr daz 
ghẽ Int iaer ons heven viij.C.eñ loí.alfo 
men leeſt in eencronike / ſo quelde Dye Due 
uel in dẽ kerſpel vã maguntine die luyden 
ſo ſeer ſſaende m3 hameren op Die wandẽ 
vãden huylen eñ ſtekende eñ openbaerlic 
ſprekẽde ende onruſt makẽde Loe D3 Ware 
bat bp ín quam dattet huys bande. EL 
Doc hiet omme die papen letanpen Deden: 
fo Warp Die Duuel (leenen eñ maecte beel 
luden bloedende. Eñ ten leften Co hilt hi eẽ 
luttel op cnde hiſeide doemẽ dz wiwater 
Warp was hi berborghen ond des papen 
capals ond (ijs vꝛiens eñ hy wꝛoechdẽ D3 
bt oncuyſheit hadgedaen mitter pꝛocura⸗ 
toers dochter Cot dien tidẽ Co Wert die co 
ninck ban bulgatêten abeloue bekeert mz 
ſynẽ volcke eñ ht wert alfoe volmaect dat 
hiſynẽ ouſtẽ ſoon dat rijc op gat / eñ Weet 
ſelue monic Eñ doen ſijn ſoon iõgheliceñ 
kintſchelijck hẽ weoö gheuẽ Wilde ter bep 
denre Wet/Doen ſo nam hi weð ſijn conic 
rijc aen hem ſeluẽ:eñ doen iaechde hi ſinẽ 
ſoon eñ hi vinck hem. Ende doe hi hẽ ghe⸗ 
uangẽ hadde doen ſtac hi hẽ beide Lijn ogẽ 
Wwt.eñ leiden doe gheuãghẽ in enẽ kerker. 
Eñ doe hi Dit ghedaen hadde doe ghinc hk 
ende fette ſynẽ ioncſten (one ín ſynen rijke 
ende doen Wort hi voed monte. Men leeft 
Dat ín ptalien in een (coon (tat die biet bit⸗ 
vien Dattet daer Drie daghẽ ende drie nach 
ten bloet regende. Eñ tot Dien ſcluen tidẽ 
ſoe quamen daer onuertallike veellocuſtẽ 
in gallien / diemẽ hiet in onſer talen Cpríne 
hanen:eñ Die ſpꝛinchanen Waren ſes voe⸗ 
ten lanck eñ lyhadden (cs vloghelen. Eũ 
oeck ſohadden ſytwe tanden / welcke tã⸗ 
den herder Waren dan ſteenen. eñ vloghẽ 
ofter ghe Weet hande cen grote (care van 
volckc. Eñ Dat duerde die (pacte lanck vã 











Wan die eerſaem prieſter Beda. 


eender dachuaert:ende fo ſpꝛeyden ſi hem 
Welbzꝛeet vier ofte ſes milen eñ ſy Woetté 
aille gader groyende dinghen in allenctuy 
den ende tn Dic bomen eñ [p boeren totter 
zee Vanden lande vã britanniẽ. Eñ télact- 
ſten worden Dic voorleide ſprinchanẽ ber 
droncken mitten wayendẽ Winden ín die 
zee.mer Daer na Warple die zee op dz ouer 
eñ vã haren ſtanc foe beſmette al die lucht 
eñ hiet of quam alten leer grotẽ ſtarfte eñ 
alten grote zwaren hongher eñ alſo groot 
dat byna dat derde Deel vãdẽ volcke ſtarf 
Int iaer ons heren. ix. C. endeacht eñ der 
tich / lo regneerde die eerſte otto. Ende Doe 
deſeman otto te paeſſchen Lijn Princen of 
bilt cer ligeleten Maren fonäcens groots 
pꝛincen kint als kinderen pleghen Die ſpi⸗ 
ſe bander tafelen eñ die (pzijfdragber ſioe 
ghet (ere mit eenẽ ſtocke. Boe dat kint des 
camerlinck ſyende wort ſoe ſtoech hp den 
voorſeiden ſpijſdraghers doot. Ende doe 
hem diemogbende ketter daer omtne ber: 
domen wilde onder enighe verhorꝛinghe 
ſo werp hi den moghendẽ keiler ter aerdẽ 
ende wilde hem verſmorꝛen. eñ doen hihẽ 
luyden nauwe Wten handen ghenoinen 
Was ſo dede hem die mogende keiler hou 
deneñ ſeyde dat hi miſdadich Was dat hi 
inder keeſten nieten verdroech. Eñ daer d 
liet hy hem vrygaen. Manen cerlien otto 
quam die anderde otto.eñ doẽ deſc dicwi 
lebzack die brede vãden lande vã vytalien. 
ſo quã hi inder ſtat vã romeneñ hi maec⸗ 
teeen ſeer grote werlcap al ſinen baroenẽ 
eñ ſynen princen eñ den biſſcoppen dẽ ker⸗ 

en Van grandiet Ende doe ſy laten ende 
werlcapten lodede hile al heymelic om te 
gaen mitghewapendẽluydẽ eñ dact nac 
beclaechde hihẽ {eer ͤden ghebzoke vree 
beende hi beual datmente leten Coude díe 
hier oect mildadieh ware nie ede hi daer 
tehantonthoefden maer die ander riep bi 
ter werſcappen. Ma defen volchde Die der 
de otto Int iaer ons here xi.honðt eñ vier 


li. 


eñ dertich. Aeſe wasghetoenaemt wa 
eelt wonderlicheit. Allomẽ in een cronike 
leeſt. lo hadde deſe een ſchoon Wijf die bp 
eenengraue ligghen wilde Maer om dat 
Die graue ſogrotẽ miſdaet n3 DOEN en wil 
de. ſo hadde fijt fo onwert dz Cp delen gra 
ue lo zwaerlike eñ valſchelijken voer ders 
Keiler beruchte dz he die keiler Cond audiẽ 
cie dede öthoofdé eñ hibat eermen õthook 
Den ſoude ſynen wiue: dat ly als hy doot 
Ware proeuen ſoude mz eenen gloyenden 
pler dat hi ontſculdich ware.Eñ doe qus 
eẽ dach dat he dic keiſer Bat D3 hi Oni: 
fe doẽ oude dẽ weduwẽ eñ den weelen. 
Soẽ quã daer des grauẽ wedue eñ bzoch 
te in haer armẽ haers mãs hookt. eñ Ci vrꝛa 
ghede dẽ keiſer Wat doot dat hi vᷣdiẽt han 
de die eenen ontſculdighen man ghedoot 
had.eñ doẽ dit die keiſer ſeide dz bi waert 
ware datmẽ he lijn hooktok floege. fo ſei⸗ 
de die wedue. Du biſte die mã dye minen 
ma fond ſcult bi dijns wijks rade dode de 
beft eñ õ datſtu pꝛouẽ Cult D3 ic waer ſeg 
ge ſo ſal ict proeuê mit cenẽ gloyendẽ yſer 
Doen dz die keiſer lach fo Gibonderde hy 
hem ſeluen ef hy leuerde hem leiue in des 
Wijfs handen / dat ly mit hẽhorẽ wille ve 
de:mer om dye bede Der biſlſcoppen eñ det 
baroenen ſo gaf lihein tien daghen vote 
Daer na ſo vercreechhi brede tege Die We 
duwe ende Doe foe onderlochte die keyler 
Dic lake / ende Doen hp die wãerheit bekers 
Defoe Dede hi (ijn Wijfleuende baené en⸗ 
deom lijn verloſſen gaf hi der Went 
vier bozghen / cñ Die borgen Lijn indẽ b 
dom vã lunerẽ:eñ ſijn gheheten van — 
cie of veſte ð dagẽ te tiendc achte —5 — 
leſte. {Ma deſen int iaer ons here. ID. * | 
tWe/Eo Wert keyler henric Die hertog 
bauieren eñ dele gaf ſteuẽ DE fevé grote co 
ninck vã hongarien die noch hepden was 
galliam fijn Cutter te wiue. ett bekeerde 
dẽconinc eftal Lijn lant tot Criſtus ghelo⸗ 
ue.eñ defe ſteuẽ Was lo innich WoD bed 


® 













































































Wan die eerlaem prieller Bena. 


mitaculen dede 5 lynẽ wille Dele henrick 


ef radegundis ſijn Wijf bleuẽ maechden 


eñ leydẽeẽ heilich leuẽ eñ ſtoꝛuẽ heilichlijc 


Mac delen volchdecoenraet een hertoghe 


wt vꝛãcrijc die ſinte henricꝰ nichte tot enẽ 
wiue nã in des mãs daghẽ lachmẽ eẽ vie⸗ 
righe balcke bouẽ ð lonnẽ indẽ hemel dye 
herde groot Was eñ hi biel ter aerdẽ Deſe 
keiſer leyde ín vãgheniſſen ſommighe bil⸗ 
ſcoppen vã ptalfen. JE om Dz dye aertſch 
biſſcop ba melanẽ Wter vãgheniſſe ontlo⸗ 
pen Was fo vbarnde hidat buten melanẽ 
ſtõt.Maer op díe ſinxſendach doe Die kep 
fer in eẽ cleen kerke gecroont Wert ter mil 
fen fo ſloeghẽ ſo grote donreſſagẽ eñ blixẽ 
dz ſommich buten harẽ ſynne Worden eñ 
Dic ander ſtorꝛuen Maer bruno díe biſſcop 
Die Die mille dede eñ Des keyſers vane ſey⸗ 
De mitten anderen Dat ſy inder miſſen ghe 
fien banden Dat ſinte ambzofius DE keiſer 


dreychde Fn des coenvactstiden Int iaer 


ons heten dufent eñ. xxv. allomẽ in eẽ cro 
nike leeſt ſloontlach lupoldꝰ die graue des 
conincxgramſcapende hi vloechmit ſynẽ 
wiue in eenen boſſche:ende was daer ver 
borghen in cen hutte. Ende Doe Die keylet 
in dz boleh iaechde:om vat hem die nacht 
aen quam fo moefte hi ín die hutte bliuen: 
ende lijn waerdinne die zwaer mit kinde 
Was ſyleide hẽ als ſy eerlicrſte mochte eñ 
gauen hem des hi te doen hadde. Ei optẽ 
ſeluen nacht lo ghebaerde dat Wijf eenen 
fonc. Ende Die keyler hoorde cen ſtemme 
pic drie weruentot hem viep . Ocoenraet 
dit bint dat nv gheboren is ſal dijnre doch 
ter man Welen. ende des morgens doe hy 
opgheſtaen Was / lo riep bite ſchiltkna 
pen tot hem Die hem heymelicx warẽ ende 
fepde. Gaet ende nemnet Dit kindeksijn mit 
crachte vander moederen Îlatet ouermits 
ontWeen eñ brengt iny fijn heete. ende ſy 
gingẽ haeſtelick ende namen Dat kint beer 
moeder ſchoot eñ Doc ſy ſaghen Dattet foe 
vꝛomẽkint was:ſoe haddẽ ſy õtlermenis 


daer opeñ leydent opeenẽ boom dattẽ Die 
beeſten niet etẽ en ſoudẽ. Eñ ſyſſoegẽ chë 
hate õtween eñ brachtẽ den ketter dz hert 
Op dien ſeluẽ dach ſo leet eẽ hertoge daer 
ende Doe hi dzkint hoorde weenẽ (oc dede 
bijt tot hẽ halen.Eñ õ dat hy geen kint ens 
hadde lo brochte hijt lijn wijfende dedet 
voeden eñ ſeide dattet hem ende ſijn wijk 
Wasende hi hietet henric. Eñ doe Dit kint 
ghewaſſen Was ſoe Walt ſcone vã lichaẽ 
Wel ſprꝛekẽde eñ voor alle menſchen gract 
oes ende Doe Die keiſer ſach dat hi ſo (coon 
eñ Wijs Was ſo eyſchte hy hé van ſinẽ va 
der. ende doe hy ſach dattet kint boor alle 
Die ludẽ gracioes Was.ende datten alle lus 
den preſen ſo begonſte hi te twifelen of hp 
na hem vegneré foude eñ of hi dit Was diẽ 
hybeuolen hadde te doden. Ei omdat by 
Des leker Wilde Weten fo ſcreek himit ſijn 
ve hantener brief ende ſendẽ by ſynen ton 
ghelinghe ſynen wiue ende ſeide. Do lief 
alſtu dijn lijf hebſte Co vꝛocch alſtu delen 
brief ghelien hebſt ſo doet Dit Kint doden. 
Eñ doen deſe ionghelinck voir Lo Wert hy 
gheherbercht in een kercke ende hi lach vã 
moetheden eñ liep op Lijn boꝛſt eñ die bur 
fe daer deſen brief in Was hinc butẽ / eñ el 
pape die Dit Lach Wordt ghierich te weten 
Wat daer in Was eñ dede Die borſe op / cũ 
doe hi ſach Dat Dien brief mit des keiſers le 
ghel befegelt Was fo dede hien op dat dye 
ſeghel nochtans heel bleckeñ Doe hyle las 
ſo ontſach hihem van deſer miſdaet ende 
dede ſubtiliken dit of. Deſe ſulſtu doden 
ende fereefter Boor. Ghik defen onſe doch: 
terte wiue / ende Doen Die keiſerrinne ſach 
delen brief mit des keilers ſegel beſeghelt 
eñ Lijn oge Wel kende datten die keiler ſel 
ue geſcreuẽ hadde ſo vᷣgaderdẽ ſidie prin⸗ 
cẽ eñ maechtẽ Die bꝛuloft ende gaf he haer 
dochter te wiue eñ deſe bꝛuloft Wastake 
gehoudẽ. Ende doeme die keiler ſeide hoe 
hoochlijck lijn Dochter gebꝛulolt Was (oe 
hadde hi des groot Wond eñ hi onderuãt 











Man die eerlaem prielter Beda. lü. 


die Wwaerheit vã die twe ſchilt knapẽ ende 
vãden hertoge ende vãdẽ pape: eñ hi ſach 
wel dat ht gods wille niet wederſtaen en 
mochte. eñ daer om ſende hyõ datkinteñ 
maecten vaſt ſijn behilichte ſoon / eñ hi oꝛ⸗ 
dineerde dat hi na hẽregnetẽ ſoude Eñ in 
Die ſtede daer Die henric gheborẽ was dait 
Bede bi ſtichtẽ een cloeſter eñ dat hiet noch 
bꝛſania. Deſe henric dede alle Die ſpeellu⸗ 
Den Wot ſynẽ houe:eñ datmẽ haer tuden te 
gheuẽplach dat dede hi den armẽ gheuen. 
In des keilſers tide Was die kerke foe abe 
Deelt datter Drfe pacuten Waren ghecoren 
Mer ten leſten gak cen pape die gractam? 
gehietẽ was cen groot Deel gelts: eñ daer 
lieten Ci hem dat paeuſſcapeñ doe henrick 
te romẽ Wert boft om dic twiſtẽ tc vꝛeden 
lo voir hẽ graciamꝰ teabemoete eñ gaf hẽ 
een guldẽ croon om Dat hihẽ goedertieren 
Welen loude / mer henric bepntdetal ende 
Bgaderde den zeemt eñ hp vᷣWan graciaẽ 
bälpmonteneft hi fette daer eenẽ anderen 
boor he. Nochtãs leeſtmẽ ín ponici boekẽ 
die hi ſende tergrauinne mathadã dz dele 
boorſeyde pape vãſimpelheden ghecocht 
hadde mit gelde om dat hi wilde dẽ twiũ 
ſcheiden / maer daer na ſoe bekende hiſijn 
miſdaet cf bi des keiſersraet dede hi hem 
eluen of Na delen henrick Coe tegneerde 
Die Derde henrick. In des keylers tidẽ foe 
Woꝛt bräniatoteen paeus gecorẽ eñ Wert 
leo gehietẽ. Eñ doe hr te rome Wert voir õ 


dẽ ſetel tcontfaen lo hoorde hi dẽ engel ſin 


ghen Bod feit ic dãche ghepeylen des vre⸗ 

en. Sele ordineerde vã veelheiigẽ laue. 
In Dien HDE Wert dic kercke ghheftoeet bp 
berganũ / wãt hi leide dat ceiftuslichacnt 
eñ bloctniet Wactlicen Ware indẽ outaer 
mer dzter Ware bí figure: eñ laufracꝰ Dye 
prior vã brentellen die té tande vá papt 
en was hi Eercef vꝛomelie teghẽ hẽ eñ dele 
Was ancelmꝰ meetter vã cãtelberge. daer 
na regncerde Die vierde keiler hentic. Int 


iaer õs herẽ. M.eñ lvij. Eñ in des mãs ti⸗ 


den fo Was ſonderlinghe die laufrac? ger 
maert ende õ lijn leeringe Wille quamtot 
hẽ ancelmus wt bourgoͤgien. eñ hy Were 
daer na ſo vᷣheuẽ vã veel doechdẽ eñ lerin 
ge dat hina hẽpꝛioꝛ wort. Cot defen tidẽ 
Wõnẽ die kerſtẽ iherulalẽ dz die ſarracenẽ 
gewõnẽ haddẽ Eñ ſinte nicolaus beenrẽ 
warẽouer ghebrocht totter ſtat barene eñ 
dit leeſtmẽ daer ond die anð. Aoemẽ in de 
kercke diemẽ biet ond tceuce ler vꝛouwẽ 
vã caritate noch nieten hadde gelongẽ die 
nyeuwe hiltorie vã linte nicolaus fo badẽ 
die broeðs dẽ prior of ſile ſingẽ moeſtẽ eñ 
bien \ildesniet ghedogẽ:eñ hi leide date 
tet ontamelijck Ware dãtmẽ nyeuwe ghe 
woẽte op bzẽgẽ loude: eñ doet hẽ die bꝛoe 
dees noch badẽ fo Wort bi grã eñ ſeide hẽ. 
Ghi broeðs gaet wech nẽmermeer cn ghe 
Ue icx dy oerlot datmẽ in mijn kerke ſpeel⸗ 
liedekẽs ſinghẽ ſal.Eñ doe finte nichola 
dachquã / ſo voldedẽ die bꝛoeðs mit fetic⸗ 
hedẽ Die vigelien band mettẽ eñ doẽ naile 
tc beddegegaen Waren fo opẽbaerde heur 
ſinte nicolaus DE pꝛioꝛ eyſclike eñ hi toech 
hẽ mittẽ hare vãden bedde op die gerde vã 
Ben dormiter eñ hibegõſte díe antiffen vã 
linte nicolaus te ſinghen. Dpattor cteene 
eñ tot elcke note ſloech hihẽ op ſinẽ naectẽ 
rugghe mit een roede die hin die hant had 
de eñ alſo ſanc himz gemaeck die antiffen 
tottẽ eynde eñ doe ht alle die moniken ghe 
Wect hadde mit ſynẽ roepẽ Coe dꝛdechm̃en 
half doot tot ſynẽ bedde:eñ doc hitot hem 
ſeluẽ ghecomẽ Was Co ſeide hi, Gact ende 
lingt voortmeer dye nyeu hiſtorie vã seo 
nicolaus, Got dien Celen timé foe ge 3 
abt eñ xxt. monikẽ Wté cloeſter pe 
eñ gingẽ dieper in Die Woeftine — u 
Mer regule houde wildẽ eñ maec aer 
eẽ nyeu oerdé vã die oude. doe Woz hilde 
brãt dic prior vã ciongi paeus cit by woꝛt 
gregoriꝰ ghehieten Doe deſe noch minder 
Wasser hilegact gheſent Was tottẽ aert⸗ 
ſchẽ biſſcop vã lyons lo ver wã hi bt mira⸗ 

















arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








Aan die eerlaem priefter Beda. 


culen dẽ aertſchen biſſcop vã cbzonte: van 
ſunoniẽ / wãt doen die aertſch biſſcopniet 
en mochte Bwinnẽſijn wꝛoeghers ſoe be 
ual die legaet dz hi ſegghẽ ſoude. Gloꝛyli 
den vað eñ ven ſone eñ DE heilighẽ gheeft 
Boen ſeide hi wellichtelic Gloꝛie ſidẽ va 
der eñ dẽ ſoẽmer dẽ heiligẽ geeſt en mocht 
hi niet ſeggẽom dathi indẽ heiligẽgeeſt ge 
ſondicht hadde.Eñ doe hp fijn ſondẽghe⸗ 
biecht eñ of gedaen hadde ſoe ſeide ht Wel 
volcomelic eñ dẽ heiligẽ geeft Na DE bier: 
den henrick Coe volchde Die vijlſte henrick 
Inttaerõs here, M.L eit bij. Eñ hi wã 
papien mittencardinalen eñ hi lietſe varẽ 
mit biſſcoplike ghewade. In deſen tiden 
fo ghincbernardus eñ ſijn broeders in die 
graeu oerde.Na henrickquain lotharius 
Cot delen ſeluẽtidẽ ſogebaerdeeen Won 
derlijke Dracht mit twe lichamẽ Die Die eẽ 
banden anderen ghekeert londen: Want 
boor Wafteen melche mit hooft eñ mit al 
len ledẽ eñ achter Watteen bont mit hooft 
ent mit allen ledé, Padefen regneerde coẽ 
tact. Int iaer õs heren. M. C.eñ xxxviij. 
Cot delen ſeluẽ tidẽ ſo ſtarf hugo vã finte 
victoereẽ groot leeraerin allen cõſten Eñ 
mẽleit dat hiſiec lach eñ geen Cpíte othou⸗ 
denen mochte Co bat hy harde naerſtelijck 
datmẽ ons herẽ lichaẽ gheuen ſoude. Soe 
Wilden lijn broeders lijn quelleniſſe be: 
den ende bezochte he ecn ongbhe wijde oftie 
vooz ons here lichaem.Eñ dele gocde mä 
bekede Dit wel inde geeft ende ſeide / broe⸗ 
ders onle here moetet v vgheuẽ waer om 
wildi mtaldus beſpottẽ. Wát dit dat ghy 
hier bzengt enis mijn heer niet. eñ te hant 
woꝛdẽ ſy vuaert ende liepẽ eñ brꝛochtẽ hẽ 
ons herẽ lichaẽ / maer doẽ hi ſach dz hi Des 
niet ötfaenen mochte fo hief bi fijn hande 
té hemel waett eñ bat aldꝰ. Sie Cone voir 
op tot linẽ vad eñ mijn geeft tot dien / dien 
ſciep. Eñ mit deſen Woerden gaf ht ſynen 
geeft eñ ons herẽ lichaem ontuoit vã daer 
Eugenius die abt vã ſint anaſtaſiꝰ Wort 


paeus ende hy Wort Wter ſtadt gheiaecht 
om dz die ſenatoers enẽ anderen gemaect 
hadden ende bt quã in gallien / ende ſende 
voor hem bernardum die ons heren wech 
pꝛeecte eñ hidede Heel miraculẽ Gilbꝛecht 
vã poꝛrectine was in delen tidẽ Fredericꝰ 
coenraets neue regneerde Int iaer ons he 
ren. M.Cenð liij. Tot deſen tiden was 
meeſter pieter Der lombaerdẽ biſſcop te pa 
rijs eñ hi maectet boeck vãder ſentencien 
eñ die gloſe vãden ſouter eñ op ſinte pau⸗ 
wels epſtolẽ. Tot delen tidẽ ſachmẽ Drie 
manẽ eñ int midden ſtõt een cruys eñ niet 
lãge daer na ſachmẽ dꝛie ſonnẽ Doe Woꝛt 
alexãder ghecozé tot enen paeus eñ teghẽ 
hem Worden ghecoꝛen Drie paeuſen Die eẽ 
naden anderen Octauiaen eñ Johannes 
vantremens die canontck tot ſinte calixtꝰ 
ende iohannes van ſtrumens ende die key 
ſer hielt mit hem luyden. Bie ſciſma eñ toe 
linghe duerde viertien tact. Alloe doe dye 
duytſche Die te tuſcalane waren õ des key 
fers Wille ten berghe ban poꝛtaeys die to⸗ 
meynen ſloeghen eñ op hem oerloechden. 
ende ſloeghenſe banden noen totten auõt 
alſoe dat nye vãden romeynen ſo menich 
duſent verſlaghen Waren Al Watt datter 
in henibalis daghen ſo veel verſlaghẽ wa 
ren datmen Dete coꝛuen vol vingherlinge 
vergaderde vander gheenre vingherẽ Die 
daer verſſaghẽ Waren Ende deſe hanibal 
ſende deſe vingherlinghen te cartaginen. 
Ende ban deſen Doden Waren veel begra 
uen tot (inte laurencius eñ tot ſteuens ket 
ke. Boe fredericꝰ DE keiſer dat lant 5 voie 
eñ hi badẽ ſoude in een riuiere Co verdꝛanc 
hy daer in. Mer als ſommige ander ſeggẽ 
foe Werpen lijn paert int water ende daer 
verdranchy allo / na deſen volchde henric 
fijn foon. Fut iaerons heren.duſent hon⸗ 
deet eñ tc. Tot dientiden Was grotẽ regẽ 
dondereñ blixem dattet nye mẽſche lo gro 
tẽ onweder en lach alſt dden was: Want 
boe vielẽ hagelſteenẽ alſoegroot als cyerẽ 








Manden aduent ons heren. lié, 


viercant met dẽ reghen eñ vᷣderkdẽ dic boz 
men eñ Wijngaerdẽ eñ coꝛẽ eñ DODE veel 
luden Men ſachoeck dit onweð vliegẽ ín 
die lucht rauẽ eñ anð vogelen eñ ſi voirdẽ 
barnẽde colen in harẽ becker õtſtaken die 
huſen Deſe hẽric Was altoes fel eñ Wzeet 
tegẽ die kerck vã romen. eñ dactom als ht 
doot Was fo (ette Die Derde innocenciꝰ Die 
pacusdaer tegẽ D3 Philipp? lijn broed gel 
keyſer werdẽ en oude eñ hi dede otté ſoõ 
taken varẽ eñ daer Dede bi he coninck cro 


nẽ vã almaniẽ õ dz bid kercke mede Was 


Wot diẽ tiden warẽ Beel baroenẽ vã vꝛãc 
tijc gheuaren õ dz heilige lãt te winnẽ.eñ 
ſy wõnen doecõſtãtinopelen. In deſen tt 
Den begöfte daer minvebzoeders eñ pꝛedi 
kersorꝛden. Die derde innocenciꝰ ſende le 
gatẽtot philips dẽ coninc vã vꝛãcrike dzhi 
Winne (oude tlãt vã albigẽ:eñ dat hy dic. 
ongelouighe dodẽ foude eñ hi vincſe alen 
dedeſe barnen.Eñ innocẽciꝰ croendeotto 
tot enẽ kciſer eñ deden zwerẽ dz hijt recht 
band kercken houdẽ ſoude / mer hy deden 
optẽ ſeluen dach tegẽ ſynen eet eñ Dede ro 
ue diete romenghecomẽ Waren:eñ daerõ 
ðlbanden Die paeus eñ dedẽ vãden keylſer 
rijc.Tot dien tidẽ Was ſinte elizabeth coz 
nincx dochter vã hõgarien die eẽs lãtſgra 
uen wijk Was. / Onð anð veel miraculen 
die ſi dede ſo wecte ſy veel dodẽ.ſi vᷣlich 
te enen die blint was geboꝛẽ eñ al noch ſo 
vloeyt olie wt harẽgraue. Doe ottoof gez 
daen Was fo Woꝛt krederichenricꝰ ſoẽge⸗ 
colen eñ honoriꝰ Die paus crocnden. eñ bt 
gat dẽ paus aitengoedẽ Wet d die vꝛiheyt 
DEL Kercke eñ tegẽ Die ongelouige: hi Was 
rijc eñ eerlic bouẽ dic and mer bi mil brui 
tet in houaerdie. wãthi das kei teuhẽ die 
kercke eñ hi vinetwecardinalẽ ende dede 
bie pzelatẽ vãgen die de negẽde gregozius 
ðVgadert hadde té vane. it daerõ dede hp 
hẽ bãnen / eñ doe gregoriꝰ Geel Bvnoys had 
be gedoocht ſo ſtarf hi.eñ die vierde inno: 
cẽciꝰ die vã ianuen was hi vᷣgaderde dens 


taet te lxvons eñ dede den keyſer of / doe hy 
ofghedaen Was eñ doot [oe blecf Die koel 
vã dat keilerijc poel tot nv. 
ſAanden aduentons heren. 
Es dic tijt des leuẽs Wort 
Ji biert gedeelt als ĩ die tijt 
Ser dwalinge eñ inð tijt 
wedrocpingeok ð vnyeu⸗ 
Wwingeeñ in Die tijt o loeni 





By ech 









EEP tete ci pelgrimage. Die 
tijt der dwalinghe vat vã adam vand tijk 


dat hi van gode dwaelde mitter ſondẽ eñ 
duerde tot moyſes toe Eñ die tijt hout die 
kercke vã leptuageſlima tot paeſcẽ.Gloſa 


€ Deptuagetima is alſmẽ laet alleluya 


voo baltenauöt/ wãt dã ſo leeſtmẽ dz bes 
ginlel vãdẽ bibel Daer ín beſcreuẽ is eers 


ſter vað DWalinghe die tijt ð Wederropin 


ghe of det Vnyeuwinghe begöſtẽ vã mop 
Cen tot rps gheborẽ as in Welcke tijt die 
mentehë Werde ten geloue geroepẽ biden 
pꝛophete eñ Ónpeut. Deſe tijt hout die ker 
kc vanden aduent tottekerftoage : Want 
Da leeſtmẽ yſayã DE propbete die vã deter 
Bnyeuwigeclaerlike ſpreect Pie tijt dacr 


Wi by criſtum in vᷣſoent worꝛdẽ. eñ deſen 


tijt hout Die kercke vã paeſcẽ tot pinxtettẽ. 
Wãt dã leeſtmẽ apocalipſis: dz ís D3boee 
band ðᷣ holẽtheit dz volcomelic ſpreect vã 
der vᷣſoeninghe. Dietijt ð pelgrimagiẽ is 
dẽ tijt des leuẽs Daer Wiſijn pelgrimmen 
eñ altoes ín ſtridẽ Eñ delen tijdt hout die 
kerke vã belokẽ ſinxlenẽ tottẽ aduẽt: wãt 
dã leeſtmẽ oð coningẽ bocc daermẽ in! 

vã menigerhãdeſttiden eñ die machab 
ſche daer oſe gheeltelijke urijt mede Wert 
beteikẽt Mer Die tijt dic daer is vã pre 
ge tot ſeptuageſima een deel — 
die tijt d vᷣtdeninghe eñ Dz is die vã bliſca 
pẽ alt vãkerſdagetott octauẽ vã dertiẽᷣda 
ge eñcẽ declbeteikẽt hi die tijt ð pelgrima 
giẽ dz is vanð octauẽ vã dertiendaghe tot 
feptuagelima Eñ Die iet verwanderin⸗ 
gben vã dientiden machine neme naven 



































Wanden aduentons heren. 


bier deelen banden fave fo Date DE Win⸗ 


ter rekẽt of ſcickt tottẽ cerſten:eñ díe lentẽ 
totten anderẽ die ſomer DE derdẽende dye 
herfkſt ten vierden. ¶ Cẽ ander male foe 
machmẽſe rekenẽ teghẽ die.iiij.tidẽ LADE 
daghe ſo datmẽ den nacht rekent tottẽeer 
ſtẽ Den. morge ſtõt tottẽ anderen den mid⸗ 
dachtotten derdẽ Dye veſpertijt tottẽ. iiij. 
wãtal Watt dz Die dwalinge eer was dã 
pie Webtopinghe/ nochtãs begint die ker 
keal haet officien of ambochtẽ bet ín dien 


tide der PAnyveuwinge dã indẽtide o dwa 


linge als indẽ aduẽt bet dan ín ſeptuageſi 
ma eñ dzom.ij.ſakẽ. ¶ Die cerſt is dat ſi 
niet ſchinẽ en Cal vand dwalinge te begin 


nẽ:Wwãt ſy hout dat dinc mer ſi volcht dye 


ordinãcie niet band tijt als die euãgeliſtẽ 
doẽ. ¶ Tẽ anderẽ male / wãt mit xpᷣs toe 
coemſt wordẽ alle dinghẽ vᷣnyeut eñ daer 
oi hiet die aduent die tijt der Pᷣnyeu win⸗ 
ghe. Eñ hieroin ín deler tijt der Pᷣnyveuwĩ 
ghe ſo beghint die kercke tamelijcke al ha⸗ 
een dienſt eñ om dz Wp behoudẽ willẽ Die 
ordinãcie vand kerckẽ gheſeit ſo ſullẽ Wop 
eerſt ſcriuẽ vãdẽ keeſtẽ dye comẽ binnẽ diẽ 
tidẽ Daer PAnyeuwinge Welcke tijt Die ket 
ke hout bäden aduẽt tottẽ kerlauôt. Cen 
anderẽmale vãden keeſtẽ Dye valle binne 
Der tijt Die ſom toebehoort dẽ tiden oð vᷣſoe 
ningheeñ lomwijl dẽtide o pelgrimagiẽ 

En die tijt hout die kercke ban kerldaghe 
tot ſeptuageſima. Ten derde vãdẽ feeſtẽ 
pic vallen ſullẽ binnẽ ð dwalinghe eñ die 
hout die kercke vã leptuagelimã tot paeſ⸗ 
fchêtoc. Cen vierdẽ vandẽtydẽ Die vallẽ 
tuilen binnẽ dẽtide Der vᷣſoeninghe eñ dit 
hout dye kercke Da paeſſchẽ tottẽ octauen 
vã pinxteren. Gen bijften vã dien die val 


ten uliẽ binnen die tiden der pelgrimagie 
weickettjt die kercke hout vã belokẽ pinx 


teren totten aduent. 
Jer weken houtmẽ ons heren ad 
B vent. Glola. Aduent bedupttoe 
coemſtomtebeteykenẽ datter Diet aduen 


ten lijn Als criſtus toecomſt indẽ vleiſche 
inder hertẽ. inden doot.eñ ten domſ dage. 
Mer die laetſte wekẽ en wert nau wege⸗ 
eynt / Wãt ð heiligẽ glorie die indẽ laetſten 
aduẽt ſal werdẽgegeuẽ ſyen ſal nemmer 
meer eyndẽ. Hier biiſt dattet eerſte reſpõs 
vãden eerſtẽ ſonnẽdaghe vandẽ aduente 
heeft bier verſlen gerekẽt mede Gloria pa⸗ 
triet filio et ſpũi lancto. Din te beteykenẽ 
Die biet voerſeide toecomſtẽ. Mer al iſt dz 
vier toecoemſtẽ of aduentẽ ſijn nochtans 
ſo ſchijntet dz die kercke ſonderlinge hout 
ghedẽckeniſſe vãden Ween dat is vã cril⸗ 
tus ons heren toecomſt inden vleyſche eñ 
ten oerdeel alſt Wel ſchijnt inden dienſten 
vãden tidẽ. Eñ hier om ts Die Late vãden 
aduẽt / ſom fijn ín blifchappEende (om in 
Droct heden. wãt ouermits dye toecoemtt 
ons herẽ ihelucriſti inden vleyſche foe hie 
tent vaſtẽ der bliſcappẽ.mer ouermits dẽ 
toecoemſte tẽ oerdeel Co hietent vatten de 
Drocf hed Ef om Die beteykenẽ foe ſingt 
Die kercke ſommighe lange ð blijſcappen 
eñ dat om die toecoemſt dontfermbertich 
heit eñ bliſcap. Mer ſommighe ſangẽ der 
bliſcaplaet ſyeñ dat ouermits die toecoẽſt 
per weecder gerechticheit eñ drꝛoekheit op 
Die toecoẽſt criſti indẽ vleiſche ſo machine 
twe dinghẽ merckẽ Als die betaemlicheit 
destoecoemſteñ dat oerbaer des toecoẽſt. 
¶ Men eerſten maectmen die betamelick 
heit des toecoemſtes om des mẽſchen Wil 
le die eerſt indernatueren ewe verwonnẽ 
was vãden ghebreke Der godliker kenniſ 
ſen / wãt doe vielhtin altẽ quadẽ dwalin 
ghe vã algodẽ aente bedẽ. Ende daerom 
woꝛt highedwõghen te ropẽ eñ te ſegghẽ 
Qerlicht mijn oge dz te nẽmermeer inden 
dodẽen lape Baerna ſoquã die eweghe 
biedende ent Daer in ſo wordẽ die mẽſchen 

vwonnẽ vanonmachte. Boe hydat eerſt 
riep Die volbꝛẽghen wilen ghebreect nyet 
mer die ghebieden ſal:want inderewẽ ſo 


wett die mẽſche alleen ghelcert maer nict 





Wanden aduent ons heren. litt, 


bäden Conden ðvloſt nochmit gheen gracp 
gheholpẽ tot gode eñ Daer omme fo Wort 
bi bedwõghen Lijn ſtẽme te vᷣMWãdelen eñ 
ſeggẽ. Bie ghebiet en gebrect niet: mer die 
voldoen ſoudẽ. Hier omne quã dye gods 
fonc betaemlike als die mẽſche BWonnen 
Was vã onwetẽhedẽ eñ vã onmachtiche⸗ 
den. Pant hadde hieer ghecomẽ dan Lou 
De Die menſche Die lalicheit geacht hebben 
Dat fp bi ſijnre verdientẽ ware Eñ Dat hy 
dan der medicinen ondanckelijcke ſoude 
hebben gheweeſt. ¶ Ten anderen maei 
ſoe merctmen Dicbetacmlicheit des toecoẽ 
{te om des tijts wille wãt by quam ín die 
volheit des tijts. Als ſinte pauwels ſeyt. 
Doe Die volheit des tijdts quam: Co fende 
Bod ſynen (oen Auguſtinus. Heel ſegghẽ 
waer om dat criſtus niet cer en quã want 
nochen was nietghecomẽ die bolhett des 
tijdts. Alloc diegene geſcit hadde die Die 
maecte / want díe volheit des tijdts quam 
Doen die ghenequam Die ons berloft van⸗ 
den tiden:Want als Wi banden tiden ber 
ledicht Cullen ſijn Coe Cullen Wot comen tot 
ter ewelicheit daer gheen tijt en is. ¶ Cẽ 
Derden maectmenom Die ghemeene Won 
De ende euel / want doe Dat eucl ghemeen 
Was fo Was betamelijk daer toe te Doen 
een ghemeen medecine Alloe Cinte auguſ⸗ 
tinus ſeit. wãt doe quam cen groot mede⸗ 
cijn als al die werelt door lach quellende. 
Ende daer biſo tuycht Die kercke in Delen 
antiffen die ſy voorkerſauõt ſingt die me 
nichuoudicheyt haerqualen eñ teghẽ eick 
eplcht ly des medecijns boete. Want voor 
desgods ſoens toecoemlle inden vleyſche 
ſoe Waren wi on wetendeende blint ghe⸗ 
bondẽ mitter ec weliker pinen des duuels 
knechte mitter quað ghewoenten der Con 
den ghelpannen ouerdect met duylierhe⸗ 
den:ellendich Wten lant€chappe ende Wet 
verdreuen. Diet foe hadden wp ghebreck 
van eenre leere verloſſer ontbinder wtley 
Ber verlichter eñ vanenen behouder: wãt 





Waer om dat Wi on wetende Waren daer 
bphadden wi noot ban hem te wozdẽge⸗ 
leert / eñ dact omroepen Wind eerſter an 
tiften. D wijſheyt die wi Des alre hoech⸗ 
{len möt bite gegaen/ cocm eñ leert OS DE 
wech Der Wijf heit maer ons ſoude luttel 
vorderẽ waert Dz wy Word geleert ende 
niet ðloſſet.ñ daerd fo eyſchẽ wy vãhẽ 
te wordẽ ðloſt als Wy ín die anð antiffen 
roepẽ. Oadonay eñ leytſmã des huys vã 
ilrael / ceem õs te vloſten in dijn Wide gez 
rechtẽ armẽ:iner Wat ſout ós voꝛderenof 
Winoch gebondẽ wordẽ gehoudẽ nað v⸗ 


loſſinghe. eñ daer bieyſſchẽ oi te werden 


Öloftats wiin die derde antiffen roepẽ D 
wortel vã pelle coẽtte õtloſſen eñ en Wilt 
niet merren Mer wat ſoudet õs batẽ den 
gheuangẽ of wi warẽ vᷣloſt ende ontloſt. 
mer noch niet en warẽ vã allen bandẽ ont 
bonden ſo dzſy ín haer macht Wart eñ vri 
lijck mochtẽ ghaen Waer dat Wi Wilden. 
Daer omme fout ons luttel batẽ hadde bt 
ons verloſt ende onttoft waert dat bi ons 
noch ghebõden hilde:eñ daer bp ſoeyſchẽ 
Wit te werdẽ gheleit bandébandéalre 
ſondẽ.als Voi ín Die vierde antiffen rocpẽ. 
O dauids ſlotel coem leit ons vtẽ huvie ð 
geuãgeniſſen / vtẽ hule des kerkers die Lit 


in dõckerhedẽ eñ inden ſcheme des doots — 


Mer die lãghe tijt indẽ kevcker hebbẽ ghe 
Weelt fi hebbẽ die ogẽ vᷣdonckert eñ (pens 
conennzclaerlikẽ geſiẽ Baer hi na dat wl 
loft ijn vãdẽ kercker Co ghebrcectós D3 
wi Glicht Word dz op fien moge. Wact 
dz Wi gaë ſullẽ moge En hier (ovocpens 
Wiin Die bijfte antiffen. D pyitendeclaet 
heit des ewich lichts Coem ci vᷣclaet ons 
Die ſittẽde lijn ín dockerhedẽ eñ ín Dic ſche 
me des Doots.merof Wp geleert Wart eñ 
bande viande altemacl verloſt eñ OCC hers 
licht Wat foutons helpe moghẽ ten Ware 
dz wiſoudẽ werdẽ behouden eñ loft eñ 
hier õ ſo cyſcẽ wi ín die and twee antiffen 
Die Daer na volgẽ woꝛdẽ behoudẽ alg wy 


























Wander adwentons beren, 


ſeggẽ. O derludẽconĩc coem eñ behoude 
dẽ menſchẽ die du vãdẽ ſlijme maecſte.eñ 
echter Oemanuel.coemõ ons te behoudẽ 
heer onſe god Au die eerſte vã delen t weẽ 
fo eyſchen wi ð heydenẽ lalicheit. Dd lu⸗ 
dẽconinc In die anð der iodẽ ſalicheit DIE 
god die ewegat als Wi ſegghẽ Demanu 
ctonfeleitfinaneft onfe ewe gheuer. Dye 
oerbaer Des toecomſte criſti is vã Deel hei⸗ 
lighẽ in menigher wijs beſcreuẽ Wãt ihe⸗ 
ſus criſtꝰ ſeit ſeluer:als ſinte lucas beſcri⸗ 
wet dat hi õ ſeuen fak geſent Was. dat ís 
ter armer trooſt. ter beroeckder geneſinghe 
ter ongheleerder Blichtinge.ter ſondẽ vᷣla 
teniſſe. eñ tot al des mẽſchelijkẽ geſlachts 
Bloſſinghe. eñ ten loone vã vᷣdiente. Mer 
ſinte auguſtinꝰ letter Drie oerbaerlicheden 
vãcriſtꝰ toecomſt eñ ſeitin deſer quað We 
relt wat iſſer dã werdẽ gheboꝛẽ pijn ende 
ſteruẽ. Dit ſeit Die marcerie ons lãtſchaps 
eñ tot deſer marceriẽ ſoe quã die mercemã 
neðö eñ wãt elc merceman geeft eñ neemt 
higheekt dat hiheeft. eñ hi neemt dat hinz 
en heekt / ſo quã criſtꝰ eñ ontfinc marcerie 
Hiõtkfinc dat hi oueruloeyt dz is te werdẽ 
gheborẽ pinẽ eñ ſteruẽ / mer hi gaf Wed te 
Werdẽ ðboꝛen eñ Beilen eñ ewelic regne⸗ 
rẽ. Echter loquã tot ons hemelſche merce 
mad te ôtfacn laſter eñ te gheuẽ ere te õt⸗ 
fange DE doot eñ gheuẽ dz leuẽ te ſcheppẽ 
grote ſcande ef te gheuẽ gloꝛie. Gꝛegoꝛiꝰ 
ſet vier oerbaerlichedẽ vã criſtꝰ toecoemſt 
eñ ſeit Alle die houaerdighe die ban adãs 
geflachte gebore Ware ſy warẽ nerſtich in 
al die voerſpoeden Defer Werelt te ſoeken 
die weoſpoedighe te ſchouwẽ laſterte vli 
en dieglorien te volghen. Onder hẽ luden 
guáonte here inð mẽſchelicheit begheren⸗ 
de weðſpoedichede DIE voerſpoedige din⸗ 
ghẽ vonwaerdende DIe latter begripende 
bliende die glorie Echter criſtꝰ diemẽ ont⸗ 
beide quã eñ comẽde ſo leerde hi nyeuwe 
dingẽ eñ lerende dede ht groot Wond. eñ 
Wond doende lo vdzoech hi oft leet quae⸗ 


me. Bernardꝰ ſetter Drie ander redenẽ eñ 
ſeit. Mi pinẽ onſalichlic ín dien euelẽ Wat 
wilijn lichtelickte Bleid eñ crãc te Were 
kẽ eñ vaoelch te weoſtaen. Willen Wi onz 
derſcheydẽ tuſſchẽ goet eñ quaet wi woꝛ⸗ 
dẽ bedroghẽ pine wi Wel te doen wi ghe⸗ 
brekẽ / of pinẽ wi õs quaet Wed te ſtaẽ Wi 
woꝛdẽ v Wonne. Bier õ ſo was nootdꝛuf 
tich Die toecoẽſt õs behouðs op dzhi ouer⸗ 
mits dẽ gheloue ín ons Wonẽ ſoude:ende 
ðclarẽ onſe dõckerheit. Eñ dat hi mit ons 
bliuẽde hulpe onſe crancheit eñ dz hi vooꝛ 
ons ſtaẽde bedenckẽ eñ beſchermẽ ſoude 
onſc bꝛoeſheit op dz die and toecoemſt dat 
ís tẽ doemſdaghe ſo machmẽ twe dinghẽ 
lien / als die dingẽ die boor dẽ doemſdage 
geſcien ſullẽ eñ Die mittẽ domſdage comẽ 
ſullen.Sꝛie dingẽ ſullẽ boor dẽ doemſda⸗ 
ghe comẽ als pleltke teykenẽ eñ antekerſt 
bedriegheniſſe ende anxtelicheit vã vuere 
Mãt die yſelike teykenẽ die Hoor dẽ domſ 
dage comẽ ſullẽ die beſcrijft lucas int euã 
gelie Het ſullẽ ſijn teykenẽ ind ſonnẽ ende 
inð manẽ eñ indẽ ſterrẽ eñ ind aerdẽ perſe 
vã ludẽ om die cõfuſie des gheluyts vand 
zee eñ Der vloedẽ. Bie drie cerſte teykenen 
beſcrijft iohãnes indẽ boecke ð vᷣholenthz 
Pie ſonne Wert zwart als een harẽ ſaceñ 
Dic mane Wert als bloet / eñ Die ſterrẽ Diez 
len opter aerdẽ. Bie ſonne Wert vᷣdõckert 
anter õ beroeuinghe hoers lichts om dz ſy 
Cal ſchinẽ dꝛoeuẽde als Die mẽſche ſteruet 
dien ſi diende õ meerre licht vã criſtꝰ clact 
heit te wikẽ. Ok als ſinte auguſtinus ſeit 
Die godlike Weake (al fijn ſoe weeet Dat 
die ſonne ſijn Waake nieten ſal dorrẽ aen⸗ 
ſien of nadẽ geeſtelikẽ vᷣſtãdeniſſen. wãt 
die lonne o gerechticheit dz is criſtꝰ ſaldã 
pöcker ſijn wãt nyemãt en ſallẽ doꝛrẽ bee⸗· 
len. Mẽ bietet bier dẽ lichtelikẽ hemel / eũ 
die ſterrẽ hietẽ aſub die gelijckeniſſe hebbẽ 
vã ſterrẽ eñ nad ludẽ wanẽ ſo ſietmẽ vat 
Die ſterrẽ VADE hemel vallẽ als aſub neder 
cocint. Gloſa Alub / dat is als die ſterrẽ 








Handen aduent ons heren. 


ſchinẽ neder ſchietẽde ghelijc bierighe vlã 
mẽ eñomtrẽt dẽ doẽſdãage ſo ſullẽ die ſiet⸗ 
rẽ ſeer ned ſchieten: wãt die menichte van 
den vuere Cal ſcer oueruloedich ſijn.eñ dit 
lalgod al doen õ des fſondaer⸗ vreſe. DEE 
Daer ſeitmẽ dat die ſterrẽ vallen WOE be 
le ſterrẽ die ſchinẽ dat ſi vatten fuiẽ vand 
heiliger kerckẽ / ol dat Ct haer licht ſullẽ on 
treckẽ datmẽſe niet ſien cn Cal. Vãdẽ vier 
Den dz perſen ind aerdẽſalſijn So beſcri⸗ 
uet ſinte mathe? „Bet ſalſijn tribulacie dz 
upc allulcken en was vã beghin ð werelt 
Dat vijkſte teykẽ is Die cófulpe ð zee. Dat 


wanẽ ſommighe dz lalſijn dat die zee mit 


groter cracht Buaten lal van harer eerſter 
grootheit als ĩapocalipſi ſtaet. ie zee en 
watt nẽmermeer. Oknalommighe ſo (alt 


lijn haet eyghẽgeluyt / wãt mit grotẽ ghe 


ruchte ſo ſalhaer dye see beffen bouen alie 
berghẽ viertich cubit? hoge / eñ daer na ſo 
lalſy weð neð dalen. HE als gregoriꝰ ſeit 
ſo ſaleen nyeuwe onghehooꝛde vᷣſtoꝛmin 
ghe werdẽ der zee eñ ð bloeden. Iheroni⸗ 
mus batind ioden ſcriktẽ vijktien teykenẽ 
Dic voordẽ doemſdachcomen ſullen / mer 
ofdie cẽnadẽ anderẽ comẽſullen of bi ter⸗ 
minẽ dat en onoͤſcheithiniet. Dptecertte 
dach ſo ſalhaer die zee op rechtẽ. i.cubitꝰ 
hoghe bouẽ alle bergẽeñ bliuẽ in haer ſtat 
ſtaende als een muct. Bes anderẽ daechs 
ſal ſy fo ſeer neder daten datinẽte nauwe 
lick en ſal mogẽſien. Ten derdẽ dage ſul⸗ 
len die beeſtẽ vander zee comébou die zee 
en roepẽ ent bꝛieſcẽ tottẽ hemel eñ hoer ſtẽ⸗ 
me lalgod alleen vtaen. teẽ vierde dage 
loe ſal die zee cit dz Water barnẽ. Cé bijf- 
{ten dage tutten Dic bomẽeñ diecrudẽghe 
uen bloedighẽ dau. Eñ in deſen vijkſtẽ da 
geals ſommige anð fegaë ro fulié alie Dic 
bogele DES hemels vgaderẽ inde veide ele 
geflachte in ſijnre oꝛdinãcien: eñ úCulléns 
eten noch drinckẽ: mer li uu teer ontſien 
die toecoemſt des Dommers. Indẽ leſten da 
ghe Cullen Die ghetimmertẽ ballen In de⸗ 





lo, 


le letten dage alſmẽ leit fo lalmẽ van daet 
Die ſonne ondergact ſullẽ Geien vierighe 
vloedẽ eñ lopẽ te hopẽtegẽ dz aẽlichte vã⸗ 
Den kirmamẽte tot Daer Die ſonne opgaet. 
Cen ſeuẽden dage lullẽ die ſtenẽ die eẽ te⸗ 
Ge dẽ anderẽ ſtoten eñ Cp Cullen ſchoren ín 
bier deelen / eũ allmẽſeit Co ſal dz een ſtuc 
dzanð ſtoten / mer die mẽſchen en lullẽ dz 
gheluyt niet vᷣſtaen londð god alleen. Ce 
Achten dage fo ſal een ghemecne aertbeui 
ghe werdẽ die Co groot tai Lijn allinẽ ſcyt: 
Dat ghene mẽſchẽ noch beeſtẽen ſullẽ mo- 
gẽ ſtaen mer ſi ſullẽ alie ter actDé ghewor 
ben wordẽ. Cen neghẽden daghe ſal die 
derde aletken eñ echt Werden eñ alle bee 
Beer houelen ſullen te puluer Werdẽghe⸗ 
brokẽ. Wétiende daghe ſo ſullen die men 
ſchẽ wt die houelen comẽ eñ ſyſullen gaẽ 
al Woet eñ ſyen (ullé die een DE anderen 
niet mogẽ ſprekẽ. Wen elkſtẽ daghe fo Cul. 
len ð doder gebeentẽ vᷣrilcneñ ſtaẽ op dye 
grauen / wãt alle die grauẽ band ſonnen 
opganctot D3 ſi ned gact Cullen Werdé õt⸗ 
daen datter Die dodẽ Wot Cullen moghẽ co⸗ 
men. Cen twalekſtẽ dage lullẽ dic fterté 
barnẽ.wãt alte ſterren aende eit gacnde 
ſullẽ wt be ſtroyen vierighe ſtertẽ eñ ſullẽ 
dã daerſchieten. Mẽ feptoeck dz in deſen 
twalelſtẽ daghe alie beeſtẽ Cullecome ten 
velde brieſſchende eñ niet eten noch drinc⸗ 
Ke, Cen dertienſtẽ dage lulle die leuende 
lleruẽ:op Dat ſy Geiten ſullẽ mitten dobe. 
en viertienſtẽ vage (al Woꝛdẽ enẽ nyeu 
Wen hemeleñ een npeuWeacrde. CiDat 
And teykẽ dz voor den doemſdage comen 
Cal dz ſal antekerſt bedziegeriëfte ijn: wãt 
hi lal hẽ alle ludẽ pinen tc bedziege in. tiij. 
manierẽ. ¶ Tẽ cerſtẽmit behendighẽ eñ 
mit vallche bedudinge ð Goriften. Dâthp 
lal hẽ pinen te vaders eñ mitter ſcriktueren 
Willen procuê dzhi is meſſias die ind Wee 
beloeft bas: wát hi tal criſtꝰ wet vᷣderuẽ 
ef linẽ wet fette. Baniel (eit 9 Cal gheuẽ 
Vonwaerdicheyteñ teoroetchen indẽ tẽ 




















y European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
2 





Wanden aduent ons heren. 


pel.dat is antekerſt Lal ſittẽ inden tempel 
gods alsgod õ dat higods Wetof doë al. 
¶ Tẽ anderẽ ſalhiſe bedricghẽ mit mira 
culen. Hautus ſeit. Antekerſt toecoẽſt ſal 
lijn mit des duuels Wereke in allẽ loghen⸗ 
achtigẽ teykenẽ woerdẽ eñ wõderẽ Apo 
calipfis hi dede teykenẽſo Ds hi oeck vuer 
dede neð comen vãden hemel in Die aerde 
lola. Ghelijc dz Die apoſtolẽ DE heiligen 
geeft was ghegeuẽ ín die ghelikeniſſe van 
vuer.alſo ſalhi geuẽ dẽ quadẽ geeſt inghe 
likeniſſe vã vuer. ¶ Cé derdẽ male (al ht 
fe bedrieghẽ mit giften. Paniel leit. Ante: 
kerſt lal hẽ ín beelenachts gheuẽ eñ hv fal 
dz lãt te dãcke deelen. Die gloſa ſeit Ante⸗ 
kerſt ſal hẽ veel geuẽ DE ghenẽ díe hi bed2o 
ghẽ heekt eñ hi ſal tlant ſinẽ herẽ delẽ wãt 
die hp mit ſijnre vꝛeeſen niet en Cal moghẽ 
Onderbzenge díe ſal hi onð doen mit gievic 
hedẽ. ¶ Tẽ vierden Cal bile onderdoë m3 
toꝛmentẽ. Daniel bouẽ al datmẽ ghelouẽ 
mach ſal hijt al woeſtẽ. Pinte gregoꝛius 
ſeit vã antekerſt Hi doot DE ſterckẽ als die 
ghene Dic mit herten te gað gheuoecht lijns 
lichamelike vᷣwint. ¶ Pat verde dz voor 
den oerdeelcomen Cal/D3 ſalſijn díe grote 
anxtelicheit vã vuere dz Cal come voer Des 
rechters aẽſichte. wãt onle heere ſal tvier 
wt ſendẽ Tẽ eerſtẽ õ die Werelt te vᷣnyen 
wẽ:wãt het al ſuuerẽ eñ vᷣnyeuwẽ alle 
die elementẽ mãt alſoinẽ leeft ín ſcolaſti⸗ 
ca hiſtoꝛia ſo ſal dz vuer vijftien cubitẽ of 
ellen / bouen allẽ bergẽ weſen.wãt oð men 
{chen werckẽ mochtẽ ſo hoghe comẽ Een 
anderẽ ſal hijt ſendẽ der menſchẽ ſuuer⸗ 
ringhe:wãt den ghenẽ die dã leuẽlalt lijn 
pact vegheuier. Ten derde ö meerre pine 
per gheenre Die vᷣdoemt Culte Weten Cen 
pierven ó ver heilighẽ meerre Blichtinghe 


{Dát als baſilius feit. Als Die Werelt ghe⸗ 


cuuert Cal Cijn Co Cal dã god ſcheidẽ die het 


te vand ciaecheit cit alle Die hette Cal hiſen 
Dêter vᷣdoemderlantſcapo dat [Pte meer 


ſullẽ werdẽ gepinicht. eñ al die claerheyt 


ſal hiſendẽter gerechtiger lantlcap õ dz ſi 
temeer ſullẽ vᷣblidẽ. Meel dingẽ lullẽ daer 
ſijn die mittẽoꝛdeel com ſullẽ ¶ Dateer 
ſte is des vechters beriſpẽ:wãt die rechter 
die ſal neð comen in dat dal van ioſaphat 
ef hp ſalſetten die goede tot ſijnre vechter 
hãt:eñ die quae tot lijnre luchter hät. eñ 
het ig Welte ghelouen D3 hy comé (al in cẽ 
hoge (tat daer hẽ alle luden Lullen moghẽ 
kyen. Eñ men en Cal niet wanen dz alle lu 
Den Cullen Werden beuaen in alſoedanigẽ 
clepnen dale: wãt iheronimus (eyt dattet 
kintlheit waer teghelouen / mer ſy lullen 
daer in ſijn eñ in ſteden dye daer omtrent 
ligghen. wãt in cleynẽ landẽ lo moghẽ on 
tallicke duſent volcx weſen ſonderlinghe 
als ſynauwe ſtaen.Eñ vſt dattet noot is 
Co Cullen die goede ſijn (nd lucht mitter lit 
ticheit haers lichaẽs.Eñ die quade Cullen 
pact oec in Lijn mogẽ mitter godliker craft 
eñ dã lal die vechter mitten quaden parle⸗ 
mentẽ eñ ſalſe verſpꝛeken vãden werckẽ 
der ontkermherticheit dz lile niet en hebbe 
ghedaen.eñ dã lullẽ Cp op he Weenen Als 
guldemõt ſeit. Die iodẽ Cullen hẽ bewenẽ 
als ſyhẽleuende fien ſulleu eñ leuẽ make 
dien (pachten als eenẽ dodẽ menſche eñ ſi 
en Cullen haer miſdaet niet gelochenẽ mo⸗ 
ghẽ te gader geuoecht mittẽ gewõdẽ lich⸗ 
aem. Die heidenẽ ſullen hẽ bewenẽ Die be 
droghẽ Worden mitter philozophẽ pꝛoeuẽ 
eñ hielden boor beefkelijke ſotheit datmen 
eenẽ gecruyſtẽ god oeffenẽ oude. Die ker 
ſtenẽ ſondaers Cullen hem bewenẽ die die 
werelt meerbeminden dã gode oktecriſtũ 
Pie ongelouige ſullẽ hẽ beweenẽ die ſedẽ 
dz hi mẽſche alleen was die gecruyſt wal 
cñ niet god. Als ſyhẽ fien Cullen vechter te 
elen diẽ Die iodẽ dodẽ. Alle die gheflach 
ten ð aerdẽ ſullẽ hẽ bewenẽ wãttegẽ hem 
en lalgheen macht fijn te Wedttaen: noch 
mêen Cal nergẽt mogẽ vlien vá fint aẽſich 
te / noch gheen (taten ſalſijn vã penitencie 
noch tijt vã genoech doen:wãt vã allẽ din 





Wanden aduent ons heren. lvi. 


ghen en lal hẽ nyet bliuen dã weenẽ ende 
ſcreyen. ¶ Dat anð pũt Cal lijn ondteheit 
vã ordinãcie. wãt ſinte gregorius (eít Dat 
tet twe ordinãcien Cullen ſijn ind quader 
eñ boler ſyde / eũ twe ind goeð ſydẽ:wãt 
ſommighe ſullẽ woꝛdẽ geoerdeit eñ Bua 
ren diemẽ leggen lal. Ick hadde hõger eñ 
ghien gaeft mi nict teetẽ. Ic doꝛſte eñ ghi 


en gaekft mi niet te drinckẽ Eñ ſommighe 


en wordẽ niet gheoerdeelt eñ ſi Vuarẽ ais 
Dic daermẽok leit die niet en geloekt dye is 
veroerdelt:wãt die en ſullen des rechters 
woerdẽ niet Gtfaen:Dye ſijn geloue mittẽ 
woerdẽ niet cn Wilde houden.Sõmighe 
ſullẽ woꝛdẽ geoerdelt eñ regneren als die 
meleggêfal/Fchadde hõgereñ ghigaekt 
mi tetẽ Ichadde doꝛſteñ abigaeftmt dri⸗ 
ken Sômigbeen lullen m Werdẽ gheoer 
delt eñ ſullẽ regnerẽ als volcmaecteludẽ. 
Die Dieand oerdelẽ ſullẽ mit dzſy die ſentẽ 
cie geuẽ ſullen.Wãt dz ſal die rechter alleẽ 
Doen mermẽ leyt vatte oerdelẽ ſullẽ: wãt 
ſyſullẽ biden rechter ſtaen ende dz biſtaen 
lal eerſt lijn ð heilighẽ eere: wãt het Cal hẽ 
eenn grote eer Lijn dz ſi ſitten ſullẽ neuen dẽ 
techter als hi beuolẽ heeft.d 5hi Cult ſitten 
optwalek roel eñ oerdelẽ die t walck ghe 
lachte vã ilrael. Ten anderẽ fo Caldatbe 
litten lijn õ Die ſentẽcie tectitmnetẽ: Wát 
ſiſullẽ des vechters fentécic pꝛiſen eñ louë 
als ſommige tijt enighe bienẽ vechter fijn 
vöniſſe louen eñ ſcriuen daer ond datinë- 
ſelouẽſal. We derdẽlal dit beſittẽ ſijn ter 
Auað ðdomeniſſen / die Cp Boomen Cullen 
mittẽ werckẽ haers leuẽe⸗ Wen vierdẽ ſo 
ſullen mittẽ oerdel comẽ dye voorbarighe 
teykenẽ vãcriliꝰ paſie dz ſijn / dzcruce Die 
nagelẽeñ die litteylene Wie indẽ lich⸗ 
ame. € Cen certerune dere ſijn õ te to 
nẽ rps gloriole Vwinningheeñ daers Cul 
léfp (u groter gloriẽ opebaren Paerbiten 
guldemõt dz D3 cruce eñ Die litteykenẽ (ul 
len claerder lijndä Dat ſchijnſel vand Lon 
hen. Daer bi leit himerck hoe gtoot ís die 





cracht des cruces./Die ſonne Cal Worden 
verdonckert eñ Die mane en ſalgeen claer 
heit gheuẽ datſtu bekennẽ moghelt hoc ve 
le dattet cruceclaerer is dã die Mane ende 
lichter dã Die lonne. Cen anderẽ Cullen ſy 
Daer ſijn te tonen ſijn ontfermherticheit 
dat Daer biopenbaren lal / dat die goede bt 
ontkermeniſſe Cijn behoudt, Cen derden 
Fullen Cp daer ijn ó te vᷣtoghẽ ſin gherech 
ticheit dat daer bf openbare Cal hoe gerech 
telick Die quade Booemt fijn 6 dat ly ber: 
ſmaet hebbẽ dat grote loon väcrittus bloe 


‚DC, Haer bi dat iohãnes guldemõt (eit D3 


hem eeiltusöwiten falmit def Woerden 
Ic ben mẽſche gewoordéó u wen wille/5 
v ghebonden gellagen ef gecruyſt. waer 
is dat loon vã aldus groten onrecht dz mi 
ghedaen ts. Siet dat loon vã minen bloe⸗ 
De Dat ic gat om die vloſſinghe väuWe fic 
len:Wact ís uwen dient díe ghi mi gege⸗ 
Wen bebt voor dat loon mijns bloets Ack 
hadde v bouẽ mijnte glorie als icgod at 
datic menſche Mort ei ghi hebt mt onnut 
te eer ghemaect dã enich dinck:want dat 
guaetſte dinc vanð warelt mint ghi meer 
Dan mijnte gerechticheit eñ mijn gheloue 
en vierdẽ (aldaer lijn die Weectheit def 
techters.\bätbten Cal niet Werden ghebo 
Ben mit vreſe:wãt hi is almachtich. Jan 
guldemõt leit, Bheen cracht en is he Deb 
teſtaen noch bien Cal niet werdẽ geboocht 
mit ghikten Want hi is alre rijclie Bernar 
dus leit. Bien dach Cat comêdaer ín Waer 
Det Cullen Weten ſuuer herten; dan behen 
dighe woerdẽ eñ een goede conſciencie dã 
een bolle buerſe. wãt god en Cal niet wer⸗ 
Ben bedroghẽ mz Woerden nochgeboocht 
mit gikten. Auguſtinus ſeit. men ontbeyt 
den domſdachẽñ daer ſalſin die gherech 
terechter dye geen machtighe perlonẽ Wet 
en neemt / wiens pallays vol gouts eñ ſil 
uers is / die hem geen abt noch graue noch 
biſſcopbedrieghẽ en mogen mit hate wãt 
hi ts die alre beſte ſo en mach ín hem gheen 
ij. 

















(Wanden aduent ons heren. 


bate ballen. Int boeck der Wijthett pet 
en hebſte gehaet vã Die Dingen Die Du ghe⸗ 
maect hebts.noch bt en lalniet werdẽghe 
boecht mit minnẽ Want hi is die alre recht 
wacrdichtte Waer bi dz hy lijn broeds Dat 
fijn die valſche kerſtenẽ niet en ſal vᷣloſſen 
Pien ſal oec niet werdẽ gheboecht mit on 
wetẽhede / Wãt hiis Die alre vꝛoetſte Leo 
die paeus feit. Pes alte ouerſte ſentẽcie is 
dit. Dit ts lijn vꝛeſelijc aenſien Dien dat al 
geheel dinck clepn is eñ alte VPborgẽ dinck 
opẽbaer die alle donckerheit claer is Dien 
die ſtõme antwoerdẽ eñ Die ſtilheit belijet 
eñ fond ſtẽme therte ſpreect Eñ õ dat Lijns 
wijlheit fo groot is daer omen Cal ſijn ſen 
tencie niet Pmoghẽcloccheit vã voerſpꝛa⸗ 
Ben of bedrieghenis der philoſophen / ofte 
ſchoontale ð taelmannen of behendicheit 
Der ſcalcker luden Uá deſen bier leit ihero 
nimus Hoe veel ſonð tonghẽ eñ ſtommen 
Cullen der ſaligher ſijn dã Wel ſprekende. 
Dit ís opt eerũe.hoe veel herdẽ ſaliger dã 
philoloʒophen.opt anð hoe veel rudẽ lali⸗ 
gher dã tacimãnẽ. opt derde Boe veelplõ⸗ 
pe Cullen bouẽ dte behendige ſijn. dits opt 
vierde. ¶ Tẽ vijkltẽ lal daer ſijn dat vice 
lick wzoeghẽ oant daer Cullen drie wroe 


gers tegẽ den ſondaer ſtaen.Die eerſte ſal 


lijn die duucl. Auguſtinꝰ Pact Caldan be 
reit lijn Die duuel eñ brꝛẽgẽ boert die Woet 
den onfer belofte eñ hy Calons boer Wer: 
pẽ aldat wighedaen hebbẽ eñ in Wat vꝛe 
Wi gefondieht hebbẽ eñ Watgoct Wi van 
gedaẽ louden hebbẽ. wát ie duucl al dã 
feaghe. Gherechtigedomertoe wile mide 
fen om ſijn miſdaet. Bie py niet vrꝛeſen en 
wilde bí gracten hiis dine binatuerẽ / mer 
mijn bi onſalichedẽ.miheeft highe weeſt 
gehoorſaem eñ diongehoorſam / vã diõt⸗ 
kinchi den ſtoel Der ontſterklicheit. va nmi 
heeft hi otkaen tpijnlike cleet dz hiaẽ heekt 
Dijncleet liet hy / mit mijn cleet is hp hier 
ghecomẽ. gerechte vechter oerdeeltẽ mijne 
te welen eñ mit ant te domẽ.Ochochſal 


vufdanighe vet ſynẽ mõt moghenõtdoen 


die alſo daẽ gheuõdẽ \ert.D3 hi bi gerech 
teniſſe wert Gooemt. Dye anð wꝛoegher 
Cal ſijn die eyghẽ miſdaet wãt die eyghen 
ſondẽ ſullẽelckẽ wꝛoegẽ.Sinte bernaert 
ſeit. Dã ſaleẽ pgelic Werc ſpꝛekẽ eñ ſeggẽ 
Du heueſt ons gedaẽ / wi ſijn dijn werkẽ 
Wien ſullẽ di niet latẽ mer wi ſullẽ altoes 
mit di ſijn eñ mit ditẽ oerdel gaẽ eñ ſi ſul⸗ 
len hem weoegẽ mit menich miſdaet. Die 
derde wrocgher ſal ſijn Die Werelt Grego 
vi Iſt datſtu vꝛageſt wie fal di wꝛoeghẽ 
ſo ſegge ic alle die werelt:wãt als die ſcep 
per vᷣbolghẽ Weet Co Wort al die Werlt Hz 
volgẽ.Guldemõt leit Fn dien dageen (al 
niet ſijn D3 WiantWoerde der hemel ende 
aerde Water ſõne eñ mane / dach eñ nacht 
eñ al die warelt ſtaẽ ſal tegẽ õs in oꝛcont⸗ 
ſcap onſer ſondẽ Eñ al waert dzſi al zwe 
ghẽ:eñ õſegepeynle eñ õſe werckẽ ſullen 
tegẽ õs ſtaẽ voer gode ſterckelijt õs wꝛoe 
gede. Te lefté Cal daer Lijn Die õbedeiegelt 
ketuger. Wãt die ſondaer (al daer hebben 
drie tughers tegẽ he. Eẽ bouẽ he Dz isgod 
die rechter eñ oꝛcondẽ ſalſijn. Iheremias 
Ic bẽ rechter eñ tuger ſeit dte here. Die an: 
der tuger in he dz Lal ſijn ſine cõſciẽcie Au 
guſtinꝰ So Wie õtliet Dic toecomẽde rech 
tcr.betert dijn cõſciencie Want die redene 
dijns mõts is oercõſcap dijnre cõſcienciẽ. 
ie derde tuger (al lijn neu he dz Cal Lijns 
Die engel dic he te behoedẽ gheſet Was vie 
tegen he oevcöt{cap gheuê (alals cen dyet 
al \beet Wat hi gedaen heeft. Job Die hez 
melẽ dat ſijn die engelẽ Dye fulléontdeckë 
alle lijn quactbeit. ¶ Dat bij. Cal fijn des 
ſondaers perlen, Bier of ſett gregoꝛius. 
Dhoe nauwe lullen dã dye weghen lijns 
DE quadẽ.bouẽ Cal (ijn die vechter. grã.be⸗ 
nedẽ die plelike ſcaẽte. ter vechter ydẽ die 
Condé wꝛoeghẽde.ter luchter ſidẽ ontalli⸗ 
ke veel duuelẽ ter pin Wert treckẽde: bin⸗ 
nẽ die barnẽde cõſciencic butẽ die barnẽde 
Werelt. Die onlalige ſondaer die aldꝰ bez 








Uan finte Andzies apolſtel. lvit. 


uaen ſalſijn werwaert ſal hp vlien. wãt 
ðborghẽte Weten lal onmogelick fijn eñ 
te openbaren daer ſal ſijn ongedoechlick. 
¶ Dat viij. lalſijn die ſentẽcie diemẽ niet 
en ſal moghẽ weð roepẽ. Wát dte ſentẽtie 
en lalmẽ nẽmermeer moghẽ ed roepen 
noch men enlalſe niet moghen appelleren 
Gloſa.Appelleren is recht begheren voer 
Een ouer vechter. Want om Drie ſakẽ ſoeen 
Ontfactmengeen appellacie ín Die fake vã 
techte. Cen eerſten om dye moghentheyt 
vandenrechter:wãt als een coninc eẽ ſen⸗ 
tencie gheeft lo en machmẽle nict appelle⸗ 
rẽ binnen ſynen rijcke: wãt hi en heekt nie 
mant bouen hem in ſynẽ rike. Nochmẽ en 
machſe níet appellerẽ banden keifer noch 
vãden paeus.Ten anderen om die kenlic 
heit bäder miſdaet. Want als die miſdaet 
opẽbaer is ſoen mach men níet appellerẽ. 
Cen derden alſmẽeen dinck niet ouerdra 
ghẽ en machom dattet niet beydẽen mach 
ant byauentueren men {oude ſcade ghe 
doghẽ waert datmẽt ouerdꝛoeghe Bide⸗ 
fe drie reden en ſalmẽ niet moghẽ appelle⸗ 
ten vã Dier ſentẽcie. Cen eerſtẽ om die mo 
gentheit vanden rechter want higaet bo⸗ 
uẽ alin ewichedẽ in werdichedẽ eñ in mo 
gẽtheden. wãt díe vechter en heekt niemãt 
bouẽ hem: want men ldude meeniger ma 
nieren vãden keiler ok vãden paeus mogẽ 
appelleren boer goode/ maer van Goode 
En machien tot uyemãt appellerẽ. oant 
de * heelt nyemãt bouẽ hẽ. Cen anderen 
pe kenlichept vand miCdact Wát alë 
— dn daet eñ Conde lal kenlic ſijn eñ 
ofc Ihrronumꝰ. Diẽ dach al comé 
* Gerke ſullẽ werdẽ ghetoent als 
OL pgelcreuẽ warẽ in eentakei Tederdẽ 
om dattet dinenz en falmogé werdeghe 
ueſtet wãt meen lal daer geẽ lakẽ vᷣſtaen 
mer men lalt alvoi doe (n cen cleyn wijl⸗ 
ken in cc opſlach van cen ogben. 
€ Die legende banden beplighen 
apoſtel gods finte Andries, | 


rig! 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





4* 


J 
* * 
ka 

DNS 1D 


je PD Dea ef Comunige and 
AG AA Ber miongbheren Wart driewer⸗ 
on Aer mage Dl onlen here gheroepẽ 
—aꝛt eerltriep bile tot [pne 
0) SE sn als doe ſinte andze 
——as opeenẽ dach (kt mit í 
hannes baptiſta eñ mit een ge ióaet 
(ohannes leide, Sict D3lam gods [pet Die 
of doet Die onde Der Werelt. der altehant 
quã andzeas mittẽ andere (Ogeré eñ fach 
Waer ihelus Woende eñ Cp bleuẽ mithem 
fs dach.Eñ andreas doehi ſymon ſynẽ 
20e bant fobzocht hi hem tot ihũm mee 
des anderẽ daechs ſo keerdẽ Cp Weder tot 
haet vilcherie ef daer na Co vicp hifc ander 
Were tot lijnre batentfcap als opten dach 
Doc Die ſcarẽ quamẽ tot befumn neven dat 
watergenazareth datmẽ hiet die zee van 
gauleen doẽ highinc in (pmösci andrcas 
ſcip eñ doc ſy bingẽ een grote menichte vã 
vilchẽ eñ doe li iacob er lohannẽ tiepẽ die 
ín dat anð lcip Waré Ds Cp hé heipẽ ldoude 
Doe volchden ſy hẽ oeck nerli Beerde hem 
Wed tot harẽ goedẽ. Maer daer na loriep 
hiſe derdewerktot ſynẽ iongherẽ Doe Ihe 
(us wãderde neuẽ die zee van galileen eñ 
Doe bile riep vãder viſcerien eñ leide Coẽt 
na miic ſalvmaken viſſchers der ludẽ.eñ 
Doc licten fy alle dinc eñ volchdẽ hẽ na er 
B iij. 









et EA % ' 
N J — 
8 — 
A ® 8 pt 
pe \ hd > N 
ME = 
8 SN 9, 
3 Te BN 2 hé) 
Nat Ì 
| N Ag 
N 
. 3 P — ‘ 
„fi X NN p 
d / p ez Nr, 
IG — 
* 
TA 
Ns, Je 7 = 
UZ ms 
*— —B 
— / 
|, pn 
a 


mm emmen 








; 
{ 


PRE RE 
pl * 
Ne 
— 
J 
EPT 
af | 
| 
Ee | 
ER 
J* 4 
$ kt 
Lt 
et 
a 
\ í 
4— 
ki 
J J 
— 
ct AE Ì 
OR 
wa 9 
Ab 
, 
h 
JEE A 
ys hl 
kee HTS 
e k 
. M 
* 
Ad 4 | 
4‘ Kd 
4 Kb 
8 
ej 
AF IE 
ln Ì 
44 | 
—* — 
—6 
BAER fil 
à | 
a A | 
RN 8: 
EET J 
11 
ſ 
Ee || | 
Et 
Bf / 
Rl 
Ak | 1J HE 
p j 
„4 t 
| { 
es U } 
Ii 
Ln ORG B (8 
af 5 Hi 
ae IL 
ek EIK! 
fer | 
TBE ME 
Hi 4 
—4 — 
3 J 
il 
r 
hecal | U 
EE 
De Á 
—* 
2 
As A 
A Í 
Ek d 
—* 
vts 
d 
ES 
4 
ERE 
sk 
B 
34 
Aas 
_ 


Vr NEE Maare: 


* oe „ ze Ke Del N Bret 
ee EEEN wish 
—— — —— 


















































naer men — ana „ * 





EINE —— — — 





— — EN 


— 











Wan linte Andtiesapoltel. 


ſybleuen altoos mithẽ eũ ſi en keerde niet 
weder tot harẽgoedẽ. mer hi riep ſinte an 
dreã eñ ſommighe and lijn apoſtel te we⸗ 
fen. Nacriſtus ons heven opuaert doe Die 
apoſtolẽgedcelt Worden dooꝛ Dic Werelt. 
Poe preecte andreas te ſichem:eñ mathe⸗ 
uste michegundien maer dye mannẽ van 
daer ſy vᷣſmaden al matheus pꝛedicacien 
eñ ſtaken lijn ogẽ Wteñ leydẽ inenẽ kerc⸗ 
ker eñ ſy meenden hẽte dode in corten Daz 
ghẽ. Bier en binnen opẽbaerde Dye enghel 
godslinte andries eñ hietégacn te miche⸗ 
guudien tot (inte tnathe? Ei doc ſinte an 
Dries antWoerde dz hi des wecchs niet enn 
Witte ſo hiet hihẽ gaen ter zee eñ inden ect 


Gen ſcepe gaen ſoude dzhi vonde. eñ hide. 


de alſoe eñ mittẽ goed winde eñ Dé engel 
ſynẽ leitſmã fo quã hi haeſtelic totter vooꝛ 
ſeider ſtat eñ hi vant linte matheꝰ kercker 
open Eñ doe hihẽ ſach ſoe Weende hiſcer 
eũ beede. Poe gafonte here matheꝰ Wed 
ſijn oghen Die hẽ Dic ſondatẽ berooft had⸗ 
den eñ matheus ghinc vã daer eñ quã tot 
anthiochiẽ / mer (te andries bleef te mat 
güdien. eñ dat volck Wert vᷣtoernt Dat he 
matheꝰ ontgaen was eñ ſi grepẽ ſinte an 
Driesch bõdẽ ſijn hãdẽ cũ ſſeeptẽ doer Die 
ſtraten.Eñ doe Lijn bloet Wt van ſo bat hi 
Boor hem eñ mit ſijn bedinge bekeerde bt 
fe tot criſtũ eñ higinc vã daer te antbiocht 
en. Dat híer boer heſcreuẽ is vã matheus 


oghẽ datſe hem ſinte andꝛeas verbat Ick 


en Waen niet datmẽt ſculdich is te gelout 
wãt men Wanen mochte Datalfoe groten 
euãgceliſt als matheus Was nyeten oude 


moghen verbliden dat linte andzeas aifo 


iichteliek verbat. ¶ Exempei. 


Een edel ionghelinck volchde linte an⸗ 


dries teghen des vaders eñ moeders wil⸗ 
leef lijn vad eñ moed ontſtaken dz huys 
daer hi ín woende mit andries / eñ Doe Die 
blämebegötte te waſſen eñ op te rilen loe 


nã dz bint een vat eít Werp dat Water opt 
vier eñ te hät wertet gelellchet. eñ lijn va 


Dever ſijn moed ſeiden onſe ſoen ts ten to: 
uenaer gewoꝛdẽ Eñ ſy Wildẽ mit leederẽ 
opt huys gaẽ eñ ſi woꝛdẽ Co blit dz ſi die le 
rẽnz en ſagẽ. Boe rieper eẽ eñ ſeide Maet 
om moeyt ghi vmit ſotter pinẽgod vecht 
voor he eñ ghi en ſiets niet. Ract dat huis 
ſtaẽ dat gods tort op v niet en coẽt cít veel 
ludẽ die Dit ſaghen gheloekdẽ ín godemer 
des iõghelincx bad cit moed ſtoꝛuẽ nae.l. 
daghẽ eñ Waren in cen graf gheleyt. 

¶ Een wijknam enen ¶ Exempel. 
maãllachtigẽ manet om dz ſi niet en moch 
te barẽ kinderẽ fo ſeide ſi harer ſuſter Gãc 
et aenroept dyanẽ onſer vꝛouwẽ of die af 
godinne ouer mi.Eñ doe ſi aenriepſo ſey⸗ 
Dc Die duuel.waerõ aenroepſtu my als íe 
Di niet helpe en mach / mer ganctotandsez 
as Die apoſtel Die ſal dijn Cutter helpen mo 
ghen.Boe fp totten apoſtel quã Co leide ſi 
hẽ tot harer Cufter die in vꝛeſe wasEñ die 
apoſtel ſeide haer. Bygerechte lo gedooch 
{tu dit: want du biſte qualick ghehilict eñ 
booflijke wordeſtu gedraghẽ eñ hebſte dẽ 
duuel raet gheuraecht: mer nochtãs latet 
dy rouwen eñ gheloue én criſtũ eñ werpt 
Wt Dien dracht Ei ſygeloefdeeñ gebaer⸗ 
pe eẽ dode dzacht eñ haer pine die vᷣginck. 

Een out man die ¶ Exempel. 

claes hiet quã tottẽ apoftelen ſeide.Heere 
fiet tleuẽtich iaer heb ic gheleekt in oncuyl 
heden / mer op lulcke tijt nam íe dat cuan⸗ 
geli eñ bat gode dz himy voert aen daerof 
behoudẽ Wilde / mer õ dat ick in Die onde 
Bout Was eñ mit mijn quade begeertẽ ge 
toghẽ ſo keerde ic weð tottẽ onreynẽ wer⸗ 
kẽ allo tc plach Op enẽ dach Wert ic õtſte⸗ 
ken mit mijn begeertẽ eñ hadde vᷣgetẽ dat 
euãgely dzic op mi geleit hadde eñ tc ginc 
té bordeel Wert ende te hãt leide mitlichte 
Wijf gäc wtmaãganc wi / wãt du biſte cẽ 
engel gods eñ en genaeck minz noch en co 
mc hier nztot mi wãt ick (pe Vond op dy 
Eñ ic Wert ð wõdert vã des Wijks Woet 
DE eñ ic bedachte dz ie dateuâgelie mit my 








— ———— — 


Wan (inte Andries apoſtel. lbiii. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| 


ghedragẽ hadde. Mo heilige godsknecht 


bidt voor mijn lalicheit. Doe dit linte An 
dries hoorde fo begõſte hite wenen. eñ hi 


bede vãtercie tijt tet noenẽ toe eñ doen hp 
opgheſtaen wasõ teeten ſoſcide hy. Ick 


en lalnz etẽ voor ie Wect of god des outs. 


maãs ontfermẽ ſal Eñ vocht vijf dagẽ ghe 
uaſt haddeſo quã tot ſinte andꝛies een ſtẽ 
me eñ ſeyde. Andzeas du hebſte v̈bedẽ dẽ 
oudẽ man.eñ alſo du digemaghert hebſte 
mit vaſtẽ alſo moet hi hem oec moyen mit 
vaſtẽ eñ hi wert behoudẽ ende hy dede al- 
ſoeñ vaſte ſes maendẽ te Nater eñ te bꝛoe 
de:eñ daer na ſoſtarf hi vol goeð werckẽ 
En tot ſinte andꝛeas quã cen ſtẽme eñ (et 
de. By dijn bedinghe hebick Wed gheere⸗ 
gẽ nycholaum die ick verloren hadde. 

¶ Een kerſtẽionghelinck ¶ Excpel. 
dic ſeide al heimelijt ſinte andzeas. Mijn 
moeð ſach dz ic (cone ben eñ leidemi te vo 
ten vã onreynichedẽ mit haerte Doen. Eft 
om dzic des niet doen en Wilde ſo fs ſyge⸗ 
gaen tottẽ rechter ct ſy wil my op legghẽ 
die miſdaet vã duſdanigher groter quaet 
heit maer bidt Hoor midz ick aldꝰ ontſcul 
dich nz en ſterue. Mãt als ſymy wꝛoecht 
foe lal ic ʒ wighẽ eñ ic heb lieuer te ſteruen 
da mijn moeð aldus grotelijc te õturuch⸗ 
te. Aldus ſo ricpinẽ dẽ iõgelinc ten oerdel 
ende ſinte andries Die volchde hẽnae. Die 
moe weoechde har fonc ſterckelijck dat 
bile vercrachtẽ Wilde. Ende doemẽ delen 
foabelinebracchde menichWerf oft Watt 
Ware fo en ant Woerde hi niet. Moc leyde 
fintcandscas moed. Bu bitte wꝛeet bo- 
uẽ Allen wiuen die biopne onvepnichepts 
wilſte verderuẽ dinẽ enighẽ (oen Poe ſei⸗ 
De ſy DEtechter Bere na dien D3 minẽ Coon 
Dit doen Wilde fo beeft hi he gehoudẽ aen 
delen man. Aldꝰ Coe Wort die rechter ver⸗ 
toernt. Ende beual datmẽ hare quadẽſo⸗ 
ne ſtekẽ ſoude in enẽ lack Die ghelalft Wa 
temit hers eñ werpẽ in eẽ rinere maer hp 
hiet datmẽ ſinte andries dede in eẽ kerker 


tot dzhihẽ bedochte mit Wat pinẽ hihẽ do 
dẽſoude Mer doẽſinte andzies bede / doẽ 
Buaerdeſe alle eẽ groot donreſſach.eñ cen 
grote aerbeuinghe ſloechle alle ter ned eñ 
D3 Wijf Wat geſlagẽ bande blixem ende 
biel doot.eñ doe badẽ die and Den apoſtel 
linte andries dz li niet vderuẽ en moeſten 
eñ hibat voer hẽ. enð die rechter eñ al ſijn 
ghelin gelookden dgoe. ¶ Exempel. 
Doe [inte andzcas was inder ſtede nicea 
Doe ſeidẽ he die burgers dat butẽ ð ſtat ne 
UE Die Wege Wart vij.duuelẽ Die die ludẽ 
Die Daer voerby ginaë dodẽ. Eñ die apoſ⸗ 
tel linte andzeas beual hẽdz liquamen in 
ghelikeniſſe vã hõdẽ voer dẽ volcke eñ hy 
geboot dz li gingẽ daer ly geen mẽſchẽ Dez 
ve en mochtẽ ef te hantontuoeren ſi. ende 
Doe die ludẽ dat ſaghẽ doe õttinghẽ ſi vat 


kerſtẽ geloue Eñ doe ſinte andreas gheco 


mẽ was ter and poertẽ vãð ſtat fo dꝛoech 
mẽ daer Wiene dodẽ iõgelinc.doe vꝛaech 
De Die apoſtel wat hẽ gelciet Wasende ſy 
leidẽ he datter leuẽ hondẽquamẽ eñ dodẽ 
op lijn bedde eñ die apoſtei Weende ent (et 
De Heer ie Weet D3tet Dic duuelẽ warẽ die 
fc hiet boer band poort Hdazef. eñ hi lep: 
de dẽ Dad Wat ſulſtu mi gheutof ick dinẽ 
Coon vᷣwecke eñ hi leide. Icen hebbe niet 
Waerder dã hẽ / daerõ lalic dihẽ gheuẽ eñ 
die apoſtel dede eengebet eñ die tögelinch 
ſtõt opeñ volchde den apoſtel ſinte andre 
as na. ¶ Exempel. 

¶ Uiertich mannẽ quamẽ mit ſcepẽten 
apoſtelõ dat ſi dzgeloue vã hẽ leerẽ ſoudẽ 
eñ die duuel vᷣſtoerde die zee eñ fp vvᷣdrone 
kẽ alle ende doe haer lichamẽ te lande qua 
mé ſo bꝛochtmẽle voor Dé apoſtelende hy 
Wecetele vand doot / eñ li ſeidẽ al dat hẽ ge 
ſciet was. Hier bi leeſtmẽ vãhẽ Lee ymne 
Niertich iongelinghẽ die Gooncke Waren 
ín die bloede d zee díe bzochte hi Wed te lez 
uê Doe ſinte andzeas inachachiẽ Was ſoe 
volde hi dat al metkerckẽen bekeerde dat 
bolctotrpegeloue Eñ egeas * rechters 

H (ti, 


— — 


ee — — x * 
— J — an 
— — — + 


—— 
— 


| 


1! A 
| 
Ik 
| (Nn 
Î J 


— 


—— 


— 
— 


— — 


— — 









































{tan (inte Andries apoſtel. 


wijk leerde hicriſtꝰ geloue eñ dooptele in 
der heyligher vontẽ. Poe dz cgeas hoorde 
fo quã hi in die ſtede patras eñ hy dwanc 
Dic kerſtenẽ afgodẽ aẽte bedẽ.eñ ſinte an: 
dreas quã he te gemoete eñ ſeide.di Waer 


noot du die biſte vechter d mẽſchẽ dattu be 


kẽdes dinẽ rechter die indẽ hemel ici Du 
héocffendes cit he te oeflenẽ dijn ghedach 
teal vãden valſcẽ afgod keerdes Egeas 
ſeide he. Biltu Dit andzeas dic pꝛcecſte Die 
ouerdadighe ewe Die Die pꝛincẽ vã romen 
hebbẽ beuolẽ te niet te makẽ.Eñ ſinte an⸗ 
dries Leide hem Die pꝛincẽ vã romẽ Die en 
wetẽ noch nz dat die gods foon ghetomẽ 
is eñ heeft geleert dat die akgodẽ duuclen 
ſijn / welcke afgodẽ lerẽ datmen gode ver 
toerne ſoude eñ wãneer hi vᷣtornt ishẽ ke 
te vãden mẽſcẽ.Eñ Wãneer ht of gekeert 
is dz hiſe niet en Öhoze eñ als bile nz en v⸗ 
hoort dat ſy des duuels geuangẽ bliuẽ:eñ 
Wâäneer fi gheuaen lijn vãden duuel alſo 
lange werdẽ fp bedrogẽ tot dat ſi al bloot 


Wtenlichaem baten nyet met hé draghẽ⸗ 


de ſonder alleen die ſonden. Ende egeas 
ſeide hem. Dm dat uwe ihelus deſe ydel 
dinghen pzeecte fo wort hi ghecruyſt aen 
Dye galge des cruces. Andzeas ſeide hé bt 
ontEinck fijns dancx Die galge Des cruces 
niet õ ſyne miſdact mer onte vᷣloſſinghe 
Eñ egeas leide he Wãt hp vá lijn iõgeren 
gheleuert Wase vãden iodẽ geuangẽ eñ 
vãden ridoðs gecruyſt. Hoe mocchſtu van 
ſeggẽ dz hi die pine ſijns dancx gedoechde 
Doe begonſte he ſinte andrꝛies te bewiſen 
mit vijf redẽ dzxps õſeheerc ſijns willẽs 
gepaſſijt was bi DIE Dat hi (ijn paſſie boer 
fach cf dat hi ſynẽ iõgheren voerleide eñ 
bidiendz hi op ſinte peter vᷣbolgẽ Was dʒ 
bihevacrof kerẽ Wilde eñ hi leyde ganck 
achter mijn Wed laken. Eñ bidien dat hp 


machthaddcvá beydẽ te gedogẽ eñ te vri 


ren ais hiſeide:ick hebbe macht mijn ziele 
te lettẽ eñ te nemen. Eñ bi Dien D3 ht boog 
Wife lynẽ Hrad die hẽgeweect broot gak 


nochtäsen ſcude hijs niet eft bi diẽ dat hp 
die ſtat coes daer hi wiſte dz Die Grader co 
mẽ ſoude eñ hi ſeide dz hihier mede was. 
Eñ ãdꝛcas ſcide oee dʒ dye vᷣburgentheyt 
Des ctuces groot ís. ende egcas ſeide men 
machtnz hietẽ milterie ofte Gborgentheit 
mertormẽte. egeas ſeide Wél dattu doet 
(te dz ick legge / ick ſal di dat miſterie doen 
pꝛoeuẽ.eñ ſinte andꝛeas ſeide:waert dzic 
dic galge des cruces õtſage ſo en ſoudic nʒ 
pꝛekẽ dic gloꝛie descruces Maer ic wildz 
{tu hooꝛſte die miſterie of vᷣboꝛgẽtheit des 
cruces of Du yet mogeſt bekẽnẽ eñ Werd? 


behoudẽ. Boe begõſthi he Die miſterie def | 


cruces te õtbindẽ eñ mit vijf vedené tc pꝛo 
uen hoe tamelijke eñ hoe nootdrukteliken 
dattet was.¶ Die eerſte redẽ is Dat die 
cerſte mẽſche mittẽ houte dẽ doot ínbzoch 
te:doẽ hi dz gebot bꝛac ſo Watt oec Wel. be 


_tamclicD3 Dicand mẽſche DE doot vᷣdziuẽ 


ſoude bidẽ houte godogẽde. Die anð is 5 
Dat adã onſe bad diet gebot brac Was vã⸗ 
der onbeſmeter aerdẽ ſoe waſt betamelic 
dz Dic vᷣloſſer wort gheboren vã cẽre onbe 
ſmetter maecht Die derde redẽ is õ dz adã 
ſijn bande ontamelic wtſtacter ſpiſen Die 
hẽ vᷣbodẽ Was /ſo Watt betamelije dʒ dye 
and adã indẽcruceſijn onbeſmette handẽ 
wtreckede. Die vierde redẽ isõ dzadam 
ſoetelike die Öbodé ſpiſe geſmaect hadde. 
fo waſt daer toe behoerlick dzcõtrarie ms 


cõtrarie werde vᷣdreuẽ eñ dʒ xpᷣs wertge 


ſpijſt mit galle. Bic vijfte redẽ is.wãt vn 
Cc criſtus lijn õtſterſfelicheit ſoude gheuẽ 
Co waſt behooꝛlic Dat hi oſe (erf licheit aẽ 
name. HOät en Ware god n3 ſterllelic ghe⸗ 
woꝛdẽ diemêlche en worde niet oſterklit. 
oc ſeide egeas dele pdele woerdẽ vᷣtelle 
dyne ludẽ eñ Doet D3 ie Ceqgge/cit offerden 
gode, Andzeas leide ie ofteralte vage dẽ al 
machtige god etonbefinet lã eñ aiſt vãdẽ 
volcke geghetẽ is Co bliytet geheel eñ leuẽ 
DC. DOE egeas vꝛaechde hoe dzmochte We 
fen mochte. Boe (cie hi dz hy een diſcipel 


Man finte Andries apoſtel. 


Wort. Eñ egeas leide Felaldiditdoë Leg 
gẽ mit tormentẽ Eñ hi Wert vbolgẽ eñ de 
DE ſlutẽ ín cert kerckẽ. Des anderẽ daechs 
ſo bꝛochtmẽ hẽ ten oerdeeleñ ſeidẽ dzhi dẽ 
afkgodẽ offerẽ ſoude Egeas begötte hẽ ech 


ter te nodẽ eñ ſeide. Cen ſy datſtu doetſte 


Dic dy ſegge / ic ſal di doen hangẽ aen Dat 
cruce datſtu pꝛiſes.Eñ als hp hẽ met veel 
tormentẽ dreychde fo átWoerde hi Peyn⸗ 
fe wattoꝛmentẽ dy meeſt dunct: Wãt (oe 
ícbromer bẽ in tormentẽ ſo ick bequamer 
welen ſalminẽ coninc.Boedede hihẽ vã 
xxi.mannẽ ſlaen eñ als hi gheſſaghẽ Was 
ſo dede hy hẽ mit hãden eñ mit voetẽ aent 
cruce bindẽ õ dat hi alſo te meer toꝛmentẽ 
foude lidẽ.Eñ doemẽ hẽ tẽ cruce Wert let 
De fo Wort eẽ geloop vãdẽ volcke eñ ſyſey 
DE lijn onnoſelbloet wertghedoemt ſonð 
ſake mer ſinte ãdries bat he dz ſy fijn mat 
telienz en belettẽ. Eñ doe andꝛeas dat cru 
ce vã vers lach lo groete hijt eñ ſcide.god 
groet di cruce dz in criſtꝰ naë gheWdijt bil⸗ 
te eñ vᷣciert mit ſinẽ ledẽ als mit duerbarẽ 
ſtenẽ.Eer onſe here opclam in dy (oe had: 
deſtu enẽ aertſchẽ anxt mer nv hebſte een 
hemelſche minne eñ Werlſte ontkaen boer 
belofte. Hier õ coem ie ſekereñ blidetot Di 
eñ alloõttanc mi vᷣblidende ſynẽ iongher 
Die aen Di hinc. Wãt ick hebbe altoos Dijn 
minnaer geweeſt eñ ic hebbe begeert dyõ 
tehellen. D goedecruce die vã ons herẽ le 
DE ontfkangſte ſcoonheit eũ claerheit Lan 
ghe hebic Di begeert eñ naerſtelic ghemint 
eñ lõð aklatẽgelocht eñ nv bitte na mijns 
hertẽ begeertẽ bereit otkanc mi vãdẽ men: 
ſchẽ eñ gilmi Wed minẽ meeſter dz hi iny 
by Di ottanghe die mibi dy vloſte. Eñ dit 
ſeggẽde ontcleede hihẽ eñ gaf ſijn clederẽ 
de hangemã / eñ aldꝰ hingẽ ſy hẽ aent cru⸗ 
cc als hẽ beuolẽ was eñ twee dagẽ leefde 
hidaer aen eñ preecte twintich důlent mẽ 
ſchẽ Die omtrent he ftonde. Doe dreychde 
bat vole egeam te Dode eñ ſeyden Dat dye 
heylige man goedertievë eñ ſachtmoedich 


— Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
s reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





lig. 

dele píne niet en Waer (chuldich te Iden. 
Pact õ quã egeas dat hyhẽ of Doë Wide. 
Doen hem finteandzeas Lach doe ſeide ht 
Egea waerõ comte tot ons coemſte õ pe 
nitẽcie fo ſulſtuſe vᷣcrighẽ / mer wilſtu my 
afdoen ſo Weet dat ick leuẽdich niet afco= 
menen lalvãdẽcrucc.Mãt ic ſye tehants 


minẽ conick die miontbeit. Eñ doe ſi heur 


wildẽ ontbindẽ fo en mochtẽ ſyhẽ gheen⸗ 
lins genakẽ Wát haer hãdẽ woꝛdẽte hãt 
Tijk Eñ doen Cinteandzcas ſach dz hẽ dz 
volc of doen Wüude fo Dede hi aen Dat cruz 
ce Defe bedinghe. Als {inte auguttijn ſeyt 
indẽ boecke vã penitencie Here en laet mi 
nietof gaë.mer hetis tijt datſtu mijn lich⸗ 
âcin Der aerden beueels.Wãt ic hebbet al: 
ſo lange gedzagben Co lange gewaect heb 
icghearbeit. wãt mi beuolé Was dʒ ic nv 
(oude werdẽ verloſt vanð gehoorſaemhz 
ende vãden zwarẽ laſte Werde ontladen. 
Ic ghedencke hoe zwaer hetis te dꝛaghẽ. 
boe houaerdich dz lichaẽ iste temmẽ crãc 
in te voedẽ in tebedwinghẽ hebbe ic lach⸗ 
telike gearbeit. Heere du weets ſekerlijck 
hoe dicwilẽ dattet miok getogẽ heeft van 
Der ſuuerheit dijns ſcouwẽs hoe dicke het 
mi heeft ghepijntte verweckẽ vandẽ laz 
pe dijnre ſoeter ruſtẽ Boe Dicken ende hoe 
groten rouwe dattet my brochte orn Dat 
ick alſo langhe als ic mochte gocderticelie 
delen vechtẽde lichaẽ hebbe wederſtaen. 
Ende vð Wwonnẽ mit dijnre hulpe eñ onder 
brocht (oe eyſſche ick ban Dy die gherech⸗ 
tich biſte eñ goedertieren ghelde datſtuyt 
mi niet langher en beueels. Mãt ic gheue 
Di waerlijc Weder datſtu mi beuaelſte be⸗ 
ueeltet enẽ anderẽ eñ minictD3 icker ul 
gher mede en Werde beletende ht houden 
tot bi vrilen laleñ gheuẽ dã Wed hi dz oec 
dttange datloon fiynee piné Beuele minẽ 
lichame ð aerdẽ dzicnz lãger leve en moet 
Ende het en beulecte mi niet langher noch 
te houdene in veelen. Icken mach niet co 
mentot di die cen konteyne biſte Det onge⸗ 


® 


























es 


— — WE 


Ld — — 
« « « * 4 J et 
— M's tad — ECS ze EN 
— aai r * * en — n emg enn \: os duet TAS 
nen Ei é 3 — as — — 
Mamo or TL ne A EE pe CM — — — EE —— — — — 
— — — —— — — — J * * en EE d a 
—— — — — Sr — — 


—— — 


3 —3 —X 
— — — — 


























el Wan ſinte Andries apoſtel. 


brekẽ der blilcap Boen hidit geleit hadde 
ſo quã een grote claerheit vaden hemelon 


trent hẽeen half vꝛe. Allo dat hẽ nyemant 
ſien en mochte.Eñ als dzlicht Wech gine / 
Co ginc ſijn gheeft wech mittẽ lichte. ende 
maximilla egeas Wijk nä ſint andꝛies lich 
aem eñ dedeteerlicke ter aerden Maercer 
egeas tot ijn buys quã ſogrepẽ Die duuel 
indẽ wege:eñ hiſtarf voor hé allẽ Sõmi⸗ 
ghe ſegghen dat Wt (inte andzeas graf he 
mels bzoot gelije meel blopt eñ oec olie vã 
alte ſoetẽ rocke eñ daer ín waert Dye ludẽ 
vã Dien lande vtoẽt die vruchtbaerlicheit 
vadẽ iare dzcomẽſal.wãt als daer luttel 
olijs Wtutopt ſo ſal dat lãt luttel vꝛuchtẽ 
voertbrenghẽmer vloytet ſcer foe ſalt een⸗ 
drachtich lijn vã Dat iaer. machſchien dit 
Was Weleer waer mer nvis ſijn lichaem 
ouerghebꝛocht te cõſtãtinopolen. 


CEen bilſcop die eẽ heilich ¶ Exẽpel. 
leuẽ leyde hihadde ſint andries bouen Dic 


And heilighẽ in waerdichedẽ alſoe in al dz 
bt Dede ſo ſcreck hi delen titel tot gods cere 
ci tot ſinte andries. Eñ dye duuel benide 
dit ende hi dede al fijn behẽdicheit õ deſen 
mãte bedriegẽ eñ bi verlciep hẽ in dier gez 
lijckẽ vã altẽ ſchonẽ wiuẽ eñ ſyquam tot 


… DES biſſtops woninge eñ ſeide 03 ſyteghẽ 
deẽbilſcop biechtẽ wũde . Pte biſſcop ont⸗ 


boot haer dat ſy teghẽ linen penitencictte 
biechten (oude gaẽ dien hi ſijn macht ghe 
gheuẽ hadde ſi otboot hẽ weðᷣ dz ſi ghenẽ 
mẽſlche ſonð hẽ alleeneen ſoude ontdeckẽ 
pie vᷣborgentheit haver cõlciencien. Ende 
aldꝰ woꝛt DE bifleop B\Wonnen eñ dedeſe 
tot hẽ comẽeñ ſi ſcide. Icbidde di here õt 
ferme dymijns. wãtalloe ghi Cictíck ben 
noch eẽ ionge iõcfrouwe ct weeldelic op 
gheuoet vã minre ioncheit eñ oec bẽic vã 
conincliken geflachte geborẽ / mer icben al 
len hicr tot vghecomẽ ín pelgrims habite 
wãt mijn vad is eẽ machtich groot conic 
eñ hi wilde mite echtſcap geuẽ enẽ mach⸗ 
tighen prꝛince eñ ic antwoerde he dz hp al: 


le echt{cap vᷣſmadẽ wilde:wãt ie ewelijt 
ke xpo mijn ſuuerheit beloekt hebbe / daer 
omen ſoude ie nẽmermeer moghẽ cõſent 
geuẽ ter echtſcap Mer õ dz ic ſo bed wõgẽ 
Was dzic moeſte ſynẽ Wille doëof zwaer 
toꝛmentẽ Doge lo bẽ icheimelijt geuloghẽ 
eñ heb lieuer ellẽdich te ſyne dã mijn bꝛu⸗ 
degõ ſijn belofte te bꝛekẽ mer õ D3 ick ghe⸗ 
hoort hebbe die mare ban uwer heilicheit 
fo bẽ icgeuloghẽ onð die vlogelẽ uwer be 
ſchermeniſſen eñ hope bt vte vindẽ eẽ ruſ⸗ 
telijke ſtede daer ic ſal moghẽ gebꝛukẽ dye 
heimelicheit vã cõtemplacie eñ ſcuwẽ die 
anxt des leuẽs eñ vlien die moyeniſſen vã 
deſer Werelt Eñ die biſſcop v wõderde hẽ 
vã harer edeiheit haersgeſlachts die ſcoõ⸗ 
heit haers lichaẽs eñ vã deſe grote ſchoon 
heit eñ innicheit haver (praké Ende hiant 
Woerde haer mit ſoeter eñ goeðtierẽ (pra: 
ke es ſeker dochter en õtlich dynz. Wát 
hi om wiens mine datſtu di ſeluẽ eñ Die di 
ne aldꝰ vꝛomelijckẽ hebſte gelatẽ.hi Cal Dt 
bier omme gheuẽ in delen leuẽ veel graciẽ 
ende na dit leuẽ die ewighe glorie. Eñ ick 
Die ſijn knecht bẽ pꝛeſentere dy mi ende al 
mijn goet kieſe Waer du wilſte een wonĩ⸗ 
gheeft íe wil dattu hudẽ mit mi etes eñ ſy 
ſcide hẽ. Here en bidt mi daerõ niet op Dat 
daer geen ſuſpicie en wordx eñ dz vleuen 
geen gheruchte noch achterclap dactofen 
gedoghe Die biſſcop ſeide wifullẽ mit on 
ſer veel lijn ct nz alleen daer bien ſaldait 
geen quaet gepeyns moge werdẽ Eñ doe 

(yal? ter tafelẽ quamẽ oc ſat Die biſſcop 

eñ ſy die cen teghẽ die ander eñ Dieand Ca 

tẽ al omtrent. Dien biſſcop merckẽde naet 
ſtelic ophaer eñ bien op hildenz haer aen⸗ 

lichte te belien eñ te v Woͤderẽ haer lcoon⸗ 

heit. Eñ doen hi mittẽ ogẽ op haer ſtaerde 

Co Wert Lijn berte abe wont. Endeom dat 

hi niet open hielt haer aëtichtete beſien to 

Woude Die duuel ijn herte initenen zwa⸗ 

rẽſtrale. Eñ die duuel Wert des gewaer 

Ende Dede hoorſcoonheyt meer ende meer 








































walſen. Eñ die biſſchop Was biden Wille 


dat bile ban onrcynẽ werckẽ beogen fou: 


de alft punt gaue. Doen quã haeſtelijc tet 


Dozen cen pelgrun eñ (ecv cloppende eñ ro 
gende (o bat hy datmen in laten ſoude. eñ 


Doen ſy hem nietin laters en wilden / ende 
hyalte onruſtelick was mit cloppen ende 
mit voepen Co braechde Die biſſcop Der iõc⸗ 
frouWen of Cp Wilde datmen hem in liete 

Ende (y ſeide hem. Men ſegghe hem eeni⸗ 
ghe zware queſtien of vraghen / eñ iſt dat 
bite ontbindet men laten dan (nen iſt Dat 
bite nieten mach bedudẽ loc verdrijktẽ vã 
biſſcops aenſichte als eenen onWetenden 
eñ onwaerdighẽ. Hem alten dochtet goet 
Dat ſy leyde.ende lt vꝛaechdẽ onderlinghe 
Wie Die vraghe Boor letten (oude. Eñ om 
datter nyemant ghenoech toe was. Lo ſci⸗ 
De Dic biſſcop. Want vꝛouwe nyemãt LA 
ons luyden en is ſoe ghenoech als ghi dye 
vroeder ende wijler ſijt vã ſpꝛake Da Wy 
alle. Daer omme ſet ghieen Lzaghe voert 
Doen ſeyde ſy. Wilt hem vꝛaghen Welck 
dat meeſte wonder is dz god pe Dede in eẽ 
cleyn dinck. Men vraechdet dye pelgrim. 
Eñ hi ſeide die menichuoudicheit enð die 
voozbaricheit der aenſichten. Wãt onder 
alle die menſchen die gheweeſt hebbẽ van 
den beghin der werelt eñ totten eynde vã 
Der Werelt welen lullen / ſoe en ſoudemen 
twe niet binden Die haer aenlicht alleens 
Couden ſijn:eñ in dat cleen aenſichte heeft 
god alle die ſinnen Banden lichaem gelet 
doen ſyalle hoorden fijn ãtwoerde al v⸗ 
Wonderende fo leyden [pat dit cen wa⸗ 
vigheende alten goede ontbindinge Was 
vand berage. Poen ſeide vat Wijf. Gheekt 
Gemeen ander meerder zwaerre vraghe. 
daer Wi bet in moghen ghewaer Werden 
ſijn wijſheit. Men vꝛaghe hem Waer dye 
aerde hoechſte isin al haer ſiede. Doemen 
Die pelgrim dat vꝛaechde ſo ſeyde hy. In⸗ 
den hoechſten hemel daer criſtus lichaẽ ís 
wãt criſtus lichaem dz bouen alte hemelẽ 


dan linte Andries apoſtel. 





is / is vã onſe vleyſce gemaecteñ ós vleys 


ís band aerdẽeñ õ dat xpᷣs lichaẽ bouẽ al⸗ 


len hemelẽ is dzdaer londert wikel die act 
dehogeris dã den hemel. Die bode ſiende 
dat Die pelgrim gheãt woert hadde Eñ ſy 
pꝛeſen al wõderlike ſeerſijn at woerdeeñ 
loefdenſijn wijſheit grotelick. Pot ſcidẽ 
ſi weð. Mẽ vꝛagehẽ die Derde vꝛaghe Die 
Alte zwaer is eñ vᷣborgheneñ zwaer te õt 
bindẽ eñ doncker dz Wi allo ſijn wijlheit 
pꝛoeuẽ moghẽ derdeweruẽ eñ dat hy dan 
waerdich tp dattẽ Dic biſſcop tot ſijnderta 
kel otfaet Men vraghe hẽ hoe verve dattet 
is vãden hemel totter hellẽ. Boem dz die 
pelgrim vzaechde Lo leide hi dẽ bode. Gãc 
tottẽghenẽ die di tot mp lende eñ vraecht 
be naerſtelick ber of Want die plaetſe Coc 
mat bi doe hi vãden hemel nú hellen viel. 
wãt icen bielnpe vãdẽ hemel. eñ daerõ ſo 
en mat ick nye die plaetſe. Want dat en is 
geen wijkmaer dye duuel / die hẽ vᷣſctepen 
beeft in een Wijk. Hoe Dat die bode heerde 


_foontfachbp hem leer eñ hp Cepde Loor hé 


allen dat hi gehoort hadde, En doe ſy des 
alle vwonderdẽ eñ ontlaghen fo voir die 
duuel wech ban middẽ hẽ ludẽ eñ dic bil 
ſcopquã tot hẽ ſeluen eñ beriſpede hem Cet 
uẽ eñ batgode dz bi her vᷣgaue ſyne miſ⸗ 
daet.Eñ hilende DE bode dz hide pelgrim 
in liete maer hyen bantsnict. Dic biſſcop 
ðVgaderde dat vole eff Leide wat he geſciet 
Was Ei higheboot dʒ (alle vaſtẽ eñ bid: 
DE (oude dz god yemãt vᷣtonen Wilde Wie 
dic pelgrim Was die he vã die zel vᷣloſte 
Eñ binnen dier nacht Co woꝛt den billeop 
Vtoont dattet linte andries as die in pel 
gruͤns habite quã 5 de biſtropte vlollẽ.· eũ 
Die bilrop Wieg meer in deuocten va linte 
andrics cit hadden voert in MEET waer⸗ 
dicheit eñ cere. ¶ AÆxcpei· 

¶ Ecnpꝛoelt vã eenre Hat nã andries ac: 
Woꝛt hp daer omme ghecallijt metgroter 
Giechept. Eñ hi ontboot DEN biſſcop dat hy 




















pmm — — —— ——— et At ett Nies 
Rin S eN J 
te EE TE vn 4 ak, = 
— — — 


| 


— nn 


— 
— 


— Ee 


4 Walks 


Tm 























——— — — —— 
—— — man. — 


gn 
Eep eee 


—— nar 


Re: ve keken 











ü— — —— EE in en — 





¶ Van ſinte Barbara ionctrouwe. 


voorhem bade ende hy ſoude hẽ die acker 


Wedergheuen. Eñ als die biſſcop badt eit 
highenelen was ſoe nã hi den acker Wed 
Doeſo bede die biſſcopeñ bzac alle Die lã⸗ 


zr fl Die kercke ghinck eñ 
bade boor her „Ende 
Doe Die biſſchop ín Dye 
kercke ghinck Coe ſtarf 
die proeft. Ende die ac: 
ker Wordt der kercken 
weder ghegheuen. 
¶ Die legende van 
ſinte Barbara. 





Ighelpꝛokẽ heeft. Ghy Luit 
Han uwe ouderẽ eñ vã uwWe vꝛiendẽ ende 
vãuwemaghẽter doot gheleuert werdẽ: 
eñ Dit woert heeft ht daer om gheſproken 
pat Die ſtralen ende ſcutten ende quettin⸗ 
ghe dic onuerſiens comen mit zwaãerliken 
rchietẽ eñ wondẽ der geente heeten die in 
hem ghelouë, Dit felue woert ie veruuit 
inder heilighet maghet ſinte Barbara. op 
Dien dach Dat ſy na beel endemenigerhan 
depine Die ſy gelede hadde onthooft Voort 
ban hacteyghens vaders handen eñ voir 
wier duyſterniſſe van deler werelttotten 
claren lichte des hemels Eñ hoe dat dit ge 
ſchiet is Woztal hier te bollen verclaert al 
Dus, Boen die keiſer banden roomſchẽ ep 





——— — — 


be ghehieten aurelius alexanderok liet te 
veruolghen ende Wt te ſtorten der kerſten 
bloet:ende dat om goedertieren bede Wil⸗ 
le ſijnre moeð die ghehieten was mãman 
eñ hyom dat lelue vanden menlchen ghe⸗ 
mint Woꝛt. Ende doe oec onder Den ſeluẽ 
keyſer [inte copnelís te vormen pacus Was 
Die Welcke Heel banden edelinghẽ Lan ro⸗ 
men totten kerſten gheloue ſterckende eñ 
bekeerde allo dat ſy boor dat kerſten gelo= 
ue ſtorꝛuen ende mactelaers Worden ende 
hymit hem. Ende doe noch onder den fel: 
uen keyſer inder (fat van alerandzien DYE 
grote leeraer oꝛigenes Was. lo volchdena 
Delen keyler een ander keyler die ghenaẽt 
Was maximiaen /een banden roomſchen 
ridderen was ende ſonder ſenatoers inſet 
tinghe keiler ghemaect. Ende hi veruolch 
de dye kerſten wredelijcke ende Lette hem 
ſonderlinghe te veruolghen biſſcoppen eñ 
leeraren dee heiligher kerckẽ. Ende om D3 
hy den prieſter ende leeraer (eer hate ende 
leet hadde! ende om des kerſtenẽ gheloue 
Wille veruolchde hi oeck onderlinge ater 
Ander díe voor hem keiter Was eñ alexan⸗ 
der moedersmannen ende haer gheſinne. 
In dien tpden foe was ouer al Die warelt 
grote perle eñ perſecucie ouer DE kerſtenẽ 
Want des Beplers ghebot gincalle die We 
velt dooz / loe Waer dat Die kerſten gheuon 
Den worden datmen he menighe pine aen 
doen ſoude / endeten laetſten onthoofden 
fondereenighe ghenade Ende der heyden 
Wacetheit Woꝛt foe groot datter binneneë 
maent ſeuentien dulent kerkenẽ ghedoot 
woꝛden om dat Berlten ghelouetẽ verdei⸗ 
wen vter Werelt Eñ Die Woede keiler mar 
imiaen om ſijn grote wzeetheit eñ onghe 
nade Loen leefde bt nietlanger mer ínt Det 
deiaer vã lijn vegnacië fo ſiert ht eenẽ qua 
dẽ doot Eñ doet als voorteitismit grote 
moede eñregnacie nochtegneerde ſo waſ 
in orientẽ omtrẽt dẽ lande vã egiptẽ enen 
grote edele hertoge die leer rijck eñ mach 





Uan Cinte Barbara ionckrouwe. lxi. 


tich Was met ongelouich eñ afgodẽ aẽbe 
dende. Deſe Woende in cen ſtat die ghehie 
ten was ð ſonnẽſtede.in Wwelkẽ dz ioſeph 
mittẽ ſoeten kinde moeder marta. Als die 
oude meeſters vand hiſtorꝛien ſeggẽ õ vre⸗ 
fe Wil bäbherodeseen Wijl tjts woenach 
tich Was / vã Welcker fat oec Die pꝛopheet 
vyſayas beſcrijft. Men vint oet vã haerge 
ſcreuẽ dat ſy vã nychomedien DE contc vã 
bitinen alre eerſt geſticht eñ gemaect Wal 
Deſe voorghenoemde hertoge hiet dioſco 
rus / eñ hi Was der kerſtenẽ Guolger weee 
der dã tygris die grimmẽde beeſten vhek⸗ 
kende der afgodẽgunſt na ſijns naems be 
dudeniſſe. waut dyoſcoꝛus beduyt der af 
godẽgunſt eñ glorie / eñ hi nã na lijn beta 
mẽ eñ coẽſte cẽ (eer ſchoon perſoẽ te wiue 
die na dat die oude hiſtoꝛien ſeggẽ gecom? 
ís ban die woꝛtel pelle daer ons Dye lieue 
moeð gods maria Wt ghebozé is mit Wel 
ken wiue hi oeck eenconincrijck nam DAL 


haer bp beſtoꝛuen aen ghecomẽ Was. EAV. 
daer bi was hieen coninc / maer ouermits 
ſijn grote tyrantſcap eñ onghenade Werk 


hẽ nae ſijns Wijfs doot Die heymelike ker 
{ten Was dat conincrijc ontoghen met mzʒ 
des conincs naem Dele twee fo edel perſo 


nen inder echtſcap wonnẽ tſamẽ by gods 


gracie een eenighe dochter vã groten loue 
ende boog alle dochterẽ Der mẽſchen ouer: 
fchoon Was bäaentchijn eñ van lichaem 
Allſo dat alle dre gheen dieſe ſaghẽ mochtẽ 
vã haer ſcoonheit Wonder. Ei dele ſu⸗ 
uerlike dochter bider godliker voerlienic⸗ 
heit Wort gehieten Barbara. Welcke naẽ 
bedudetin onſen tonghẽ vreemtom dat li 
vreemt is ende verre is Van aenbeden det 
akgodinghe eñ vander heyden ewe fo Dat 
ſy mit criſto mitter minnen der ſielen ſeg⸗ 
gen mochte mijn lief mint mp ende ic min 
ne mijn lief Deck bedupt Die naem barba 
racen dochter der terwen D3 is Der terwẽ 


ſadekijn Daer lint tan of ſcrijtt in ſijn euã 


gelíealous. Cen ſy dattet terde ladeken 


opyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


balt inder actden eñ ſterue eñ Voort doot 
Coe blijktetaltecn. Bit terwen ladekijn is 
itheſus criſtus. Allo ós ſinte auguſtijn feit 
Onſe bere ihelus criſtꝰ Was dat terwẽſa 
deken Dat ſteruẽ ſoude eñ weder leuẽdich 
worden ſteruẽ inder onghelouicheit ð io⸗ 
den eñ wederleuẽeñ alten inden ghelo 
ue bâde heydenſchẽ volcke. Pie ſcoonheit 
vã dele edelre Dochter heeft criſtꝰ die eẽ ſa⸗ 
ver is des teynen ſaets geteykent eñ bele 
gelt mittẽ ſegel der iõckrouwẽ reynicheyt 
Wãt li als eẽ goet kint volchtſynẽ vað nà 
dats criſtũ ſo werwaert dz hi hene gaet. 
Eñ oec vã haer ionghe dagẽ Doe hact goe⸗ 


dertieren moeð dye coninginne gheſtoruẽ 


Was al Was ſi vã heidenẽ ghecomẽ noch⸗ 
tãs Wwas ſi alscen lely ond die dooꝛnẽ bow 
dẽde altoos geeſtelike cierheit vã doechde 
like cierheit eñ ſeden. Dat.ij.capᷣ. 
Oe deſe waerdighe dochter was 
X van harẽ bad ter leeringhe ghelet 
cit ter ſcolẽ vãdẽſcuẽ cõſtẽ eñ ſi dairin ſtu 
derẽde Wase toenam / Co woꝛdẽten laet 
ſten haer inwẽdighe oghen mitgodlicken 
lichte beſchenẽ ct op ghedaen. Ef doc fp 
na des heydens volcx gewoente al bp tidẽ 
inder afgodetempelquá ſoe began ſy mit 
naerſticheit te ouerleggẽ Wattet in hadde 
ofbedude dzredelijke mẽſchẽ ydel afgodẽ 
aẽbedẽ:eñ dochte hier op allo läge dʒſy té 
laetſtẽ quätotter beuidinge Ó hoger Waer 
heit eñ li Cpzac tottẽ genẽ die by haer ſtõdẽ 
indẽ tẽpel eñ ſeide. Mat willẽ deſe ſchone 


beeldẽ eñ gelikenilſſe ð mẽſchẽ willẽ ſi oec 


aẽghebeet weſen als eẽ dinc dz onbekẽtis 
bi Dien dingẽ diemẽ lien wach hebbe ſioec 
wel eermêlchen geweclt Die Wi nv aẽbe⸗ 
den Door goden. Menantwoerde haer al 
dus. Fa ſy hebben mentehen geweelt als 
Wy / maer beter an wials DIE hemelſche 
godheyt opaertrike was. Barbara (pzac 
Ick ſoude gaerne meer Weten ENDE vra⸗ 
ghẽ om te weten oft gheoerlokt Ware dat 
chetal vã hem eñ oeck hoe ly hietẽ want 


— ten 


Een 


Ei 


— — — 


4 
Ui 
—4 
el 
| 
1 
| 
| 
| 
4 
| 
| 
u 


—— 


— Wen bn ie de — 


— 
ee Mt ba 


” — — 


— — 











Wan ſinte Garbara ionckrouwe. 


Wicoeffent eñ aenbedet dz onbekẽt ís ten 
isgeen dinc datmẽ anðös dã biſinen name 
bekennẽmach. Si ſprakẽ tot haerocloec⸗ 
kemaecht en Wiltn3 vrꝛaghẽ hoe veel dat⸗ 
tergodẽſijn oËt hoe ſi hietẽ. Wãt daer iſſer 
fo veel datmẽ ouermits veelheitnz en can 
wetẽ ſomẽ alle Die werelt Doze DE enẽ hier 
péanderen daereñ elcna D3 díe mẽſcẽ Wil 
len eñ ſoſy vã hẽ ingheſet (ijn eert eñ aêbe 
det.Die maget barbara ſpꝛac ick en vᷣſtae 
nz wat dat te legal ís: fijn ſi ingeſet vãdẽ 
menlchẽ / Wãt li ſo ingelet ſijn fo en ſijn ſi 
geengodẽ vã hẽ leluen mer vã anderẽ Di 
ãtwoerden noch eñ ſeydẽ: fi ſijn alſoe Wi 
geleit hebbẽ ingelet / mer dat is eenrchãde 
wõ derliker eñ onſegghelike wiſen Ende 
bier teg omageten yſt nyemãt geoerloft 
teſpꝛekẽ ofte gelouen. Met deler qucttie 
was deſe reyne maecht ſeer becõmert bet 
De bi nachte eñ bi daghe eñ en Wilde noch 
tãs al was ſi heidẽ mittẽ heidenẽ niet vꝛa⸗ 
ghẽ / maer ouermits dz licht des godliken 
geeſtes daer ſymede vᷣclaert was vantſy 
dat cen anð dinck te welen eñ inghelet te 
doré. Sy vãt oee Dat deſetwee in allen 
ſtuckẽ niet ouer een en comẽ noch en gelijc 
ken. mer dattet een vã delen dat is inghe⸗ 


ſet waer was eñ dz anð is dz ſygodẽ wa⸗ 


rẽeñ ind waerheit hẽ ghebꝛack. Eñ bier õ 


voelde fp dat die Werelt ín dolinghe Was 


eñ lonð kenniſſe des ghewarighen gods. 
Ende ſyouerleide in haer ſeluen eñ argu⸗ 
eerde mit delen vã deler ſaken aldus Beb 
ben onſe godẽ allmen mi ſeit menſchenge 
weeſt fo Lijn ſy oecgheborẽ als mẽſchẽ eñ 
fo fijn gheſtoꝛuen als menſchẽ twelcke al 
foe niet te houdeen ís. Want Waren ſy go 
den ſoen Waren ſynochgheborẽ noch ghe 
ſtoꝛuen alſoe als inder godheit noch begin 
noch eynde enis.Mant als mi dunckt Die 
godbeit ig alſulckẽ dinck dat noch geen be 
gbhinnoch geen eynde enhcekt / daer om ſo 
Wattermitter tijt beghint ok eyndt dat en 
is niet god. Itẽnochſalic hier of een anð 


arguacie makẽ eñ dat aldꝰ.Die mẽſche is 
vand aerdẽ gemaect eñ Dic aerde is mate⸗ 
rie eñ is Die mẽſce god Lo ſoude enich Dine 
voorgod eñ eer god Welfen / daer god Lijn 


Weten of ſoude ontfaen eñ dzis Die aerde 


Eñ alfoe (oude tc bet leggen dat Die aerde 
god Waer dã die mẽſche. Itẽ noch procue 
ick dit aldus.noch aetde noch Waternoch 
lucht noch vuer:dat vier elemẽtẽ Lijn daer 
Die materialick of gemaect is en ſijn vã he 
ſeluẽ noch oec die hemel / bi wat ſake is dz 
Die mẽſche is en heeft ſijn weſen niet ban 
hẽ ſeluẽ Eñ ſo iſt dã noot D3 ſymoetẽ heb⸗ 
bẽ eenẽ ſcepper dieſe geſcepẽ heeft eñ vooꝛ 
allen dinghen geweeſt heekt. eñ die gheen 
creatuer en ís ſo is mi vã deſen noot te ſoe⸗ 
Ben of ic lijnre enichſins conde gecrighen. 
ele ís mywt alre heet begheerten eñ te 
cyſchen. Met alduſdanighe redẽ eñ argu 
mente vãden afgodẽ eñ mit veel anð Waz 
pẽdehaer dele ſchone maget eñ van deſen 
hielt ſy raet in haer herte mit haer ſeluẽ al⸗ 
leen.Eñ als ſy ouermits haers vaðs il 
ymmer moetſte inder afgodẽtempel gaen 
ſo ghinc ſy daer mittẽ lichaem eñ niet mit⸗ 
ter herten.Eñ als fp datgemeen volckeñ 
oec die edel ludẽ ſach haer knien bughẽ eñ 
hoofden neygẽ vooꝛ Die afgoden die hout 
eñ ſteen eñ metael Waren / ſo dochte haer 
dattet ſotheyt ende ydelheit ware ende 
blinde deuocie eñ nam raet mit haer ſeluẽ 
eñ ſeide aldꝰ. Oftgheuiel D3icoecmoette 
doẽ Wat ſtonde mydãte doen / lal ic mijn 
knyen bugẽ boer dic akgodẽ oklalicteghẽ 
houdẽ Iſt dz icmijn kniëbuge boer die af 
godẽ ſo lalic die ghene Die geuoelẽ hebben 
genbeden die geen Dic ongheuoelijc Lijn. 
Ic bẽ die ghene die (preect eñ (ilijn ſtõ Fe 
bie hore eñ ſi ſijn doof, It die peet ſi ſin 
blit. ic Die ruke eñ li en tukẽ nz. tc Dic tafte 
ent ſi en taſtẽ nz Ichebbe vleis eñ ſien heb 
bẽ geen vleys alſchinen ſy vleyste hebbe 
okly vã vleys gemaect waren. Ei ilt dat 
ickteghen houde eñ niet en doe als die an⸗ 





Aan ſinte Barbara ionckrouwe. lxii. 


der / allmen mi dã vraecht Wat ſalick dan 
ſeggẽ.oec Waert dã dat ic des gewarighẽ 
gods kenniſſe hadde diẽ ſoude ic boer ogẽ 
ſetten eñ õ ſinẽ wille wilde ick alle die go 
den vᷣlmadẽ:mer Wãt ico kielen ſal des 
en ben ic níet vꝛoet: Wat bughe fc Die knyẽ 
mijns lichaems eñ niet mijns heeten Wat 
ſal mi dzteſtaden doenot batẽ /ſeker nict. 
Siet aldꝰ was deſe Wife maecht onſeket 
eñ twifelde Wat ſybeſt doen mochte. Eñ 
al waſt dz ſi vaſt wies eñ begõſte groot te 
werdẽ fo temde fp nochtãs haers vleyſch 
luſteñ maecte dz dẽ geeſt onðdanich Wâät 
Die begeerte die ſi hadde tot gode te kennẽ 
leſſchede te maclin haer den ſtrijt Dic hact 
vanden vleyſche quam. 
¶ Boevele maecht oꝛigen es eẽbꝛiet 
„fende. Dat dede capittel. 
AN XSdit aldꝰgeſciet was lo quã al: 
ſo grote rumoereñ fame vã grote 
ouc totter ſtat va NNychomediẽ die daerte 
kennẽ gak: datter ind ſtat vã alexãdrien eẽ 
mã Was vã ſeer groter wijſhz wiẽs naẽ 
gebieté Was oꝛigenes ſijn wijſhz eñ ſijn 
geſpraectheit in te bewiſen dz alleẽ eẽ ghe 
warich god ís eñ die {pracc Was ſo groot 
Ds nyemãt vãdẽ philozophẽ he Wedftaen 
en mocht Eñ Die oec ſeker mit tedẽ toon⸗ 
De Die gewarige godheit eñ te niet maecte 
Der afgodẽ ydelhz. Eñ als Dit barbarater 
oren quãſoe woꝛt ſi harde ſcer vᷣblijt ende 
Wert vã alre zwaerheyt eñ vã allẽ Duc ð 
hertẽ los ledich eñ vꝛy. Doe begonſte li ín 
haer leluẽ te denckẽ eñ mit naecitichedẽ te 
loeckẽhoe ſy beſtghekormeert eñ gheleert 
mochte werdẽ vã delen grotẽ leeraer enð 
hoeſi tet waerheit comẽ mochte eñ god be 
kennẽ Eñ allo als ſy haer va dyolcorus 
haer heimelichz niet en dorſte te kennẽ abe 
uen om DAE ſy Wel lach Dat hp Leer ter af: 
gode Wert getepcht was / eñ oecdaet om 
alte meeſt Wât li geloekt was dic afgodin 
ne Die Vata gehietẽ Das wien ſy vã haré 
vað geloeft Was in ewige vepnicheit haer 


opyright © 2011 ProQuest LLC 
ced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


tedienẽ:wat mocht ſy goede maecht doer 
ſo als ſy nicmâät betrouwẽen doꝛſte. Hp 
vãt raet dat ſy deſemeeſter oꝛigenes enen 
brief ſendẽ ſoude daer ſi hẽ al haer heime⸗ 
lich eit ĩiopẽbarẽ ſoude ſcriuẽdetot hẽ aldꝰ 
Eenẽ Witen eñ gheleerdẽ eñ vã hertẽ edel 
eñ vmaerdemã tot alexãdꝛien gehietẽ ort 
genes Barbara burginne ð ſtat vã nicho⸗ 
me dien ſendet eñ ouerlſcrijft als eẽ deerne 
laluyt.cer eñ waerdicheyt mit groter bliz 
(cap eñ mit begeerliehept heb ic otkaen eñ 
Öltaëvattubifte eẽ pꝛedicaer eñ ecn bewi 
fer oð gewariger godhz. wãt vanð tijt dat 
ic mijn ðᷣſtãt hadde / lo heb ie vã herte ſeer 
läge begeert te gerakẽ tot des gewarighẽ 
gods kẽniſſe ct heb ín mi ſeluẽ mit redenẽ 
gepꝛoefkt eit ouergeleyt eñ gheuondẽ dz in 
bout ĩ ſteen eñ in metael geẽ godheyten is 
eñ dz die kiguer vã enẽ mẽſche die vã enen 
wercmã gemacct is / in geenð wijs mach 
godheitõtkaen. ofk enichgeuoclẽ datter (ie 
len is:oec hoe (coon dz Die figuer ghefigu⸗ 
veert is Eñ Des gelijc geuoel fc vã hout eñ 
vãlteen Die Welke hoe ligeligureert wor⸗ 
dẽ / hliuẽ nochtãs al dat ſi wãrẽ biden din 
ge vᷣneemtmẽ wat ð waerhzis. Ichebbe 
dicwile bide afgodẽ geſtaẽ ner d te beui⸗ 
den die waerhz dan õ hẽ aen te hidde miet. 
om gheinkormeert ende gheleertte werdẽ 
laetick v weten:want myalſulcke founé 
denckẽ / die noch en lpꝛeken noch en hozers 
en Die niet en taſtẽ noch en geuoelẽ al ſchi⸗ 
nẽ ſy of ſijt mochten. En als ic bi tidẽ ge 
uraecht hebbe oft menſchẽ hebbẽ geweeſt 
diemen eert eñ aenbedet Loer goden. Allo 
heeftmêmp gheantwoert dattetmẽſchen 
hebbẽgheWweeſt eñ oecdat ly cerlijc hebbẽ 
gheleekt. Eñ hiet om heb ic ouerlegghẽde 
ín migeudden dattet al valfche gode lijn, 
ban welckẽ kenlicken is eũ openbaer Dac 
tet quade menſchẽ hebbẽ gheweelſt Eñ dz 
een mentche die geen beghin eñ noch eyn⸗ 
deen is en mach god niet lijn die Doop alle 
tijt geweell is / eñ welen lal nao tijt wãt 
































En gt ae € — ps 





- ——— — — —— 


Ak 
Mlt 4 
J— 4 
k. 4J 9 
4 V | 
b 
dk 4 
EE | 
zes | 
ALE 
4 J 
14 
ui | 
1 BE 
hot als BA, 
ER! 
8 | 
ie) k 
hd 
/ A 
gt, 
k $ 
ede 
Ee 4 
dei « 
Md 
j, 
el 
ns 
— 
ha 
an 
in 
Ei 
$ 
4 
1 
he, 
sak 
Tj kh 
de 
F 
Ld 
{ 
1d, 
—* 
le ll 
+ 
140) 
* 
re 
J 
4 
u 
* 
4 
be 
24 
* 
S 
4 
ee 
hef 
(IB 
Te i | 
id Nl 
cil | 
&£ 4 


en 





NAD 
— — 




















vſt dattet tydẽ lijn gemaect ſo heeft hi als 
midencket voor alle tijt geweeſt vã Wien 
Die tiden ghemaect Lijn. ie mẽſche Wort 
inð tijt/hoe ſoude dã Dat tijtlie is ontijtlie 
Weten Hier en mochte tc niet gelouẽ dat 
ſygodẽ Ware Die ic wiſte dz ſterllelike mẽ 
ſchen warẽ. Nochtãs daticinmenige gez 
peynſinghe eñ Vuaringhe mijns hertẽ be: 
ſo heb ie gheuondẽ ſonð twifel dz god on 
bekent ís Die alleen ſonð tijt ouermits tijt 
maecte Dinge Die tijtlick ſijn / onð welcke 
dinghẽ oec die mẽſchen ſijn welcke die be⸗ 
Drogen heydẽ achtẽ godẽ te lijn die gewa⸗ 
righe god al beeft hi mi onbekẽt gheweeſt 
ic hebbẽ altoes gemint / deſen heb ic altoes 
geloeft vã Wien dz ic ben:door wiẽs geeſt 
ic mijn leuen õtfae als ic gheuoel op dzick 
niet ophoudẽ en ſoude noch ruſten ter tijt 
Dat ic tot he quãeñ hi vant mi bekẽt Wair 
Hier õ oeer waerdighe vað fo D3 goede ge 
tuycheñ gherucht vã uwer kamen tot mi 
nen orẽ ghecomẽ is ſo heb ic in minẽ ſynne 
en mijn herte geſcreuẽ in Delen bꝛieue om 
dattet vcondich ſoude Welfen dzic alle Die 
afgodẽhateeñ voerniet achte:eñ dyẽ god 
ſoeck ic alleen Votes kẽniſſe ic vᷣnomẽ heb: 
be die bidyis / eñ hierõ okt lo is als die fa⸗ 
me luyt ſo bidde ick v oetmoedelike dz ghi 
of doẽ Wilt vã uwer dierne heete dẽ nacht 
bet onbekenniſſe eñ bꝛenghẽ mi ín Die Con 
ne oð kẽniſſen eñ dat licht des claren onder 
ſcheits:wãt íe begheer te Woet et te kẽnẽ 
pen ghewarighẽ god. eñ of bigeWaerlick 
een is als it bi wilen in myſeluẽ mit reden 
gheargueert hebbe ende ghepꝛoekt. Moert 
ancer bie hi iseũ hoegroot dz Voile v Wee 
dighen mt te ontdekt eñ mz getuge uwẽ 
Icgact ofte bode dieghimilendẽ wilttecõ 
kitmerenofghi mi gewaerdich achtmz v 
ghemeenſcap te hebbẽ Int kerfte gheloue 
Malete / dats blijft gefont Belen briek (cn 
de Barbara in alexãdrien feet behoedelijc 
tottẽ leeraer oꝛigenes bi eenẽ Die lybetrou 
de / eñ wien Lijs Wel ghelouẽ mochte. Eñ 


— ee 


4 Wan ſinte Barbara ioncfrouwe. 


wãt dele twe ſtedẽ alexãdꝛien eñ nycome 
dien vᷣre vã malcãderẽ ſtõden ſo Was de⸗ 
fe maecht in twikel ende in anxte of Die bo 

de Die ſygelent hadde yet indẽ Wege meſ⸗ 
(chien mochte ouermits ſiecte eñ and We 
derſtoot ſteruẽ mochte eñ Cp nieten ghecre 

ghe daer haer ſo ſeer na Blangde.eft hier õ 
fo keerde ſiin haers hertẽ camerkijn te go 

de eñ bat dicwijl mit tranẽ vooꝛ den bode 
Die ſy geſent hadde eit ſeide aldꝰ. Oheere 
god die minne eñ begheerte Die íc tot vbe⸗ 
kenne ſo lange gehathebbe en beeft niette 
Gacefs niet beWegenoch beroert, D god 
vã Wien ic geloue dz ghi alleen ſijt eñ ſon⸗ 
der ghefelle Ogod bi Wiësgelije díe afgo 
den Die vãder mẽſchẽ blinthett gheocffent 
werdẽal nz en lijn D god die dat hete Ge 
lichteseer Du Daer in coemſt Ogod die mi 
hebſte doẽ begherẽ di doe ic noch niet ghe⸗ 
hoort en hadde vã dy:eñ my mit redẽ Lan 
gewaerdigher onðlcheit ghebꝛocht hebbe 
tot dijnre wijſheit Door Die afgoden blint 
beít ſotheit eñ poelhept. O du heere of Die 
begeerte Die ic dꝛage in mijn ghepenſe coẽt 
vã dyeñ oftu dighewaerdighẽ Wilſte dy 
te tonen mi ſo bid íe di dattu ſtieren Wilſte 
eñ ſterckẽ mijns bode voete Wiẽic tot dyẽ 
knechte origenes ghelent hebbe op dat my 
noch hẽ die doot voercomecer dz mi Die ãt 
woerde door hem Wed come. | 

¶ Hoe ly haer baver vꝛoet maecte 

dat ſy ſieck was. Mat .iiij.capᷣ. 

Oe ſinte barbara die reine maget 
mit deſen eñ veel anderẽ gebeden 

aendachticheñ becõmert Was eñ hart va 

per dyoſcoꝛus vᷣſchalcte in dyẽ dat Cp hem 

vroet maecte dz ſi ſieck was fo coemthait 

bode gelont eñ machtich tot alexãdriẽ eñ 

vant die higelocht hadde origenes dẽ Wi⸗ 

ſen mã ín D3 palaes ð waerdiger vꝛouwẽ 

mãmenea Des keyſers moeder alcxãders 

pact voor of geleit is daer hionledich at 
om díe telerẽ eñ haer gefinn hoe li hẽ hebbẽ 





ſoudẽ inð kerſteliker Wet eñ Doe hihẽ ghe 





‚Uan ſinte Barbara ioncfroutwe. 


peefenteert eñ ghegeuẽ hadde DE brief Die 
ſinte barbara he ghefent hadde doe Wort 
b Co fect verblijt dat hi rechteuoert neder 
viel eñ culte díe aerde eñ dancte eñ locfde 
BODE Die wten ſteen Der heidenheit hadde 
boert gebzocht Doer Lijn ontfermbeetichs 
een Dochter die abraham gheettelic toc be 
boerde Eñ dit en hielt hi der vꝛouwẽ mä 
menea niet vhholẽ. mer bi toonde haer ſin 
te barbara bzief. eñ hi prees haer dat wõ 
Derlijke geloue der edelre maget inte bat 
bara eñ veel meer loefde hp eñ prees god 
die alduldanige Dingen Werct indẽ ſinen 
Hi ſtercte oee hier mede int kerſtẽ gheloue 
Det gheenve herten Die onlanghes bekeert 
Ware. Eñ hier mede côfivmeerde eñ ijk 
De hi die minne indẽ kerſtenẽ die Doergaë 
De is Dat mosch der ghelouigher fielen eñ 
ontfuncte die allo dat li ands niet en ſoch 
ten noch en begheerdẽ dan god. Wien oec 
Die heilige maecht (inte barbara met Culc 
Een arenſte Wot haren vrien Voile gefocht 
hadde: Boe haette hẽ Die grote leeraer ori 
genes Die als een Dloepende bloet Wt gaf 
Die kerſtelike leere. eft bereyde dat hi ant⸗ 


‚ Woerden ſoude ſinte barbaren begheerte 


eñ hyſcreek haer Wed aldꝰ. ¶ Oꝛigenes 
cen onwairdich pꝛieſter Des almachtigen 
Gods. eft gods predicaer eñ condigher na 
lijn vᷣmogẽ wonẽde tot aterandzien ont- 
biet der maecht batbara. die eẽ dochter ís 
des onWaerdigen heidẽs vole eñ Die ouer 
ghenomẽ Cal Werdẽ totter aengheuinghe 
Det wtuercorẽ kind gods ſaluyt eñ falic- 
beyt in onſen Beet ihelu crilio Die nieue 
manier eñ Wercken gods maect ons nieu 
We blilcap. eñ rt gheeft den ghenẽ diet ho 
ver eñ kennẽ een nyeu we merchinghe et 
aenſien. wãt Wie fat hore dat eenich men 
ſche alleen vã god ghetogen. eñ wi Lijns 
vrien wille lal he vanð heidẽ dounge kee 
ven tottẽ kerſtẽ geloue: eñ en Cat dat Won 
ber niet aenlien Niemãt en geeft dele gta 
cie gehad boer dele tijt dat hp comé moch 


ooks, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


lxiii. 

te tot ð kẽniſſe gods fond meeſter of lerin 
ge vã butẽ eñ ſonderlinge die vwerret is 
indẽ ſtricke der algoden:Hier om o reyne 

maecht en ís Di ands niet te radẽ of te lee⸗ 

ten dã allo du gheſcreuẽ hebſte wye hits 

Dact Du OË ſcryfs.eñ hoedanich ende hoe 

groot hi is. want Wie ht is dat is in lijnre 

gracien Die Wel bekent is eñ banden and 

tween dats hoedanich eñ hoe groot hy ís 

Dat fal ic di Wel leeven. Eñ hy Cereef haer 

daer of veel ſcone leeren eñ finnen eñ ont 
boet haer Dat ſijt wel verſtaen ſoude Ei 
waert dat haer pet ghebrake aen veruol⸗ 


ghinge harer begeertẽ. dat ſoude fi vrage 


vã lijn legact Die haer leeren ſoude Die het 
lige kerſtẽ eewe eñ doen vᷣſtaen wiẽ boee 
ken die hi met hẽ brochte: Woert ſcreef hp 
tot haer aldus. Bies lalſtu oec bermaent 
welen oft alfoe ghebuerde eft noot Wace 
fo en ontfich geen pine eñ ſterue vrilic om 
criſtus name eñ boer Lijn gheloue Wát bi 
ſeit in lijn euãgelie aldꝰ:ſoe wief ijn leuẽ 
let boer mi in deler Werelt Die fal dat vin 
De eñ bewarẽ int ewige leuẽ. Nalete. dat 
is blijft gelont Eñ god behoede dio doch 
ter Der ewiger lalicheit. eñ waſt altijt na. 
Dijn begeert ind duechdẽ eñ ín ſtarcheit. 
€ Boe oꝛigenes barbara een ban ſynen 
pꝛieſteren ſende Dat vijfte ca. 
Di cr na nam Die leeraer ozigenes eẽ 
vã fijn mede priefteven eñ lende hé 
haeftelijc der wtuercoꝛẽ maecht barbara 


mettẽ bode Die fp gefent hadde díe Lijn bo 


De Den wech wiſen foude: Ende als dele 
twee DE wech beftacn haddẽ ſoe handi 
groot verlangẽ om te ghenakẽ die ſtat vã 
nichomedien eñ ouerleydent eñ dochtent 
menichlins hoe ſi beſt mochtẽ den coninc 
dyoſcoꝛus verſcalckẽ als ſi quainẽ int pa 
laes eñ ſijn dochters barbara begheert te 
Buollẽ:dat was dat ſy kerſtẽ mocht wer 
DEE als ſi quamẽ inð ſtat ſo hoerden ſt 
ſeggen dat barbara ſiec eñ cranc te bedde 
lach.eñ daer wt namẽ ſi een vont daer ſy 
i. 


















































» 
— 
19 
J 
ie 
—8 
d 
Ï ij 
J 
ij 
te 
4 
$ 
dM 
' 
E 
kft 
J 
ad 
É 
j 
f 
J 
*4 
Wk, 
ki Pi 
f 
J 
—*3 
* 
De | 
AN 
Ö | | 
Í 
u 
ej | 
J ie 
BIE | 
140 
E 9 oi 
Lj 430 
hef 
j Ì 
F di) 
3 4 
9 
B 
1 ' 
1 
Alf 
4 
— 
J— 
| 
bet 
á 





_ ee 
arte te 
— * 




















pen coninc mede mochtẽ ðvᷣſcalcken: Piet 
dat barbara vet ſiec was inden liue. mer 
haer quael was alleen van minnen eñ ſy 
Was inettẽ gheeſtelikẽ bꝛant (oe ontſtekẽ 
Dat ſi doe ter tijt metter minnender ſielen 
Wel ſeggen mocht. Gact eñ ſegt mijn lief 
Dat ic van Lijn minne quelle, Barbara bo 
pe ghic Doe Voert eñ quã tot haer eñ ſeide 
33 des meeſters bode dair hi toe geweeſt 
hadde Die (font boer Die Doze. eñ hi ſoude 


gaerne tot 9 comẽ om vaet te geuẽ LA me⸗ 


decinen op datmen fo Wanen mochte Dat 
bi Waer cen meeſter vã medecinẽ Wonen 
De ind flat vã alexandꝛien: Doẽ inte bar 
bara dat boerde Coe Wert ſi leer v̈blijt eñ 
ſi Cpzac wten gronde haers herten aldus 
Die begheerten Die ic vand ghewarigher 
godheit ontfangen hebbe hebbe een? goe 
Den Wint ghehad. doer welcken te totter 
godliker hauẽ der godliker kenniſſen ghe 
taken mach: ond deſe woerdẽ begheerde 
ſi datmẽ den goedẽ man in ſoude laten co 
nen: eñ als hi tot haer in ghecomen was 
fo boot hi haer eerwaerdige groete ín ro 
den warachtigen god: Woe li deſe groete 
boerde ſo (kont ſi op eñ Biel ter aerden eñ 
eerdeſe befde DE naem eñ DE goeden bode 
Kechteuoert doe Dit gefehiet Was boerde 
li ſeggen dat haer vað dyoſcorus tot hate 
qua: en doe liep Ci haeſtelic te bedde op dʒ 
ſi haet bad als Cite voꝛẽ plach met ſiecke 
liker berde mochte vercloecken. Eñ Doe 
haer vað tot hair gecomẽ Was om te ban 
dẽ.eñ hi lach D3 butẽ lijn wetẽ eẽ vꝛeemt 
mã bi haer ín haer camer Was, Woe ſach 
hi hẽ wacdelikë aen eñ ſprac: Mie ie dele 
man eñ wat doet hy hier. Moe ſprack Die 
dochter. dit is ecu conſtich meeſter vã me⸗ 
dicinen eñ hi is vã alexandrien. eũ hi ver⸗ 
meet hé dat hi mi Wel haeltelijc ghenelen 
_ fat: bi feit oee dat hi tot alexandriẽ eẽ mee 
fter heeft Dic oec tegen Die gljeWoente der 
ficcté cñ ð meeſterien curieren eñ ghefont 
makẽ can: Doe Dit haer vað hoerde ghinc 


quan finte Barbara ionctrouwe. 


hi blydelic vã Daer eñ gak fijn Dochter oet 
lof dat ſy vzilijc met he ſpꝛekẽ mochte:eñ 
hi ſeide doe hi wech ghĩc dat hi met ande 
ven dinghen moeſte onledich fijn. Als bar 
bava aldus oerlof hadde te (pech metten 
goede man ſo ſprakẽ {p te ſamẽ Dat he ter 
herten Was Eñ ozigenes brief Wert haer 
daer boert ghebaocht. eñ ſy wort Lan Die 
wel gheleerde barbara Wel ðſtaen. eñ al 
fo origenes haer ouer gheſcreuẽ hadde ge 
bzac haer pct totter Guolghinge haver bez 
gheertẽ. dat bracchde fi DE legaet en bant 
in hẽ al hare wille:Eñ Doe ſi bekende Dat 
die vað eñ die ſoon eñ die heylige geeſt is 
alleen een volmaect god.Eñ hoe Die foon 
gefent ís bande vað ouermits Die aenge⸗ 
nomen menſcheyt eñ dat hi De vᷣloꝛẽ men 
{che Wed gheroepẽ heeft eñ Die Londe Der 
menſchẽ ouermits DE hepligen doepſel of 
ghedwogen heeft. ſo begheerde ſi (eer ge⸗ 
doept te welſen / al waſt dat ſy ouermits 
haers vaders hertheit haer begheerte niet 
volbrengen en conſte. mer Doen ſy als Die 
coninghinne vã ſaba ouermits mede ſpꝛe 
ken eñ toe ſprekẽ des ghewarighen ſalo⸗ 
mons gheſtarct was maecte ſi haer blide 
eñ quã voert eñ ſeyde harẽ vað dat ſi bet 
pact aẽ waer.Eñ daer mede maecte ſi hẽ 
blide: Aan Dier tijt ghinc Dic edele maget 
boert eñ Wies ín nieuhz des leuês ſoeckẽ 
de alleen Dat Daer bouẽ ís. (makende Dat 
daer bout is. Eñ ſi pende nacht eñ dach 

ín die eewe gods. Atlas Die euangeliſtẽ 
eñ finte pauwels epiltolé eñ dauids plat 
mẽ eñ die boeckẽ Die haer oꝛigenes die lee 
raer ghelent hadde om harẽ god te kennẽ 
eñ tkerſtẽ gheloue eñ oec our Wel te leuen 
eñ ſtudeerde naerſtelic eñ nam naerſtelijc 

bouẽ mate toe in Die conſten Der heiligher 

ſcriften al en had ſi gheen meeſter mer al⸗ 

leen bider gracien des heiligen gheeſts die 

dz innerſte Des hertẽ bedou wet eñ nettet 

Eñ om D3 DIE coude hertẽ lãge redẽ eñ ſer 

mone plegẽ te vᷣdzietẽ ſo laet ic hier achter 








Wan ſinte Barbara ionctrouwe. lxiiii. 


te vtellẽ eñ boert te bꝛengen Die beuchten 
der goeder werckẽ die die heilige maecht 
barbara gode voert bzochte heymelic ſon 
Det ophoudẽ indẽ ghenẽ Die warẽ vuaert 
te ſteruen om criſto tot Dier tijt dat haer bi 
gods ghenade occaſioen eñ ſtondẽ marte 
laerſter te werdẽ opelic ghegheuen Wort 
Dat vi.capittel. 

Peen tijt hier na doen deſe ſuuerli 

ke maecht finte barbara die mitten 
ghewarigen lichte Leer Beel bout die and 
claer eñ Ölicht Wase wãderẽ ghinc bin 
nen den houe Des palaes eñ gode Wel be⸗ 
haechde als heſter Die vweeñde conighin 
ne:ſo quã haer te ghemoet coninc dvyoſco⸗ 
rus haer vað eñ hielt lijn ogen langhe op 
daer merckẽde mit aendacht eñ met naer 
ſte haer ſcoonhz vã haer aẽlicht. Eft fo hi 
quaet eñ verkeert Was bꝛuycte hi qualijc 
dat in he ſeluen goet was:Hi hoerde wel 
dat ſijnre dochter ſcoonheit wijde eñ ber 
te Gmactt Was mer hait inwẽdige ſcoon 
heit Die beel meerd Was cn bekẽde hi niet 
Hi ouerleyde in Lijn heet en ſochte naerſte 
lic manier eñ Wege hoe hidat beelde ſijn⸗ 
ve Dochter Die vã ſo groter ſcoonheit was 
mochte brengen eñ houde op dat nyemãt 
Des ſuuerlics aenſichts en oude gebꝛukẽ 
Wen letten hande ht vact met Ciné voꝛſten 
en leynde Wt bi haren rade Wife bodé in 
beel lande om te vᷣcrigen goede meefters 
ent wercludẽ ſteenhouwers eñ beeldeina 
kers vã ſteen. Boe hijſe ghecregen hadde 
fo maecte hi voerwaerde met cenen vege 
lken na dat hr conftich was fo wat hp it 
Dach huer hebbe toude:ert gaf hẽ te ken⸗ 
nẽ hoe hi eene torẽ ghemaect Wilde hebbe 
Die Weten foude viercant ſtarc eñ hoghe: 
eñ daermẽ niet lichtelic toecomẽ mochte. 
oe Wort Dpe veefcap totter tuumneringe 
hacftelick toegbemacct: eñ at natter noot 
Was Woat betert. Bie murumenten ghe 
ſcarpt. Pic ſteenhouwers begonden dat 
werc. dat kundament Wort gheleit mé be 


gan te metlelẽ Die torẽ begõſte te teiten er 
woꝛt na Des conincs Wille betamelic vol 
maect Eñ om Dat eẽ viercãte forme Berre 
hadde tottẽ viercantigẽ ommegãc des to 
tens als hi ouer al venſterẽ heeft. Lo Wou 
De dioſcorꝰ eñ geboot datmẽ niet dã twe 
veynlterẽ an DE torẽ makẽ en ſoude eñ aẽ 
Die nooꝛt ſide eñ aen Dic ſuytſide wer oelt 
eñ Welt en wilde hyniet hebbe om dz die 
claerheit vãdẽ opgãc der lonnẽ niet hinde 
ter enn ſoude ð teeder vWWeender ionckrou 
eaẽ harẽ ſlaep.eñ oee als Die ſonne ned 
ghinc dat li haer camer niet heet maken 
loude Eñ doe indẽ togen al dat haer noot 
Was gevaen Was:doen befloot coninc di 
olco2? lijn dochter barbara daer in als eẽ 
wile edel waerdige feat Dier na Doe ſi be 
quacm Was ef out genoech Was cen mä 
te nemẽ. doe wort ſi met bedẽ eñ met brie 
uẽ vã veel edelingen eñ oec vã grote pꝛin 
cẽ begeert eñ aengelocht tot eẽ wit te ne⸗ 
mẽ. mer haer bad en riet haer dat noch nz 
bien Wilde Des miet eñ hi weygerde hé al 
lẽ eñ ſpꝛac:mijn enige dochter ct mijn ho 
peert mijn huys moed mijns leuës onder 
ſtaͤt eñ mijnve ogẽ lolaes en dl ic 65 mp 
niet DOE noch niemãt te wiue geuẽ. Pi de 
fen (in en bleef hi niet lãge mer om dat he 
Die aertſche Dinge minde eñ Cochte eñ Dat 
tet hẽ vã linẽ ridderẽ geradẽ woꝛt:eñ din 
dat barbara lijn dochter B werlt Weelde 
en vijcheit eñ mogentbeit gebꝛukẽ ſoude. 
en hi der princé vrientſcap oude hebbẽ te 
meer Lo clâ hi opte toren eñ leide Lijn doch 
ter te vozẽ / als ſathan ſijn vat onten heet 
gedaen hadde eñ toonde haer aló werelt 
rijcke Weelde eñ mogenthept Die ſi hebbe 
mochte of ſy een mã neme wilde. eñ hi be 
coerdele / niet alg dat hi des Wilde dat Lp 
hilikẽ ſoude. mer om te ſoeckẽ eñ te proc: 
uẽ of ſijt ſoude willẽ conſenterẽ. eñ ſpꝛac 
tot haer aldꝰ: moat ilt o dochter mijn heb 
bi enige wit eẽ mã te nemẽ:ic orde feer: 
aẽgelocht mit groter bedẽ 9 Di Wtte ge 
LU. 





* — 
——— — 
— 


— —— — — 
— — 
— Ee A — 


J— 
Le 
Ü 
| 
Ì 
4 
t 
3 
Ent 
_ 
4 
L 
EA 
Ld 
iN 
hj 
| 
IN 
L 
il 
J 
EN 
| 
di 
4 
IKE 
KE 
wt 
uee 
bi 
| | 
17 FA 
„Et 
Î 
ú 
NER 
9 
| — 
ME 
mi 
Un Ey. 
M 
4 
Hud 


Kik 
KN 
| 






























































uês tot noch toe en heeft mi niet ter heeten 
geweelt.mer tft dattet Dy genoecht ie lalt 
Dy lief latẽ weſen eñ gheuẽ wijn conſent 
datt toc hier toe ant woerde Die wile ma 
get bacbara vᷣſmadede Der Werelt macht 
ef ſeide. vað Dat fi verve DE mi mijn hert 
en moet anðs n3 willẽ dã datſtu tot noch 
toe hebſte ghewilt eñ Wat ic in minen ſin 
hebbe Dat Wil ie nv betugẽ voer DI Cé ís 
gheen má fo ſcoon ſo edel ſo ſtarc noch; ſo 
rijc om Wiens wille eñ minne ic begheuẽ 
ſoude Wille dat mi ter hertẽ is.ia al Nait 
hi des keplers foon die mi gheloeft hadde 
gen crone eñ heerfcappie Des keplerlijken 
rijcs al anders vað is mijn oplet eft mijn 


menige. Daer toe antwoerde Die vað (eg. 


get mi Wat ís Dijn meninghe. Di ſpꝛac.o 
vað der prince ſmekẽ eñ menigerhãde be 
loftẽ achte ic nyet; ie ſcone guldẽ foꝛme 
vã beeldẽ die ſcinẽ voer mijn ogẽ als niet 
Coſtelike bereytſelẽ eñ ſpãnẽ trede ic onð 
Die voetẽ eñ ð dienſtknechtẽ (coon dienſtẽ 
ðlmade ic als ic vað bhiuwer ghenadẽ eñ 
gracien al genoech hebbe Fe heb reynichz 


gheloekt Die alle Dinge vã aertrijc bouen 
gaet eñ bi wien geen Dine Wairdich te (et 


tẽ noch te wegẽ en is:doe ſi dit aldꝰ ſpꝛac 
fo viel Die Gad haer om DE hals eñ cuſteſe 
läge tijt om dat hy in haer vãt duldanige 
bruloften dat hem Wel behaechde:Eñ hi 
ſwoer eñ beloefde hate te make al dz hair 
heete genoechde Die Dient mochtẽ indẽ to⸗ 


ven eñ Dat hi DE tore ſeer cicrlije oude doẽ 


make eñ oee Conölinge eẽ bat dair ſi in ba 


pen ſoude of ſi woude:eũ dat met edelen 


Wwercke Beiert eñ bedect Pa dele woerdẽ 
ghinc die vað vã haer. eñ ſeynde der herẽ 
hon al poel Wed oõ:eñ hi bleef bidẽ ere 
Ke vat hp pijude lijnre Dochter te maken, 
ele pere ee teykẽ loude Weten vã ouer 
dracht dat hi jn dochter bi hẽ ſoude hou 
Dé dic ghenẽ mã hebbẽ en wilde. Hier na 
gelchlede Dat dyoſcorꝰ dye conic onthodẽ 
Wot vã des keylers droſſaet Die Des Bep. 


Aan ſinte Barbara ionctrouwe. 


fers beueel eñ wacht hadde Wien hy niet 
Bhoꝛẽ en doꝛſte Eñ doe hi niet läger beide 
en dorſte Wees hi dẽ meeſters vãdẽ Were 
ke hoe ſi dat makẽ ſoudẽ eñ beual al D3 hi 
liet ond ſijn dochters trouwe wiẽ hi Wel 
betroude:eñ doe hi veel wercludẽ eñ mee 
ſters vandẽ wercke gheſet hande eñ eenẽ 
pegelike ghegeuẽ hadde Lijn loon. Lo berei 
de hi he te varẽ om Des keilers ſakẽ Wille 
verre Wot Ciné lãde Eñ hi riep te ſamẽ fijn 
beſte ridderẽ eñ knechtẽ eñ nã raet mit hẽ 
hoe hi finé wech aenletten ſoude. Eñ Doe 
diẽ ract geſet was.ſo voir hi Bert daer 
hi weſeñ ſoude eñ Was daer eẽ lange tijt 
¶ Hoe ſi vande toꝛẽ ghinc Pat vij.ca. 
B De die vað Wt ghic eñ lange tijt 

wt bleef Co ghic die Wife cdel una 
get (te barbara ned vãdẽ toꝛẽ om te bez 
fien dat wonðlike Were. Eñ Doe fi ghinc 
wanderẽ bí Die timmeringe. eñ quã daer 
dat bat ſtõt dat om haer ſolaes ghemaect 
was eñ ſeer wonðlijc eñ coſtelic gheciert 
was.eñ ſyſach dattet met figure vander 
ſonnẽ eñ vanð manẽ eñ der ſterrẽ des he⸗ 
mels ſubtilic mit wtghehouwẽ beeldẽ ge 
maect was ſo dat alle die gene diet ſagen 
vvwonderdẽ vã fo coſtelikẽ Were. Eñ Doe 
ſi begã te penſen optẽ oerſpꝛõc eñ inuloet 
dier dingen vã welckẽ ſi Daer Die figuren 
ſach fo ftont die engel ons herẽ bi haer eñ 
{toate in haer als in een hebbelic eñ bequa 
mé vat die godlike wijſheit. mer Wát díe 
geeft ós herẽ niet en vult DA op DE octinoe 
digen eñ vreedſamigẽ menlchẽ / leerde eñ 
toonde haer die engel al dat een kerſtẽ mẽ 
ſche toebehoert Ghelijckerwijs als ſi dec 
te vorꝛẽ van oꝛigenes legaet gheleert was 
Eñ doe die engel bouen al dit haer leerde 
vand aengenomẽre menſchz xpi ons herẽ 
eñ hoe dz xps doer (ijn godheit in haet ge 
pzent hadde eẽ teikẽ vã ſonðlinger graciẽ 
eñ voerdeel in diẽ dat hi hair gheteikẽt eñ 
ghedect hadde mettẽ wiele der reynicheit 
om Dat ſi butẽ he geen and minnaer ac ne 





Wan ſinte Barbara ionckrouwe. 


men en ſoude: Doe openbaerde haer onte 
heer ihelus criſtꝰ ín een kiguer eñ ghelike 


niſſe vã eẽ ſeer ſuuerlic kin dekijn in welc 


ken kinde ſy veel meer ghenoechtẽ hadde 
dan mẽ mochte ghewaer werdẽ. En doe 
dit aldꝰ geſchiede fo gaf haer Die voerſey 
de engel te kennẽ Die paſſie eñ Die pine eit 
den ſcandelikẽ Doot Die iheſus criſtꝰ onſe 
heer om harẽ wille eñ om allẽ menſchen 
puerlic vã minnẽ gelede hadde eñ hi boer 
ſeide haer dat ſi om ſinen heilighen naem 
veel pinen ſoude moetẽ lidẽ.op dat ſi niet 
alleen Der maechdẽ eñ leerarẽ mer oec der 
martelarẽ croon beſittẽ ſoude:Doe die en 
gel tot haet (pzac eñ hiſe toe troeſte dat fp 
om Dye minne vã rpo hart bꝛudegom tot 
martelie eñ tot beel pinen te lidẽ haer ſcic 
ken eñ bereidẽ (oude Doe Wort dat ſcone 
bint G\Wandelt eñ ſcheen alteinael gepaſ 
ſijt eñ ghepijnicht eñ te mael bebloet / eñ 
ouer gheftort met rodẽ bloede. Eñ doẽ ſy 
Dat ſach Voort fi ſeer dꝛoeuich eñ biel van 
rouwe haers herten ín omnacht.cft ſi bez 
clacchde eñ Weende met alte deuocien eñ 
met bitterheyt haers hertẽ ons hert paſſie 
eit doot.Eñ hiet om mocht díe engel Wel 
dlagen tot haer als tot der gheenve Date hi 
oË gheſeit hadde / dat ſi met drierhãde ceo 
nen ghecroont (oude Werden als gheſcre 
uen (tact, Om dijn Wel ghefeicte gedaen 
te eñ ſcoonheit lich Dijn toeganc mit Loer 
ſpoede eff vegneer: Wát dete reyne maget 
Die een gẽme is Der maechdẽ eñ Die aldus 
vã des engels vᷣmaninge gheſtarct woꝛt 
eñ vã origenes geleert Was vᷣtoende hair 
Dic heilighe drieuoudicheit clacrliker dan 
veel anð ouermits dat godlike licht dz bo 
uen in haer quã eñ licht dat Cp oec tot Dier 
tijt Doc ſi niet ghedoept en Was mett het 
ligen apoftel Wel (prekemochte. Ai watt 
Wond onle Wäderinge ís inde hemel dis 
dit aldꝰ gefehiet Was ghic dye hemeltehe 
maget om eñ ſi ouerleide in hact herte Die 
hoecheit oes lichts band heftiger dDricuou 


arty European Books, Copyright © 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


kb. 

dichcit Die alle menſchẽ Blicht die comẽ in 
deler werlt eñ CL mercte eñ lach datter. n3 
Dä tee veynſterẽ en Monde andẽ torẽ en 
ſy (pzac totté meefier vande wercke aloe 
Waer om en hebdi ande tort wiet meer dã 
twee veynſterẽ ghemacct, Si ſeidẽ weð 
Dijn bad heeftet dus beuolẽ eñ ſo geordi⸗ 
neert:ſi ſpꝑac En maect mijn vað mi den 
torẽ niet:li ſeidẽ.ia hi:ſi ſpꝛac.is dat alſo. 
ia ſeyden ſi. het ís yinmer alſo. Boe ſprac 
barbara: iſt alfo fo moct ghi Wel doe dat 
lc v gebiede Dat isdat ghi bí mijnẽ beuele 
Ent ond mine naem fettet dã noch een ben 
ſter int oefte tot Die twee Die mijn lieue ba 
DEL v heeft ghebodẽ te makẽ:met dat ſi ai 
Dus [prac Woude ſi dat getal der heiliger 
drieuoudichz Buolt hebbẽ Wien ſi Wot al 
herte oefende eñ aëbede. Bie meeſterẽ vã 
DE Were Ware haft onðdanich eft al waſt 
Dat li grotẽ anxt hadde voer hact Dad dy 
oſcoꝛus nochtã maectẽ Ci tottẽ tween ecn 
Derde venſter lo hẽ Die maecht geboet En 
Dit is aldꝰ gheſchiet allo god Woude om 
datmẽ ewelic ghedenckẽ loude Dat dit he 
mellſche licht linte barbara tac cer Cy ghe⸗ 
doopt Was bekẽde eñ ðſtõt Die maieneyt 
eit Die mogentheit der heiliger drieuoudic 
heit: Eñ dit en mochte oec niet anders ge 
ſchien dã Die godlike ordinancie eylchede 
eñ alſt vã gode voerſien Was Dit quã die 
reyne maecht ſinte barbara totter glorien 
eñ waerdicheit Der martelaerſcap lo hiet 
na (nd hiſtorꝛiẽ bewijſt ſal werdẽ: Ma de 
fen Co ghinc Die ſuuer maget barbara dye 
Geiert Was mit menighechãde duechden 
tot dier ſtedẽ Daer Dat bat font Daer VOEL 
af gheleit is:daer ſi ín dat oeſt eynde in eẽ 
harde marmoꝛſteen met harẽ rechterẽ Du 
me in dructe een teikẽ des heyligen cruys 
als oft ín een Woeec Was hadde gheWeeſt 
welc teikẽ blijft daer hudẽ Des dages om 
tot deuociẽ te Beekse oͤ geenre hertẽ Diet 
ſien Eñ doe ſi neð ghic in die ſtede vandẽ 
bade dair geen Water in en Was Co Biel fi 


_ 


 


















































en en KEREN 


A5”. 
| 
E 

fB 

—34 

— 
ns 

\ 

4 | 
% p 
d 
f 
Le 
* 

Werd 
aen 
1 
Ì | 

# In! 
ebi 
34 
IN 
ek 
Î 


mn 


me 


{ 
dd. Hf 
—0 
11 
iii 
a || 
3 








Pekal 


x he AK 
sad 
— 








EE En en 


— ———— — E 





neð ter aerdẽ met trand eñ ſi badt DE here 
eñ ſeide aldꝰ. D here ihelu criſte Die doer 
moyles dinẽ knecht dedeſte inð woeſtinẽ 
Water wi eene harden ſteen. wilt mi hier 
op doen een Fonteyn vã leuẽde water / eñ 
ghebenedien Dat op Dat tc hier indẽ naem 
der heiligher eñ onuerſcheidenre drieuou 
dicheit ghedoept mach Werdẽ eñ van alle 
mijn Condé Werden gheluuert. Eñ Doe ſi 
mit harẽ rechterẽ voet aendẽ ſteen geſtotẽ 
hadde eñ dair een figuer vandẽ (cluê boe 
te bleef die nemmermeer en Cal vᷣgaen.ſo 
quã daer fo grote Water gelopen eñ ghe 
ſprongen dattet haer tottẽ nauel toe quã. 
Pit Water deelde hẽ terſtont in vier deelẽ 
nað \bijs eñ manier vã eẽ cruys:eñ daer 
vier cleine konteynẽ ſpꝛongen als Wot den 
aertſchẽ paradiſe vier riuirẽ Eñ dat noch 
meet is eñ meer lofs wairdich als xpᷣs ge 
daẽ hadde inð ioꝛdanẽ allo woꝛt dit wa⸗ 
ter gheheilicht mettien dattet mittẽ lichaẽ 
deles godlijken creatuers gheraect Was. 
Wat tot hudẽ Des daechs toeuloeyen dair 
Die Waterẽ der gracien eñ ner ſalicheit eñ 
der gheneſinge vã allẽ ſiectẽ eñ qualen in 
den ghenẽ die te loue eñ ter eere o heiliger 
bruyt xp̃i ſinte barbara Daer in trede. Pit 
Water Woꝛt gelijc DE Water ín iherulalẽ / 
Dat ghehietẽ is probatica piſcina / daermẽ 
die oſtiẽ (nd oud eewe / dat warẽ caluerẽ 
eñ ſcapẽ ín plach te dwaen:in welcke piſ 
cine die vᷣgichtige mä doer ons herẽ woer 
dẽ Wort geſlont eñ droech Lijn bedde daer 
hi fo lãge ſiec opghelegen hadde: Bit oa 


ter is ghelijc DE leuenden Water / daer dat 


vzoukijn vã ſamarien onfen heer om bat 
pact hi op Die put Fat: Dit Water ghelijct 
wel vat Water Dat indẽ euãgelio gehietẽ 
isnatathogie ſyloe: fn welckẽ Dic blinde 
tende Wort Dye Wet ſijnre moeders bupe 
blint hadde gheweett doe hi hẽ daer in ge 
dWwogẽ hande: Pit ís die konteyn Die niet 
Gderuë en mach; Dit is díe bellotẽ Fonteyn 


Der lenen waterẽ Die lopẽ eñ blopen mit 


(an ſinte Barbara ionctrouwe. 


een drꝛuſche vandẽ berge vã libaen In dit 
dooplſel fs Die onnoſel maget xp̃i barbara 
bi gods oꝛdinãcie eñ Wille wie geen Dine 
onmogelic en ís vã ſinte iohã baptiſta ge 
doopt eñ gheeſtelic vðborẽ eñ mit Dien Dac 
haer hooft dꝛie weruẽ indẽ Water ghenet 
Was Weet fi gheelſtelic te vᷣſtaen met po 
begrauẽ eñ ouermits nieuhz vã leuen bev 
veeg ſy met hẽ vanð doot. Eñ Dit dat hier 
geleit ís dat dele wtuercoꝛẽ maecht gods 
darbara vã ſinte iohãnes baptiſta ghedo 
pet woꝛt en ſal nyemãt twikelinge in ma 
ke ín enigher Wijs. Wát in hiſtorien eñ in 
ſcriftẽ lefen Wi dat ſommiger heilige ſielẽ 
die Wten lichaë ghefcheide Ware in ment 
gerwijs DE mẽſchẽ Dienttelichept gedaen 
hebben: HDât Wi lefen dat Linte pieter Dev 
apoſtolẽ prince na läge tijt dat hi ban Des 
lichaẽs bande ontbondẽ hande gheweeſt 
quã hi tot ſint aechte indẽ kercker daer ſy 
Was eñ maecteſe geſont eñ fette haer boz 
ſtẽ die haer of ghelnede Ware gelijc an ha 
rẽ lichaë: es gelije leſen Wy oec vã (inte 
martijn.vã (inte nycolaus eñ bá ſinte au 
guſtijn. eñ menich and ſanctẽ eñ ſanctin⸗ 
nẽ die DE menſchẽ inð Werelt vcel welda 
dẽ dienſtelic. eñ als met miraculẽ gedaen 
hebbẽ:eñ hiet om en ilt geen wond of die 
nauolchſter alte duechden ſinte barbara 
vã linte iohã ghedoopt is: Eñ vã dier tijt 
voert an ðcoes dele kerſtelike maget bar 
bara eẽ volcomẽ leuẽ eñ ſi was cõtent eñ 
liet haer genoege tot harer nootdzuÊt met 
ſpꝛinchanẽ eñ met wildẽ honich eñ volch 
pe alfo DE voernoemdẽ Lint ian:Aã Wien. 
onſe heer tuycht eñ [eit dat ond die Coné ð 
wiuẽ en is niemât opgheſtaen die meerre 
Was dã lint iã baptiſt Eñ vate cn ís noch 
en heeft geweelt ſulkẽ maget opter aerdẽ 
als barbara Was, Nb lact ons dã ſegghẽ 
tot haet Dat Woert dat ín iudith geſcreuẽ 
is: Pu bitte gebñdijt vã god dẽ hoge heve 
voer alle vꝛouwẽ Die opter aerdẽ Lijn: eñ 
geloeft ſy Die here Dic di gefent heeft eñ di 





Wan finte Barbara toncfrouWwe. 


né name fo groot ghemaect heeft Dat dat 
lof Wter mẽſchẽ môt niet vᷣgaen en moet 
Eñ Wi mogẽ noch Dit Wel dair ſeggẽ dat 
in ruths boec gheſcreuẽ (tact. Al tðdlc bee 
kẽt Wel datſtu eẽ vꝛouwe naem biſte vã 
groter duechdẽ: Hier õ ſoe clã deſe heilige 
maget ſinte barbara ſeer blidelic opten to 
rẽ eñ ſi ſach daer haers vaðs beeldẽ eñ af 
godẽ die daer met goude eñ met coſtelike 
geſteentẽ vᷣciert warẽ eñ ſi ſpoech in haer 
aenſichtẽ eñ ſpꝛac.Alle moetẽ ſy werden 
v gelijc Die v makẽ eñ in v betrouwẽ: eñ 
ſi ghinc he toe eñ bꝛacſe. eñ Die ſtuckẽ gaf 
ſi dẽ armẽ:eñ ſi begeerde ouermits dẽ ael 
miſſen ſalich te werden. Als Die pꝛopheet 
feit; ſalich is hi die vᷣſtaet eñ õttermich ís 
ouer Die gere Die behoeftich fijn eft arme. 
Eñ noch op eẽ and (bede feit hi aldꝰ vãdẽ 
geveehtige mä, Pi heeft Voide geſtroyt eñ 
de armẽ ghegeuë lijn gerechticheit die Cal 
bliuẽ eñ duerẽ inð ewicheit Eñ doe Li int 
hoge vãdẽ toꝛẽ Was ſo oefẽde ſi ſeer neat 
ſtelic bi nachte eñ bi dage ín ymnen eñ in 
pſalinẽ eñ in gheeſtelikẽ cantikẽ ſinghen⸗ 
de in haer herte eñ louende gode aldus. 
En heer (al iclouë eñ ghebenediẽ 
tot alte tijt ſijn lof Cal altoes Wez 
fen in mine mont. Bie acht ſalichedẽ dair 
onſe here of ſeit indẽ euãgelio begeerde ſi 
altoes te hebbẽ. dat is dz (i arm ſoude We 
ſen vã geeft.op dz ſi vᷣcrigẽ mocht die rijc 
bede des hemelrijcs. dat Ly ſachtmoedich 
mochte Welen. op Dat ſi beſittẽ ſoude dat 
lat vã belofte dat iſt lat dev leuenð. dat Cí 
luchtẽ mocht eñ weenẽ metten ghené Die 
daer wonẽ ĩ cedar op D3 ſi getrooſi mocht 
werdẽ mettẽ genẽ díe Woné in iherulalẽ. 
Dat [p bögerich eñ dorttich eñ begherich 
mocht werdẽ ð gerechtich⸗ op do (Brat 
mocht Werde inde heinel dz Ct mocht ont 
Eene eñ eẽ Dochter Weten ó ontfermmber 
ticheit. op D3 ſi vã gode onttermberticheit 
mocht ðcrigẽ:dat li reyn vã hertẽ mochte 
welen op datli gode mocht befcouwẽ. d 











koi. 
fp vꝛeedſamich eñ vꝛede makẽde mochte 
ſijn.op dat ſi hietẽ mocht eẽ Dochter gods 
Dat Lí drꝛuc eñ perſecucie lidẽ mocht 5 Die 
gerechtichz op dat ſi winẽ mocht dz rijc ð 
hemelẽ. eñ op dat ſi té leſtẽ vãdẽ mẽſchen 
Gmaledijt mocht welen eñ alle quact vã 
DE menſchẽ hoꝛẽ õ gods Wille op Dat fi (a 
lich mocht Werden eñ oueruloedich loon 
hebbẽ mocht indẽ hemel. Eñ doe Cí mit al 
Delen waſſen Woude indẽ here eñ tonéde 
Wies ſi al willende eñ nä toc eñ ghinc ſo 
voert vã duechdẽ tot duechdẽ op D3 als 
die engel gheſprokẽ hadde mochte mitten 
heiligen martelarẽ ſien eñ beſcouwẽ god 
Ö godẽ ín lion DE welckẽ martelarẽ croon 
beloekt ís gedect eñ ghemerct mittẽ diade 
med glorioſer martelaerſter Ca.viij. 
A veel tidẽ Doe die conc dyoſcoꝛꝰ 
barbarẽ bad Wed ghecomẽ Was 
O\bôderde hẽ an dat Were D3 barbara ge 
maect was.eñ Wanttet hẽ noch Wel ghe 
dachtich Was Wat hi beuolẽ hadde te ma 
kẽ aẽdẽ torẽ ſo fpzac hi eñ ſeide:Wie beeft 
Co Bimetel eñ Co coen geWeett D3 hieẽ der⸗ 
de venſter aẽdẽ torẽ gemaect heeft Wät ic 
Kev niet meer Dâ twee gebodẽ en hadde te 
makẽ. Cot delen Woerdt antwoerde he 
eẽ eñ ſeide Dijn dochter eñ mijn vꝛouwe 
heeft D3 ðworuẽ vãdẽ opperltẽ meelters 
en heettet he half gebedẽ eñ ghedwongẽ 
Kechteuoert viep dye bad fijn dochter tot 
heeft cuſtele eñ Doe hife gecutt hadde vra 
gede hi haer aldꝰ: Bochter heeftet uwen 
Wille gedeelt datmẽ eẽ derde bentter an 
De torẽ make ſoude:⸗i antwoerde Jac 
vad eft Wel te vechte Drie venſterẽ lichte 
alle die menſchẽ eñ twee Houptteré. Bie 
bad ſprac:hoe iſſet dat Die venſterẽ Meet 
Blichtẽ dã twee Die hefligemaget Blicht 
bande heiligen geeft antwWoerde eñ ſprac 
ic Drie Dic claeriikẽ vᷣlichtẽ. dat is Dic va 
ú díe Coon eñ Die heilige geelt niet Drie go 
DE mer eẽ Warachticl god eñ onuerſceidẽ 
ſcepper alre Dinge in wiẽ mẽ gelouẽ moet 
A üiij. 








RE a 
My ager * 7 p > 
— 
LN : 
>: 


ec 
me: 








® _ 


























nak 
———— 


— 
— — 


1 
he EKL 
al if 
ait 
—F 
A— 

ef hi 

—0 
AAP 
ten 
elf | 
— HN u | 
[mf Î 
sr | 

| 

' | 
ind | 
UN 1 
Mad 

as U 
Ha | 
1 
ij 
IF 
J 
— { 
ki 
/ 
wr 
et Id | 

6 he 

pr 
J 

5 | 

9 Ep 
rd 
— 

4 u J 

* 

v 

t 

_ 

FN | 
ii 
—9 Hi 

Lid 

hard 

(ers 

ed 

i ij 

Pas 

En ij 

—11 

00 
4 

| 


— 








— — * 


— ———— A= 
——— — morenen MEE Tiss Dr ere 


— knie, os elk 
— EER 

















Aan ſinte GBarbara ioncfrouwe. 


eft aenbeden:eñ die drie perlonen Lijn een 
ghewarich god. Eñ cen vã delen Daíe per 
foné heeft mẽſchelike natuer acngenome 
pie heeft mi genome tot Lijnre bꝛuyt: wãt 
god dic bad heeft fijn Loon my Giellet eñ 
gee ghegeuẽ eer Du Dad left Ween läde vã 
mi voirſte. eñ deſen heb íe mijn maechdõ 
belocft eñ vaſte trouwe. vã Wies minne 
mi en ſal mogen ſcheiden noch tribulacie 
noch bangicheit noch perſecucie noch hon 
ber noch dorſt noch armoede / noch vuer 
noch Naert noch geẽrehãde perikel noch 
vꝛeſe ia wairt oec noot fc ſoude hé Die (oz 
de mijns lichaems vᷣwen indẽ bloede Der 
mactelaerfcap.op Dattet Werde mocht eẽ 
purpuré deet dat hy ghewerdigen oude 
aen te treckẽ hi Die lidt indẽ throne Des he 
melrijcs Als ſinte barbara dele Woerden 
gheſproken hadde foe gat Die vað lijns 
ſells eft Wort al (ijk eñ biel ter aerden eñ 
lach of bi doot geweeſt hande. Eñ doe hp 
na cen luttel tijts tot he ſeluen quã eñ Dic 
woerdẽ ghedachte Die inte barbara ghe⸗ 
ſpꝛokẽ hadde. lo vſtõt hi wel dat ſi kerſtẽ 
geode Was.eft dz fi xpᷣs hiete haer bꝛu 
degõ te weſen. Moe Waat Die vað ſo ſeer 
Boet eñ greep eẽ ſwaert Daer hi lijn ge 
minde Dochter mede Doet houde Woude 
Mer inte barbara dede haer gebet tot go 
de niet Dat ſi Buaert Was of om dz ſi niet 
gactne ſteruẽ en ſoude. mer õ Dat ſi mede 
Hoe mit hare vað hav Eñ ouermits gods 
ſnelle goeoͤtierẽheit Was dait rechteuoert 
cé doerhouwẽ marmoꝛſteen dye haer ont 
finc. eñ ſy Wert ouergenomẽ in cen berch 
pic veel holẽ hadde: Op Dien berch Ware 
wee herderẽ DIe DAI hate ſcapẽ hoedẽ eñ 
die dit ſagẽ:Eñ Doe Die vað alle Die winc 
kelẽ eñ hoeckẽ vãde huſe om gelocht had 
cit bite niet en vãt lo ghinc hi vter flat eũ 
dé opt berch eñ vzaechde Den herderẽ eñ 
begeerde vã hẽ te wetẽ waer lijm dochter 
haer gebercht had:Eñ eẽ vãdẽ tween her 
derẽ Wát hi metter maecht medelidẽ had 


Co ſorchde hi ſeer Boer haet õ dz hi lach dz 
haer bad woedẽde Was eñ ſeer toernich 


ſcheen te Weten Eñ hi ſpzac ſtoutelikẽ eñ 


ſeide. ic en hebſe niet ghelien wãt Ep en is 
geet wijn ogẽ n3 gecomẽ / noch íe ern Weet 
ec niet Waer ſi (5:3Bie and LADE ij. herde 
rẽ was ongenadich eñ wꝛeet:eñ õ dattet 
hẽ onwaert had eñ onredelick dochte we 
fen dz die vað ſo läge gepinicht (oude ſijn 
met lijnre dochter te loecken Lo Wees bile 
mittẽ binger Eñ god Die cen vecht rechter 
(sen liet dat niet ongheweokẽ bliuẽ Mãt 
ouermits ſijnre wꝛakẽ ſo woꝛt Die herder 
ter ſtõt vᷣwãdelt in eẽ marmoꝛſteẽ eñ ſijn 
ſcapẽ vᷣwãdelden ín ſpꝛinchanẽ. eñ ſo bli 
uẽ ſi noch tot eẽ aẽſcouwẽ bi ſinte barba⸗ 
ten graue cot deſen dage toe:Boe Die ghe 
hoerſamige maget barbara haer vað ho⸗ 
rede en merrede ſi niet mer quã haeſtelick 
eñ willichlic tot hẽ. Eñ doe bi ſach dat ſy 
vei Willens tot he quã ontfermde hi haer 
eñ fac Dat Wtgetoge ſwaert Wed in ſijn 
feeede. Wát hi en woudeſe op Die tijt miet 
dodé.mer hi hadſe gaern tot ſinẽ fin geto 
gen eñ hi gheeſſeldele eñ ſloechle wzedeli 
kẽ ſeer eñ greepſe bidẽ haer eñ toechle vã 
Den berge eñ bꝛochtle Wed inden pallaes 
dair bite loet ín cEDOCker cellekijn eñ ma 
Kede Dat (lavc met betert eñ met loten eñ 
ophilt m3 hair te ſpꝛekẽ tot Des andere Da 
ges. Eñ met Dit en Was hi nyet te Deden 
mer hy fette oee Wachters diefe Wachten 
foudé dat ſi nerget wt en mochte Eñ Doe 
quã die engel gods tot haer eñ li beual DE 
bere harẽ ſtrijt eñ haer eynde eñ ſprꝛac mit 
ten pꝛopheet tot hem aldꝰ. Mijn fiel o he⸗ 
ve heeft gheuangenindt ¶ Capittel ix. 

Es andere Dages pijnde he Die bo 

ſe vad (ijn docht barbara vã hair 


heftige opfet te treckẽ:eñ doe hi dy in geen 


rehãdewijs en cõde ghedoẽ Lo ghic hi als 
een vwoet mã totté vechter vand (lat Die 
gehietẽ was marcianꝰ:Eñ Btelde he (ijn 


ongheual Dat he vã fijn dochter gheſchiet 


Han (inte Barbara ionckrouwe. lxvii. 


was dat ly vãdẽ akgodẽ gekeert Was eñ 


tot criſtũ bekeert. eñ hi ſcide aldꝰ. Die on 
ſalige auõture dede mi reyſen eñ ghinder 
varẽ cit daer õ heb fc mijn Dochter vᷣloren 
eñ eẽ läge quacl is quaet te geneſen waer 
wijn Dochters Bwoetheit verſch mé ſou⸗ 
defe lichte vã hair doen mer laetſe nv hier 
comẽ eñ lact ons no mit beet eñ nv mit 
fachticheit haer aengas of (tis enigeWijs 
mochte ons Bolgen eft conſenteren: eit en 
wil ſi des niet docu ſo ſal ic ſelue nae Deel 


— —— ⸗ — ⸗ 


heit eñ vᷣwoetheyt.eñ ton leſtẽ met eenen 


ſwaerde haer hooft of ſiaen Ais hi aldus 
tottẽ rechter geſpꝛokẽ heeft beſ woer hi he 
bið godẽ macht dat hiſe bi toꝛmentẽ dodẽ 
ſoude. Eñ hi ſende eẽ vã Lijn knechtẽ hac 
ſtelijc tot haer.Eñ als ſinte barbara ſach 
Dat ſy aldꝰ gheeyſchet eñ aengetaſt Wort 
badt fi gode aldus D god die almachtich 
bifte te doẽ Dattu wilſte 5 dijnẽ wil Wert 
ic ghetogen totté dinchuſe dairmẽ Die miſ 
dadige mẽſchẽ plach te vᷣwiſen tot alfule 
ken ſtede en quã ic nye. Coemt met mt eit 
ſtant bi mi maect mi ban ghemoede ſtarc 
ghif mi Die wapẽ dijnre mogentheit Wát 
fc totten ſtride gae Die Dijn is cl niet mijn 
tegẽ Die ſcare Der boſer fal ic ſtridẽ. Bet is 
noot Dat ic met Dijn wapẽ ghewapẽt ben 
op dat ic ſtaen mach eñ vᷣwinnẽ eñ tepke 
nen vã ſege Wed bꝛengẽ Een Wijk ís crãc 


ker dã eẽ mã mer du heer maecſte wel vã 


een Wijk dat ſy más cracht heeftsie en Lal 
Hi niet ontlien te gaen te ſtrijde tegen die 
bole:eñ iſt dz ic emch eñ alleẽ vee! quaets 
boles ðltrijde eñ vð Winne het lal eẽ grote 
cet Lijn eñ machſchien aen veel lielẽ geen 
cleen gewin te welen mer groot: Kechte⸗ 
uoert als ſinte barbara boerde rechter ge 
bocht Wert die Daer te recht Cat Co lach Lí 


mittẽ ogen eñ metter heete opwaert té he 


mel eñ {p2âc. Dat Maildefte vechter dat ic 
comé ſoude tot di.wilſte mijn gheloue be 
ſoecken cñ wetẽ. Lich ie ben kerliẽ eñ aen 


bede DE ghewarigen god eñ vᷣliade dye 
valſche goden:Poe ſpꝛack Die vechter tot 
haer. Du biſte dꝛonckẽ LADE Wijn Der on 
Waerdichert eñ daer õ en ſcacemſte di niet 
te antwoerdẽ eer Du gheuraecht woꝛtſte 
mer Wie heeft Di Dat venijn ingheſtort eñ 
ghegeuẽ dochter du biſte bedrogen het is 
anðs inð waerheit dan du waenſte: Dic 
brꝛuyt rptantWoerde eñ ſprac. Feen heb 
be geen kenijn ghedronckẽ. mer kenne Die 
Waerheit eñ te en Wane niet mer gheloue 
ſekerlijc dattet alfo is als ic fetde Marcia 
hus die vechter ſpꝛac. eer Wed o dochter 
Wijn tẽ is geen \ond dat Di Die pdel eer ð 
kerſtẽheit bedrogẽ heeft Dye oec ſommige 
bande oudẽ mẽſchẽ becõmert heeft eñ be 
dogen: Die ſtarcke maget vã ghemoede 
antwoerde eñ ſeide: Fe be Wed ghecome 
wãt ic heb gedwaelt. ic bë Wed ghecome 
vãdẽ ongeloef ð afgode tot mine ſcepper 
Eñ in ons en is geen ydel noch onghe wa 
tige aenbedinge mer in v Die Die hoofden 
neyghet eñ bugbet DE ſteen eñ metael eñ 
en merct nyet Dat v gode Lijn een maecſel 
Ber cOlbiger wercludẽ eñ Dat li gezocht 
Fijn eñ ghemacct vã dingen die ongeuoe⸗ 
lic ſijn. Marcianus ſpzac:Vijn ſcoon aen 
lchijn Dat boer veel mẽſchẽ luuerlic is eñ 
Dijn ioncheit is te ontfermẽ. Eñ daer om 
om dijns vaðs wille wien Wy di begerẽ 
ghebetert eñ gheſuuert vã duldanige do⸗ 
linge wed te geuẽ:Du bitte nach indẽ eer 
ſten te liden. mer iſt dattu langer in delen 
ſtaet vã hertẽ eñ vã ſinne blijtſte Lo Cal ic 
ten laetſtẽ dijn ſtarcheit becoꝛen eñ onder 
uinden. Pie onuerwinlijke maecht ſprac 
eñ ſeide Du wilſte mi otterinẽ mer ontler 
me dijns ſelfs. du dzepges mi te pinighen 
mer ſozge boer dijns keits pijn Die tijtlike 
tormẽtẽ eñ pinẽ ſullẽ ini ſendẽ ter ewiger 
bliſcap. eñ dijn tijtiike hoecheit eñ eet Die 
met alte bliſcappẽ eñ Weelden ðv/ ciert lijn 
fal defteueré eñ brengen ter ee wiger pine 
Doe woꝛt Die rechter marcianꝰ ouermits 
Jv. 








Uautinte Barbara ionckrouwe. 


ingheuẽ vã have vad ſeer beroert mit toer 
nicheit eft gheboot datmenle nacct Loude 
make eft ſiaenſe mz ſcarpẽ roedẽ eñ ſpꝛac 
tot haer. die woerdẽ moetẽ henẽ gaen eñ 
dẽ flagen wikẽ. Die glorioſe maecht ðvbli 
pe haer indẽ ſlagẽ eñ loefde DE here Dat ſy 
waerdich Was lagen te ontkangẽ om ſi⸗ 
nen heilighen naem eñ ſeide aldꝰ:Ghebe 
nedijt is dye here die mijn gebet ghehoert 
heeft eff lijn ghenade niet vã mi ghekeert 
en heeft.delen dach heb ick verbeit. deſen 
vach heb ie ghelocht eñ gheuondẽ. Poe ſi 
feer wꝛedelikẽ gheſlagẽ Was eñ ſi volſtã 
dich bleef eñ wiet en gebꝛac. fo geboot die 
vechter datmẽſe Wed brengen ſoude Loer 
hẽ. eñ bi ghie haer mit aldutdanige woer 
De aen. Is dijn lichaẽ vã hoernẽ gemacct 
of hebſtu in di een ſtenẽ hert õ dattu geen 
goedẽ raet ontfangẽ en wilſte. eñ du geel 
ſelẽ noch ſlagẽ en ontlietſte: / {ich aen Dijn 
hoge edel geboerte eñ ontkerme Dev gheen 
ve daer Du of ghecomen biſte. eũ Dient Der 
goddinnẽ batte Wien Dy Dijn vað geloekt 
beeft vepn te houde. Wãt iſt dat Di anders 
behaecht te doen eñ di Der goddinnẽ ſacri 
kicien niet en vloſſen ſo Cal ic di Dat tot pi⸗ 
nen late comẽ Dattu buté alle ð Werelt ge 
woentẽ Der princen gebot hebſte vᷣſmaet 
Barbara ſpꝛac.Die ſtijfheit der gherech⸗ 
ticheit en laet haer niet bugen noch bewe 
ken mer ſy hout altoes een ſtarc gemoede 
Ic achte beter dat ic alie mijn ledẽ wt ſet 
te eñ gheue ter pinen dã Dat ic lact eñ gac 
vandẽ Wege der gherechticheit als te oefe 
nen te aenbedẽ eenẽ ghewarigen god Dye 
doer Ciné pꝛopheet leit aldꝰ. Ic be gov eñ 
konð mi en is geen anð Eñ gheen dinc en 
ís fo ongherechtich noch ſo onbehoerlic al 
datinẽ ín delen deel volcht Die princen Die 
wiliẽ datmẽ Die duuelen aenbedet eñ Dye 
atgodẽ: daer Die propheet of leit· ty hebbe 
mondẽ eñ ſi en pzc niet: li hebbe orẽ eñ 
fien hozë niet: li hebbẽ nolen eñ ſi en rukẽ 
niet:li hebbẽ hãdẽ eñ Ci en taltẽ niet. Wat 


ín have mõt en is ghenẽ geeft. DE moetẽſe 
ghelije Werde viele make eñ aenbede/ eñ 
ín he hope: bier toe antWoerde Die vechter 
Du belichtte meer Woerden dant noot ís 
legt of Die kiuẽde woerdẽ eñ volcht minẽ 


raet noch mochti behoudẽ Weſen wãt alſ 


mẽ mer eens geuallẽ en heeft ſo machmẽ 
lichtelic beteringe doen:barbara vãdẽ hei 
ligen geeſt gheſtarct eñ indẽ kerſtẽ geloue 
geueft.fp ant woerde he aldꝰ: Ce ís geen 
anð behoudinge of ſalicheyt dà xpᷣs ihũs 
Dic behoud der Werelt die mi behoudẽ he 
uet:Eñ doen Dit ond Dat volc quã Dat (in 
te barbara Die ſtarcke maget Des vechters 
moghentheit gheſcoffiert hadde: Boe ghe 
boot hi brꝛieſchẽde als eẽ leeu datmẽſe ont 
cleden ſoude eñ met ghedroechde ſenẽ vã 
ſtierẽ haer teeder vleys ſonð ghenade bꝛe 
kẽ eñ ſlaẽ ſoude eñ bewꝛiuẽ dat (eer Wze 
delic mit haren hemde vã kemels haer ge 
maect:O grote Wacethept Des tyrans Die 
duſdanige Dingen dede DOE aen ſo tedere 
lichacmn.mer Des maechdelikẽ lichaës gez 
moede \ozt hiet mede Van lijn ſceppers 
mine niet ghetoge mer al dit leet ſi vꝛome 
líc om haet geminde bꝛudegom: eñ doe ft 
läge tijt gelede hadde Die pijn Die haer an 
ghedaen Woest eñ al haer duerbaer lichaë 
mit bloet beftoet Was eñ Date na gebarnt 
fout in have verſchẽ wõden ghewoꝛpen 
Was. Poe geboot die ongenadige vechter 
datmẽſe in eẽ DOCker kercker ſtotẽ eñ ieg⸗ 
ghen ſoude ent Daer wentelẽ op ghebzoke 
(carpe ſteenẽ eñ ſceruẽ eñ vᷣtreckẽ Co haer 
poot.eft pꝛoeuẽ of haer ſtarcke ghemoede 
pet beweekẽ mocht. Als ſi ſo leer vã pine 
gemoeyt was of om Dat hp hem beraden 
mocht uut Wat pine hife wꝛedelicſt dodẽ 
tocht fo liet hiſe lo indẽ kercker ruſtẽ mer 
díe heilige maget ghic vꝛomelic vãdẽ aen 
licht des raets eñ cõde Wel ó ihũs naẽ laſ 
ter eñ tormẽtẽ lidẽ: eñ doe ſi dus indẽ ker 
ker was ſo omſceen hair eẽ claer licht des 
midoðnachts Eñ die behoud onfe heer ihe 








Wan inte Barbara ioncfrouwe. lxviii. 


ſus rps daer ſi al haer hoep fn gheſet had 
opẽbaerde haer eñ ſpꝛac haer toe eñ ſeide 
aldꝰ D mijn wtuercoꝛẽ dochter eñ bruyt 
Wes ſtarc eñ betrouwe Wát inden hemel 
falgrote blitcap Weten vã dijnre paſſien 
eñ pine. daer õ en ontliet niet díe dꝛeighin 
ge eñ Dic ſlagẽ des weedẽ tyzꝛãs Wãt íe ſal 
bi di weſen eñ ðVloſſen di vaͤ alle wõdẽ eñ 
ſmertẽ Die Di Werden ghedaen:Eñ rechte 
uoert fijn al hair wondẽ genefen alſo dat 
geen litteykẽ aẽ haer en bleef:eñ Doe onſe 
behoud ihũs haer gebenedijt had voir hp 
op té hemel daer ſijt ſach:eñ doe vᷣblide ft 
haer nuit onſpzekeliker bliſcap. eñ om dat 
ſi dus vãdẽ heer geuant eñ getrooſt was 
eñ al danckẽde ſprac ſi aldꝰ: Dẽ heer hes 
ic ghelien vã aenlicht tot aẽlicht. cũ mijn 
fiel ís behouden ghewoꝛden. La.x. 
Oe die anð dach an quã gheboot 
die Weede beeft dair hite recht fat 
eñ had doelt na menſchelikẽ bloet datmẽ 
die heylige maget barbara weder bꝛengẽ 
ſoude boer hẽ. wiẽs wõdẽ eñ lage wõð 
lic geneſen warẽ ſo dz ſi ſcoõꝛe ſceen dã ſi 
te vore Was of pe geweeſt had:doe ſprac 
die vechter met blidẽ mõde. DP ghenadige 
eñ goedertiere gode ich barbara noch en 
hebbe Di die goedertierẽ gode niet gelatd. 
Die Di noch fo goedtterlie eñ Co minlic Lijn 
Dat ſi dijnre iõcheit ontfermt hebbẽ. eñ al 
Dic Wonde die Voi di ghiſterẽ aẽ dedẽ DOE 
in deler nacht geneſen hebbe du ſiets Wel 
oË ſite recht weghẽ woudẽ eñ aenſien ſo 
en loudẽ fi di nict geneſen hebbẽ. daer om 
hebbẽ li met di haer genade gedaen õ dat 
tu Des ſoudes ghedenckẽ. eñ comẽ innich 
en otmoedich tot harẽ Dientte eñ offerhä 
de oe antwoerde Die bzupt barbara Die 
tõgẽ (Wege veel bet die boolheit eñ onge 
vechticheit clappẽ dã li ſprehen. die goden 
díe om haer Conde inð hele ſijn eñ díe du 
te onvecht eñ Lond vꝛuchte aenbedes Lijn 
di gelijc fond Últant ef Cond beroert. Soi 
en moge niemãt opter aerdẽ gefont makẽ 


Wát waert dat fi Dat Vmochtẽ fi ſouden 
meet eft eerſt hem (eluê tc bate comé voer 
and mẽſchẽ dz ſiniet doẽ en moge Ghi on 
ghelouige doet he offerhande ent offert he 
wierooc:ghi Cult wetẽ dat ghi hẽ mit dut 
danige offerhãde meer pinẽ inð helle doet 

hebbẽ onð Dé duuelẽ Dä li ghenade vã mé 
nẽ heer ihũ ro ontfangen. die welcke mt 
gefont gemaect eñ genefen heeft vã minẽ 

wõdẽ.hẽ offer ic Wierooc. ic geue hẽ mijn 

gebet eñ mijn liele voer cen oſferhãde. eñ 

boert meer om DE Wille vã hem bereide ic 
Mijn lichaë tot alve pínen: Poe die vechter. 
Dit lach datſi noch (outer eñ ſtãtachtiger 
was dã [í pe te vorẽ hadde geweeſt fo ge 
boet hi datmẽle naect mittẽ voetẽ opwert 
hange ſoude eit m3 yſerẽ nacldẽ haet fide 
doergrauẽ eñ haer heilige lichaem vã allé 
lidẽ quetſen eñ ſcoꝛẽ als ſi dedẽ foe dattet 
bloet liep vã hair heilige lichaẽ als watet 
Wet eenre konteine Boe gheboot hi datmẽ 
met barnẽdẽ lãpẽ haer wõdẽ ylelic harnẽ 
ſoude:eñ Die ſtarcke maecht altoes bide 

ſcheen. eñ li Den heer vã blilcap ltoefde.Lo 

woꝛdẽ an haer ſidẽ gehoudẽ preré gloeyẽ 
De plat op D3 die lãpẽ eñ Die gioeyẽde pla 
tẽ cokẽ ſoudẽ D3 Die nacldẽ gewõt haddẽ 
O Waect gellacht vã mẽſchẽ die duſdani 
ge pijn eẽ teeð maget an mochte doẽ.mer 
Die gloriole maget ſinte barbara ſtõt vak 
vã god verciert vã duechdẽ eñ ſi en wort 
va geẽrehãde pinẽ Blaccht. eñ die heilige 

maget ſtarcte eñ wapende haer ſeluẽ mit 
duſdanige hope eñ ſeide:Mijn fiel Cal inz 

dẽ heer Bblide eñ genoechte make in hare 

heylgeuer:eñ indẽ heer Cal mijn ſicle ghe⸗ 

loekt werdẽ:ten Lijn geen paſſien cit pine 
Die te achtẽ Lijn tege die toecoinẽde glorie 
Die ín 8 vᷣtoent ſullẽ werdẽ Boe DIE tech 
ter Dit Lach eñ Cejeen vã vᷣWoethzʒ lijn Lin 
nẽ te vᷣmiſſen Co geboet hi datmẽſe of fou 
De Doë vã daer Ef hic.eit dedele voer he op 
eẽ bloc legge met omgekeerde hoefde eñ 
dede dz hoeft mit ylerẽ hamerẽ Nac ghins 











Wan (inte Barbara ionckrouwe. 


eñ Web Ef doe defe heilige maeckt in de 
fer pinẽ was ſo Lende ſi Dit gebet té hemel 


eñ lede. Pu here die Woenes indẽ hemel 


wilt Dijn orẽ neygen tot mine gebede, D 
mijn conic eñ mijn god Lich ic be gecom 
ten lafter eñ tẽ vwite eñ ic be ghedꝛeuẽ te 
ſpotte du biſte Die laec mijnte pinen trect 
aen wapẽ eñ nem ſchilt eñ ſpeere eñ ſtãt 
op mi te helpẽ:legt tot mijn ſiel liet ic ben 
pic ſalichz Als Die vechter Dit gehoert had 
fo Wort hi in lijn gemoede Leer gheſtoert. 
eñ begötte naerſtelic te penſen hoe hi beft 
pele ðvᷣduldicheit eft ſtantachtichz ín deler 
maecht verwinnẽ mocht:Eñ hi gheboot 
Woedende als een grimmẽde leeu DE pijn 
ves Dat (ihaer hande aen barbarẽ boꝛſten 
ſoudẽ ſſaẽ eñ dat ſi die allẽckẽ met ſwaer 
Dé of ſouden ſlaen op Dat die pine haer te 
neer moeylijc Welfen (oude. D hoe groot 
is Dele oueruloedicheit der godliker ſoctic 
heit, In welckẽ dele heplige maget Was 
ſwimẽde eñ leet fo grote pine vecht oft eẽ 
{pel gedeelt hande Eñ ouermits der gro 
ter lieltẽ Die ſi dꝛoech tot haven gheminde 
dochtẽ haer dye dagen Der pinẽ luttel ſijn 
wãt doe defe alre vᷣduldichſte maccht de 
ſe pine leet ſo keerde ſi haer aenſicht totté 
vechter eñ Cprac he aldꝰ toe. D du wꝛede 
beeft Die mit Wolf likE tande mijn boztten 
of ſcoerſte en weetſtu niet dattu alfo beel 
te meer mijn croon vineerres lo ghi mijn 
vleyſch meer pinẽ aen Doetfte Want mijn 
porten pijn dat macct mi cen vᷣcoelinghe 
waer om ſnijtſte ban my dat daer ís Der 
vꝛouwẽ eer of tamelicheit of wilt ghi vã 
mi eer mã make Doet datſtu wilſte mi ge 
noeget Wel een man te Werde op dat ic Di 


mandíc ach verwinnẽ. tis Wel tamelic 


eboꝛſtẽ daer geen kint aengeſloecht 
* ary * ghehandelt ſoudẽ werdẽ eñ 
ofghelnedẽ vã een vꝛouwe naem. op dat 
Die armé bereider ſoude Weten te vechtẽ. 
doe li dit gelprokẽ hadde Lach li op tottẽ 
hemel eñ dede haer gebet aldꝰ O god die 


ſittes op die thꝛonẽ eñ oerdelſte gherechte 
tic Wilt mi weſen cen goet beſchermer eñ 
cen ſtede vã toeulucht op dattu mi behou 
den maectte Wát Die boſe heeft he teghen 
mi gheſet. hi ſcoert mijn vleys met honde 
like vᷣwoetheit hi heeft ſijn gruwelike hã 
den aen mijn borſtẽ gheſlagẽ eñ vã wine 
bloede woꝛdẽ ſi nat het is dijn minne het 
ís Dijn trouwe ic lidet eñ heb gaern Dat ic 
ic eẽ mä bẽ.om Dine Wil werdẽ mijn boz- 
{ten of gheflagen. mer ic geloue eñ betrou 
dat ghi mt Die Cult Wed gheuẽ ín hoger la 
licheit dair niet ongelijcs en is niet dat on 
eerſaem is ende oeck niet Dat onuolmaect 
is. BDoe aldus det heyligher maghet boze 
ſten allenckẽ warẽ of gheſnedẽ:eñ die bo 
fe vechter ſach dat hp in haer niet vorderẽ 
en conde, Woude bi rechteuoert ouer haet 
Die Wterſte ſentẽcie geuẽ te ſteruẽ. mer hyp 
gheueynlſde ſijn ghemoede eñ Dede totter 
booſheyt eñ ongherechticheyt noch meer 
quaetheit.eñ gheboot datmen Die ſcamel 
bruyt xp̃i die dus ghecranct dus gewont 
eñ aldꝰ ghepijnt Was al naect ſoude om 
meleyden doer alle Die pꝛouincie eñ dat ſi 
van ſinẽ ſcariantẽ of pijnres tot allé ſtedẽ 
ſonder ophoudẽ ghegheelſelt eñ gheſlagẽ 
ſoude woꝛdẽ op Dat ſi alſoe van allé voic 
ke gefien ſoude welen: D Waer ís alduſ 
danige (Ware pijn pe ghelien of gehoert. 
of Waer is pleliker pe ghefien of gheuon⸗ 
den. mer Dit heeft die ghenadighẽ goeder 
tieven bꝛudegom criſtus al gheſchien latẽ 
op dat Lijn bꝛuyt gloꝛioſe ſege ſoude win 
nen eff hoechlijcker ghecvoont ſoude Voor 
ven Ei mit DIE en wert Die glorioſe ſtart 
ke maecht niet verwonnen al Watt dat ſi 
om der eerlaemheit wille des gebots ont 
fach. Eñ doe Dit zede gebot gheſchiede 
al waſt dz ſi Die pijn niet en ontfach noch 
tan ſorchde ſi boer haer ſcamelheit eñ bat 
met opghellagen oghen ten hemel aldus. 
D god Die den hemel metten wolckẽ dec 
fte eñ cledes Die lelien eñ bloemẽ Die optẽ 











Man (inte Barbara ionckrouwe. 


gelde ſtaen met menigherhãde verwẽ. lo 
dz ſalomõ ín al ijn glorie alſo nzen moch 
| te gecleet ſijn wilt weſen mijn beſcermer 
| eñ mijn hulper in deler ſtonde. / cit decke 


dijns deernẽ naecte lichaem mettẽ decſel 


boſc viandẽ noch oec vã genẽ menſchẽ aẽ 
gelien en wert:Eñ doe li aldꝰ haer gebet 
Dede: Die heere Die die fine beſorcht Die ſen 
De ſinẽ engel ned Die vandẽ hemel eẽ daer 


dijnre ontferunberttch3/op dattet vã dele 


ſtoel brocht daer hi ſijn ſcamel maget me 
de decte eñ daer mede ðciert als eẽ bꝛuyt 


pic harẽ bꝛudegom gheciert ís Eñ hier en 
bouẽ foe ſtarcteſe Die engel eñ ſeghendele 
mettẽ teykẽ des heiligen cruys eñ maecte 


| fe Wed gefont alfo dat geen teikẽ vã quet 


| ſuer aẽ haer lichaẽ en ſcheen. Eñ Die bofte 

| wꝛede knecht dye haer dꝛeuẽ Worden al 

| blínt vã Die clactheit des cleedes Dat haer 
vã bouẽ ghefent Was. Poe fcheen fi Wel 
te Weten alg Die edel vꝛouwe Judith die 
harde blide Was doe holofernes hooft of 
Was; eñ daer na vã alle menſchẽ geloeft 
Was:Pus Was die heylighe maget ſinte 
barbara nad victorien ban allẽ menſchen 
ghemint Kart. | 


y° de Doe Die bofe knechtẽ cẽ (tract 


Die ind (fat vã nichomediẽ Was ge 
biete chalaſſis die heilige maget om leydẽ 
eñ Doe ſiſe boer des vee ters aenlicht ghe 
baocht hadde eñ hiſe lach al ghelont ghe⸗ 
maect eñ voot eñ Wit eft blide vã aenſich 
te eñ oec ſo ſconen elect onuerſiens ſo CDC 
ie ghecleet wort hi vã wõder vᷣmiſſende 
lijn ſinnẽ. eñ Cat als cen vleiſchelike ſteen 
Voẽ Dat linte barbara ſach Die herder eñ 
ſtarcker was dã yler / begonde Lt aldꝰ tot 
hem te roepẽ. O Du Die dinẽ vað dẽ duuel 
ghelijckes eñ dye gheconfupft eñ ghelcot 
kiert biſte bande heer ihelu criſto Wat oer 
ſtoerſte di vander gracien die mi vã minẽ 
brudegom ghelchiet lijn Hito moetẽ Li ge 
confup{t wordẽ Die der menſchẽ hãtwerc 


ken aenbedẽ Dic he v̈blidẽ vã haer beeldẽ 


lxix. 
diele achtẽ godẽ te welen Poe die trehter 

Wed tot he ſeluẽ ghecomẽ Was geboet hi 
grummẽde als een leeu we datmẽ Die glo⸗ 

rioſe maget werpẽ ſoude op opgherechte 

(carpe ſwaerdẽ.op dat fy alſo in haer lijf 
doerſnedẽ ſoude Weerde Eñ tẽ laetſtẽ doe 
hi bet bekende Dat ſi onuerwinlijck was 

riep hi met oninenſcheliken criten. Bet ís 

ee gochelaerſter fi neemt DE menſchẽ haer 

hertẽ eñ maectle bijſter vã hact ſinnẽ IE 
Dat Wife lange latẽ leuẽ ſi ſal ons vã ſedẽ 
crãc makẽ: eñ die ſcarẽ vandẽ ridderẽ die 
hẽ diendẽ eñ dat and volc dat bi hẽ font, 
begondẽ tot hem te roepẽ eñ ſeiden. Boet 
ons dele gochelaerſter wech Want fp om 

me gact met quadẽ conſtẽ:ſſaet doot deſe 
die ſonð dꝛanc eft alleen mit nieu wer Wet 
len den menſchẽ ban haer nnen berockt 
Cer (kont dicteerde Die vechter eñ maecte 
een onechte ſentencie tegen haet eñ feide 

aldꝰ. er keilerẽ mogentheit heeft Vat qe 

gheuen eit gheleit. lo Vie vᷣſmaet DE hert 
ghen gode wierooc te barnẽ dat Die ſentẽ 
cie vã onthocft te werdẽ ouer he Cal gaen 
Die heilige barbara Karcher dã Campton 
eñ altemael onuerwonnẽ eñ Wederfprac 
den keyſerlikẽ ghebodẽ eñ Was bereit eñ 
begheerlic hair te gheuẽ ond alle meniger 
hande pinẽ diemẽ haer aen Doen mochte. 
Eñ Doe marclanus aldus vᷣwonnẽ Was 
blecf Die heilige maecht volſtãdich eñ on⸗ 
beroert indẽ heiligen gheloue. eñ Ci lloech 
marcianus met ſijnre macht boer niet cit 
gat chailk haven beudegom groot lof cũ 
danc Eñ dyoſcoꝛus Die onghenadighe co 
ninck en wort nyet gheltilt noch ghepayt 
mit al Dier pinen die ouer fijn dochter bat 
bata gedaen Ware: mer hp Was feet toet 
nich om Dat marcianꝰ Die vechter Don: 
nen Was:eñ ht Was teghẽwoerdich dait 
Willich eñ bereit tẽ quadẽ als Die Gene Die 
he v̈bůdẽ ais fp hebbe quact ghedaen:eñ 
hi greep ſin dochter met lijn londige han 
DE eñ en Woude niet gedenckẽ Dattet fijn 





— — 


— — — —— 





Uan ſinte Barbara ionckrouwe. 


vleys eñ ſijn bloet eñ lijn eyghen dochter 
was.Eñ hi wꝛeder dâ enich grimmende 
beeſte toechle na he op eenẽ berch Daer hp 
fe onthoefdẽ Wilde HEL ſi haeſte derwert 
vblidende.eñ volgede Daer iheſum criſtũ 
mede onſen behouder Die ter ſteden ſijnre 
paſſien ghenaect daer hi voer ons ſteruen 
Wilde: Boe Dede oec Lijn edel bꝛuyt ſinte 
barbara op Dat ſi Dat bolcomen loon ban 
haver eygẽ victorien vᷣcrigen mochte: Si 
haeſtede haer ſeer tẽ berge Wert daer hair 
vað Was, al waſt fijn eygẽ dochter haer 
met ſinẽ wꝛeedẽ hande onthoefdE ſoude. 
eñ ſi Cpzac metter heete eñ metten monde 
O mijn Ciel en Culte god nict onðdanich 
fijn ban he is mijn heyl alleen Want hi is 
wijn god eñ wijn ontfanger eñ hi en lact 
mi niet: ic geloue ín hẽ ic eere hẽ eñ ic min 
ne hẽ hi ís mijn behouder eñ helpt my. hẽ 
begeer iceft loue eñ om hẽ eñ om ſijn min 
ne en lal ic niet beroert werdẽ vã pine oft 
vã leeringe der quad mẽſchẽ ic lſal vꝛome 
lic houde dat kerſtẽ geloue Ei doe ft god 
lot gheleyt hadde. eñ aenfach dattet oon 
vã harẽ arbeit eñ DE inganc vã harer ewi 
gher lalicheit aenſtaende was. loe gaf (p 
haer tot innige gebedẽ eñ ſeide aldꝰ D he 
ve ihelu crille Die DE hemel eñ Die aerde ge 
maect hebſte. eñ die zee haer eynde ghefet 
hebſte eñ dijn reghen ghebodẽ te vãliẽ op 
Dic quade eñ Die op Dye zee ghehangẽ heb 
fte eñ haet grote golghẽ eñ Gbolgenthept 
gheſtilt eñ gelaet hebſt dijn heftige hande 
aendẽ cruce gherect hebſte. Ogoedertierẽ 
god Die Wondltke ghewzocht hebfte vᷣho 
ve mp dijne deerne nv eñ ín mijn Wterſte 
noot. Alle Dingen lijn di onðdanich D he 
ve god Du bitte mijn beſchermer vã mynẽ 
kintſchẽ vagen Wilt mine ſtrijt nv Auten 


met eenẽ goedẽ eynde eñ ghil Dijn deerne 
deſe gracie. Als dat alle die gene die in ha 


ten noot mi ghedenckẽ eñ ghetrouwelijc 
aenroepẽ vã dijnre godheit moetẽ werde 
ghetroelt Eñ ſonderlinge Die iaerlicx Den 


dach mijnre palijen di te loue met innichz 
houden dat ſi onuerſienlic niet en ſteruen 
mer dat ſi mit ganſe berouwe eñ mit ghe 
warige biechte dijn heilige lichaẽ eñ dijn 
bloet boer haer doot ontfangen moetẽ op 
dat ſi banden viant niet beſtrict noch ghe 
wangen noch bevoeft en woꝛdẽ band glo 


rien Dijns heplighen aenlichts. D here en 


Wilt vec haet Londe níet ghedencken indé 
dage Des oerdels . mer doet Dijn ghenade 
met he, D goedertieven Lepper du Weets 
Wel dat wi bleis ſijn. eñ Doe ſi geſeit had 
De Amen. Quã ons herẽ ſtẽme vã bouen 
Die tot haer aldus (prac. Locmt mijn Wot 
uercoꝛẽ baupt.coemt mijn briendinc.coët 
mijn [cone Dochter mijn blocme eñ mijn 
lelie.coemt tot mi Du ſulſte mit dijnre ma 
ghede croon ghecroont Werdẽ díe ic di vã 
beghin bereit hebbe in mijn rijc:eñ al dat 
ghi begeert hebt dat is di vã gode ghege⸗ 
wen: Poe ſi Dit gehoert hadde loefde ſigo 
de. eñ recte hare Witte heilighen bals Wot 
om onthoeft te woꝛdẽ vã haren wꝛceden 
vader. dat allo gheſchiet is als Dat eynde 
daer of bewijſt. Mãt dioſcoꝛus haer vað 
nam een zwaert. eñ alſoe als bi gheloeft 
hadde onthocfde hiſe optẽ vierdẽ dach in 
per maent decẽber met groter BWoetheit 
die hi ter Werlt ghewonnẽ hadde bt fijns 
elfs laet. ſende biten bemmel bi ſinẽ grote 
Condé eñ miſdaet: Eñ aldus int iaet ons 
heven CC. eñ lxvij.doen maximiaen kep 
fer te romen Was als boerfeit is. eñ mar- 
cianus te nychomedien des keyſers ſtede 
houder was bloeyede die heilighe maget 
barbara, cht cynde haer glorioſe paſſic eñ 
martelie Doe ſi out Was xtiij.iaet: Wiens 


de conic dyoſcorꝰ die fijns eygẽ Dochter ge 
doot had ned vãdẽ berge ó onthoefdenit: 








Aan Lute Barbara ionckrouwe. lxix. 


ſe eñ achtet voer cleen dat hi gedaen had⸗ 
de. mer hi en ontghic gods Wꝛake niet vã 
der groter miſdaet: wãt god Die doer fijn 
propbeet feit. Gheeft mi Dijn Wzake eñ ic 
(alt wꝛeckẽ. Die fende cen vuer banden he⸗ 
incl Daer dyoſcorus vã Gbarnt woꝛt alfo 
dat eẽ aſſche vã hẽ nyet en ſcheen gebleuẽ 
te weſen eñ die aſſche vã hẽ Die vloechtot 
ter helſcher aſſcẽ dair hi te Lame mitter ſie 
lẽ met dubbelð pijn ewelijc gepijnt Woost 

Capittel xij. 

Nde op dat den hondẽ niet gheghe 
uẽ en ſoude werdẽ datter geheilicht was 
noch den varckenẽ Die margariten.dat ís 
op Dattet gloꝛioſe lichaem Der reynre ma⸗ 
get [inte barbara niet en worde een ſpijſe 
der voghelẽ eñ Der beeſtẽ ſo was dait een 
goet kerſten prieſter Die oð heiliger maecht 
niet bekẽt en Was. mer Doe hi bekẽde dat 
ſi boer dat gheloue criſti martelaerſter ge 
ſtoruẽ Was. fo ghinc hi doet dõcker nacht 
Was eñ haelde Dat maechdelijke lichaem 
tet dat heilige hoeft. WE welckẽ lichaem 
eñ hoeft ghinc een ſoete roke Det hepliger 
martelaerſcap.eñ Doe hijt met coftelijker 
ſaluẽ beſtrekẽ had eñ bewaert Lo begroef 
hijt met groter ende ſeer waerdigher eere 
in Die ſelue ſtede nichoinedien ín dat grat 
dat hi wilẽ eer voer hẽ ſeluẽ gemaect had 
De EN hi maecte Daer een cleyn woninge 
in welckẽ god te loue veel miraculen ghe 
ſchiedẽ ouermits vᷣdiente eñ ghebede Det 
heiliger maget ſinte barbara: idãt die bli 
den Wozdé daer ſiende. ie cropelẽ gaen 
De:Die doue hozende:die ſtõme ſprekende 
Die crancke Weerde daer ſlater die droeui⸗ 
ghe Worden daer blide: Pie met anderen 
liectẽ becommert warẽ Worden daer vol 
comelic gefont; Eñ doen dat vole vã diet 


ftat fach al Ware di heydẽ vat daer Lo gro 


te mivacule daghelicx ghelchiedẽ eñ altijt 
meer eñ meer:ſoe Dede ft maken een calte 
ban Wonderliken wercke eñ ſcoonheit al 
temael bedeet mit finẽ goude eñ mit cofte 


likken gheſteentẽ daer Dat ſuuer lichaẽ Dee 
edelre eñ reynre maecht ſinte barbara ta⸗ 
melikẽ eñ eerlikẽ in leggen ſoude:Eñ als 
dit aldus gheſchiet was ſo hingen ſy dat 
heylige lichaem metter caſſen op aen vier 
guldẽ kethenẽ ín een tempel van dier (lat 
met groter blilcap eñ vꝛolicheit. eñ deden 
Daer omtrẽt ouermits gods wille eñ ſcic⸗ 
keniſſe bier lampẽ te barnẽ. Wát li hadde 
ghehoudẽ eñ Guolt alleen dye vier cuäge 
liſtẽ ghebodẽ eñ harẽ raet:Eñ ſi Was dec 
mittẽ vier cardinaelſche duechdẽ rijckelic 
verciert Deſe kethenen Waren oec el te 
techt vã goude: Want gout is dat edelfte 
metael daer Die duecht Det minne bí betet 
kent is. Welcke minne (inte barbara Dye 
edele maget alre edelicſt beſetẽ hadde En 
Dele heylige martelaerſters lichacm Was 
band aerdẽ vᷣheuẽ. wãt mítter beghecttẽ 
Was ſi verre vã aertſche Dingen eñ bliuẽ 
eewelic een ſluuer maecht. Eñ al Was ſy 
ecn menſche. li leefde nochtã cens engels 
leuẽ. alſo dat ſi mettẽ heiligẽ iob Wel {pac 
ke mocht. Mijn licl heeft vᷣcorẽ op gehan 
ghen te welen. dat (ste Öltaen vã ate ijk 
hiken vᷣganclikẽ dingen vᷣureemt eñ vuer 
vet te Weten eñ DE godliken eñ Den hemel 
ſchen Dingen met begheerte eñ mit acbeit 
te ghenakẽ. Eñ bier om ſpreect ſi tot haet 
oetenacr eñ bedelaer metter hepliger kere 
ken aldꝰ heeft mijn navolger allo ie xp̃s 
nauolchſter geweelt heb. Wát alſoet hier 
boer bewijlt fs ſo heeft Die heilige matte 
laerſter chꝛiſti Cinte barbara doer veel tri⸗ 
bulaciẽ haer ſtoel ſcoon eñ claer gemaect 
in des lams bloet. dat Daer Wot neemt DET 
Werelt Condé Hele lam ſi nv volcht Doet 
Die welluſticheyt des paranijs daer ſi toe 
gheulogen is eñ berlellet is den maechde 
User chorẽ eñ draecht dacr cen crone Des 
eewich rijcs. Die mct rolen eñ met lelien 
belet is eñ ſinghet mit blilcap CA met vro 
licheit eñ met ouermoedeliker ſtemmẽ De 
loetẽ nieuwẽ lanc. Dit lan ghewerdige 











Van finte Barbara ioncftrouwe. 


ſi boer onste bidden Dat hi ons ſuuert vã 
allé (imctté ver Condé, eft Wil ons cleeden 
met mé clede.eft Die hi met ſinẽ heilighen 
bloede vloſt heeft eñ niet en Wil late val⸗ 
Ié ori die Vreemde Dat is ond Des duuels 
macht: te loue eff ter eerẽ lijns heilige 
nacms.bí die mette bad eñ mette heplige 
geeft leeft eñ regneert ind e\icheit, Ame 
ev eyndt Die legende vã (inte barba 
ras Eñ bier beghint hoe dat haer lichaem 
ouer gheuoert Wert. 
G Hebñdijt ſi Die heer god Des volcs 
van iſrahel Die fijn kerſten volc al 
foe gheweerdicht te vandẽ vat alle kerſtẽ 
menſchẽ met eenrehãde ghelijeheit maect 
ghelijc inð wtſtortinge Des bloets eit DES 
Waters dat Wot Lijn heylige ſide van eñ hi 
en ís gheen Wenemer ð perlone mer ouer 
míts oucvulocdicheit ſijnre minnẽ Lo is hi 
eẽ milde gheuer ſijnre gracien: Hele here 
doe hi ſach dat die werrelt ghinc doer die 
Wilde bijfter Wegen der ſondẽ. eñ Dat ont 
gheloue eer Wies. eñ alve meeft omtrent 
pen lande vã egiptẽ ſo peynſde hi dat hile 
ſoude latẽ vᷣgaen eñ ſmoꝛenſe in hair lon 
den die in haer ongeloue bleuẽ eñ voldue 
ren woudẽ. Eñ dede Dat ſommige kerſtẽ 
menſchẽ hertẽ vwect woꝛdẽ. Die begeert 
haddẽ dattet kerſtẽ gheloue eñ die eer ihe 
{u «Pi vmeert ſoude woꝛdẽ: Peſe lijn ge 
uaren tegen dat lant vã egiptẽ om die on 
gelouige ef rebel. Die Daer eñ anðs Wert 
warẽ te bꝛengen ond gods rijcke eñ heer 
ſcappie eñ totter moeð ð heiliger kercken 
cj fi voerẽ Dat lant doer eñ ſochtẽ Die bep 
pé eñ die ketters eñ and ongbelouige: cit 
die he niet bekeerẽ en woudẽ handelde ly 
qualité. me Die hé bekeerẽ Woude eft pe 
mitencie doe ontlingen [ten heplige Doep 
fel Geer goedtierlic:eñ li hadde victorie eñ 
fege ouer al waer li guamẽ eñ alen Was 
_ pat niet tonder grote bef waernille haers 
lelts heer: Dát die heer DEL hete va Wien 
alle macht coint ic indẽ hemel eñ ind act 


den ghenoemt Wort vacht Boer he eñ nie 
mant en mach ſijn wille Wedttaen. Bits 
here ouer al.hi-\edftact DE houerdighen 
eñ DE oetmoedigẽ gheeft hi gracte eñ lege 
eñ bien wil niet datiné Dat heilich DE hõ⸗ 
pen gheeft. eñ Den margaritẽ Den verckẽ 
mer hi Wil Die Cielen Die he deuoet Lijn ne 
men tot hẽ op Dat ſi te ſamẽ met criſto teg 
neren:Eñ hi Wil vat Die heilige lichamen 
vãdẽ ſielẽ Bheué woꝛdẽ inð heiliger kere 
ken. wãt in diẽ heeft hem vã beghin wel 
behaecht:eñ dit is met een figuer vanden 
oudẽ teſtamente wel bewijſt daer geſcre 
uẽ ſtaet dat enoch gode Wel behagede eñ 
hi is ouer gheuoert int paradijs: Iſt dan 
dat enoch alleen om ſijn gerechticheit go⸗ 
de behaechde. Hoe veel meer ſal dan DYE 
glorioſe maecht ende martelaerſter (inte 
barbara met glozten eñ met vꝛolicheyt in 
harẽ lichaem ouer gheuoert werdẽ die in 
claerheit der gerechticheit blinckẽ de was 
ſeer ſoetelic ind minne fect baruẽde was 
ſeer vuerichlijck die ouermits die duecht 
ſtarcheit haer licht wt gaf met fonölinge 
claevheit die metter berduldicheit oetmoe 
dicheit puerheit ett onnofelhept Beiert eñ 
volcomelic met alle duechdẽ blencte ouer 
uloedelije: Die gloꝛioſe oueruoeringhe ís 
haer billier ghegheuẽ als Daer of hout Die 
waerheit ð Dinge die Welcke Die geſchiet 
ſijn. Mant Dye eere volcht die duecht als 
haer eygẽ loon: Als onſe here tuycht daer 
hi ſeide: die mi eert dien ſal ic gheuẽ glorie 
Hier na quam Die voerſcreuẽ ſcaer vande 
kerſtẽ volc oee totter ſtat vã nichomedien 
pact die boꝛghers al warẽ ſi heydẽ na on 
tallike veel miraculẽ die ſi gheſien haddẽ 
gelchien tot linte barbarẽ graue haer glo 
rioſe lichaem ouer ghedragen haddẽ met 
waerdicheit band ſtede daert eerft ruſte. 
eñ ſijt gheleit hadden inder callen die mit 
gout eñ met coſtelijke gheſteente gheciert 
was.eñ in een tẽpel die Cún Bie ſelue ſtat 
aen bier guldẽ kethenẽ ghehangen hadde 








nen — 


TE — — 





Uan ſinte Barbara ionckrouwe. Wert. 


ghelikerWijs als dat ſcrikt vã harer bitte: 
ee palliendacr oftughet eñ beijtt; Mete 
ſtat belaghẽ die voerghenoẽde kerſtẽ ende 
wõnenle mernʒ Cond ſcade vã hare vole: 
ke. Eñ doe ſiſe vᷣwildicht haddẽ ſo ſloegẽ 
ſy doot ſonð ophouden díe ongelouige die 
gode hatelijt warẽ / mer die hẽ bekerẽ Wil 
Den eñ penitẽcie Deden õtfingen ſi genade 
lick tottẽ kerſtẽ geloue Eñ al dit is onder 
tiel geſchiet õ dz Die ſcat ſinte barbarẽ 
lichaẽ õthaclt ſoude werdẽ eñ ontnomen 
dẽ ghenẽ diet onwaerdelike beſaten. ende 
godsopdinâcie eñ Wille vᷣheuẽ ſoude wer 
Den (nons moed ð heiligherkerckẽ: want 
goden heeft miet ghemeens mitten duuel 
cñ die onreyne ſtede ðᷣafgodeneñ becomt 
nochen betaemt nz dẽ heiligẽlichame ſin⸗ 
tebatbata Welcke ſteden oð afgodẽ dat ſy 
noch in deſen leuen was mit ſo groter on⸗ 
werdicheyt v„ᷣſmadeeñ GonWaerdeende 
oechzac haers vaðs dyoſcoꝛꝰ afgodẽ met 
hatẽ hãden.eñ gaf Die ſtuckẽ dẽ armen cít 
bckẽde dzalleẽ in god te vᷣblidẽ is eñ dztet 
rike gods mit aelmiſſen te vᷣcrighenis. 
19 De mitter hulpẽ ós heren ihũ criſ 
ti die õ ons aẽdencruce ſege vacht 
ghewõnen eñ geuãghẽ Was díe voorghe 
noemde ſtat eñ Die vwinres beide gelont 
er gewõtontliepẽ als DE ſtriders gewoẽ⸗ 
likẽ is door ſtratẽ eñ doer ſteghẽ ende doer 
hulen õ haer ghewin / loquanẽ li temaet 
ſten indẽtẽpel daer ſinte barbara lichaẽ in 
As niet õ Daer te bedẽ merõ hope dait eẽ 
ſcat te vindẽ Eñ ſictcen Wõderlic dinck fi 
En lochten daer god niet nochtás vöden i 
hẽ daer ouer hẽ ontfermêde eñ ghenadich 
(yen bende ſinte barbata meten ſyenhad 
dẽ vã haer niet gehoort / nochtãs hadde ſi⸗ 
fc tot hater hulpſtet apant hoe bele datter 
baden geguetfen eñ ghewöden keefté in⸗ 
den tépel gecomE ware Woꝛðẽ terſtõt alle 
gaögclont.Uaden bere ig Dit atd? gelriet 
eñ het is Wodeelijcinbareogenendeocck 
inde onſen. Eñ oucrmitsdie blifcap vã de 


ooks, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


fen wõder dats ban defe ghenefinghe bez 
gheerdẽ ſy mit naerlſte te ſoecken eñ te vin 
Den Dic fake vã deſer weldaet:wãt vã na 
tuerẽ begherẽ die mẽſchẽ te wetẽ eñ te bez 


kennẽ. Eñ lict als ſi hẽ aldus vᷣblidẽende 


Bwõderẽ vã deler gracien eñ vã deler on 
ghewoenliker gefontmakinghe endeniet 
en wiſten waent hẽquam drongẽ ſy vatt 
vorder eñ Dieper indẽ tẽpeleñ bß gracien 
gods võden ſy dzſi begeerdẽ wãt ſt von⸗ 
Den dz heilige glorioſe iͤchaem ð wtuctco 
render deerne gods opgehãgen eñ vᷣheuẽ 
Ach bier guldenketenẽ. in cen ouer{choon 
calle na foꝛmen eft ghelikerwijs als boog 
gheleitis. Eñ die lápen baenden daer on 
trent ð callen mit alte Werdicheit allſo alſt 
Wel betaemde ð heiligereñ der laliger vã 
alſulcker maechdeliker ſuuerheit eñ mar⸗ 
telaerſter die ind heiliger maget finte bat⸗ 
bara blinckende warẽ:wãt (pen Wasnz 
traechnoch lumêde gelikerwijs als dye 
onwiſe eit lotte dwafemaechdẽ die vdre 
ten warẽ vãden ingange des ewigẽ rijcx 
mer ſyblenckedeclaerdẽreñ lichter dã Die 
ſonne eñ gineal bereit dẽ herete ghemoete 
Ende ginc mit hẽ totter conĩcliker bruloftẽ 


ſy die eens conicx dochter was Eñ mit ale 


lẽ dit li oecheckt geftacn eñ geweeſtgelijt 
als een coninginne bidẽhere ſterck eñ ghe 
Wapent mit ðvduldicheyt in een cleet ber: 
gult mitter liekten gods. eñ beuaen mit al 
rehande cierheit ð ducchden mit vattichs 
des kerſten geloofs in allen ſynẽ articulen 
en lyheeft gelaten eñ vᷣgeten alle tijtliche 
ecrrijcheit ende mogẽtheit. eñ ly heeft oec 
Daer toe vᷣgetenmitalle dẽ anderẽ ydelen 
eñ wereltlikẽ dinghẽ harẽ eygen vaÛ dye 
een coninc Was / eñ hier õ heeft ly verdiẽt 
gheeert te werdẽ opter acrden. ZOEN Dye 
boerghenoëvekerften gefien eũ ghemerct 
hadde die grote miraculẽ ende teykenẽ eñ 
Die keeſteliſüe cierheit / die welcke Die daer 
bi eñ ontrẽt der leluer caſſen was daer Dz 
beplige glorioſe lichaem in was — lagẽ fp 
i. 


—N 


ke — 


— — 
——— — 


SEE — 


— —— — — — 
* —ú—— 


— 


J 
bid 
| —9 
MN 
k d 
« 4 
| ' 
4 | 
elf 1 
‘eis 
vie 
$ 4 
U 
| | Hare 
| MN 
Ì dh 
| 
Ì | : 9JJ 
1 
1E HIK 
| 
IN 
8 ni 
| Ì (te; 
| ikl 
u Il 
—4 
Er | ait 
| ik 
EE 
Lj 
NE 
MR 
EL 
| 108 
“ ‚| 
| 
J 
iN 


— — — — 
ie va —— — 
— — —* — ES Je od - 


ei — Cab 
6 — 









































Hd 4 
— 

— ⸗ 

5 

fn) 

ä 

kt 8 
MR LI í 
Î —4 
PENNE! 
VELEN 
BEEREN | 
90 
J 

9 
ELEN 
8 J 

Le F 

* 

ikt 

„e 
AE, 
—* it 
ged HE 
ey 

4 

ze |, 

4 

u 
A 

Z 1 


we, 





- 
— 


— —— 


























oectenlaetſten een oude heydens pꝛieſter 
ſitten bider caſſen Die welcke ſeer vᷣuaert 
worde doe hidz kerſtẽ volc allo ſachcomẽ 
lopẽ tot hẽ eñ hi ſoꝛchde ſeer eit miſhoepte 
vaͤſynen liue: wãt hi vreelde rechteuoert 
teſteruẽ eñ niet lãger te leuẽ mer wãneer 
als ſy hé ſaghẽ ſo woꝛdẽſy ſachtmoedich 
eñ goedertierẽ eñ (pen mildedẽ heu niet. 
Mer ſiſprakẽ hẽ goetlikẽ eñ ſachtmoede⸗ 
liken toe:eñ vꝛaechdẽ hẽ wat hi daer dede 
eñ Wat die ſaeck Was vã ſoe groter keeſte 
licheit eñ Waerdicheitende — 
welcke Die daer by díe calle Was. Bi ant⸗ 
Woerde heeft ſeide. dat daer ind callen ge 
leit Was dat glorioſe lichaem ð edelte ma 
get {inte bacbara daer hi of ſeide dz ſy van 
conincliken gellachte gecome Was VNoert 
fo vᷣtelde hialle haer peften eñ Die billicxte 
louẽ eñ te peilen eñ te Bellen Waren. En 
Dat ſy te laet {ten vã coninck dyoſcorus ha 
rẽ cygẽ vað onthoofteñ ghedoot was /eñ 
criſtus harẽ bꝛudegõ harẽ geeft gegheuen 
hadde Wien Cp oec boer haren deuotẽ inni 
ghẽ dientes gedaen hadde Hi ghetuychde 
Oec Dat na haerre bitter paſſien eñ Doot by 
haver hulpe eñ vᷣdienſten veel miraculẽ in 
Dier ſeluer ſtat geſchiet warẽ / eñ dat daer 
omalſulcker feeſtelicheit harẽ lichaem dz 
in dele calle is bewijſt eñ gedaen Waren. 


Als ſydeſen oudẽ mã haddẽ hoꝛen (pack 


ſo woꝛdẽ ſy mit innighẽ Bwoderende al 
ðvblijt.eñ ſo ſt ſagẽ dat ouermits vᷣdienſte 


eñ bede ð heiliger maget eñ martclaerſter 


ſinte barbara al haer ondẽ geſont warẽ 
ghewozdẽ foe haeldẽſli indẽ tẽpel alte dye 
ichamẽ vãallen DE kerſtenẽ menſchẽ dye 
dair indẽ ſtride vᷣſlagẽ Warẽ. eñ gods WO 
deriike mogẽtheit eñ goebtievenbeitmact 
Djisalder Wonderlijcſte hoe die here ghe⸗ 
Wꝛocht eñ gedaen heeft dzlijnre heiligher 
bruyts naem ewelijckẽ cruẽ eñ duerẽ (ou 
de / door Wiens vᷣdienſten eñ gebedẽ o her 
ſtenẽ lichamẽ vãder doot verwect heeft, 
Boe viciẽ fp alle te ſamẽ neð ter aerdẽ vã 


1 Han ſinte Barbara ionckrouwe. 


groter bliſcappẽ eñ innichedẽ eñ Weendẽ 
vã bliſcappẽ eñ dancten eñ loofden den al 
machtige gode ſijnre heiligher bꝛuyt Cin 
te barbara eñ ind waerheit Co is D3 volck 
ſalich dz dẽ here heeft Doop Cinen god ende 
Abele bole DE here vᷣcoren heeft hẽ tot eẽerl 
keniſſe. wãt tet even ons herẽ ihũ criſti die 
in alle dẽ eyndẽ ouer algoet werckende is 
eñ te loue der heiliger maget barbara ſijn⸗ 
re brꝛuyt namen ſihaer Waerde lichaẽ oet: 
moedeliken eñ mit alre vrolicheit eñ inni⸗ 
gher ſorchuoudicheit haddẽ ſy vact hoe dz 
ſy dat bꝛengẽ eñ voerẽ mochtẽ als betame 
lijc was ter hoochſter eñ ter waerdichſter 
ſtat vã aertrike ſy haddẽ vᷣheuẽ den grotẽ 
ſeghe eñ Gbliden hẽ alleen vãdẽ geeſtelijc 
kẽ ſcatte die ſygheuondẽ haddẽ dat was 
ds heilige lichaẽ ð ſaliger maget ſinte bar⸗ 
bara.eñ ſi bꝛochtẽ dz mit alre deuocien eñ 
innicheyt totter ſtat vã romẽ daert no mit 
alre blilcapeñ even geleit is op eenve ſtedẽ 
die Welcke genoemt ís ſinte calixtus kere 
bofdaer veel heilige ſancten eñ ſanctinnẽ 
haet lichamẽ begrauẽ ligghen. ri 
¶ Hoe dat haer lichaem vanú ſtedẽ daert 
cerſt ruſte gheuoert wort. — 

Aer na doent god Wilde Die eẽſcep 
7 ver is alte dingẽ Eñ Die den tijt Loic 
ketalfo als hi Vol. Iſt geſciet tot onſer le⸗ 
re eñ tot loue ſijnre wtuercoꝛen heiligẽ dʒ 
ſinte barbarẽ lichaẽ dꝛie weruẽ vᷣuoert is 
vãſtede tot ſteden ſo ſimit ſonoͤlinge ken⸗ 
niſſen ú heiliger dꝛieuoudicheit edelikẽ ge 
ciert Was Datis eerſt vã dier ſteden daer 
lieerſt ruſte / daer na als vooꝛgeſeit is tot⸗ 
ter heiliger ſtat vã romẽ. ic derde volcht 
nv. eñ dieis aldꝰ geſchiet. Coninckaroiꝰ 
die genoeintis Die grote karolus / wãt hy 
te (ame Waskeiler vãdẽroemſchẽrike eit 
coninc vã vrãcrike. Pele coninc karel had 
de eẽ Deuote ſuſter wiẽsname was angil 
berta die een cloefter ſtichte in ptalien in e£ 
(tat die ghehietẽ was placẽcia.Eñ dʒcloe 
ſter Was vaãlinte henedictus oerdẽ eñ ghe 



















Uan (inte Barbara toncfrouwe. lxxii. 


noemt onder Die ludẽ ſinte ſixtus cloeſter. 
Eñ doe dele coninck te romẽ quã oin daer 
te vãden linte pieters ende ſinte paulus ð 
heiliger apoſtolẽkerckẽ Coe bat hi oetmoe⸗ 
liceñ deuotelic DE paeus dic doot was wi 
ens naem gehieten Was honozi® dat hi hẽ 
Wilde ghewaerdigẽte geuẽ dat eer waer⸗ 
dige heilige gloriofe lichaems det heiliger 
maget eñ martelaerſter ſinte barbata En 
die paeus neychde hẽtot des keiſers inni⸗ 
ghe gebedẽ ende ghinc mittẽ cardinalẽ eñ 
mit al die clergie der heiliger ſtat vã romẽ 
mit pꝛocelſſiẽ daer dz volc band ſtat volch 
De tot ſinte calixtꝰ kerchof daer boer of qe 
ſeit is.eñ Doe ſi daer mit alre deuotiẽ haer 
gebetghedaen haddẽ ſo hiek die paeus ſin 
te barbarẽlichaem mit alre deuocien eñ in 
nicheit opeñ gakt dat dẽ keiler. maer haer 
pꝛecioſe hoeft hilt hi ſeluer tot enẽ Waerdẽ 
ſcat.eñ tot een ewich getugheniſſe dat dit 
aldus gheſchiet is / eñ diten is met aliene 
Daer õ ghelſciet. Als dat dit edel hockt ban 
thookt alle der ſcathouders criſti dats vã 
den paeus ſoude gehoude woꝛdẽ / mer oic 
om dattet inder heiligher ſtat vã romẽ die 
dat hooft is väder Werelt eerlick Coude ot 
bouden erde. Pie edel keyler Gblidche 
Cere in geeſteliker blifcap (oe bi gheuoelde 
D3 hi mit ſo grotẽ edelen cleynoot begacft 
en gerijct was. Eñ doe higode lofeñ däc 
ghelprokẽ hadde: cũ aldatter nooteñ be 
hoellelick was tot foedeleneft coftelijken 
En heilighẽ lichame te voerẽ eñ beecit had 
de /obꝛocht hi dat mit atte Waerdichs cit 
ecren totter (fat vã placencien „Ei leydet 
mit alte Werdichett in Linte Gi irtuscloeſter 
Dat lijn luſter gefticht bande Int faerons 
herẽ. viiz & en zco.opten dach vã febzua 
rio. oc Dochte dẽ bolcke ns placéciendat 
bena Wijle der coninginne heſter eẽ nyeu 
licht opgegaen was een bliſcapeñ vroech 
de:mer meelt dochte dat ronuet vee mont 
ken vã ſinte littusctoctter die nv mit rech 
te van loglorioſen maghet ſpreken mogẽ 


ooks, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


bat woert dat nú Wijlhett boec geſcreuẽ 
act. Ale goet is mi te ſamẽ uitt haer ghe 
tomẽ. Dele dingẽ lijn beſcreuẽ ín eenvchá 
De pꝛiuilegie des grotẽ conincx katels dye 
minſte karolus ghenoemtis. 

55 Al beel tijts doc dit aldus ghetctet 
Vas lo begonltẽ inder Hat vãpla 
encien twiſte eñ rumoerẽ op tc ſtaen om 
Dat lommighe mẽſchen haddẽ arch wanẽ 
en quaet vᷣmoedẽ endeodec (praké frondet 
linghe als dz (inte barbaren lichaem ouer 
Mits bedẽ ende gauẽ vã daen foude geno⸗ 
Me Welen. Ende dit beeft God die alle het 
ten bekent aldus laten gefcien ó dathiai⸗ 
hier na getoont Cal werdẽ alle twitel van 
der belittinge des vleyſches dierbaer lich⸗ 
aem badeebettentijnte getrouwerknech 
ten of nemẽ Wilde. wãchet Lijn ommige 
mẽlchen in veel ttedẽ die legghen Dat ſi D3 
heilighe lichaẽ hebbe Diena ariſtotiles fin 
nemen ende ðvᷣſtaen dat deel vooꝛ al.eñ al⸗ 
dus ghelciedet dec van dathooft der heylt 
ger maget. Mer lo watreliquien fijn pie- 
imenbeeft bädenlichame der heiliger ma⸗ 
ghet of vã haer gloriole hooft hoc cleyn ſ 
oec lijn, Cp lijn vã groter waerdichedẽ v 
eren eñ vãcoſtelicheit. Ende daer om Cul 
lenallegoedekerftenmentchemitoetmoe 
digher hertẽ eñ deuocienende mit innighe 
ghebedẽgaen tot alle die liede ie mz haet 
teliquten geefeet fijn oft in harẽ name ghe 
ſticht fijne even Die. Boedie burgers vá 
Det ſtat vã placẽciẽ atd? onderlinge tt⸗ 
tedẽ / loginc die abt eñ alconuent vanden 
voorghenoemdẽ cloeſter init groter innic⸗ 
heit ende eerwaerdicheyt alli behoorlijck 
Was ende mʒ veel weerdighe perlonẽ die 
daet teghen woerdich Waréende ontdec⸗ 
ten ende deden op die ſtede daer ſinte ba r⸗ 
barẽ lichaem in geleit Was ende bondẽdz 
daer Int iaer ons heren. LLL ende Ier, 
opten auont van hateroueruoetinghe oee 
Ölettinghe des leluen lichaems dact Hoo 
of geſeit is.Ende Dit Wet te 9— gelchiet 

Kij. 


— — mz eer - — — = 
— — ns — — — — J — 


— — 


— 


0 
3 
J 
AN 
Ek 

IE 

| ARK 
|A 











Uanfinte Barbara ionckrouwe. 


opten auont vãhaertranſlacie op dz ouer 


mits die vindinghe des edel lichaems oee 
ghebreyt ſoude worden wide eñ ſyde die 
dueruoeringhe des ſeluẽ lichaems eñ me⸗ 
De om Dat niet alleen weſen en ſoude cen 
oueruoeringhe des lichaems mer occh een 
vindinghe. Ju dien daghen lijn neder gez 
leit die twiſten eñ dat vꝛaghẽ Des volcx ð 
ſtat vã placencien die ſy vã deſer materiẽ 
onderlinghe haddẽ / wãt ſy ſijn ouermits 
vrꝛede eñ eendꝛachticheyt ge woꝛdẽ eẽ hert 
ende ezel ende haddẽenẽgoedẽ Wille ouer 
míts ſinte barbaren verdiente vrolickte le 
uen mit malcanderen als broeders. Syet 


Dit ís onder twikel der heyligher maghet 


eñ martelaerſter (inte barbaren lichaë Die 
na beel pínen ende toꝛmentẽ ontbeide Dat 
ban hate wꝛeden vader die coninc dyoſco 
rus haer hooft ſoude Werdeof geſlaghen 
eñ ſy bat haren bꝛudegom onfe here ihelũ 


criſtum vooꝛ Die ghene Die innichlick lou⸗ 


dẽ eerẽgeliker wijs als in haer paſſie claet 
liken gheſcreuẽ ſtaet dz hyſe vã deſen leuẽ 
nieten (oude latẽ ſceiden:ſi en haddẽ eerſt 
ganſen rouwe van hacr ſondẽ die Cy ghe⸗ 
daen hadden eñ hadden hẽ welghebiecht 
ende waren ghewapẽteñ bewaert mit lſi 
nen heilighen lichaem eñ bloede dat ſyont 
kanghẽ ſoudẽ hebbẽ welcke hi õs gewaer 
dighẽ Wilte verlenen Die daer leeft eñ veg 
neert een gewarich god ſonð eynde indet 
ewicheit NVMmen. ¶Exempel. 
Et was cenridder die deſe heylige 
maecht eñ martelaerſter ſinte bar⸗ 
hdarã m3groter innicheit eñ liefte hadde in 
waerdicheit ghedenckẽde dat dauid indẽ 
fouter ſeyt · Loelt den here in lynẽ heyligẽ 
Pp valte haren auoten viede DE hoghen 
dach hater palſie. eũ bievom en is hi lins 
locfg níet beroekt / wãt Dat goede en blij ft 
niet ongbeloent Co die eet diemẽ gods het 
liaben doet deckgode ghedaen wert. Zoe 


dele ridd mitter haeſtẽ Dt voir om lijn vy 


andente vuolghen ende te cranckẽ die hy 


leer veel eñ ſterck hadde lo wort hy vã he 

gheuãghẽ eñ mitonthoofde gedoot / ende 
den henxt daer hi op geleten hadde quã te 
huys beſprꝛengt mittẽ bloede. Eñ doe ſijn 
huyſgheſin hem Daer of verwõderden ſo 
ginghen ſytot harẽ pꝛieſter om raet mit he 
tenemen. Bie pꝛieſter nam mit hẽ Dat hep 
lighe ſacrament ons herẽ lichaem eñ hacſ⸗ 
te hein als hyeerſt mochte daer des DODEN 
ridders lichaem Was Eñ doe ſy daerghe⸗ 
comẽ Waren Co vondẽ fy dat hookt gelcey 
DE vanden lichaem. Ende doe Die pꝛieſter 


naer ghecomen Was ſpꝛack Dat hooft DOE 


ende leide , D knecht gods die eẽ Draghet 
ende een houder biſte mijns heeren / en De 
mijn behouder ihelu chriſtien laet dy wiet 
verdrieten mi te ghenaken / want door DP 
mach ick ontkaen gheſontheyt aen ſiele eñ 
aẽ liue. Bic pꝛieſter als hi dit gechooꝛt had: 
De ſo Wort hi berfacchter meende oft cen 
fantalpe Ware dat iseen dinck dat ſchijnt 
endenict en is ende hi breclde naerre te coz 
men. Doe (prac dz hooft noch bt gods Wil 
leende ſinte barbarẽ hulpe eñ ſeyde.Coẽt 
hier eñ toeuocch mi eñ Benicht mymit mi 
nẽ lichame. ende dooꝛr wijn vꝛouwe ſinte 
barbara hulpe eñ vᷣdientẽ ſalick inden ge 
nen díe onſer alre heil ís ghenelen ende be 
houdẽ Werden. Ei doe die pꝛieſter ſijn ge 
bet gedaen hadde ſo ſtont Die vidderop cit 
gheen litteyken vã Woonde en bleef in hem 
En bi vertelde mit Waren Woerde hoc hp 
Det heyligher bruyt criſti in innicheit ende 
waerdicheit hadde eñ dathi haren auont 
plach te batten eñ hatẽ dach te bieré ende 
pat ſyhem daerom beſchermthadde ende 
behoet dat hi dat heilige lacramẽt niet dev 
uẽ en oude, Als hi dit gelprꝛokẽ had biech 
te hi dẽ peictter eñ ontfinc ons herẽ lichaẽ. 

zi doe DIe ſoen gheinaect Was tuſſchẽhẽ 
eñ ſijn viandẽ ouermits ſinte barbarẽ ver 
dienſte ruſte bp ín vꝛedẽ mittẽ almogendẽ 
“a hereiceſu criſto. ¶ Exempel. 


iP een cloeſter ín bzabant gheleghẽ 











Uan ſinte GBarbara ionckrouwe. leet. 


bat ghenoemt is Ber heren perck by louen 
vãder oerdẽ van pꝛcemonſtreytẽ / waseen 
broeð die hẽ ſonðlinghe eñ aendachtelick 
gattot (inte barbara te dicnẽ Bele rect op 
Een tizt mit linẽ hencxint Water onbebene 
delijc dz hintet welen kende eñ machlciẽ 
bi gods boorfienichept om dat hi optbaré 
Wilde lijnve hoger beupteftmactelacttter 
linte barbaren vᷣdiente. Eñ doeht te gron 
De begötte te gaẽ fo Was vaer eẽ ſcoon iõc 
frouwe die DE moniemittEbenert vtẽ Wa 
terleidete lande / eñ doe hy opt ſeker was 
fo vraechde hi mitalte bzeefencit eer Wye 
die iõcfrouwe Was. eñ ſi toelachte hé Coc 
teliceft ſpꝛac tot hẽ Ic bẽ barbataeẽ deer: 
neons herẽ thelu criſti Du hebſte mi dicke 
dãckelike dienſte bewelen eñ gedaen datt 
om enmoechſte niet Vgaen ſoegod mi dat 
ghegeuẽ heeft fo lãghẽ alſtumi deuoet eñ 
innich blijfſte. Om deſer ſakẽ Witte Was 
deſe monic veel deuoter ð heyliger maget 
barbara. Eñ docht namaels abt ghewor 
dẽ Was ín dz ſelue cloeſter eerde hi die hey 
lighe maecht eñ diendeſe mit ſonðlingher 
deuocien eñ vwecte anð mẽſchẽ daer toe 
dat ſyſe oecna harer macht even eñ aenbe 
den ſoudẽ eñ hy Was des mirakels altoes 
aendachtich. ¶ Exempel. 
Et warẽ ſommighe Wolle coopers 
Xñ and coopludẽ Die optẽ kerſauõt 
he niet en ontlaghẽ tegẽ fo grote hoechtt 
Wit eenre hauẽ in engelãt die gehietẽ Was 
inte boculphustot hare lande Wert tc va 
Aver Die oec dz ghebot gods Élinadenin 
EN datmẽ DE hẽiligẽ dage eerẽ cht bieren 
ſoudeeñ datdeden {16 Dat ſy vã hater ep- 
gente giericheit v̈blint war AD? onacht 
faci gingelpte fcepeteaë die grote hooch 
tijt cit keelte. eñ doc Cy batt boer Wecte 
bic hete Wien Die zee eñ Die Windt ondda 
nich lijn cnen groten form er tempeeft:ó 
dathi Wilde Doen vᷣdꝛenckẽ diebole máné 
Die daer int ſchip warẽeñ ceré crt beffen 
Wilde diegene Die dair tot fijn wtuercoꝛẽ 


Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


b2upt ſinte barbara deuoet Ware: wat in 
det nacht doet nochouer al ille Was doe 
ſtõt daer onuerſiens eẽ groot ſtoꝛm op vä 


Winde.eñ Die sce wort Gbolghealfo dz hẽ 
alle hoep vãte ôtaaen te vᷣdꝛinckẽ ontogẽ 


Wert. Eñ doe dact veel mil hoeptẽ cũ ver 
Nonckẽ fo dz ſcip gebꝛokẽ Was. Loe warẽ 
Daer twecoopludẽ vã locuen Wot bꝛabãt. 
die lange tijt tot ð heiliger maget eñ mar⸗ 
telaerſter ſinte barbata vuerighe deuocie 
haddẽ gehat Beic badẽ eñ tiepenle ae m 
tranẽ dz ſy bið gracien die hact vãdẽ heere 
in haer paſſte gegheuẽ was hẽ niet en Wil 
delatẽ ſteruẽ vooꝛrdz ſymz berou gebiecht 
haddẽ eñ mittẽ henigẽ lacrameẽt bewaert 
Wwarẽ. Coe Welck gebet die heilige maget 
goeötierlic ctent gak. wãt doe alle die an 
Der drꝛonckẽ eñ vᷣgaen wark Lo dreuẽ ſy 
deie dagẽlanc op borderẽ inð goluê band 
seen ten laetſtẽ doc haerledẽ vã coudege 
ſtoruẽ Waren fo quamẽſyouermits (inte 
barbarẽ vdiẽtẽ bi dẽ deuer vas zee eñ võ 
De daer ſommige viſſchers wienſ vteldẽ 
band vreelen eñ vãdẽ arbeitdi⸗ ſy geledẽ 
haddẽeñ badẽhẽ oetmoedelickeñ innich⸗ 
lijck dz Cp õ die minne vã ſinte barbara he 
te hulpe comẽ wildẽ. Eñ Gi feivé oec dat ſi 
dz ötkanghẽhaddẽ vã gode dz ſi vã deſen 
Alendighẽ leuẽ niet en foudé lcheide lyen 
warẽ gebiecht eñ haddẽ ontfaen ós beer 
lichaëcí dat ouermits Bdienſtẽ der heyli⸗ 
get maghet finte barbara. Poe dit die viſ 
ſchets gehoort hande doe gingẽ fitot eené 
pꝛieſter eñ bꝛochtẽmittẽ heiligẽ ſacramen 
tetot hẽ / welcke prieſter biechte dye voor⸗ 
ſeide mãnẽ mit grotẽ berouwe cit ontfin⸗ 
gẽmit alre deuociẽ ds lichaẽ ons herẽ ielu 
criſti:eñ ſy loefdẽ dẽ here eñ beualẽ he ſel⸗ 
uẽ ð reynre maget ſinte barbata/eñ gauẽ 
rechteuoert harẽ geeſt. eñ vᷣuoldẽ doer ſin 
te barbarẽ vᷣdienůe dzſint tan leit Salich 


ſim ſi die indẽ hereſteruꝛe. ¶ Exxpel. 


¶ Inder ſtat vã coelen inder minre bzoe- 
ders kercke / lo gheuieltop enen dach Doe: 
Kuij. 





— — — 


TRE 
pt 
J 
4 
Fik 
TM 
u 
4 
Ni _ 
biet 
IE 
Á J 
4— 
| 
J J 
— 
14— 
Is 
bj 
f 
| IE 4 
IK 
KE 
bd RE | 
ib 
\ 
Hield 
| 
| atd 
u 
Mt 
J 
J 
u 4 
5 
| | $ 
Tek ' 
| y k 
M- 
{ { id 
Ì 4 
Ek 
00 
ARIA, 
MO 
KAN 
| e 
| OR 
J $ Î 
| IM 
| id 
‘ 
| 
_ 134 
J— 
HRA 
Ì 4 
inn 
| 14E 
In | 
EN 4 
Ea 
/ J 
J 
tet 
HED 
Pd 
ik ii 
if 
h il 
U 4 
J — 
—9 
9 


= en — — — 

































































— —— — —— 


men hielt Die keeſte vãder palſien der heili⸗ 
gher maget (inte barbara dattet bolck Dat 
daerter kerckẽ quam eñ groot ofterhande 
Daer doen ſoude eñ miſſen eũ ghetiden vã 
den dage eñ oeck lermoenen van ſinte bar 
bara alft gewoenlick Was iaerlicx inð Cel 
uerkerckẽ hozen ſoude. Ende o leyder doe 
daer gods kinder vᷣgadert warẽ doe was 
pact oec cen ond hem ſathanas díe duuel 
wát een ribaut (kont daer indẽ Weghe Die 
vãden ghetale was der gheenre Die quaet 
ef valſch ſprakẽ eit Die hoor oꝛen ſtoppen 
als dat ſerpent. Deſeen wilden nyemant 
horen op dat higoet hadde moghen doen. 
maer hi bꝛocht voort een ſtemme van blaf 
phemien eñ ſeydẽtotten volcke. het waer 
beter dat ghi my dele ollerhande gacft dã 
uwer lanctinnẽ barbara / want die mira: 
culen Die vã haer gheleit fijn Die lijn vecht 
alſo waer alſt is dat ic bier nb Doot legge. 
Welke ſtemme eñ roep die here níet cn liet 
onghewꝛokẽ. Tot Wien die propbeet feit 
Pu lulfte laten vᷣgaen alle Die ghene die lo 
ghentael ſpꝛeken / want die manne diega 
ren der meſchen bloet ſtortẽ eñ vol dꝛochs 
fijnen ſullen niet lange leuen. Eñ ſiet ſon 
Det marren Coe Wort ouermits díe wꝛake 
gods ſijn mes in Lijn epgen heete geſteken 
Ende daer Lijt alle ſaghen die Daer teghẽ⸗ 
Woerdich Waren vielhy daer neder doot. 
Wát die heer heeft Lijn ontfermbertichept 
ghedocht ín dien Dat hi lijn heilighe bruyt 
batbara geeert heett ende Die blafphemie 
pie teghen lijn waerheit tot ſinte barbara 
wertgheſprꝛoken Was lo gruelic ghewzo 
ken beeft. ¶ Exempel. 
E mechelen in bꝛabãt daer des hei 
| lichs mattelaers (inte Rombouts 
lichacm leit begrauẽ dele martelaer Was 
een actt{ch biſſchop . Eñ daer iſt ghelchiet 
Dat op {inte barbaren auont menigerhan⸗ 
dementchen waren in cen herberghe dair 
ſyonderlinghe van ſogtoten maecht veel 
ðtelden lo dat ſommighe Da hem Wilden 


Uan linte Barbara ionckroumwe. 


haer ter eerẽ des daghes ſonð vleyſch We 
fen eñ ſommighe and Wot meerre Deuocië 
wildẽ daer toe vaſtẽ:wãt ſy hadden Wel 
Bſtaen wtð heiligher magets hiſtorie Dat 
ſo wie iaerlicx haer paſſie deuotelijck ghe 
dachtich waer dat hi ſonð biecht eñ ſacra 
mẽt nzſteruẽ en ſoude Poe Die Waert vã⸗ 
Dé huſe Dit hoorde ſeide bi onwijſlic aldꝰ 
Fe heb enẽ goedẽ capoen doẽ bꝛadẽ dair ic 
of etẽ ſal.Eñ ic Cal fien of ich mijn biechte 
níct Co Wel ſpꝛekẽ en ſal eñ Dat heilige Ca 
cramentontfaen eet ich ſterue (oe Wel als 
abi. dele ſelue waert ginc des ſeluẽ auõts 
vproechte bedde eñ Des anderẽ daechs ishi 
doot op ſijn bedde gheudde. ¶ Æxẽpel. 

En goet ende deuoet mẽſche was 
| Die oec vã goeder comften was.eñ 
hadde Die heilige maget inte barbara on 
derlinghe liek eñ plachte te eerẽ mit dat hy 
harẽ auont mit ghebedẽ plach te vaſtẽ eñ 
hadde hare dach langhe tijt alte ſeer feeſte 
lijck geuiert. Bet gheuiel tot eenre tijt doe 
bele mẽſche mit veel gelellen ín eẽre tauer 
ne ſat daer ſy wt ſuuerẽ vatẽ dꝛonckẽ ER 
doemẽ Dic vatẽ op nam loc ſeyde daer ecn 
D3 Was die Wactt dz hiené nap vᷣloꝛẽ had 
de.eñ hi floot ſijn Doze eñ enliet npemant 
wt gaëtot D3 bile al befocht hadde. Ende 
doc Daer nd tauernẽ grote roeringe eñ ge 
ruchte was op geſtaẽ. Die Dief Die DE nap 
geftolé hadde ſtackẽ in des goetsmäs fac 
Eñ doe hi he hadde latẽ beſdeckẽ ſpꝛanck 
hi vooꝛ õtſculdich Wot der doꝛe. Tẽ leſten 
Wert die goede menſche boor ſculdich aen 
getaſt eñ boort gevecht gebrocht eñ alg eẽ 
Dief gehangẽ / vã Delen Warẽ lijn vriendẽ 
eñ die anð lo leer bedzuct datmẽ dz niet ge 
ſegghẽen ſoude moghẽ. Des auõts doen 
die varckẽs ter herbergẽ liepẽ eñ ſibið gat 
ghen liep lo volchde hé die herders: cnde 
Doe ſy daer ghenaectẽ fo viep die goede mẽ 
ſche Die Daer gehangẽ was eñ ſeide. Coẽt 
ende DOEL mi vander galghen Wãt ic leue. 
Die herders condichdẽ die inder Mat ende 





Wan finte Nycolaes. 


tot dele boetſchap liepgroot ende cleyneñ 
ſonderlingheſyne vrienden ende ſyne ma 
ghen eñ bonden hemals voerleit is leuen 
de. Ende doeſyhẽ vraechdẽ hoe dz Weten 
mochte (oe antwoerde hihẽ daer hi hinck 
Ende leide. Icen mach niet ſteruen:want 
dieglorioſe maget ſinte barbara hout my 
eñ mit haer heilige handẽ onderſtaetſe mt 
ende doe hi mit cõſente des rechters vanð 
galghen gedaen Was vertelde hitwe din 
ghen. Dat eerſt was hoe hy ſinte barbara 
alle iare op haren keeſtdach ſonðlinghe te 
eren plach.Batander Was dat hi oñfcul⸗ 
Dich ghehanghẽ was eñ dat die gheen die 
dat ahepzocureert hadde ſoude ſeruẽ cnẽ 
quadẽ doot binnẽ den tate Eñ doe hi wat 
ghegeten hadde Wot hi geſterct eñ ghinc 
te huvs ende leekde dait na lange tijtende 
Was tot ſinte barbara deuoter dã hi te vo 
ren haddegeweeſt. Cort hier ua gheuielt 
D3 die bole Dief daer voren of gefept is om 
cen dootſlach die higedaen hadde gheuan 
gẽ Wwas eñ mit vecht ghewijſt Wert ende 
ſtartf enẽ ſcandelikẽ doot.eñ hi leet hoc hp 
dẽ nap in des voerſeydẽ mẽſches ſack ghe 
ſteken hadde. € Erempel. 

Et Was cen coepman diemit ſinen 
ghelellen te ſcepe ghinc om te varẽ 
ouer zee. Deſe doe hieen Wijltijts gheua⸗ 
ren hadde ſtõt hi haeſtelikẽ eñ onbehoede 
kien opeñ biel Wten fcepe Sijn gefellen 
laghen dit mer wãt fp hem niet helpen en 
mochten / lo voeren ſyeerſt voort ſonð ho⸗ 
Pe Dat (phénämermeer fien en foudéende 
Úiet een woderlick dinck eñ hoe crit? goe 
dertiereheitte louë is eñ oec die maget lin 
te barbara cijn bꝛuyt wie die má íactlic 
diẽſt plachte doẽ Die maget quã dien mã 
in dier groter vrelen te buipeeï bitten bo- 
uẽ twater ter tijt dat daer tẽ ſcip mit volc 
quã gheuarẽ dye hem in deter groter noot 
hoorden linte barbara aentoepẽ eñ Ci had 
den ontkermeniſſe op heen leydẽ haerſcip 
aenmit haeſtenende namẽ eũ huden alge 











lxxiiii. 


lont daer in ende Boeren fo mit voerſpoet 
voert ende quamẽ mit linte barbaren hul⸗ 
Pe ect ín Die hauen dã Dat ſcip Daer bp we 
gheuallen Wase hi ſeide godt lotf eñ ſin 
te barbara eñ dancte den ghenen dye hem 

verloſt hadden eñ ghinc Wien ſcepe / ende 

Doe hi optẽ ocuer quam en vãt hilijn lcip 

niet:mer doe hi daer ſtõt et unit narſte oin 

lach ok hi ſijn ſcip pet fien mochte quã dat 

ſchip rechteuoert in die hauen eñ hi kende 

dattet lijns ſelfs ſcip Was. ende doe Was 
Daeteen Die tot ſynẽ gelellen ſprack aldus 
Pietie (pe onten gefelle dien Mt Waendé 
Dat in die zee dzonchert Was. Dieand (et 
de hien yſt niet mer eẽ lijns ghelijc. eñ dye 
anð leide leker ht yſt. Ende doc (poptlant 
Waren eft Cond twikel ſaghẽ dat bijt was 
bzacchden ſy mit naerſte / hoe hi ſo grueli⸗ 
kẽ vreſe ontgaen mochte ſo Cp meendẽ dat 
bi londer twikel band goluen vander zee 
verſlonden Ware. Hiantwoerde eñ ſeyde 


van veeliaren heb ic die gewoente gehat 


dat ic linte barbaren auont plach te battéy 
eñ harẽ dach te vierẽ keeſtelick nae mijnre 
macht:eñ ic betroude ín haer vᷣbiente dzic 
va delen leuen nyet ſcheidẽ en ſoube fond 
Der heiligher lacramentẽ eñ mijn fic alfa 
gode beuelen (al. Baer na Geelde hihẽ hoe 
hi mit inte barbarẽ hulpe vã anderé ſrip⸗ 
ludẽ vãdengoluẽ band zee vᷣloſt was die 
he wttogẽin haer ſcipeñ ſettẽ opt lãt als 
ſiſien mochte algefont. Dele coopmägaf 
hẽ na deſen meer tot fintebatbarate diené 
Dá bite voꝛen ghedaen hadde. 
¶ Pielegende van (intenicolaus. 

BE gen Jcolaus was poorter Der 
RA ANSA A ftede vãpatria eñ was ge 
vÀ ESR ENT boze värikecft vã heyligẽ 
Pe ude. lijn bad biet epipha⸗ 






EW Pnusca am moebtobanna 
etn fy PoeDdeleludein haer tone 
beít dit kint ghewonẽ hadde loleefden 


boort meer in [uuethede eñ ín heilige eng 
Op dẽ eerſtẽ dach doẽ linte nycolaus Dat 


hk ET 





— — 


pn 


— 7 — nd pn * — — — ti 
— reien NEE ere — => - — —— Held IE 
— — * — — — — — * 
— — — — 2 J Ee — — —— — — er 

_ — — * — en a * = 


es 


— 


— 


— — — 


ng —— 
—— he 


— — 


— — 


— 


en — — 
* eer 


Dral 
* — —— — 
—— En — 


| 
J 1d 
j 
Li 
k 4 
in 
HI 
Juli 
EB 
9— 
A 
Ei 
KI 
9 
| 108 
vii 
Î k 
/ ii 
| fi 
18 
If 
ki 
if 
Ki 
El 
{ 
Li 
1 
ál 
Ik 
Í 4 
(0 
ER 
in 
HRN 
Hij 
\ 
4 





ö— — — — — —— 





Uan ſinte Nycolaus. 


— 


Ds 


IN 
id, 
Pe 


be 


; 





GE 


À 
ee 


dd 


kint Coude badẽ ſo ſtõt hi op int becken eñ 
bouẽ Dit loen foech hp mer eenwerk ſijns 
lieks moeders borſtẽ des woenſdacch / eñ 
DES vridaechs.Eñ Doe hi een ionghelinck 
Was ſoſcudehial die and iongelingẽ kint 
lheit eñ ghinc altoos ter kerckt eñ fo Wat 
hi daer vᷣſtaen mochte band heiliger ſcrik⸗ 
tuerẽ Dat onthilt hi. Ei doc ſijn vað ende 
ſijn moeð doot warẽſo peynſde hi dz gro⸗ 
te goet dz hẽgebleuẽ Was betreckẽ moch⸗ 
te mitter eren der werlt mertot gods loue 
oen waseẽ ſijn gebuer Die edel genoech 
Was die Drie dochterẽ hadde eñ maechdẽ 
Ware eñ bi dwãcle dzli int bordeel ſoude 
gaẽ ſittẽ õ ſijn armoede orn D3 hi leuẽ ſou⸗ 
de mittẽ onſcamelen loon dz ſi alſo winnẽ 
ſoudẽ doe dz ſinte nicolaus vᷣnã ſoe vꝛeeſ 
pc hy band ſondẽ eñ wãt een cloot gouts 
in enẽ doeck eñ hi Werpẽ bi nachte door eẽ 
venſter ín ſynẽ huſe. Hoc die mä des mor⸗ 
gẽs opſtõt foe vãt hi Die cloot gouts cf hp 
dancte god ende hilicte fijn outſte dochter 
Daermede. ict langhe daer na fo Werpé 
fintenycolaug noch cen cloot gouts ín cit 
Dic vader vãtet echter ende ht dancte gode 
grotelijceñ penyſde dat ht boort meer Wa 
ke foude dat hi Weté mochte wie hi ware 
die ſijn armoede ſo vᷣſach Pacluttel dagẽ 
lo werp linte nicolaus in dz huys eẽ cloot 


gouts die tweweruẽ meerre Was eñ mit 
ten cloppẽ vãden goude Co ontſpꝛanck DIE 
mã eñ liep tot ſinte nicolaus die vloech eñ 
ſpꝛac hem aldꝰ aen, Ontbeit een luttel eñ 
en ontloopt mi niet.Eñ aldus liep hi naer 
ſtelick na ef bekendedz Dit ſinte nicolaus 
was eñ hi vielte hants ter aerdẽ ende Nil 
de ſijn voetẽ cuſſen ende hien wildes niet 
gedoghen / mer hy dede hẽ gelouen dz hijs 
niet ſeggẽ en ſoude alſo lange ale ſi leefde 
Eñ bier nae als Die biſſcop vã mirrea doot 
was ſo vgaderdẽ daer biſſcoppẽ dz ſy dee 
ſtede enen biſſcop kielen ſoudẽ. Eñ onder 
hẽludẽ Was eẽ biſſcop vã grot macht:eñ 
haer alre kieſen Was ín ſijn macht.eñ als 
hiſe alle hadde vᷣmaent dat ſi vaſtẽ eñ bid 
ben ſoudẽ fo hoorde hi in dier nacht eẽ ſtẽ⸗ 
me Die he ſeide dzhi te mettẽ tide Loor dye 
kerck Doze ſtaen ſoude. eñ Dien hp eert (az 
geter kerckẽ comé Die nécolaus biet dat hp 
hẽ conſacrerẽ ſoude incent biſſcop Bit ſoe 
openbaerdc hi die and biſſcoppẽ eñ hiet hẽ 
dat ſy alle in bedinghe ſouden ſijn eñ ſou 
den Wachtẽ Hoor díe kere Doze. Diet wõ⸗ 
Der ter mette tidẽ ſo ſtõt nicolaus op voer 
al die and als vã gode gheſent. eñ dye biſ⸗ 
(cop begrepen eñ Cede. Boets dijn naẽ et 
nícolaus Die bol ſimpelheden Was floechh 
ſijn hooft neo ende ſcide / Nycolaus.ende 
die biſſcop leydẽ ín Die kercke eñ ſetten inð 
biſſcops ſetel al waſſet He leet: maer ſoeht 
vooꝛ dede ſo hilt hi hẽ in oetmocdicheit eñ 
in ripen ſeden Hi waecte mit bedinge. Hy 
pede lijn lichaem onð inz vatte, hifcuwe 
be gelellcap vã wiuẽhi was oetinoedich 
alle menſchen te onttaen naerſt in ſpreken 
lnel in beraden ende weeet ín te beriſpen. 
Men leeſt in eencronike dz nicolaus Was 
een raet vãnycea. ¶ Exempel. 


GE Enrehande ſcip luiden Die ín autte 
waren te vᷣdꝛencken. Op ené dach 
begonſten ſy al wenendete bidden. Mico 
laus gods knecht oft waer is dat wi van 
dy ghehoort hebbẽ lo moeten wijs nv gez 











Uan finte Nycolaus. ib. 


Kare Worden. Altehant openbaerde dair 
een lijn gelikeniſſe eñ ſeide / ſiet ic ben hier 
Want ghi bebt mi geroepen Ende hibegõ 
ſte hem te helpen mit ciemen eñ met bomeẽ 
en mit anderen inſtrumentẽ banden ſche⸗ 
Peendetchât ophielt Die form. Ende doe 
ſytotlijn kercke quamen bekendẽ ſyhem 
londer yemants bewilen die li nye gelien 
en haddẽ.Eñ ſi dancten gode eñ hein ban 
lijn vᷣloſſinghe.eñ hi ſeide dattet hẽ geſcie 
de bigods ontfermherticheit eñ õ hoer gez 
loue eñ niet by ſijnre vᷣdiẽtẽ. ¶ Exẽpel. 
¶ Op een tijt ſo was fn ſinte nicolaus lã 
de alten groten bongber alſo dat al den lu 
den ghebzack daer ſy of Ieren Couden Eñ 
Doe nycholaus hoorde Dat ín die haut ſce⸗ 
pen aen ghecomen Warẽ gheladẽ mit tar⸗ 
Wen of mit Wepte ſoghinck bite hant der 
Waerteit hibadt den ſcipluden Dat ſy wt 
elchen (chepe Wilden gheuẽ hõdert mud: 
De cozens den ghenen Die verdoruẽ vã hõ⸗ 
ghereñ ſy ſeiden. Mad Wien dorren Wát 
wy moctent leuerẽ bi matẽ in des keyſers 
ſchueren alſo wijt tot alerandzien ontfin 
ghen.Eñ nicolaus ſeide hẽ doet nb dzick 
ſegghe. Eñ ick beloue vin gods cracht dz 
ghi des niette min en ſelt hebbẽ daer ghijt 
leueren ſult. Doe ſijt gedaen hadden ende 
die ſelue mate gheleuert hadden die ſy tot 
alexandrien ontkinghẽ fo fepden ſi tot des 
keyſers knapen dit Wõder eñ ſi loekdẽ go 
De Leer in ſynẽ knechtẽ. eñ ſinte nicholaũs 
deelde datcorẽ elck na ſijnre noot alſo dat 
ſy bimirakel. ij.iaer genoech hadden bi te 
leuẽ eñ oecgenoech tefapen. ¶ Æxxẽpel. 
J dat lantſcapdẽ afgodẽ Dien 

De voer dye ander afgoden hadde 
dat volck gheoeffent een beelde der onnut 
ter dyane alſo ſeer dat tot finte nicolaus ti 
den ſommighe dorpers diendẽ der onnut- 
ter dyane religie eñ dat fy onder een boen 
Die Dyane gecõlacreert Mas pleghẽ te doẽ 
ſommige vãdẽ heidẽ / maerſiute nicolaus 
ðdzeel Dic (eden Wallen linẽ landẽ eñ de 


De Den boom of bouwen. Bier wert die 
duuelteghen her Bgramtende bimaccte 
een olie Die biet midtacon dic teghẽ die na- 
tuerin \atereft ín ſteen baentende hi vee 
ſciep he inder kormen vã enẽ heiligt Wive 
eñ hy qua te ghemoete ſommige imannen 
Die tené ſcepe voerẽ tot ſinte nicola? Weet 
eñ hy leidehẽ aldus. Icſoude gaerne mit 
vvarentot ſinte nycolaus Wertmer icen 
mach daer om bidde ick v dat abidele olie 
tot ſijnre kercken draget eñ ín mijnre ghe 
denckeniſſen Coe Calfter mene die Wandé 
bâ lijn Cale eñ te hant voir ſy wech eñ ſiet 
ſx lagẽ een ander lceephin ms eertame per 
onẽ eũ onder hem Was een die ime⸗ nyco 
laus alte gelijc was ende bi ſeide hẽ aldꝰ. 
Ay Wathecft v Dat wijkgheſeyt / of Wat 
brochtle v. eñ (p feppent halen bi ſeide 
hẽ dz ís die vuyle dpane. Ei ſ D3 abi proe 
Ue moecht dz íe Waer ſegghe fo Werpt die 
olp ín Die zee eñ Doe ſijt ín Dic 3eC geworpẽ 
hadde fo werteen groot vuerin Dic zee te⸗ 
ghẽ der natuerẽ lange bernẽde.Eñ doẽ ſy 
tot ſinte nicolaus quamẽ to feidẽ li / waer 
lic Du biſte die ons inder ʒce opẽbaerdeſte 
eñ Blofte ons vã dyanẽ verrtadeniſſe. 

Dt Dien ſeluenti⸗ ¶ Exempel. 

den Was eenrehande volck Dat te 
ghen dat keyſerijcke vã romen (reet ende 
Dic keyſer ſeynde Die pꝛincen teghen hẽ dz 
was napocianus vuuis eñ appolto. ea ft 
auamen aen fn die hauen van adreea ouer⸗ 
mits dẽ Winde díe he côtvarte Was Ende 
linte nicolaus nodele mit hêteeeté õ dattt 
Wilde goedtierliken vat lyhaer volck ver 
beyde loudẽ te rouẽ vat (ytc doen plegẽ in 
iaer mercten. Hier en binnẽ dz linte nicola 
us daer nzen Was fo was daer die baeliu 
gehuert mzgelde. Eñ hadde beuolen drie 
onſculdige vivöste õthooſdẽ /als D3 ſinte 
nicolaus hooꝛde ſo bat hi die dzie pꝛincẽ D3 
li haeftelikë daer mit he ghaen loudẽ. Eñ 
Doe ſiter ſtatguamẽ daermẽſe onthoofde 
ſoude ſo vãt hiſe knielẽde eñ ogẽ vᷣbõ 





— 
— — 
Li 
EMR 
J 
KERS 
| (NR 
LA dk 
Í 
J rin 
| 4 
Ki 
B 
mi 
4J 
J 
| LA 
| Ln 
TN 
14 
in 
| Í bp 
fi 
J 
1 4 
Ik 
ME 
iet, 
| LME 
| | I 
(GR 
NO 
| Î 
J 
KA 
ROK 
bit Î 
414 
| 9 
RTE] 
À 
ij 
bip 
KORE 


J 
Ei 


ï 


| 
0 
RARA 
1m 
| KEN 
HEIM 
4 
| KIN | 
| 11 
JRE | 
—9 
4 
EME 
Ì ú 
| 
if 
IJ: 





Def 
— — — — 
























































9— 
| 

Ô {if 

é H 

_ 
" 

E 

i 

| 

nk 

4 

1 

EN | 

4 Ì 

4b 
eeh BL 

9 
hef _ 

dd É 
zl | 
k& 3 
| | 

et H | 
br) | 
4 

—1 

JM 

44 Hi 

—31 

bn Li 

Bf 

—— 

J | 
eo | 
dd : 
chi | 

s | il 

| Í 

Bek: 
td (| 
dE 
De Kl 
df 
E Í 

BE Ar 

df | 

411 
gel, 
3 
a Î 
Er _ 

6 p 
{ 4 0 

B! 

FA, —4 

Zl 
(3 —4 

9 Ik 
(5 Ì 

LAP | 

? | 

ll | 

SHE 
, fj il ii | 
VOEREN | 

$ KE II | 

* IE, Í 
ERI J 

EREN EN 

2 1 J 

4 J 

il 4 

Bi 

í 

Mi Hi 
bi ki 

*1 

J 

att, 

Ì 
sin À Ì 

he fl | 
Î 
ws H Í | 

A 
A # 

















den eñ dẽ hancmã dat zwaert hebbe aeta 
ghẽ bouẽ haer hooft.c nicola? Weet ver⸗ 
Wert mit toeene eñ liep tegẽ dẽ häcman 
eñ bená hẽ dat zwaert Wet ſynẽ handẽ eñ 
hi ontbãt die ontſculdige eñ leideſe mit he 
gefont eñ ginc tot des rechters huys ende 
hi ſtac mit cracht op Die doꝛe dic gheſſoten 
was eñ die rechter quãte hãt tegẽ hem eñ 
gruetẽ.eñ nycolaꝰ vᷣonwaerdet eñ ſeide. 
Gods viãt bekeer deelde hoe dorſtu voor 
onſen oghẽcomẽ eñ du weets datſtu dus 
grotẽ mildaet hebſte gedaen „ef als hy he 
ſcer vᷣſpꝛokẽ had loõtfinck hi hẽ goedtier⸗ 
lic te penitẽcie om ð pꝛincẽ bede. Des kep 
ſers prꝛincẽ ontlinghen vã hẽ die benedixie 
eñ voerẽ harẽ wech ende ſonð bloetſtortẽ 
dedẽ ſy die viandẽ onð eñ doe Cy Wed qua 
mẽ Woꝛdẽ fy grotelic vãden keiſer otfaen 
met ſommige benidẽ deſer princẽ eerlichz 
eñ mit gelde eñ mit bede voerẽ ſitegẽtkei 
fers vechters dz hile voor den keiſer Wzoe 
ghẽ ſoude vã groter miſdact. als hy dit dé 
keiſetr geleit hadde Co Wort hy alte tornich 
Ende beual datmẽſe kerker oude eñ ſon⸗ 
ber vraghẽ beualbpfe te doden binnẽ dier 
nachten doe hẽ die Wachter dit geſeit had 
De ſoſcoordẽ ſyhaer cleð eñ begötten fect 
tc ſuchtẽ. Doe gedochte een ban Drien dat 
Was napocianꝰ hoe finte nicola? Die Drie 
ontſculdighe ridoͤs vloſte eñ hi vict be dat 
ſyhẽ aenropẽ ſoude. Boe ſy ín bedinghen 
warẽ binnẽ Dier nacht fo opẽbaerde finte 
nycolaꝰ cõſtantine eñ ſeide. Maer bi heb: 
beſte De paince aldus Waedel:ken ende on⸗ 
rechtelike geuangẽ eñ geoerDeelt ter doot 
ſonð miſdaet haeſtelick ſtãt opende lactſe 
gaen eñ en doetſtu Des nietic bidde god dz 
hi dienẽſtrijt toebrenge daer duin vallen 
tulfte eñ vic beeft ſullẽ di eten. Die keiler 
ſeide. Wie biſte Die bi nacht (mijn palaes 
comſte eñ Dit dozreſt (pacht. Ende hiſeide 
Ic bẽ nycolaus biſſcop der ſtat vã mirrea 
maer bi veruaerde dẽ rechter oec in ecn vi 
ſioeneñ ſeide. verlorẽ vã ſinnẽ eñ van her 


40 Wan ſinte Nycolaes. 


tẽ waerõ hebſtu cõlent gegeuẽ inð õtſcul 
diger princẽ doot te hãt haeſte Dt eñ doetſe 
ontloſſen / eñ en doetſte dz niet Coe Cal Dijn 
lichaẽ bol woꝛmẽ werdẽ eñ dijn huys ſal 
te maelte ſcãde werden.ende ht ſeide Wie 
biſtu die ons aldꝰ dꝛeychſte. Ende hi ſcide 
Weet dzic bẽ nicolaꝰ biſſcop ð ſtat vã mir⸗ 
tea. oe die keiſer eñ die rechter ontwaer 
tẽ ſo ſeidẽ ſi die eẽ tottẽ anderẽ haer viſioẽ. 
Eñ ſiſeyndẽ te hãt ó dic gheuãghẽ:eñ die 
keiſer ſeide Wat touerien toondi dzghiõs 
mit duſdanighẽ drꝛomẽ beſpot Eñ ſyant⸗ 
woerdẽ he dz ſigeen toeuenaers en warẽ 
eñ dzſi die doot niet vᷣdient en hadden.eñ 
die keiler ſeide hẽ / kendi eenẽ mã die nico⸗ 
laus hiet eñ Doe ſi ſynẽ naẽ hoerdẽ ſtakẽſt 
haer banden tE hemelwaert eñ badẽgode 
dzhiſe õ ſinte nicolaꝰ vᷣdient evloſſen wil 
de/ende Doe die keiſer alſijn leuẽ eñ mira⸗ 
culen vã hem ludẽ gehoort hande leide hp 
Gaet eñ dãct god dic B vloſt heeft mit ſijn 
re bedinge eñ brengt hẽ Wat vãden onſen 
eñ bidthem dz bmi nẽmermeeren dreyge 
mer dat hi gode Boor mi biddeeñ boor mt 
nẽrike Naluttel dagẽ ſo quamẽ deſe drie 
pꝛincẽ tot ſinte nycolaus eñ ſi vielẽ te hãt 
boog fijn voetẽ ende ſeidẽ. Bu biſte waer 
lick gods knecht eñ criſtus minnare ende 
doen ſijt hẽ alle gheſeit haddẽ. foe hief hy 
lijn handẽten hemelwert eñ hi dancte go 
De grotelick eñ hileerde DEprtneen Wel eñ 
ſendẽle te laͤde wert. Doe hẽ onſe here ha- 
ten Wilde lo bat hi gode dz hihẽ ſijn enge⸗ 
len ſendẽ Wilde ende ht hilt lijn hookt neð 
Weet eit hilach die enghelẽ tot hẽ comẽ eñ 
als ht Dé pſaln geleit hadde Hecre ic hope 
in di in dinẽ hãdẽ beuele ieminẽ geel dair 
gat hitynẽ gheeſt. Antiactóshere.cec.eft 


xliij. ende men hoorde dae hemelfee foete 
langhen. Eñ doe ht begrauen was in ecn 


mavmoztomnbe foe blopdetot finéhoofde 
Wtcen Eontepn Water eñ tot hem des Da 
ghes loe bloyet Wet Cijndedé olie die cracht 
heekt tegẽ beel fiechene Mahé quäcégoet 


en 


v — 
— — — —— — 





Uan linte Nycolaus. 


man die nochtans vᷣdꝛeuẽ as ſo liet Dye 
Olie haer blopen eñ doe hy weder gehaelt 
Was fo vloyedet Wed. Ma beel tijts fo be 
dozuẽ Die torke de flat vã mittea.eñ xlviij 
ridderẽ vã barrea voeren der wert ei viet 
monikẽ toonde hé ſinte nicola? tombe cít 
dedenle op ef bondé lijn gebeenté vloyen 
DC inder olp eñ voerdenſe eerlick te berrea 
Wart. Intiaec õs herẽ duſent eñ.lxxvij. 
¶ Eenman ontleendegelt ¶ Æxẽpei. 
vãenẽ iodeeñ zwoer hẽ op ſinte nicolaus 
outaer õ dat hianders gheen boꝛgeen had 
de Dat bijt be Wed gheuen ſoude alſoe vᷣꝛo 
als himocht. Eñ om dzhy dat gelt langhe 
bit lo eyſchdet die iode eñ hi fetde Dat hijt 
hẽ ghegeuẽ hadde. Die iode ricpẽ tẽ oerdel 
eñ mẽ wijſde Dat hijt zwerẽ moeſte Ende 
dele brochte mz hẽ enẽ holen ſtoc die hi vol 
gemalen gouts hadde gedaen als of hi hẽ 
plachte beſighẽ. eñ doc hidẽ ect doẽ ſoube 
ſo gak hi dẽ iode den ſtockte houden. Pele 
zwoer Dat hi den iode meer ghegeuẽ had⸗ 
De Dan hi hẽ ſculdich was. Poe higeʒwo⸗ 
ten hadde ſoeyſchte hiſynẽ ſtoc weð. En 
die iode die Dele ſcalcheit niet en Witte gaf 
fen hẽ weder. Soe dele die bedriegheniſſe 
gedaen hadde eñ weð keerde Co biel htop 
een Wegbhefeheidinge Daer ned vã vaecke 
cit een Wagẽ die ſeer quã geuarẽ dodẽ eñ 
brac Dé ſtoc die volgouts ascii dz gout 
ſtorte wt. Hoe Dit Die iode hoorde Loe quá 
hihaeſtelijck derwert eñ doe hi oefe boof- 
beit fach ende hẽ Geel ludẽ riedẽ dat hi dat 
gout nemẽ Wilde eñ hp en wilde té waer 
dat hi die daer doot Was bi (inte nicolaus 
Bdienſte vᷣrele eñ (eide dat hi hẽ ſoude doẽ 
dopẽ Waer dat gheſciede ci hi kerſtẽ wer 
Den Wilde.ende Die daer doot was (ôt te 
hãt opeñ Die tode Wert ghedoopt in criſtꝰ 
name. ¶ Exempel. 
¶ Een iode lach die grote crachte vã lin⸗ 
te nicholaus in te Doen miraculen die dede 
maken cen beelde eñ fette ín (ijn hupse 
als hi ergent Verde ginc lobeual hi hemai 


lxxvi. 
ſijn goet mz dreyginge eñ ſeide deſe oee 
den / ok des ghelike. Diet nycolausick be⸗ 
ueel v al mijn goette bewaren.Eñ iſt dat 
ghi dit nz welen bewaert ic ſalgrote wꝛa 
Ec nemen ban buit llaghen eñ mit gheel⸗ 
ſelen. Opeen tijt doe dye iode wech was 
foequamé Die dieuen ct nament aleñ lie⸗ 
tenalleẽ daer dat beelde. Boe die iode quã 
Ende lach dat hi beroeft Was fo fprack hp 
Dat beelde toe mit Defe Woerdt of dier ghe 
like Heer nicolaus en Lette ic niet i mijn 
huys dat ghi mijn goet be waréfoudet DE 
Den dieuen waer bp Wildet ghy dit doen / 
Waerom en vBbodetghi dt Die dieuen niet 


hier om ſuldygrote tormenten doghen eñ 


ghylultet ontgelden voor Die dicuen ende 
aldus ſalick mijn ſcade verhalen in dynẽ 
toꝛmenten eñ ín dinen lagen. UD? greep 
die iode Dat beelde et ſloecht ende ghecttet 
Det ſeer. Dit is wonder eñ leer te Bon: 
deren dair Die dieuen Dat goet deelden Dat 
ſygheſtolen hadde Loe opebaerde hem nz 
te nicolaus dít of deter gheliker ſprekende 
Waer om benick õ uwen twille atd? feer 
ghegeelfeltende aldus leer gheaghen eit 
waer om beb ick aldus beeltonnenté ghe 
doecht / lyet hoe mijn lichaem ghehandelt 
is ſiet hoe root dattet is vãdẽ bloede; gact 
Ende gheeftet lnellick al weder dat ghige 
nomen bebt of gods \zakse Lat op v comé 
allo D3 v miſdaet Cal werdẽ gheopêbactt 
Ende cick ban v luden Cal Werden ghehan 
gen. Wie biſtu ſeyden Cp Die ons duſdant 
ghe dinghen leggheſte. eñ hf leyde Je ben 
nycolaus iheſus criſtus knecht Die de iodẽ 
om fijn goet dat ghi alo? ghenomẽ hebbet 
dus Waedeliken heeft ghegeeſſelt ende ſy 
Worden berwaert ende quamen totten io: 
den ende ſeiden hem den miraculẽ ende ht 
ſeyde hem wat hidẽ beelt ghedaen hadde 
eñ ſygauent hem al weder. Eñ dye dieuẽ 
quamen aldustot gherechticheit ende Die 
fope ontfinck criſtus gheloue. 

¶ Eẽ mã vierde alle iaer gro· ¶ Exẽpel. 








| dan (inte Nycolaes. 


telick ((nte ntcolaus keeſte om Lijns kints 
Willedatter Colen ginc Cot eenve tijt (oe 
bereyde des kints vad cen grote werlcap 
eñ noode veclclerckẽ.eñ Die duuelquã ter 
dorẽ in pelgrims habite eñ bat cen aelmis 
bic vað beualhaeſtelic ſinẽkinde dzhy Dé 
pelgrimeen aelmiſſe geuẽ ſoude. Bit bint 
haeſte be eñ hi en vant dẽ pelgrimnz / met 
hi volchde bena. Ef alſt gecomẽ was tot 
een wegeſcheidighe begreep Die duuel D3 
bint eñ worchdet. Doe dz die bad hoorde 
ſo ſuchte hy ſcer eñ nã dat lichaẽ eñ leydet 
in eẽ camereñ begõſte vã touwẽ te roepẽ 
eñ te legghẽ. loete kint boe it mit Dy ſinte 
nvcolaus is dit dz loon band eetẽ Die ic dy 
hebbegedaẽ. eñ doe hi dz eñ des gelike ſei 
De fo ötWecte hi D3 kit als vã ené flape eñ 
outdede lijn ogẽeñ ſtõtop. ¶ Exẽpel. 
€ Eenedel man batfintenyeolaus dzhy 
beenen foon vᷣweruẽ Wilde vã gode ende 
hi beloefde dat hi dz kint tot ſijnre kerken 
brenghẽ ſoude eñ enen guldẽ nap offeren 
ſoude. Pus Wert díe fonc geborẽ eñ opge 
uoeteñ hidede dẽ napmakẽ. Eion v3 be 
DE nap (cer Wel ghenoechde fo behilt bi he 
“tot ſijnre behoet eñ Dedeene anderẽ makẽ 
die ſo vele waert was eñ doe ſy mit ſcepẽ 
voeren tot ſinte nycolaus kercke Wert ſoe 
hict Die bad Den lone dz ht He Water bzoch 
te indẽ nap die bicerftdede maken eñ doet 
kint ſceppen Wilde ſo vielt mittẽ nap inð 
zee eñ voir wech eñ ſijn vader beweende 
hẽ bitterlic mer hy Dede ſijn belofte cñ doeẽ 
hitot ſinte nycolaus outaer quã eñ hi den 
anderen dap offerde Co biel bi banden ou: 
taer alsofmé daer of ge\borpehande. eft 
Doe hihẽ opgheheuẽ haddeen Wes opten 
outaer geleit hadde fo woꝛt hi voerd dace 
of geworpen eñ hy bieffen derdewerk op 
ende hiletten Wed derdewerkop linte np 
colaus outaer eñ hi Woꝛt daer derdewert 
vorder ok gheworpen. Hoen ſyalle vᷣwõ 
Berden ban delen groten Wonder liet loe 
quam daergans ende ghelont dat kint eñ 


bzochte den eerlten nap in ſijn banden. eñ 


bet ghelchiede voor hem allen . Boe hp in 


Dic 3ec viel Dat te hant daer ſinte npcolaus 
bereit Was ende behielt onghequetſt. Eñ 
aldus Woꝛt Die bader blide eñ offerde bep 
De Den Happen ſinte nycholaus. 
Envijckman — _CErempel. 
@& hadde een bint bp (inte nycolaus v 
diente ende Dat kint biete bi adcodatus dz 
ís ban gode gheabeuen. Deſe mämaccte 
linte nycolaus cẽcapelle in lijn bupsende 
vierde alle tact lijn keeſt grotelijc. dele ſtat 
was ghelticht bider laracenen lande. Al 
dus Woet geuanghen banden laracenen 
adeodatus:ende hp Wert ten Dientte van 
ren haten coninck gelet. Ten anderẽ tar 
Doc lijn vader (inte nycolaus feeſte bierde 
ende dat kint voor dE coninc (font eñ hiel 
eenn gulden nap. Boe ghedochte bp ſijnre 
vangenilſen eñ desvadersendemoeders 
rouwe ende die bliſchap diemen hadde ín 
fins vaders huys ende hy beaöttelude te 
ſuchten.Ende doe die coninc mit dreyghẽ 
hẽ hadde doen ſegghen. lo leide die conínc 
Wat v npcolaus doet du ſulſte hier m3 ós 
Wonen. Te hant quam daer een Wint eñ 
beltiet Dit huys. ende Dit kint Wert op ghe 
nomen mittẽ napeñ Woꝛt gheuoert boog 
Die kercke Doze Dact fijn vader ende moeð 
keeſt deden ende fp Worden ſeer verblijt. 
€ Hochtas leeſtmẽ anders Waer dat die 
oͤnghelinc Was ban noꝛinandien eñ Doë 
hyouer zee voir / ſoe wort hy vanden lou⸗ 
daen gheuanghen endehi dedẽ dicke voer 
hem ſlaen. Ende doemen her op (inte ny⸗ 
colaus dach (cer ſlocch ende men hem bilt 
in enen kercker ende hi droeuich Wert or 
lijm beelufkingbe ende weelde pie ht plach 
tehebben (oe Weet hp gapende. Ende noe 
btont(pzanc oe vant hy he leiuen ín fijns 
baderscapelle. — 
| Heelmus gertſch biſſcop ban can 

A telbergheeñ derenghelfcer herder 

bepleit ewighe benedirie inden bete, 

















— 


— Nh vn 
— 
J Ak 
à 5) 
Wij ER 
=| NN 8 
* — 9 
— 
AN 






— N ——— en 


—TT EH 
rt RD u 
* t 


Re me 7 € Cerfame ontfanghenis 





Hoch ſterckeliker onder tedoen den áboch 


ten lijns dient Co dede hid 

OS diei De hidz ſelue lant on⸗ 

* vegeede willem Den ſeergloriolen 
he anoderweghen welche wleco 
Hic wort Det enaelfeer eñ daer Bmaccte 
bet DVG EEF Alder Berekebaerdichsmitte 
cracht GODS fijtee ijths es Welcké 
wercks Die goe dtiere meninge dye duucl 
benidẽde Wat viãtalre digeen pijnde hẽ 

dick weð tettae (ijn boerrpoerarsno met 
bedzieghenille lijns ghelints are no mit 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| lxxvii. 
twilte Der vꝛeemder mer die here belrerm 
deneñ met dieconinchẽontſliende eñ gio⸗ 
rilicerẽde ſoe Voort Die boſe gheeft te mete 
Mer allt hoorꝛdẽ die vã denemerckẽ dz enz 
gelant onð woꝛpẽ wasdẽ noermãnẽ / Coe 
name ſi Dat zwaerlikẽ in onwaerdẽ dzſy 
beroeft Ware als vã harẽ eer tkêrechte.cit 
ſxbereidẽ wapenẽ eñ boechvêtot hé vga 
deringe ð ſcepẽ op dat ſy tot hẽ quamẽ cit 
berouë mochtẽ vãdẽ lãde Ds beu vã gode 
gegeue Was. Pat ðnã die (eer Witc conic 
Willem eñ ötboot allmẽeenrchãde geefte 
llke abt descloeftersvemenciëtisefi Wert 
gelentin daciam op dz hi vã deren dinghẽ 
Die waerheit onðlochte. Doe bios getrout 
Welie gedaẽ hadt begheerde ht mede teke 


_tetotengelanten gincindsce ci doc hp te 


hãt een groot deel vand zee mit v 

ouerledẽ hadde ſo bereide een pf —— 
de hemel eñ inder zee eñ dicke Wide HoDE 
te hãt op in allẽ lydẽ. mer doe dye lſcipludẽ 
Ömopt Watters voertaen nict wederſtaẽ 
en mochten eñ Die riemẽ ghebrohe bate, 
ent die zeylen geſchoort eñ dye touwẽneð 
vielen doe Wort Blozen dic bope der ſalic⸗ 
heit / eũñ doe lymiſhoeptẽ nä ratiehene der 
lichamẽ lo beuolen (phare lcipper mit geo 
ten roepẽ alleen Die toecke of achtlacheyt 


Der ſielen ende denriepen deuoteliken dye 


Alder lalichſte Moedergods maria als een 
toeulucht det onlaligher endeer hope der 
miſtrooſter. Ende lich Cp ſyen baettclijcke 
een man ban eerſameliken habite verciert 
mit eẽs biſſcops coſuffel ats onder dz Wa 
ter bidẽ lchepe comende die totcllmũ den 
Abt leide eñ begã hẽ mit duſdanige woer⸗ 
Den te vloecken willtu ontgaen dẽ anxt ð 
zee eñ Wilſtuin Dijn lant comẽ gelont / eñ 
Doc hi ãt woerde dz hibegeerde mzalð hee 
ten eñ dat alleen cyſchede Doe [pracht Du 
ſulſte wetẽ dz ic vã ofer vꝛouwẽ die moe⸗ 
Det gods maria die du ſoetelic aẽriepſt tot 
Dy gelent bẽeñ yſt dattu gehoorſaem wort 
ſte ſijn mijn Woerden Lo lulſtu geſont en 











Wan onfer vrouwen ontkanckeniſſe. 


weluarẽde Gtgaen ð tegẽ woerdiger bye: 
fen der zee cf higheloelde hẽ te hãt dat hp 
be ín allẽ dingen ghehooꝛſaem ſoude lijn 
mochte hi ótgaen Die vꝛeſe Ende hi ſeide. 
Beloeft gode eft my datfte keeſtelikẽ ſultẽ 
vierẽ eñ pꝛeckẽte Dieven DEDach der St Ean 
geniſſe eñ der (ceppinge der moed criſti eñ 
Die Wife manant\boerde. An Wat daghe 
falmé Dic keeſt vieren. eñ bifeide. Pu ful⸗ 
ſte hoge getidẽlikẽ keeſt houde op Die ſeſte 
pde Van decẽber.Eñ díe abt Leide Wat oft 
gie ſal die kerc houdẽ indẽ kerckelikẽ diẽũ. 
Eñ hi ſeide men Cal ſeggẽ al die officiẽ die⸗ 
men leyt fn haer geboozt dic ſalmẽ ſlegghẽ 
in haerõtkangeniſſe maer wtgenomẽ dat 
MEDE naem vã haer geboorte vᷣwãdelen 
ſal (nde name ð ontfangeniſſe. Doc hi dit 
geleit had foe boft hi wecheñ vechteuoert 
Woꝛt Die ſtoꝛm ghelacht eñ Die abt quã te 
lande mittẽ linẽ mit enébacftclise Voinde 
ghelont aentengbelfce oeuer ende Dic din 
ghẽ dye welchighehoortcñ gheleert had: 
DE opẽbaerde hiaile die himocht. Eñ wy 
alre liefſte bꝛoeds iſt dat Wi begherẽ te be- 
gripe Die hauẽ der ſalicheit folactons bic: 
ven mit waerdighẽ dientte dic ſceppeniſſe 
cit DIe õtfangeniſſe $ moeð gods op D3 Wi 
vã hare foon dbeloentmocten Werde mit 
waerdighẽ loon. Echter foort dele fect 
teanösöclacttin ecn and manterc. Want 
in katrol? des conict tide vã bräcvijcke (oe 
was eenrehãde clerceñ Dpaeci oerdẽ bꝛoe 
der DES conincx vã ſagariẽ minnedemzal 
re hertẽ die moed gods marta eñ naertlich 
te ſingẽ haer getidẽeñ wilde huwelicken 
mit rade ſijnre ouderẽaẽ cen fcoõ iõcttou 
we. eñ doe hicens daechs doe die miſſege 
daen Was vãdẽ pꝛieſter ötfaen hadde bꝛu 
loftelike benedixic. Boe ghedocht hidz hp 
des daechs die getide ð laliger maget ma⸗ 
riennz gehoudẽ en hadde nae lijn ſede Doe 
dede hife alter kerckẽgaen eñ bi leynde 
Die bruyt te huys eñ bleef alleen biden ou 
tact Eñ doe hialleen las Die getidẽ moe 


det gods eñ ſeggẽ ſoude die antiffen Quã 
pulcra es. Dats hoe ſcooneñ hoc verciert 
bilte mijn vꝛiendinne Poe openbaerde hẽ 
onſe vꝛouwemʒz twe engeleẽ die haer rech 
terhãt hildẽ eñ ſeide tot ben. Iſt dz ic ſcoõ 
beneñ vciert Waer õme laetũe mi dan eñ 
neemſte eẽ anð bꝛuyt eñ en bẽ icniet ſcoon 
ve dã ſy eñ en bẽ niet Die ale ſcoẽſte hebdy 
oee fo ſcoen pegelien Eñ hileide haer. D 
vrꝛouwe mijn wide ſchoonheyt gaet bouẽ 
alle ſcoonhedẽ du bitte berheuen bouẽ die 
chorẽ der engelẽ:du bitte op Gheuë bouwen 
Die hemelẽ d hemel Hierõ Wat wilſtu D3 
icdoe. Zit ſy ſeide hẽ iſt datſtu lateſt 5 up 
Die vleyſcelike bruyt daer du wilſte aẽ cle⸗ 
uen ſo ſulſtu mt tot eenð bruyt hebbẽ ĩ he⸗ 
melrike / eñ iſt oec dztu altoes iaerlicx biet 
ſte die keeſte mijnre õtkangheniſſe eñ Pace 
keſt te vierẽ Co ſulſte mz mt gecroët Lijn in⸗ 
DE rike mijns eengeborẽ ſoons. doe dít ge⸗ 
ſeit Was ſo voir Cp wech. Bie clercen Vort 
De tot huys niet keren / mer fond raet fijns 
ouders ghinc hi heymelijcin een abdie bu 
ten tlants eñ Woet vciert mit monikẽ ha 
bite.Eñ na coꝛtẽ tijt mit vᷣdiente ð ſaliger 
maget maria Die altoes eert eñ ſalich ma⸗ 
ket die geen dicle minnẽ foe wort bt patri⸗ 
arch vã aquilẽ eñ celebꝛeerde alſo iãge als 
hileefde eñ preecte alle mẽſchẽ te vietẽ die 
kceſte ð ontkanghenilſe marie indẽ voertet 
Dé dage mit pꝛoperen octauen. 
¶ Een ſermoen vander hoochtijt. 
Jer om en moetnyemant vᷣdꝛieten 
noch zwaer lijn haer keeſt te vieren 
wanthet is te wetẽ als ín die heilige kerc⸗ 
ke geuiert opt of gecert haer geboorte al 
Co faloecgbecert of geuiert wordẽ haer õt 
fãgenilſe wãt allo weiec noot Was hait 
geboertete behoudẽ dz mercelise aeflacht 
Alſo Walt oec noot hacr stfägenifie wat 
en Waerlpn3ötfangëtien waernsgchoe - 
ren mittẽ gebodẽ gods:ſo wort (pontfan 
ghẽ eñ gheborẽ Fa ſcker itt dan dat aenge 
lien Wort Dic godlijcke tedene Co Wort diẽ 











Uan onfer berouwen ontkankeniſſe. xxviii. 


dach horet õtkangeniſſen meerre gepzroekt 
dâ harergheboortë: wãt het was meerte 
dinck dz adã vãgode geſcapen wort / dan 
dz adãs kinð vãder moed gheborẽ wordẽ 
Hierõ een yghelic biſſcop oft abt oftc pꝛe⸗ 
lactoeffent ofte bictt naeeftelic haer Fectte 
en gebietſe vã allé mẽſchẽ geuiert te woꝛ⸗ 
den:Wãt iſt dattule mint mit alre hertẽ to 
En wordeſte nẽmermeer ontlet ban dinen 
Grade of Waerdicheit. BDie dingẽ Die ic ſeg 
ge heb ic geproeft in mi ſeluẽ / des moetẽ ft 
hebbẽ te male ſcande die ontſinde die ver⸗ 
blint lijn mit dõckerhedẽ der onwetenhe⸗ 
Deelt vᷣſmadẽte vierẽ ſo grotẽ dacheñ gro 
ten v̈bolghen lacrament. Daetö Want ín 
Det ontfangeniſſe ð maget Was vleyſche⸗ 
Wkeögaderinghe des mãs eñ des Wijks. 
Hierd iſt dat dẽ ſottẽnz en behaecht te bic 
te haer ontfangeniſſe nochtãs moet hẽ luſ 
tente vierẽ dẽ waerdigẽ dacheñ nacht ha 
rer geeſteliker ottangeniſſe eñ oeck DE tijt 
eñ bac aliſt Ds hp DE menighẽ onbekent is 
eñ welckẽ Die ſcepper ð kické die weerdige 
ſiele ſjnre moed vᷣenichedẽ inde heilichũẽ 
maechdeliker lichaẽ mitter engelſce dien⸗ 
ſtẽ / welckẽ dach die berechter tot onfer la⸗ 
licheit maect vᷣcoes eñ heilichde onder dye 
anð daghẽ als dẽ eerſtẽ dach onſer Blofin 
ghen eñ ſalichedẽ / wãt tís kenlí jc allẽ Wi 
len dztwee ontkangeniſſen ſijn desmẽſcẽ 
alseëgeeftelic eñ die anð vleyſchelic eñ ins 
welckẽ geſciet vleyſchelike vᷣgaringe des 


—⸗ 


mas eñ des Wijks Een and in Welck dye 


gheeſtelike nuwe Cuuct godlike ziel Wort 


toc geuoecht dẽ lichame ouermits dẽ wer 
kẽ gods. Iſt dz hẽ neten behaecht te cele⸗ 
brerẽ Die vieylceiſke onkanghenis ð mocð 
des heeren hem moghen doch behaghente 
vieren of teoefenédie gheefteliche ſceppin 
gehate ziele Die Ggadeeinge of enige haer 
lielẽ eñ haers lichaems D hoegroot is die 


dach in Welke geſcepẽ Wort eñ geheilicht 


en gelent totten alð heilichuẽ lichaem der 
Waerdiger fiel õſer Bmaectſters.Echter 


moeten ſy hẽ ſcamẽ die ontlinde die daerõ 


Delen dach nict vierẽen willen om dat die 


heilige kercke nz en pleget te vierẽ Die ont⸗ 
kangenis vã and heylighẽ. Scker tis teer 
grote dorperheit datmẽ deſe dair ingelijct 
and heiligẽ in welckẽ god aẽ nã mẽſchelic 
vleys Cit Die hideck Gheuen heeft houẽ die 
hemelẽeñ bouêdie archãgelen: wãt al iſt 
lake dz niet ghegeuẽen is anð heyligen dz 
geuiert loude werdẽ dẽ dach harer ôtfan: 
geniſſe:nochtãs is dẽghenẽ Bleent bandẽ 
heiligẽ geeft die meerre eñ heilichſter is dã 
alle heiſigẽ eñ ſalrecht hebbe deie eerlichʒ 
bouẽ anð heiligt ouermits Welker alte het 
lighẽ gelalicht werde. Leif? wort geleit 
heilich ö heilighe: want als Dic ouerſte be 
vechter Der hefligë haer gaf die Wactdichs 
Dat [ímaechtontfacn foude D3 vleys ghe⸗ 
maect dz woert eñ dz ly maghet bate Lou 
De crt na Die dracht eẽ maccht bliuc (oude. 
lo gak hioechaer te rechte die waerdicheit 
Dat Dic keeſt hozer ontkangheniſſe ende ha 
tet gheboorte dye ſoudẽ Werden gheuiert 
inder heiliger kercken: wat fullen wi hier 


of merrente oekenẽ okte vieren die ontfan 
genis Des heerẽ moeð is te voerdenckẽ pie 


Bheboogte criſti / wãt haer ottangemte is 
Dic linie ð geboortẽcriſti. Eñ dact om Cine 
ge Wiin gelen dage boor die laudesm goe 


Der manierẽ Dat cuägelie des boecr det ge 


boert ende oec leſen Wijtinder milſen als 
inder gheboortẽ Des heven. Hier om Wort 
mit vechte gheuiert dic gheboorte ende die 
ontkangheniſſe des Coons. Mant díe ont⸗ 


kanghenilſe / ende die gheboorte Des moe⸗ 


ders is DIE gheboorte des ſoons. Piet om⸗ 
mecclebreren Wp hupden blidelijc alle bet 
de hact ontfangheniſſen als gheeftelijche 
ende vleyſchelike op vat Wi mit harẽ ber- 
Dienten eñ beden moghẽ verdiene te Woz- 
den wtgenomẽ vã waerlijkẽ lorgẽ eñ vã 
allen ſondẽ eñ te werdẽ geleit totter ee wi 
gher bliſcappẽ des paradijs. Des verleen 
ons onſe heere ihũs criſtus harẽ lieuen ſo 


— —— 5 


8 F 
—— — 


EE 
— — 


— — 


— — — — 


— — 
— 


— EE 
ED —— — — 
— — 


— ——— 


——— — — — 
emg - 5 
— — —ñNi— * 


— — — —— — —— — — 
— —— — * 


— — 


mennen 


| 
| 
Í 
| 
| 
| 18 
B 9 
J 
| Ì 
Ì dd 
4 
44 
| 0 
| 
if 
Rl 
i Î | 
EN 
Ë | If 4 
1 | | 
Ei 4 9 
4 
kt 
is 
Dre LAI 
' 

































































ze 
a 


— 
Dj 
mv 
df 8 
a 
n J 
dE MN 
—— 
LN || 
A || 
benik 1E 
58 
—* 
“ie 
* | 
J LI 
J 
Gn |I 
4 
re We 
\ Í 
6 \ 
* 
1 
sad A ij 
be lid KE 
A | 
he ed | JE 
otk | f 
ode ï 1 
— 
* 
J 
9 
de AN 
« 
4d | J 
Bs 4 
EvA | , 
< 
4 
3— 14 
kl 
K 
rs 
he” | 
* 
oC 
34 
Eye 
ii 
as 
| 
F 
ed 
bl 
— 
Wp) 
Bur 
r® 
* 
— 
4 


ee meen — 


mar A Td Bam tte re = — — —— — — — — — ne 
ee - — — — e= —— — — — — == — * = in 


men 


— 





— 


— 
Ei aen: 


— 


id 


aak 
tie ee CO 











… {Han finte Lucia. 


ne die mitten bader ende mitten heilighen 
geeft ende mit marta ſijnder moeder leeft 
eñ regneert god bi oneyndelicke wareldẽ 
bet Werelt. Amen. | 

¶ Die legende vã ſinte lucia. 





a © SER 9 Ucia Was eẽ maecht edel 
vaocllachte Wter fiede cp 


— 3 racuſanẽ gheboꝛẽ Eñ doe 













Jſlſihooꝛde die nieumare vã 
aggathen doeral cecilienlo 
braden PE lo ginc lytot haerẽ gra: 
uc mit euthicien haer moeder Die vier tact 
hadde gedoecht tlopẽ vãder vꝛouwẽ ſiec⸗ 
heyt ſonð ophoudẽ eñ het geſciede datmẽ 
ind miſſen las dz euãgelie dz onſe here cen 
wijk vand liecteghenas. oe ſeyde lucia 
harer moed gheloueſtu datmẽ hier lecſt Co 
geloekt dat agatha de ghenen heeft altoes 
tegẽwoerdich õ wiens naem ſighepalſijt 
Was Eũ ilſt dattu mit ghelooue hacrgrat 
nakeſte ſo ſultu te hãt geneſen. Aoe aldye 
ludẽ wech gingẽ ſo bleef Die moed mit Die 
dochter in bedinghe neu D3 grat eñ lucia 
Wort llapẽde en (pfachagatha vciert mi 





dierbare ſtenẽ eñ ſtaende int midde deren 

geleende ſy ſcide haer Sutter mijnlucta 
maecht gods geuoet wat eyſcheſtu vã mi 
dattu ſelue dijnremoeð doẽ moges Want 
lich bi dynẽ geloue ts li genefen. Eñ lucia 
õtwaecte eñ ſeide haer moed Mocð mijn 
lich du bitte geneſen daerõ bid ick di Doo 
haer Die DE mit harer bedĩge genefen heeft 
datſtu my boertaë n3en hietes bꝛuyt mer 
dattu miter echtſcapgeuẽ ſoudes dz ghif 
dẽ armen.eñ Diemoed Leide Luycke cerſt 
mijn ogẽ eñ doet dã mittẽ goede al datſtu 
wilſte.Eñ lucia ſeide / dattu ſteruẽde ghe 
ueſt dz gheueſtu õ dattu mit dynz drꝛaghẽ 
en moges hier õ ghit alſtu leckſte ſo ſulſtu 
des loon hebbẽ Poeftaldus Weð te huys 
gecomẽ warẽſo vᷣcochtẽ ſi daghelicx haet 
goet eñ gauẽt dẽ arimẽ Hier en binnen alſt 
goet minrede eñ ment deelde Co quaẽt luci 
en brꝛudegõ te wetẽ eñ hi vꝛaechde ð moe 
der Wat dat bediede. Di ãtwoerde bekẽ⸗ 
delikẽ dat fijn bꝛuyt eẽ beter goet geuõdẽ 
bad dz ſy tot haerbehoef copẽ Wilde ende 
Daer bí ſchinet D3 ſy enich goet mitede. De 
ſe fot waende dattet acrt (che goede warẽ 
eñ hi begöſte lelue haer goet te vᷣcopẽ. doe 
alhaergoct vᷣcocht was eñ dẽ armẽ gege⸗ 
uê ſo toechle Die bzudegö voor patcatiode 
techt eñ leide D3 li kerliẽ Ware eñ ſcide D3 
(p tege des keilers wet ede Pocte paſca 
(ius wilde doẽ dẽ afgodẽofferẽ lo ätWoer 
de lucia. Bode iscen genoechlike ofterhã⸗ 
De die armen te vanden eñ hein node byte 
facen: ef õ dat ic niet meer cn hebbe dz ick 
offerẽ mach / ſo gheue ic miſeluẽ hete offe 
ten Palcaſius ſeyde haer / dele woerden 
moechltu legghẽ enẽ lottẽ kerllẽ die dns 
gelijc is:mer te geefs leguu midie ttpein 
ce Wet houde. Eñlucia leide hein puhou 
Des dijnre pꝛincẽ wet oft cewe ende ic tal 
houden mijns godes Wet. du ontliets die 
princẽ eñ icont{ie ming god. Du en wilſte 
Die niet vᷣtoernẽ: eñ cen wii minẽ god n3 
Ötoornen.du wuũe hẽ behaghẽ eñ ick be 








Uan lite Lucia. lxxix. 


rly European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


geer te behagẽ minẽ behouder daer 5 doet 
dattigoet dunct eñ tefal doen dat mi goet 
dunct.eñ paſcaſiꝰ ſeyde. Du hebbeſt dijn 
goet mit dinẽ putiers ouer gedaẽ eñ dairõ 
ſpreecſtu als eẽ hoete Eñ iuia leide hẽ Fe 
bebbemtjn goet geleit tn cé leker ſiat/ mer 
Dic dat lichaẽ eñ D3 heete beſmettẽ en Wit 
te icnve. Paſcaſtusãtwoerde Wieſinſt 
Die Dat lichaẽeñ dz heete beſmettẽ. Lucia 
leide ghyſijt Die dat herte beſmet. díe raet 
dz die ſielẽ harẽ ſcepper latẽ: maer die dat 
lichaem belmettẽ fijn Die deletijtlike he 
noechteſettẽ Hoor diee wige weelde Paſ⸗ 
calius ſeide Die woerdẽ Cult zwighẽ alſ⸗ 
mẽtẽſſagẽ coemt Doe leide hẽ ſinte lucia: 
gods woerdẽ en mogẽ niet zwigẽ. Palca 
ſius ſeide haer Biſtu dan god. Lucia ant: 
Woerde ick bẽgods deerne die leyde. Als 
ghiſtaet voerdẽ coninghẽ eñ voerdẽ rech⸗ 
ters en ilt niet voerpeylen watghi (pie 
kẽ lult:want abten Cijtn3 die dat ſpreect. 
mer die geeſtuwes vaðs dye daer fpreect 
ín v Palcalius ſeide ſo is dã ín Dt Dic heili 
gegeeſt. Lucia ſeide die ſuuerlijc leuẽ fijn 
tepelen des heiligẽ geeſt. Paſcaſiꝰ ſeide íc 
lal di doẽ leydẽ tot dat boꝛdeel datmen dy 
daer vᷣcracht dattu dẽ heilige geeft verlie⸗ 
ſes.Lucia feide. Dat lichaẽ en Wort nʒ be 
ſmet té ſi bi ghenoechtẽ des hertẽ. Want 
doetttumijn leuẽ vᷣcrachte fo Calm dic (u 
uerheit gedobbelt werdẽ ter croné: Want 
nemermeer enlelſtu moghẽ minẽ Witte te 
olent brengẽ / lich mijnlichaem ís bereyt 
Lot auetormentẽ wWat befdefte des duuels 
lone begin te doẽ die begeertẽ dijnre pinẽ. 
JOE Dede parcafi? putieré come chi keyde 
be. Hodet tot haer all⸗ dz bolck eñ mẽ be⸗ 
pottele fo läge tot (fdootwas.En doelt 
lucien ſlepẽ Wadeoe maectele Die heyli⸗ 
ghe geeft lo zwaer 53 ite nict on cond be 
koeve Eñ palcali® ede paer dutentmän 
comẽ eñ hacr hãdẽ eñ voets bindẽ mer ſy 
eu condete geen (ins beroerẽ en Doe Dede 
bi aẽ hair mittẽ dulent mãnẽ vijktich paer 


oſſen mer nochtãs bleeklucia onberoerlijt 
EN paſcaſius riep doe gokelarẽ dz fie fou 
dẽ doẽ roeren mit haer touerien mermẽ en 
condeſe niet vᷣroerẽ. moe ſeide paſcaſius. 
at touerie fs Dit dz een ionckrou nieten 
Mode BVporret vã dulent mãnen. Lucia 
leide tEfinngeentoucrië mer bet lijn criſtꝰ 
Weldadẽ. Wát waert dattudaer noch tt. 
Dulenttoe dedeſt du ſoudes Lien dz mẽ mt 
nzen (oude moghẽ vporrẽ Ende pafcali? 
Waendedatmẽ die touerie biaghen ſoude 
Waert datmẽſeouergote m3 olie eñ hihiet 
le ouerateten mit dueen doemenſe oec n5 
porren en mochte (oe woꝛt hifecr vᷣgrãt 
ei hiet datmẽ eẽ groot bier ontrêthairma 
BE (oude eñ hiet datmẽle mit peck eñ mit 
harle eñ mz hetẽ (moute begieté ſoude.eñ 
lucia ſeide ic hebbe reſpijt vᷣcregẽ vã mijn 
martelieõ dat ic of neme Cal dẽ ghene dye 
ghelouẽ den anxt der paſſien eñ die nieten 
gelouẽ hoer vᷣwitẽ. Boe pafcatius baten: 
dẽ ſaghẽ dat bi in antt Was lo ſtakẽ ſieen 
zwaert door luciẽkele eñ f: Pen Bloes haer 
ſprakenz mer ſi ſeide ic legge v datter kere 
kẽ paeys Wed gegheuẽ is. Wãt marima⸗ 
nus is hudẽ dooteñ Dioclefian? is vᷣdꝛeuẽ 
Eñ als agatha mijn luſter ís gegeuẽ oſte 
De vã cathenenſem cëbebhouderte alto ben 
ic ð ſtede vã ciracuſanẽgegeuẽ eẽ vᷣbidſter 
Poe lucia Dit ſeide ſoe quameẽ daer knapé 
ba romẽ eñ vinghẽpalcaliũ ef voerdege 
uãghẽten keiler Wert wãt die keiler had: 
degehooꝛt dz ht alle die lantſchapẽ hadde 
bedzoeft.doebi teromẽquãeñ hibeclaech 
Det eñ hywõnẽ wert vooꝛ dẽ ſenatoers 
ſo ontwijſdemẽ hẽſinhooftmer die ma⸗ 
ghetlucta cn Wert nict vuoert band ltede 
Dact ſigheſteken was noch fien ſtarkniet 
vooꝛ dat die papẽ quamẽ ende gauen hacer 
gods lichaẽ And ſeluer Hat is ſi begrauen 
eñ daeris eẽ kercke gemaect. Di Woꝛtge. 
paſſijt in cõſtaͤtinꝰ eñ maximianustiden. 
Int iaer ons herẽ. C.eñ tien, 
¶ Die legende vãlinte thomas 
— 








Van (te Thomas apoſtel. 











F 


ES 
OL 


| 


SN 


| 


INN 


EEE 


SENZA 
TELA 


* 
r 


ane —F 
2 — 
AN 3 2 —— 
U Hd a € Ba 
: ril N 8 
— 7 N F 
MIJ 4 * > 
1) 9J — 9 
lj / 7 eN À ê : * 
INI SIS * 
FFVVC 
if 
8 
Gd 
— 


NZa 


Ga e apoftel Dochy 
DEE enstecelarië\bas fo opẽbaer⸗ 
A0 A REP ede he onle heere ende leide 
eed WK “YGondofop? dye coninc vã 
ee  Gakindien beeftabbane [pnen 







« 


paoeſt gefent tc ſoeken enẽ 
man die pallaeſen makẽ cã coem ick ſal di 
tot hẽ ſendẽ. Thomas ſeide heere ſentmy 
waer Du willſte fond tot die vã indiẽ. Dn 
ſe here ſeide. Ganccoenlick wãt ic Cal dijn 
behoeð lijn En alſtu Die vã indien hebite 
bekeert tot mi (oe ſelſtutot my comenmet 
martelie.Enð thomas ſeide Du biſte mijn 
here eñ fc Dijn knecht Dijn wille geſcie. eñ 
Doe abbanes opter merctẽ Wäderde ſo fet 
De onſe here tot hẽ iõgelinc Wat wilſtu co 
pẽ:eñ hi ſeide Mijn here heeft mighelent 
dzic huerẽſalknapẽ die pallaſen cõnẽ ma 
kẽ:dz ſicen pallaes makẽ na dz Were ban 
romẽ. Doe gaf he onle herethomas ef ſei 
De dzhi dz welcõde doe Lie Weet ſceeptẽ 
Co quamẽ ſi tot eẽre ſtat daer die conic feel 
te dede van ſijnre dochter huwelike eñ De 
de gebiedẽ datal die ludẽ ter bauloft come 
foudéof ſi oudt dẽ conic vᷣtoernẽ Eñ ab- 
banes eñ die apoſtelthomas gingẽder eñ 
Daer Was eẽ hebrꝛeulche iõckrou eñ hande 
cẽ kloyte eñ pꝛucdeeic met enẽ ſonðlinghẽ 
loue:eñ poe ſithomas ſach Lo bekẽde ſi dz 


hi eẽ hebꝛeuſch Was õ dz hi niet en at met 
om dzhi die oghẽ ten hemel waert hadde: 
kñ Doe Die iöckrouwe ſanck voor he inbe 
breuſce Ben god is der hebreuſcer Die alle 
dinc ſciepeñ maecte Die zee ſo bat haet DYE 
apoſtel dz ſijt ed ſingẽ ſoude Poe eẽ ſcic 
ker lach dz hi niet en at noch en dꝛãc maer 
dzhy alleen die ogẽ tẽ hemel waert hadde 
fo ſloech hi hẽ aẽ ſſjn wãghe. Eñ ſinte tho 
mas die ſeide hẽ / diis beter dz di ᷣgheuen 
worde int anð leuẽ eñ datſtu hier eẽ tijtli⸗ 
ke pine doghes daerõ en ſalic niet opſtaen 
900293 die hondẽ hier bꝛengẽ die hant dye 
mi ſloech Doe gie die geneõ water eñ eenn 
leeu dodẽ eñ drãc ſijn bloet. eñ Doe Die hõ⸗ 
DE ſijn lichaẽ ſcoerdẽ ſo bꝛochte enẽ ʒwar⸗ 
tẽ hõt in die bꝛulokt ſijn vechter hãt. Doe ſi 
dít ſaghẽ ſo v wõderde hẽ allẽ.eñ Die ionc 
krou Btelde dien ſijn woerdẽ eñ Werp die 
kloyte Wech ende vieltot ſinẽ voete. Pele 
waake laſtert ſinte auguſtinꝰ eñ Lept. Dat 
dít ín ſintet thomas legende beſcreuẽ Was 
vãenẽ valſchẽ mã daer biheeft men lijn le 
gede ín Beel Culpect. Mochtã machmẽ leg 
gẽ dat hi dz leit niet biddẽde mer in manie 
rẽ datte vooꝛſeggẽ Beſietmẽ nochtãs net 
ſtelic ſinte auguſtinꝰ woerdẽ ſoen laſtert 
hi al dat niet Want hi ſeit aldꝰ. Sie mani⸗ 
cheulen leſen ongelouelickeẽ ſcrikture die 
icken Weet vã watnacien der logenẽ {ige 
ſcreuẽ ſijn onð des apoſtels naẽ die weic⸗ 
be warẽ indẽ tidẽ hoer ſchines ĩ dye nacht 
per kerckẽ õtkaen. mer die heylige eñ Die le 
raers die doe in deſen leuẽ warẽ eñ ander 
dinghẽ examinerẽ mochtẽ bekenden dzſy 
waer geleit haddẽ. nochtãs leeſtmen dait 
doc thomas die apoſtel in eẽ werſcapvan 
brulolte onbekent as datten een inaep 
ſloech mitter hãt dz hy doe terſtont bat die 
ma eẽ wꝛede wꝛake. wát dochy wt ginc 
ter konteynẽ dz bt waterbrẽgẽ loude dien 
die Daer atẽ ſo dodẽ eẽleeu eñ lijn hãt date 
hidẽ apoſtelmede Nocchatlachendetrecte 
eẽ hõt vãdẽlichaẽ eñ broche te takclẽ dair 








dan ſinte Thomas apoſtel. 


die apoſtel at als hihẽ gebodẽ hadde Mat 
mochmẽ hier weeös liẽ mer dactisoecge 
ſcreuẽ dzhi he genade vcrcech in dz anb ic 
ue. Dus rekẽtinẽ dz meeſte goet tegen dat 
miſteõ dz in deſer daet dẽ genẽ Die dẽ apot 
tel nzen kendẽ wetẽ ſoudẽ hoe bequaẽ hy 
gode Was.eñ dz Dic gheene dye dacr doot 
Was na dz dit leuẽ ewelic hope ſoude heb 
bẽ meroft waer is oEn3 des en Wil ic niet 
ſceidẽ.wãt waerlic die manicheuſe Die de 
ſcriktuer voerwaer eñ claer õtfacn Dic De 
kercke laſtert / limoeten hier belien dieghe 
doechlaẽheit die õſe here leert int euãgeiy 
ſo wie di ſlaet inð rechter kinnebackẽ gik 
hẽ oec die luchter: dz mach lijn (des hertẽ 
begeerte alen doetmẽtnz mitten lichaẽ of 
ſeit mittẽ woerdẽ Wát als die apottelmit 
tẽpalme geſlagẽ Was fo bathy dẽ here D3 
hi den ondadigẽ mã vᷣgaue in die and We 
relt eñ Wracctet ĩ deler werltokgakhẽ die 
And wãgeok hi hiet hẽ dz binocheens ſloe 
ge / nochtãs ſeker fo bilt hi vã binnẽ die be 
geert vã minnen eñ butẽ begheerde hiexẽ⸗ 
pelvã correxie weð oft waer Was dã ber 
liert:wãt bi dzli willẽ gelouen dz moyles 
mit duſdanighẽ Wille vᷣſloech dic dẽ afgo 
dẽ gemaect hadde eñ aẽgebeet. Eñ iſt dat 
dt die pine aenſien wat is vzeſcliker dan 
bäbeeften werdẽ ghelcoerteñ gedoot als 
die rechters doen ſomtijt dẽghenẽ die vã⸗ 
det meeſter mildaet ſijn lieuer DE beeſten 
Doen dodẽ dã mittẽ zwaerde. Bit voorlte 
leit lint auguſtijn. Dm descontcr bede fo 
benedide linte thomas dẽbrudegdõ eñ dye 
pruvt eñ leide Heregit nefe oge lude dye 
benedixie dinte rechter hãt eñ Cape ĩ haer 
Dat laet des leuens ꝓᷣoe díe apoſtel wech 
was ſo vãt die lõgelinc in ſijn hãteẽ palmn 
tellich ws Dadeten. Eñ diebrudegGen die 
bruyt atẽ beide vã dier baucht eri Worden 
llapẽde eñ lagẽ beyde eẽ dꝛdem: wãt heur 
dochte dz he ommchelldẽ eẽ conie mz gem 
mẽ ðcierteñ dzhileide Mijn apoſtelheeft 
vgebenedijt dz ghy deelachtich itaen D3 


lxxx. 


ewighe leuẽ eñ doenſe beyde ontwaecten 
eñ ſy haten dꝛoem Leide ſo quã die apoftel 
tot hẽ in eñ ſeide. Mijn conitis v nvgheo 
pẽbaert eñ heeft mi hier ghebꝛocht mit be⸗ 
ſlotenre doze õ dat hi mijn benedixie op v 
vroechdelike makẽ lal Ghihebt ſuuerheit 
uwes vleylſches die cen coniginne is alre 
doechdẽeñ vruecht ð ewigerlalicheit. die 
ſuuer is is een ſuſter ð engelen eñ belittin 
Ge ba allẽ goden vwinnerle ð onreynich 
leghe des geloeks / RWinninghe ð duueiẽ 
en lekerheit ð ewigher blilcap wãt vand 
vuylhz Wozt Die ſonde vã die Conde Woost 
ſmettemiſdaet / ende vand mildaetcoemt 
ſcaemte Hoc hi dit ſeide ſo openbaerdẽ hẽ 
be engelẽ eñ leidẽ wat Lijn die engelẽ Die 
ghelet lijn 6 bte behoedeneñ boudet el 
dz v Die apoſtel leit fo ſullẽ c gode offerẽ 
alle v ghebedinghe.Ppeapottel doopteſe 
en leerde hẽnaerſtelic dat geloue Ennac 
veeltijts ſ Oe Wordt die brupt Die pelagia 
biet nonne eñ wort gemartelijt eñ dic bau 
degõ dyonijs Weet biſcop vã dier ſtede qe 
cõlacreert Eñ nae dit quã thomas eñ ab⸗ 
banestottë coninc vã indienen die conic 
gafden apoſtel eenn wõderlijcpalaes ond 
hande eñ oec grotê ſcat eñ voit ineen and 
lant Eñ die apoſtel gafal Dé (cat DE armé 
En twe tage lanc díe die coninc wech was 
(opzcecte hicũ bekeerde tottẽ geloue eẽ on 
uertallic Gole. Boe die coninc hoorde Wat 


‚thomas gedaen hadde Lo dede hi thomas 


mit abbanes leggẽ in eẽ Diepe DÖcker kere 
ker dat hile leuẽde ſoude doẽ billen eñ bee 
nẽ. Hier en binnẽ ſtark gat Des counter broe 
derende men maecte hẽeen altẽ duerbarẽ 
graf eñ opten vierdẽ dach tôt die dode op 
eñ doe ſyhẽ alle vuaerdẽ eñ vlogẽ lo leide 
hi ſynẽbꝛoeð. Bꝛoeð deſe mã Die Du villẽ 
ef braden wilſte is gods vrient en alle Die 
engbelen dienẽ hẽ eñ ly leiden mt nt para 
Dis eñ toendẽ mieen pallacs wõderlicke 
gemaect vã goude eñ vã liluer eñ vã Dier 
baren ſtenẽ. eñ Doe ick ——— indye 
Lij. 





— — — — 
ee — 


ne 


ki 
' 
| 
| 
{ 
Î 
| 


{ 4 
J 
HKM 
Û 
tf 
Zen 
Oi 
Ei 
Ia8 
Nn 
HIE: 
IN 
Jt ; 
J 
9 
H 
it 
A, 
U 
J 


—J 
| 
| 
| 
| 
| 








Uan (inte Thomasapottel, 


(coonbett fo ſeidẽ ſy mt Dit isdat pallaes 
Dat thomas Din broed gemaect heeft Eñ 
Doe ic ſeide of ic ſijn doerwachter mochte 
fijn Co ſcidẽſi my. Dijn broed heeft hẽ lel⸗ 
uẽ des onwaerdichgemaect / Wilſtu daer 
in wonẽ Wi lullen onſen here biddẽ dz hy 
di verwecke datſtu Dit pallaes mogett co 
pen vã dinen broeð eñ gik hem Wed tgelt 
dat ht waende Blozen te hebben Eñ dit al 
leggẽde liep hiter kercker waert eñ bat dé 
apoſtel dz bijt lynẽ bꝛoeð vᷣgafeñ bt dede 
hẽ die baden of doen eñ hibat hẽ dat hi na 
meeen duerbaercleet eff Die apoſtel ſeyde 
En Waẽſte niet dz die ghene Dic inden hee 
mel begerẽ machtte hebbẽgeẽ vleylcelick 
hoch aertſche dincen draecht. Eñ doe dye 
apoſtel Wte kerckerquã Coe quã hẽ die co: 
nincte gemoete eñ biel tot ſynẽ voeten eñ 
batghenade.Doe ſeide díe apoſtelgod he⸗ 
uet v veel gedaen dz hiv vᷣtoent heeft ſijn 
verholentheit geloekt in criſto cí Wert ge 
doopt datghideelachtich ſtjt aen dat edt 
ghe leuẽ Bes conier broed fepde hete tach 
eens pallaes datſtu minEbzoe heckts ghe⸗ 
maecten ichebtödient te copẽ. Wíe apof: 
tel leide dz fs ĩ dijns bꝛoeðs inacht.die co- 
nĩc leyde dz lal mijn lijn eñ die apoſicima 
ke Di een anð / meren mach hi dz niet doen 
Co ſalt dijneñ wijn ijn. Pieappttel ſeyde 
ontamelikeplaetfen lijn inde hemel vã be 
gin gemaect Diem coopt mittẽgoede van 
geloue eñ mit aelmiſſen wãt vgoet mach 
voer gaẽ mer ten mach v derwert niet bol 
ghë fact maent dede Die apoftel al die lu 
DE vã Dit lãde vᷣgaderẽ ef Dede al Die crãc 
be ouer ecn ſyde ſtaẽ eñ bede ouer hẽ. ende 
doe die gheleerdẽ ant woerdẽ amẽ / lo quã 
eẽclaerheit vãden hemeleñ lloech alt vole 
teerneöeen ve eñ eẽ halue ſo dzſi waendẽ 
Dat ſi vVdorꝛuen warẽ vãden blixem Ende 
Die apoftel ſtõt opeñ ſcide.OVtaet op Wát 
die here quã hiet algeen blirem eñ heeft v 
ghenelen.eñ ſtõden alle gefont opeñ loef 
dẽgode eñ den apoſtel. Bie apoſtelleerde⸗ 


ſe doe eñ leerde hem xij.graden vã duech⸗ 
Den. ¶ Die eerſte ts Dat (p ingode gheloef 
Ben die eẽ is in weſen eñ Drie ín perſonen. 
Eñ hi gat᷑ hẽ dꝛie exẽpelen hoe in eẽ weſen 
drie perſonen ſijn. Dat eerſte is Dat inden 
mẽſche is cen Wijlheit eñ daer Wot coët vᷣ⸗ 
ſtandeniſſe gedẽckenis eñ ſin / want ſin is 
datſtu vindes datſtu geleert heues gedẽc⸗ 
ke datſtu des niet en vᷣgetes verſtãdeniſſe 
dattu ðvſtaet datmẽ wilen mach of leren. 
Dat anð exempel is dat in een Wijnrãcke 
drie Dingen lijn dat is hout die vꝛucht enð 
Die bladeren Hat derde exempel ís dat int 
hoeft biet (inne ſijn / wãt ineen hoeft Lijn 
lien hozen rukẽ eñ ſmakẽ. eñ al dele Cijn in 
eẽ hooft ¶ Dz anð graet is Dat ligedoept 
ſoudẽ werdẽ. ¶ Dat verde vat ſyhẽ hoe⸗ 
den ſoudẽ vã oncuyſheit ¶ Dz vierde dz 
ſy hẽ gematẽ ſoudẽ vágievichent. {at 
vijfſte dz Cp Die kele dwingẽ foudẽ ¶ 23 
ſeſte dz ſi penitẽcie doen ſoudẽ. ¶ Dat Ce: 
uende dz ſi hier in volſtaen loudẽ. Pat 
achte dz lidẽ armẽ herbergẽ ſoudẽ ¶ 3 
negẽde ín al D3 ſi dadẽgods Wwille ſoecken 
ſoudẽ ende dien mit werckẽ doen. ¶ Dat 
tiende dz ſi hẽ niet ſoeckẽ en ſoudẽ in bedi⸗ 
ghe te Doen die niet te doẽ en warẽ eñ D3 Cp 
pat ſcuwẽ ſouden. ¶ Dat ellſte dat vrien 
Dé eñ viandẽ caritate doẽ ſouden. Pat 
twalekſte dz ſy mit allẽ nerſte dat bewarẽ 
ſoudẽ.Na dzhyghepzeect hande Co wor⸗ 
den daer ghedoopt elf duſent mãnen ſonð 
Die wiuẽeñ die kinderẽ Hier na ghint tho 
mas die apoſtel mit haeſte ín indiẽ daet bt 
ontallike beelmtraculëdede Ei himaec⸗ 
te oeck ſiẽde migdoniẽ vꝛiẽdinne catitius 
wijk Die des conicr neue was Ei migdo⸗ 
nia ſeide tot ſinticẽ Cal icken mogẽ ſien.eñ 
bi linteces rade dedemigdonia and cieder 
aenen QUE onder Die arme wiuẽ daer Die 
apoſtel pꝛeecte:ende die apoftel begoſtete 
pzꝛedikẽ vand onlalicheit deſer Werelt. eñ 
leyde dz dít leuẽ katiuich Waer ef broeſch 
te ballen eñ alte leer te blien eñ allinet ai⸗ 








Uan (inte Chomasapottel; lett, 


rebeſthebbẽ waent ſo vlietet al vallende. 
Daerna riet hihẽ dz ſi gods woerdẽ gaer 
nehoudẽſoudẽ bi vier reden / eñ hiprijſde 
hẽ D3 Woert gods bitiij. ſakẽ dz Was blãc 
hedẽõ dattet Belactt Die ogẽ onſer vᷣſtãde 
nilſſen / eñ bidẽ drãcke om dattet õs ſuuert 


vã allé vleiſcheliken begeertẽ Eñ bieenre 


plaeſterenõ dattet geneeſt die wõden on⸗ 
ſer ſondẽ. eñ bið ſpiſen om dattet ons ghe 
noechte maect in hemeiſcer minnẽ. Eñ qe 
lijc datten ſielen dele dingẽ niet en ghedo⸗ 
gẽ ten li dz hile binnẽ ontkaet alfo en helpt 
oec niet gods Woert eenre ſiecker ſielen / tẽ 
ſy dat (ijt deuotelick hore. Boen die apoſ⸗ 
tel aldꝰ pꝛeecte ſo gheloefde migdonia eñ 
{pen Wilde nẽmermeer biharẽ mã liggen 
Soe ðvcreech cariſius vãden conic dz hi dẽ 
apoſtel indẽkercker leide Ende migdonia 
quãtot hẽ eñ bat hẽ dz bijt haer vᷣgaue d3 
hi õ haer indẽ kercker ghedaen Was eñ hi 
troeſteſe goeðtierlickeñ ſeide dz hijt gaer⸗ 
he gedoechde. Efi cariſius bat DE conicdʒ 
bidíe conigine lijns Wijks Cutter tot haet 
fende of ple Wed bekeré mochtc Moe die 
coniginne tot haer quã ſobekeerdeſemig⸗ 
donia daer ſytoeghecomẽ Wasõ te beke⸗ 
tẽ. eñ Doc ſy dele miraculẽſach die die apo 
ſtel dede ſo ſeide ſy. fp lijn vã gode vᷣmale 
dijt Die dele werckẽ niet en ghelouen Moe 
leerde die apoſtel al dier watẽ corꝛtelic Drie 
punten.Dat ſy die kercke minnedẽ.den pa 
peeerdẽ.eñ datſi dicke vᷣgaderẽ ſouden õ 
godste hoꝛen.Doe Die coninginne weder 
Juã lſo ſeide haer die coninc waer dð hebſte 
lo lãge ghemertet Spleide Ic waen dat 
migdonia ſot waremer is aite wijs.eñ 
(pleíde mitot gods apoſteleñ bt heeft my 
doen bekennede wech der waerheit eñ ſy 
lijn al te ſot die in gode nieten gelouẽ. Eñ 
die coningine en Wide nemermect bí den 
conincliggẽ. Sie conint Wort vᷣwoberen 
Deef ſeyde tot ſinẽ neue. oe íe dijn Wijk 
Wed winnẽ Wilde fo heb ic min Wijk ber 
lorẽ. eñ Die mine is my quan gewordẽ dã 


v die ditte Doe hiet die conic datmẽ dẽ apo 
ſtel mit gebõdẽ hãden tot hẽ bꝛengẽ ſoude 
ent bi beual he dz hi die wiuẽ tot haer man 
he bekerẽ ſoude. eñ Die apoſtel tuychde hẽ 
mit drie redẽ. dat ſi dat nzſculdichen wa⸗ 
be te doẽ alſo lãge als die mãnẽ õgelouich 
Warẽ eñ dat biexẽpel eens conicx cit eens 
torẽs eñ eenre konteynẽ. hier bi leide hi du 
die contc biſte en Wilt geẽ onſuuer dienſtẽ 
Mer ſuuer knapẽ eñ maechdẽ daerõ ſulſte 
gelouẽ dz god Wil hebbẽ Cuuer diẽlt ende 
reyn:wat miſdoe ic dãokic preecte dzgod 
mint in ſinẽ knechtẽ datſtu minſt in dinen 
knechtẽ:ic heb enẽ hogẽ toꝛen gemaect eñ 
du leggeſt mi dzickẽ breke die ic ghemaect 
hebbe. Ic heb ín die aerde gegrauẽ eñ vã 
Ond eẽ fonteyn gebꝛochteñ legſte dzic⸗ 
ſe bolle. Boe wort die conich grã eñ dede 
brenghẽ gloyẽde ylerẽ piatẽ eñ dede DE a- 
poſteldaer op ſtaen mit bloetẽ voetẽ eñ te 
häts Dede god Daer eẽ konteyn wi iprut⸗ 
eñ ſi leſte Die platẽ. Eñ dieconinc Werpen 
doc bi lijns neuẽ rade ineẽ beenende ouen 
mer Die Wert lo ghecoelt Dactidaerdesan 
derẽ daechs Wt quägefont En cariſiꝰ ſei 
dedẽ conicdoet hẽ anbedẽ der ſonnẽ gode 
eñ olleren dz (ijn god daer medegrã toert 
Dic hẽ hier of vloſt. Doemen hem daer toe 
dwac fo ſeide hi dẽconic. du bitte gereder 
dã dattu gemaect heefteñ waerõ Broker 
loeſte godeeñ aẽbebeſte eẽ beelde. du waẽ 
ſte alſo cariſius Getve.Watmijn godopmt 
Úbolgë werdẽ al alsic dinẽ god aenbedẽ 
ſalmer hi ſal bet vᷣbolghẽ Werd? op hé eñ 
hi (allé brꝛekẽ aenbedeſchẽ / daer õ (al ic di⸗ 
nẽgod aenbedẽ. eñ wãneer íe he aenbede 
eñ mijn god dãnz of en werpt foe lalic he 
ofkerẽ / mer werpt hidienomme Lo geloue 
in minẽgod Dieconic ſeide noch lpzeecſtu 
tot mi Wactt vã redelikẽ lakẽ. Eñ die apo 
tel beual ín hebꝛeuſche DE duuel dye indẽ 
afgod was alloe ſnelals hy knielde Hoop 
dẽ atgod dat htenbrake dus knielde die a- 
pofftel eñ ſeide.SViet REE niet 
Liij. 








Uan die gheboerteniſſe ons liefs heren. 


metael Stetic aenbede mer niet D3 beelde 
meetcaenbede mine here ihũm criſtum in 
Wiës name dz ic DY beueel duuel Die hier £ 
biſte datſtu dit beelde brekeſte eñ te hãt fo 
ſinelte dz beelde. doe riepẽ alle Die papẽ eñ 
die biſſcop biet eẽ Naert opeñ dooꝛſioech 
DE heilighẽ apoſtel eñ ſeide Ick ſal mijns 
gods onrecht Wekt Ei die conic eñ cari⸗ 
[ius vloghẽ om dat ſy ſaghẽ dattet bolck 
ven heilighẽ apoſtel wꝛeken Wilden ende 
dẽ biſſcop leuendich barnẽ Eñ die kerſten 
namen Des apoſtels lichaẽ eñ groeuẽt eer⸗ 
likẽ. Halangetijt int iaer ons heerẽ. cc. eũ 
xxx. woꝛt des apoſtels lichaem geuoert in 
die ſtede ediſſa / diemen Weleer biet rages 
vãmeden. Ei dz dede alexãder ö die ban 
aſſitrien bede „eft (n Díe en Vas geenonghe 
louige noch iode noch heydẽ leũẽ noch geẽ 
tyranen mach haer deren na Dien dat aba⸗ 
garijs die conic band ſtede õtfinc enẽ briet 
die ihũs onlſe here ſelue fcrecf. Wãt alsent 
ghe luyden tegen dier ſtede quamẽ eñ als 
een gedoopt kint den briek ghelelen hadde 
ſtaende opeenre poortẽ vãder ſtedẽ Co vlo 
ghẽ die viandẽ binnen dẽ leluen dage of ſi 
maecten paeys beyde om Die cracht vã ós 
liefs beven briek.ende bithomas des apoſ 
tels verdiente. Iſidoꝛus ſeit vã delen hep 
lighen apoſtel ſinte thomas inden boecke 
per gherechtigher doot eñ leuẽ. Thomas 
criſtus apoſtel eñ iheſus ghelicke hoꝛende 
fo as hi onghelouich maer (pende Was 
hyghelouich. Hipzeecte Dat euangeliũ Die 
vã perlen. Die ban meden eñ Die vã parthẽ 
die vanhyrecanis die ban bzachtanenenú 
hi ghinc ín die oeſtlide ef prcecte daer Lijn 
leeringhe endetot lijnre pallien Co brochte 
hile ende hy Was doorſteken mit ſpreeren 
Suldemont feit oeck. doen Die apoſtel Cin 
te thomas ghecomẽ Wastotter Date conin 
ghen lantſcappen dieomcriſtum quamen 
om aente bedẽ eñ te offeren dat hile doop: 
teef ſi wordẽ ſijn behulpers ende liſterc⸗ 
ten Dat heilighe kerſten geloue. 


¶ Die legende ban díe gheboerteniſſe 5s 
lieks heren iheſu criſti. 


\ \ 
\ 
/ 
En 
MET 
NV SE 
k { Nt G 
: AE 
AARDE NSS AAN 
ie 2 u * 
* — be 
« 
F X 
P\\ 4 9 
\ N 
8 


EOD Linne 













N SS 











ß 
—9— 


* 
| An 











lo gmt Je aheboorteons herẽ ihe 
0 05 \ 4 [u erifkina den vleyſchege 
cchiende als ſommige leg- 
P 2%} sahennac dat adá gemacct 
— 2 A ef twee hödert eñ xxv. eñ 
Ander legghen vi. duſent iaer. Mer eulſebt 
us die biſſcop ſeit ín ſijn cronike vijf duſẽt 
eñ neghenhonðt taer. In octauiaens des 
keyſers tyden Wãt Die rekeninghe vã les 
duſent iaren vant methodius bet gheeſte⸗ 
like dã bi croniken / doen Die gods foon in⸗ 
DE vleyſche quã fo Was grote brede ín die 
Werelt / dz overal die Werlt door Was vꝛe 
delic.Eñ Daer Was eẽ keiſer vã rome dye 
octauianus biet bipꝛoperẽnaem eñ keifer 
vã iulio DE keiler des neue dat hi wasau 
guſtus die eerſtwerk keyſer wert gehietẽ 
van alder Werelt vã Waerdichedẽ om dat 
hi meerde Was dan die coninghẽ die voo⸗ 
Waren Eñ als criſtus ghebozen Worden 
Wilde dz ht ons brededes tijtsen EEND: 
lickẽ baede gheuẽ wiide Aco wude ht occ 
Dattet pays Ware ouer al dic Werelt í Gijn 
geboorte / hierõ wilde auguttus dic keiler 
Die bouẽ al die wereit was wetẽ hoe veel 
ſtede hoe veclcaſtelẽ hoe bel dorpẽ eñ hoe 





224 














Aan die ghebooztenilſſe ons liefs heren. 


veelmẽſchẽ in alle die Werelt Ware eñ alf 
mẽ leeſt in ſcolaſtica hiſtoꝛia fo geboet bp 
bat alle die ludẽ gaen ſoudẽ ter ſſede Wert 
daet ſy pangheboꝛẽ warẽ Eñ dat elceenẽ 
penninc Die x.pẽninghẽ Waert Was geuẽ 
ſoudẽ dẽrechter vädenläde eñ belien dzhi 
ond dat keyſerrijc va romen Waer: Want 
Die pẽninc hadde deskeiſers beelde op eñ 
ſynẽ naem opgheſcreuẽ. Men hict deſe be 
lijnghe of beſcriuinghe bitwen dingẽ Be 
lijnghe hietment wãt elc Dic DE vechter DE 
hooft tijnts gaf/hy leide DE pEninc op ſijn 
hookteñ ſeide mit ſinẽ mõde dat hi ondda 
nich Ware ven rijcke vã romẽ eñ dit dede⸗ 
me vooꝛaltvolc.men bietet beſcriuinghe 
wãt alſmẽ een ſeker ghetal hadde vandẽ 
ghenẽ Die DE hooft tijnts bꝛochtẽ ſo ſcreef⸗ 
ment.eñ dele beſcriuinghe was cerſt ghe⸗ 
daen vãcyrino dẽ rechter vã ſirien allomẽ 
ín ſcolaſtica hiſtoꝛia leeſt foe Was dit dye 
cerſte deſcripſie die cyrinꝰ dede.wãt men 
ſeit dz dat lant middẽ in die Werelt is datt 
om begõſtemẽ dait.eñ dã begõſtẽ die rech 
ters in die and lãtſcappẽ daer ontrent DE 
mẽ mach ſegghẽ dz dit Die eerſte beſcriuin 
ge Was. Mãt ſommige Ware voergedaẽ 
bi deſen. of die eerſte van hoofde was inð 
ſtedẽ vã rechterẽ. Mie ander Was hoe veel 
ſtedẽ indelantfcappê waren dat Dede Des 
beiferstegact. Die derde dedemẽ välant- 
ſcappẽ voerdẽkeiſer vã rome. Joſep voit 
vã nazarethin die ſtede bethleẽom dathy 
vã dauids geflachte was eñ om dz mariẽ 
tijt hi was dz ſi barẽ ſoude 5 dz hp nieten 
Wille welctijt ht Wed comẽ loude fo voer 
DE hile mzhẽ in bethieẽ eñ hi en wilde den 
ſcat niet latẽ in vaecmö hãtdie he vã gode 
beuolẽ was mer ht Voide ſeluer Wachten 
met naerſterſorgen. Alſo broed bartholo⸗ 
me? befeefs kt indẽ boecke vã criſtꝰkintſhe 
Dé. Soẽſy in bethleẽ quame ro ſach maria 
een deel vãden volcke v̈bliden eñ een Deel 
luchten. eñ Die engelbedude haer dz eñ Cet 
De dz deel vãden volcke dz he v̈biijt is dat 


Ixxxii. 

heidẽſche volc dz in abꝛahãs ſade die ewt 
ghe benedixie ötfaen ſal Eñ dz deel datter 
ſucht dz lijn die iodẽ die van gode vᷣſteken 
Woꝛdẽõ haer ongelouichz Boe ſi aldꝰbei 
dete bethleem quamẽõ dʒſiarm Ware eñ 
o dz die anð ludẽ die õ Die ſelue fake daer 
gecomẽ warẽ al die herbergẽ vonledicht 
haddẽ eñ ſy geen herberge crigẽ en condẽ: 
ſo keerdẽ ſi na cengemeen huys dat tuſſcẽ 
twee hulen eẽ ouerdeclel hadderals hiſto 
ria ſcolaſtica ſeyt datmẽ hiet Diver fozic eñ 
daer plegẽ die burgers te vᷣgaderẽ op ledi: 
ghe daghẽ. ok alſt regẽde. ok te gað kpꝛakẽ 
ofte gað aten. Machſchien dz ioſeph had: 


de daereen crebbegemaect ſynẽ oſie cñ ſy⸗ 


neesclof als ſommighe legghẽ/ſo plegen 
Die dorpludẽ als ſy ter merctqquuamẽ / daer 
haet beeſtẽte bindẽ eñ dactom Was daer 
een crebbegemaect Eter midðnacht die 
opten ſondach Was doegebaerde Die ma- 
get maria harẽſoon eñleydẽ op dat hoy in 
diectibbe. Eñ dathoy brꝛochte helena na⸗ 


_ — ⸗ — 


Liiij. 


— 
VER 
Á 
— 
9 


it 

ik 

| Fi 
kl 

ff 

NM 

—2 
mm 
| | 
Lid 

B 1 

| | 

B: 


J 
Kil 
— — J 
nnn n Ii 
— — — — — 
— —— DER — — — 
—— —— 


———— — zen - — — * 
EENDEN — — — 


— — 
— * 





Wan die gheboerteniſſe ons liefs heven. 


ten ſoude. al Wiſte ioſeph Wel dat criſtus 
ſoude Werden gheborẽ vãder magetnoch 
tans Wilde hi houdẽ die ſede banden lan: 
de eñ haelde twee vꝛoede vꝛouwẽ.dye ct 
biet ſebel. eñ die ander hiet lalome. Maer 
ſebel marcte eñ onderfochte eñ als ſy ma⸗ 
ria maget bant foe viep ſy dat cen maghet 
een kint gebaert hadde.eñ or dattet falo⸗ 
meniet en geloefde eñ ſijt oec proeuë Wil⸗ 
pe fo verſtifde te hants haer bant. Noch⸗ 
tans opẽbaerdehaer Die engel eñ biet hair 
pat Binttaften eñ te hãt oogt ſygheneſen 
¶ Ten bijte bt geote miraculen Als in⸗ 
nocecius Die paus ſeit.ſo waste romẽ xij. 
fact vꝛede Bier õ ſtichte ſy altẽ ſchonẽ teus 


pel des pays eñ ſette daer romulus beelde 


eñ ſyraet vꝛaechden appollonien hoe lãge 
dattet duren ſoude.eñ ſy ãt woerde tot D3 
een mageteen kint baerde. Doe ſy dz hoor 
Den ſeidẽ ſy fo ſalt dã eweliken durẽ Wát 
ſyhildent voor onmoghelijke dateen ma⸗ 
ghet ymmermeer eẽ kint baren ſoude. Eñ 
daer bi ſcreuẽ ſi deſen titel acnder dorẽ vã 
dentempel.Eewelijck tempel des paeys. 
Macr inð nacht doc deſe maecht ghebaer 
De Coc biel den tempel al omme:?eñ daer is 
noet kercke Die hiet ter nyeu wer interna 
vien. ¶ Cenanderen macl was deſeghe 
boerte wõderlike vãcriſtꝰ Wegbhen.noáe 
bernaerdꝰ feít dat in ſynẽ perſone vᷣgade⸗ 
rẽ wõderlijc die ewicheit ende Die outbeit 
eñ die nyeuwicheit. Die ee wicheyt is Dye 
godheit. Die outheit is dat vleys dat hi vã 
adam ontEinck . Die nyeuheit ís Die ſyele 
pie nye ghelcapen en Wot Echter Ceit bee 
naerdus Huden heeft god ghemacct date 
mietuven eñ drie Wereken daer ele fo wõ⸗ 
derlijck of is dzſulcke npeen gheſchieden 
noch ymmeeergelchienen ſullẽ. Mãt god 
eñ mẽſchelijn te gader ghemengt eñ moe 
dereñ maghet eñ dat gheloue. eñ Dat mẽ⸗ 
ſcelike herte, Pele eerſte lake is herde wõ 
derlijc want tegadtsghemegt goden (lij 
We. Die moghentheiteñ die brꝛoelheyt (oc 


grote ontepnicheit eñ Co grote hoechʒ wã 
ter niet hogher en is dangod eñ n3 vuylre 
dan (lijm. Candee ts oeck herde wonder 
lijc. wãt nye en Woost ghehoort dat ſy ma⸗ 
ghet Was Die baerde eñ dat ſymoeð Was 
Die magct bleef Bat derde is minre dã Die 
(Wee ander:maer {pen ís nict min ſterck. 
Wát het is wõder hoe Dic mẽſche ghelouẽ 
mach dat god menthe iser Dat ſy maget 
bleef Die ghebacrde. ¶ Tẽ derde ghelſcie⸗ 
de Dele geboorte Wóderlijc inð manieren 
dat criſtꝰ gheboꝛẽ Wert. Want lijn dracht 
Wasbouen naturẽ om dzeen macchtontz 
kinck bouen vedene om Dat {pgode wã bo 
uen datmen pleget/otn Dat ſy ſonder Wee 
ghebaerde. Bouẽ gewoente om dz ſyont⸗ 
kinck vãden heiligen gheeſt. want die ma 
get ontfinc niet vã mẽſcheliken fade maer 
mit geeſtelike gauẽ: want die heilige geeft 
ontEinc vãder magets alre ſuuerſten ende 
reynſtẽ bloede eñ maecte dair of criſtꝰ lich 
aem.Eñ Dit Was die vierde maniere daer 
god dẽ menſche wõderlijck mede maecte 
Wãt ambꝛoſiꝰ ſeit In bier manierẽmach 
god dẽ mẽſce make dzis Cond mã eñ Lond 
Wijf als hi adã maecte vãden mä ſonder 
wijk. als hi eua maecte LEDE mã eñ vãdẽ 
Wiuc alſmẽ pleget. Wádé Wiuc ſonð mã 
alsmaria hudẽ dẽ ſoõ gods baerde {Lê 
anderẽ male wascriſtꝰ gebooꝛte menichz 
foudelijc vᷣtoent.wãt ſi was vᷣtoenthi al 
lecreaturẽ.want ſommighe creaturẽ Lijn 
die alleen hebbẽ welen als die allcen licha 
melick ſijn.eñ ſomighe ſijn Die hebbẽ soe 
ſen eñ leuẽ alſo plante eñ bomen ſijn.ſom 
mige lijn die hebbẽ welen leuẽ eñ gheuoe 
len als beeſtẽ. ſommige (ijn die hebbe we 
Een leuẽ geuoelẽ eñ ondtcheideals pieme- 
ſchẽ. lommighe fijn die hebbẽ wetenleuê 
gheuoelẽ onðlcheidẽ eñ vᷣſtãt ais die enge 
len. Byal delen creatutẽ ſo was criſtꝰ gez 
boerte hudẽ vᷣtoent bidẽ creatutẽ Die allcë 
lichamelic lijn dat ſijn die ſceppeniſſe heb 
ben als bi Vderuen dier vã roinẽ tepel alg 











Wan die gheboorteniſſe ons liefs heren. 


boerfeit is.eñ bi romulus valle Diet vãro 
mẽ god Dye doe viel eñ woꝛt ghebꝛokẽ. eñ 
bidẽ valle vã anderẽ afgodẽ die ĩ anderen 
ſtedẽ vielẽ.wãt mẽ leeſt in ſcolaſtica hiſto 
ria dz iheremias Die ĩ egiptẽ ginc na golias 


doot dz hi dẽ conick vã egiptẽ eẽ teykẽ gaf 


Ds haer afgodẽ vallẽ ſouden als eẽ maccht 
gebarẽ ſoude.dairõ ſettẽ Die papẽ vãdẽ al 
godẽi eẽ heimelike (lede vãdẽ tepel ct ma⸗ 
ghet die eẽ kint op die ſcoot hadde eñ daer 
aenbedẽ ſiſc.eñ daer nac Doe hẽ tholomeꝰ 
die conĩc vꝛaechde wattet beduyde lo ſey⸗ 
DE ſi dz hẽ dz wonð haer vað ghelatẽ had 
De eñ dattet Die heilige ppoophete haer vað 
geſcit hadde eñ ſi geloefdẽ dattet alſo ghe 
ſcien ſoude. ¶ Tẽ ãderẽ als bicreaturen 
Die alleẽ lichamelick warẽ die anös open⸗ 
baerdẽ eñ vᷣbeerdẽ:wãt inð nacht dʒ xps 
gheborꝛẽ Was ſo woꝛt die nacht alfo claer 
als diẽ dach Eñ als oꝛoſiꝰeñ innocẽciꝰ DIe 
pauſen ſeggẽ ſo vᷣbeerde te rome eẽ fontey 
ne Waters ĩ olie ef bꝛac Mt eñ bloeide tot 
ten tíbze eñ aldẽ dach dooꝛ vloydeſe alte ſe 
ve eñ daer isnveẽ kercke Die biet ſinte ma⸗ 
rie ouer Die tiber.wãt ſybilla hadde gepꝛo 
pheteert dz die behoud ſoude geor? Wet 
deals cen fonteyn olie vloyẽ ſoude CE 
Derden als bi creaturẽ die alleẽ lichamelic 
lichtẽde lijn.als bidẽ lichamẽ vãdẽ ſterrẽ. 
Haat guldemõt (eit dʒ ſomige ſeggẽ dz op 
DE dach dzcriſtꝰ geborꝛẽ Was dz DE drie co⸗ 
ninghẽ die doe bedẽ opeenẽ berch eẽ ſterre 
openbaerde beneuẽ he die hadde eẽ foꝛme 
ban enẽſchonẽ kinde eñ op lijn hoeft blie: 
te eencruce. eñ ſy ſprac dẽ coninghẽ toe eñ 
leide dat ſi in dz ioetſche lant gingẽ eñ ſou 
DE daertkint vindẽ gheboren · Indẽ ſeluẽ 
dage opẽbaerde date Conné eñ vᷣgaderden 


al ineenre lonnẽ lichacin Eñ dair bi woꝛt 


betepkent dat aider Werelt toe quã die be⸗ 
kennilſe Det dricuoudicheyt eñ eens gods 
ofdat hi gebogen was in weickẽ drie din⸗ 
ghen Ware. Dat Was dte ziele dz vleys / eũ 
Die godheit ineen vᷣgadert. Mer in lcolal⸗ 


lxxxiii. 

tica hiſtoꝛia leeſtinẽ dat die dꝛie ſonnẽ nief 
en openbaerdẽ optẽkerſdach / mer daer te 
602893 Was na des keyſers iuliꝰ doot dat 
leit euſebtꝰ oec in cronica. Als innocẽcius 
die paeus ſcit.doe octauianꝰ Die keyſer al 
Die Werelt ond dat rike vã rome gebracht 
hadde ſo genoechde hi dẽ fenatoers ſo Wel 
Dat [py he wildẽ oeffenẽ voorenẽ god / mar 
Die vroede keiſer bekẽde dz hi ſterklic was 
ſo en Wilde hi hẽ niet aẽdꝛagẽ enẽ onſterk⸗ 
liken naem.mat om haet aẽlegghẽ fo vicp 
bp ſibilla cen propbetitte et Wilde Weten 
bphozepzopbeeien offer puamermeer í die 
Werelt ſoude Werden enich meerder gebo 
ter dan hi. Als hy inden heilighen kerſda⸗ 
ghe ſynen vaet hadde vᷣgadert eñ ſibilia in 
des keylers camer was in bedinge ſo opẽ 
baerde ontrẽt dẽ middaghe die fonncenen 
guldẽ rinc eñ ín middẽ dẽ rinc openẽ outa 
re een ſcone maget eẽ kint houdẽde inden 
ſcoot Moe toechde Dit ſibilla DE keiſet En 
Doc Dic keiler in Dit vilioẽ ſeer KWderde 
fo hoerde hp een ſtẽme leggẽde. Dit isdat 
outaer Des hemels Eñ (ibitla Ceive he Bit 
kint is meerte dã Du daerõ aenbede ict. eñ 
Die ſelue camer is ghewiet in onſer lleuer 
vꝛouwẽ eer. daer bi hietmẽſe noch tot ſin⸗ 
te mariẽ inden outaer des hemels Ei die 
keiler vᷣſtõt dat dit kint meerve Was dãht 
eñ biofferde hé wiroeck ende hy en wilde 
boertmeer niet hicté god Oꝛolſius dic ſeyt 
bier of aldꝰ. In octauiaenstiveonteetter 
cie tide Doen dẽ hemelſcone Was ſuuer eñ 
clact (oe Wort hacttelijck eenẽ rinc omttẽt 
der ſonnen dye ghelije Was DE regẽboghe 
tot een teykẽ dz cen comẽ oude Die Die ſon 
ne ende al dye Werelt ghemaect hadde eñ 
regneren loude. Thimotheus die hiltorte 
ſcriuer die vãt indẽ oudẽ hiſtorꝛiẽ vã romẽ 
Dat octautanus in ſijn.xxxv.iaer Dan ſy⸗ 
nen rike clã opten ghemenẽ toꝛẽ eñ vꝛaech 
de naerftelijck vã gode Wie dat na hemre 
gieren Coude dat rijcke vã romen Ende ht 
hoerdece emme die hé leyde. ri aa 

v. 








Wan díe gheboortenille ons liets heren. 


kint lonð tijt wtẽ euendẽ gode geborë D3 
corts Cal gebore Worden Lond nette ban 
eê uuermaget. Poe bi dit hoorde ſoſtich⸗ 
tc hieen outãereñ daer ſcreek ht Delen titel 
aen. Dits De leuẽdẽ gods loen outaer Tẽ 
anderẽ Wort xps geboozte Btoent bið cre⸗ 
aturẽ die welen heeft eñ leuẽ als plãtẽ cit 
bomẽ.wãt bartholomeꝰ ſeit ĩ defer nacht 
Die wijngaerdẽ vãengat die dye balleme 
brenghet blocyende eñ vrucht brochte eit 
Cap gal Tẽ derdẽ bið creaturẽ die heeft 
woelen eñ leuẽ eñ geuoelẽ als beeſtẽ. Wwãt 
doe tolep te bethleem keerde mʒ maria lei⸗ 
de hi mit hẽ eẽ os op dʒhi diẽ Bcopen ſoude 


eñ dair mede voer hem eñ voor inaria den 


tijnts gelde ſoude eñ D3 ſy datter ouer bie 
ue Ster ſouden.eñ oeck ener ezel 5 datter 
marta op ridẽ (oude. LE Die olle eñ DE ezel 
bekende bp miraculẽ hoz heer eñ al knte- 
lende lo aebedẽ lyhẽ. Een luttel tijts voer 
criſtus geboozteals eusebius ſeit fo acker: 
Dé ſommighe ludé eñ Die often ſeidẽ tot hẽ 
Die mẽᷣſchen Cullen ghebꝛekẽ mer dat corẽ 
ſal meerderẽ. ¶ Ten vierdẽ woꝛt deſege 
boerte vtoent bider creature die heeft we⸗ 
ſen. leuen eñ gheuoelen eñ onderſcheiden 
als die menſche. Eñ dat bi die herders op 
haten cudde alſo ſyſſapen tweweruẽdes 
iaersinden lancſteneñ inden coꝛſten nach 
ten.want Weleer hadden Die heyden cen 
manier Dat ſy telcken als die trocn keerde 
dat is inden ſomer omtrtent ſint ians bap- 
tiſten daghe ef inden Winter omtrent ker 
ſauont / dat ſy dan plegben te Waken des 
nachtsom Die cer vãder ſonnẽ. Eñ mach 


ſchien deſeghewoente was opghecomen 


ouder die ioden vanden heydenen die on⸗ 
trent hẽ woenden Pele herders openbaer 
De den engheleñ lſeide DAE criſtus gheboꝛẽ 
Ware ende hi gaf hem een teykẽ hoe ſy hẽ 
binden ſouden. Eñ met Dien enghel was 
cengrote menichte van enghelen Die ſeidẽ 
Gloꝛie li inden hoochſten gode ende inder 


aerden beede den menlchen DIe van goedẽ 


Witte Lijn. Aldus quamen dte herders cũ 
vondentalloet dengel ſeyde. Echter was 
dele gheboorte vertoent biden keyler Au⸗ 

guſto.eñ gheboot doe Dat hé nyemãt god 
bieten enn oude. Als ozofiusteit Cmach: 
Echten doe hi dit vilioen lach inder ſonnen 
eñ hy ouerdochte vanden valle des tẽpels 

ende vander konteynen des olijs. Ei doe 
verſtont hy datter ceen gheborẽ Was indie 


_ Werelt Die meerre was dan hy / ſoen Wil⸗ 


de hi niet gehieten werden heer noch god. 
Menleeſt inden croniken doe criſtus ghe⸗ 
boorte naecte Co dede octauianus die kep: 
ſer alder werelt doormaken grote weghẽ 
eñ verliet Die ban romen al haer ſchult UL 
dus was criſtus abeboorte oec Btoent bp 
die burgers Die bi dic kerlnachte al die We 
velt doo? ghedoot Waren . Als iheronimꝰ 
ſeyt eñ Dede god orn dat hiſe al Wilde lef 
(chen om datmen voertmeer niet vindẽ en 
ſoude ſo grotẽ oncuyſheyt inder natueren 
díe bi ontfanghen hadde. Wát auguſtinꝰ 


lſeyt Boe god ſach inder mencheltker na⸗ 


turen díe Londe Dic tegen Die natucte Was 
lo hadde hi volna ghelaten mẽſche te Wee 
DE. ¶ WE vijtftẽ Wort criſtꝰ geboorte ver⸗ 
toent bi natuere dic hebbẽ elen leuen eñ 
gheuoelẽ eñ onoͤſcheidẽ eñ vᷣſtaen als dye 
enghelẽ: wãt die engelẽ boetlcaptẽ cert? 
geboorte als voerſeit is ¶ Tẽ derdẽ wac 
criſtꝰ geboerte Os oerbaetlic vᷣleent. Eetũ 
om des duuels ſcade: wanthi en heeft no 
geen macht als bite voren dede. naer bp 
datmẽ leeft dz inte hugodie abt van clan 
gilach opte kerlauont onfe vꝛouwe haer 
kint indẽ armen hebbende eñ ſeide Bit ís 
den dach daer Det pꝛophetẽ woerdẽ in ver 
nyeut worden:Wat is Die viãt Die boerde 
fen dachmacht hadde ouer denanentchen 
Met dele loe quã die duuel vter aerdẽ om 
dathi onter vꝛouwẽ woerdẽ beſlpottẽ lou 
De maer lijn quaetheyt Die locch hẽ want 
als hy der broeders Woninghe me ghinc 
lo verdreel hem wter heecken ð broeders 








Marr inte Anaſtaſia. lxxxiiii. 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| 


deuocie Wten reuenter Dic lere VotE doꝛmi 
ter dz herde ſtroe vten capittel die oetmoe 
dicheyt. Men leeſt oeck in petrus boec vã 
clungi / dat ſinte hugo dẽ abt vã clungtop 
ten kerſauõt onſe vꝛouwe opẽbaerde heb 
bende haer kint in haer ſchoot eñ hyſpeel⸗ 
der mede eñ dat kint ſeide haer. Moeð Due 
weetſte dat Die kercke mit groter keeſtẽ hu 
den viert mijngheboorte ende Waer is nv 
des duuels macht/of Wat fo machhi ſeg⸗ 
gẽ of doen. Doe ſcheent dat Die duuel wt 
een boel quã eñ hiſcide. Alen machick nʒ 
comen in Die kercke daermẽ di loeft. noch⸗ 
tans ſal ic comẽ indẽ capitteleñ inden doꝛ 
miter eñ indẽ reuẽter Eñ doe hijs pꝛoefde 
ſo vant hi die doꝛe vãden capittel alte nau 
We eñ Die dormiter Doze alte neder eñ dye 
reuenter Doze getralijt mit dienres des ca⸗ 
ritatẽ eñ mz begeerten Dee leſſen eñ mitter 
loberheit Der ſpiſe eñ vã Drancke, eñ aldꝰ 
voir hi wech mit ſcãdẽ ¶ Tẽ anderẽ õ te 
ðcrighẽ vᷣlateniſſe der ſondẽ.waer bidat⸗ 
mẽ leeſt in cen boec vã exẽpelẽ dat eẽ Wijk 
die onreyn vã leuẽ was doe ſy haer lcuen 
ouerpeynſde ſo wãhoepte ſy vã ghenade 
wãt doe ſyom dz oerdel peynſde Loe Wijſ 
De hihaer miſdaet tee hellẽ dat ſi daer ſou⸗ 
dẽ Werden gepinicht Eñ doe ſy dochte vã 
dat paradijs ſoe achte ſy haer onſuuer eñ 
vãcriſtꝰ paſſie ondãckelic mer doe ſi doch 
te dat die kinðkins lichtelick werden ghe 
ureet ſo begöfte ſy hem aente roepẽ biſijn 
der kintſheit. eñ haer ſeide eẽ ſtẽme D3 hair 
haerſonden vᷣgeuen Waren. ¶ Tẽ derdẽ 
om die ſiecheit te gheneſen: Want ſinte ber 
nardꝰ ſeyt. Dat meſchelike geflacht Was 
ghepijnt mit drien cueiẽ. als indẽ beginlel 
in dz middel eñ int eynde. dz is ind geboet 
té in dz leuẽ eñ inð doot.die geboorte Wal 
onreyn dzleuẽ ðkeert eñ dic doot vꝛetelic 
ke Criſtꝰ quã eñ brꝛochte tegẽ dele Drie cue 
lẽ Date radẽ: Wat bt woꝛt geborẽ. hi leekde 
eñ hiſtarf. Sijn geboerte ſuuerde oſeghe 
boerte:lijn leuẽ leerde Os teug; Gijn dootðᷣ 


ntelde dẽ onſen. ¶ Tẽ vierdẽ õ dẽ houaer 
dighẽ te Voetmoedighẽ.daer bi ſeit ſint ats 
guſtijn dz des gods ſoons oetmoetdicheit 
Dic bi ons toende in ſijnre gheboorte Was 
ons een exempel ín ſacramente eft ín medt 
cíne. Dy Waserempel om dat Wí fijn lez 
ten na volghen ſouden in ſacramẽte daer 
Die bant onfer ſonden mede ſoude werdẽ 
ontboden ci én groter medicine daer onſe 
houerdicheyt mede Coude werdẽ genelen 
Wwant adãs houaerdie Wert ghenelen mz 
criſtꝰ oetmoedicheit Ei men Cal mercken 
boe wel ps oetmoedicheit ãt woert adãs 
houerdie.wãt adãs houerdie Was teghẽ 
gode/tot gode eñ bouẽ gode. Si Was te⸗ 


ghẽ gode.wãt Cp Was tegẽ ſijn gebot dat 


hi geboot dz ſy niet etẽ en foudẽ vãdẽ hou⸗ 
te Der conſtẽ goets eñ quacts Si Wwas dec 
tot gode.Wwãt hi begheerde Die godheit eñ 
gelocfde dz Die duuel ghefeit hadde, Ghy 
Cult lijn als god Dy Was bouëgode Wát 
hi wilde Weten dz god n3en Wilde: Want 
doc Lette bp Line Wille bowen gods Wille. 
Mer als iohãnes damaſcenꝰ reit. ſo Hoct- 
moedichde he Die gods ſoẽ õ DE mẽſche nʒ 
teghẽ die mẽſche mer tottẽ mẽſche. Cotté 
mẽſche õ Dat hi wertgeborẽ gelije DE men 
ſche. bouẽ dẽ mẽſche. õ dat hi Wwertgeborẽ 
niet als Die and mẽſchẽ.wãt lijn ghebooꝛ 
tc Wast eniger ſakẽ ósgelije wãt hi wert 
gebore vã enẽ Wiue eñ dooꝛ Die ſelue poos 
te Daer wi doer geboꝛẽ woꝛdẽ Eñ ſi Was 
oec ín eenige ongelijt:wãt hi Wasontfan 
ghen vãden heylighengheeſt eñ gheboren 
vander maghet maria. 

¶ Die legende van ſinte anaſtaſia. 
ats Nattafia Wascdelte ludẽ 
— FA tas g Dochter vã romen D3 Was 














2 Wda? mat bias beyde eñ 

Sed Wifautta hair moed De kerſtẽ 

Pe ri) atas, eft geifogon? leerde 
haet ps geloue.ch Wert palione tc Wine 


gegeuẽ. mer ft veylde haer liec te welẽ eñ 


ee 





















INU 4 
ſcude ſijn geſelſcap altoes Eñ doc hihoor 
de dz ſi alleen mit eenre maecht ghinck in 
kerſtẽ habite tot alle dE kerkers ef dz n dẽ 
geuäghe haet nootdzufte gaf fo dede ple 
altenaude Wacht, Allo dz hi haer nzte⸗ 
tenen gaf eff Voildefe alſo vᷣderuen dat hy 
„haer grote goet ſoude mogẽ gebꝛukẽ. Doe 
ſinte anaſtaſia waende D3 ſy ſteruẽ ſoude 
ſo ſende fi dꝛoeuige bꝛieuẽ tot griſogonus 
eñ hi fende haet troeſtẽde bꝛieuen Woeder, 
Hier en binnẽ larf hact mã eñ ſi wert ber 
loft vãden kercker Hi hadde. tij. alte lcoe⸗ 
nemaechdẽ die ſuſterẽ Warẽ.eñ Die eẽ hiet 
agaptc.eñ die anð clionia.eñ Die derde pre 
ne. Deſc warẽ kerſtẽ eft en Wilden geens 
fins doen des vechters wille:eñ daer õ de⸗ 
de hile ſlutẽ in een camer / Daer der koken? 
reſcapin Was eñ dye techter ſeer ontſtekẽ 
was in horer minne Die ginc tot haet õ dz 
li ſijn vuyiicheit doẽ ſoude.eñ hi wert Wot 
ſynen ſinnc. Eñ doe hi deſe maechdẽ waẽ 
De tomhelſen fo helſede hi potten en pan: 
nẽ eũ ketelẽ. eñ doe hi des ſat was lo ginc 
vwtzwart ende leelijck mit ghelcoerde 
clederen Ef ſn knechten die daer buytẽ 








ſijns wachteden doe fp bern begaet ſagen 
waendẽ dat hi in een duuel vᷣWãdelt Wa 
re ende ſyſloegẽ hem eñ vlogẽ eñ lieten al⸗ 
leen. Ende doe hi té keiler aldꝰ ſoude gaen 
eñclaghẽ hier ouer Co lloegẽ lommigẽ mit 
garden eñ and ſpogẽ hẽ int aẽſicht. Ende 
Die ander be Wozpen mit llijc eñ Die ander 
ſloeghen hẽ mit vuyſten eñ Waenden Dat 
hivwoet ghewoꝛdẽ Waer: Wát ſijn oghẽ 
warẽ gebondẽ dz hiniet ſien en ſoude hoe 
leelick dz hi Ware Wát hẽ dochte dz hi enð 
alle die ludẽ mit wittẽ gecleet warẽ. Poe 
hẽ die luden ſaghẽ eñ ſeiden dat hi ſo leelit 
as ſo Waende hi dz hem Die iöckrouwẽ 
bitouerie ſo begaet hadden eñ hy beual D3 
menle voor hem ontcleden ſoude Dat hyle 
naect ſien mochte:mer haer cleder hingen 
ſo vaſte aen haer lijf datmenſe nzen moch 
tc ontcleden eñ van wõder woꝛt díe rech 
ter ontſlape ſo datmẽ hẽ nʒen mochte Wee 
kern. Cen leſtẽ Worden deſe maechdẽ met 
martelie ghecroent Eñ die keiſet gafanaf 
taſia een rechter op dat hiſe dẽ afgodẽ ſou 
De Doen offerẽ dat hiſe te wiue hebbẽ ſou⸗ 
de. Eñ Doe hile ín eẽ camer omhelſen Wil⸗ 
de ſo Woet hi blint eñ ghinck den afgoden 
te rade of hp loudemogbenontgaen. Om 
dattu anaſtaſia bedroeft heues (o bitte 55 
gheleuert eñ Du lulſte booztuseert mit ós 
Werden ghepinicht inder bellen. Eñ doe: 
mẽ hem thuylwert leide fo ſtarkhy in fijn 
kin bande Boe leuerdemẽ anaſtaſia enẽ 
anderẽ vechter dz hyſe inde kercker houde 
ſoude. Eñ doe hihooꝛde Dat ſy groot goet 

hadde ſoe ſeidehyhaer. Ynattatia wiltu 

kerſtẽ lijn Co Doet Dat dijn god geboot dat 

al dz hiheelt niet en latet hp en mach mijn 

föger niet welen Bier 5 gikmiai dattu be 

uelt eñ gãc Waer du wiſlteeñ du Cuitc dã 

gewarichkerſtẽ weſen. Stãtwoerdehẽ 

Mijngod geboot Beoopt al eñ geeft dẽ ar 

méei niet Det rijckẽ 5 datſtu vijck bitte Co 

loude ick tegẽ gods ghebot doen gauc ick 

Dy pet. Doe leidemẽ anaſtaſia in enẽ kerc⸗ 








Uan (inte Steuen dyaken. 


ker daermenle pinighẽ ſoude mer theodo 
ra die gemartelijt was voedeſet wemaẽ⸗ 
dẽ mit hemelſcer ſpiſen. Ten leſtẽ boerde 
menle mit twe hõdert maechden ineen ey 
lant dz palmaria hiet in criſtꝰ naẽ. Na lut 
tel daghẽ dedele Dye vechter al Wed halen 
eñ anaſtaſia dede hi barnẽ aẽenẽ ſtake eñ 
die anð dede hi Doden mit menigerhãde pt 
nen. Eñ onð hẽ waseẽ die dicke õ criſtus 
ſijngoet ghenomẽ was eñ hy ſeide altoes 


doch en ſũidimicriſtũ nʒ nemẽ Eñ appol⸗ 


lina groef anaſtaſien lichaẽ eerlijck in cen 
prieeleft maecte daereen kercke. Dias 
gepallijt int fact ons here LL cht Ier bij, 
onder den kepfer dyocleliaen. 

Die legende vã linte ſteuen. 






























Pa Ar Teunen Wascen bande ſe 
EN) Ruen dyakẽ die vandẽ apol 
ctecelen ten dienlle gheordi⸗ 

Veel Ae Wiheert Waren, wãt doet ge 
be SEE) Ital Wies banden ionghe⸗ 
Elma waste VCN Die bekeert Waren vã 
den ioden OM Dat haer weduwen Werdé 


verlmaet inden daghelijclen dienſtẽ. Dit 
machmen intwee manieren verſtaen Dat 
men haet Weduwẽ niet en ontfinck indẽ 
dagheliclſen dienſte / ok dat ſy voor Die an⸗ 
Der daer in beſwaert Waren. wãt die apo 
ſtelen hadden Dat den weduwen beuolen 


lxxxv. 


op dat ſy datte naerſtelijcker ſouden pree 
ben moghen / ende doe Die apoſtolen ſagẽ 
dat aldus die murmuractie ghereſen Was 
ou det weduwen dienſlt / oin dat ly Dit ol 
legghen wildẽ lo vᷣgaderdẽ ſy alle die me⸗ 
nichte eñ leyden. Wen ís gheen vecht dat 
Wy gods Woertlaten Culleneft dienen DE 
tatelen Want des herten ſpile is beter DAN 
des lichaems ſpiſe Paerom bꝛoeðs merct 
onder vſeuen mannen vangoeder oercon 
ſchapeñ vol des heilighen geeſts eñ Wijl⸗ 
beden die wi letten moghen op Dit werck 
Dat ſy dienen of boden des dienres Lijn eñ 
Wi lullen bedende eñ prekende ſijn eñ de 
ſe veden ghenoechde al díe menichte eñ £p 
colen leuen mannen ende daer was ſieuẽ 
Die cerſte of. eñ ſi bꝛochtenle den apoſtelen 
en Cp leiden te hant op heeft ſteuen die Dol 
gracien eñ ſtercheden was Dede Wonder 


eñ grote teykenẽ indẽ bolcke „Des hande 


Die ioden nijt eñ begheerdẽ te KMinnẽ eñ 
te buaren eñ ly pijũden hem te Vwinnen 
in Date manierẽ mit diſputerẽ met valſche 
ghetughẽeñ mit tormentẽ / mer ht verw 
Die dilputerers eñ Die vallche tughers eñ 
Die pijnres in elcken ſtrijt was hem hulpe 
ghegheuen vanden hemel. Inden certters 
ſtrijt was hem ghegeuen dẽ hetlighẽgeelt 
Die he die (prake gaf. Indẽ anderẽ eeñ en⸗ 
gellche aenlichte. dat Die vallche tughers 
Guaerde Indẽ derven lach hicriſtũ Die hẽ 
gereet Waste hulpẽ eñ himaectẽ ſterc In 
elcken ſtrijt leit hi dꝛie dingẽ. Als Die aen⸗ 
gaendẽ ſtrijt eñ die hulpe eũ dye leghe vã 
ðᷣwinnẽ Mijn hiſtorien lullẽ Wi coztelick 
merckẽeñ al dele dingẽſien. Boe inte ſte⸗ 
uẽ dus veel teykenẽ dede eñ hieẽpaerlijck 
DE volcke preccte ſo aẽgingẽ die iodẽ dẽ EET 
ſtẽ ſtrijtmit he dzſihẽ vᷣwinnẽ loudẽ met 
diſputaciẽ HDÄt Commige band libertinẽ 
(pnagogeeft vancyzené eũ vã alerandyië 
eñ banden ghenen die Waren ban cecilien 
eñ banalpen diſputeerdẽ mit linte ſteuen 
fiet hier dẽ eerltẽ ſtrijt daer na volcht fege 








Uan (inte Stenen dyaken. 


ef ſien mochtẽ niet weoͤſtaẽ der wijſheyt 
Wen leſtẽ Die hulpe eũ dengheeſt die daer 
Cpzac.Boc ſiſagẽ dat ſy hẽmit defen níet 
en machte vᷣwinnẽ ſo Worpen Ci hem tot- 
té anderẽſtride dat ſi hẽ Binnen ſouden 
mit valſchẽtuygers die hẽ wꝛoechdẽ ban 
bier blaſphemien. Poe ſy hẽ bꝛochtẽ indẽ 
vactfo wꝛoechden ſihẽ vã vier blaſphemi 
en / teghẽ gode / teghen moyles / teghen die 
ewe / eũtegen den tẽpel. Siet dit is dẽ an 
peren ſtrijt. eñ alle die indẽ rade warẽ dye 
lagen lijn aenticht welen als cen enghels 
aenſchijn ſiet hiet Die hulpe. Baer na voi⸗ 
ghet Die ſeghe lijnre vwinninghe Als díe 
vallche tugers vã alle delen wordẽ bo 
nen.en die pꝛincẽ der papẽ ſeiden of Dit al⸗ 


duſware. Poe ontſculdichde he inte ſſe⸗ 


uen van delen vieren die hẽ die valſche tu 
gers op ſeidẽ. Eñ dat eerſte vãder blaſphe 
mien teghengode eñ ſeyde dat god díe tot 
ten vaderseñ denpropheten ſprack dat hi 
god det glorien was Aldꝰprijſt higode in 
Daten dinghẽ. dat hi vol glorien is eñ dat 
mẽhemlouenlal eñ dat hi glorie geuẽ Cal 
Daer na ontſculdichde hi hẽ väder ander 
blafpbemtenteghen moyles eñ hp prijſde 
moyles in veel ſakẽ. eñ ſonderlinghe prijC 
de ht hein drien als vã vuericheit des rech 
tentozens.Waât ht Dode den mä vã egiptẽ 
pie den iode ſſoecheñ vãdẽ miraculen dye 
hidedein egiptẽ eñ inð woeſtinen eñ van 
gods vrientſcappẽ:Wãt hiſpꝛac dicke mit 
gode vriẽdelic Paer na õtſculdichde hi he 
vand deroͤblaſphemie Die teghen Die ewe 
was eñ hiprees die ewe in Drie lakẽ natte 
wasvãgods Weghẽ diele gaf eñ van des 
geens wegẽ diele Hoort gat, D3 was moy 
fes eñ om haer eynde wãt li gheekt leuen. 
Daer na begõſte ſi hẽ te ſuuerẽ band vier⸗ 
Det blaſphemie die teghen Die tabernakel 
was / eñ pꝛijſde dẽ tabernakel ín vierma⸗ 
nierẽ wãt god beualtte makẽ. eñ õ dattet 
int vilioen vᷣtoent was eñ vã moyles vol 
maect eñ datter die arcke des getuychs in 


Was. En hiſeide dat die tempel naden taz 
bernakel bolchdeeft aldus Coe Cuuerde hẽ 
Cite ſteuẽ Wel vand mildaet die op hẽ ge⸗ 
leit was.Poe Die iodẽ ſaghẽ dz lp he aidꝰ 
niet vwinnẽ en mochtẽ fo gingẽuͤ hẽ in aẽ 
die derde maniere eñ deden hẽ den derden 
ſtrijt dzſi hẽ BWinnẽ ſoudẽ mit toꝛmentẽ 
eñ pine Als dz ſteuẽ ſach ſo wilde hiõs he 
rẽ ghebot houde vã broedlike beriſpinghe 
eñ hi pijndeſe he te beriſpẽ in dꝛie manierẽ 
te begripẽ et band quaetheitte bed wigẽ. 
¶ Cẽ ierſtẽ wãt hi vᷣweet he Die hertheit 
haver hertẽeñ dz ſi Die hetligẽ gedoot had⸗ 
DE eñ ſeyde. Bart vã necke eñ onbeſneden 
vã herten eñ vã orẽ / ghihebt altoes dẽ het 
ligen geeft Wed geftaen gelijc uwe vaös 
lidy oeck. Wien vãdẽ propbheté Co en ver: 
uolchdẽ v vaðs nieten (iDodête die vã cet 
{tus toecoêtte vooꝛſeidẽ.Hier v wecthi he 
drie puntẽ vã quaethedẽ Pat eerſte dat Lp 
dẽ heiligẽgeelt weoſtondẽ. Dat anð dz Cp 
Die pꝛophetẽ vᷣuolchdẽ at derde dat (pfc 
DODE. maer (phaddeneen meen Wijf voer 
hoeft eftencödenniet ſcamẽ hẽ okli en Bz 
ſtondẽ hoer quaetheit nietmeer Woe fi dit 
hoordẽ ſo vᷣwoeden ſy int berte eñ knerſe 
dẽ ophẽ mit tãden Eñ daer nac beriſpede 
hile mit vrelen daer bids bi fetdeD3 hi ihe⸗ 
lũ lach tot gods vechter lyde als bereyt he 
te helpẽ eñ lijn viandẽte Boome: want 5 
dat inte (leut Was vol vanden heilighen 
geeft loe [ach hi inden hemel eñ lach gods 
glorzie eñ leide Siet to lie DEhemel ontdat 
eñ des mẽſchẽloon ſtaẽde ter rechter ſyde 
vãgodscracht al had hiſe aidꝰ mn⸗ veeſen 
citas ſcãdẽ vᷣwõnẽ nochtãs en hilden ſy 
niet opeñ riepẽ mitgroter emeneñ ſtop⸗ 
tẽ haer oꝛẽ dzſidie blaſpheme niet horẽen 
ſoudẽ / eũ ſimaectẽ eẽpaeruete bebeuytch 
in hẽ eñ ly worpẽ wter ſtadt eñ Acenden. 
Eñ ſy waendẽ dat doe nad eWedie gebo⸗ 
den hadde te leenen buten ð (ede die blaf 
phemerẽ.eñ Die twee valt che tughers die 
hem eert Werpen fouden nader ewe. Dt 





Uan ſinte Steuen dpaken, 


deden haercleder Wt dat ſi niet beſmet ens 
ſoudẽ werdẽ hẽte ghenakẽ beneuẽ een iõ⸗ 
gelincx voetẽ Die ſaulus htet dye namaels 
gehietẽ Wort paul”. Ef om dz ſaulus Der 
gheenre cleeð bewaerde Die dair ſteenden 
ou dat ſilichtelic ſteenẽ ſouden.ſo ſteende 
hi hem met harer alre handẽ. Poen ſteuen 
noch mit ſcanden noch met vꝛreſen niet en 
mochtẽ bedwingẽ band quaetheit € TE 
derdẽ male had hiſe gheerne mit minne be 
dwongẽ En walt niet grote minne Die he 
toende Doe hi boor he allẽ bat.Nooꝛ he (el 
uêfoe bat hi.dat ſijn paflie niet cn orde 
berlangtende dat fijn viãden alſoe Deel te 
meer mildoen ouden Hoor helupdelobat 
hi dattet hẽ niet en worde gekent voor ſon 
DE Sy ſteendẽſinte ſteuẽ die ſeide eñ tiep 
here õtkanck minẽ geeſt mer hi knielde eñ 
riepmit groter ſtẽmẽ eñ leide. Here en let⸗ 
te hẽ dit in ſondẽ niet. Siet hiet wõderli⸗ 
ke minne / wãt voor he ſeluen biddẽde (oe 
ſtõt hi mer boog ſijn ſteẽres knielde hi bid: 
dẽde.wãt hi begeerdemeer dat god Die be 
de vhoorde die hi Door hem ludẽ dede DAN 
voor hé ſeluẽ.want daer Die meeſte Londe 
was daer Was die meeſte bede noot Biet 
ín Co volchde hi xp̃m Diet lijnð paſſie voer 
hẽ ſeluẽ bat eñ ſeide. Wad in dinẽ hãdẽ be 
uele ic minẽ geeſt. eñ Door die ghene Die he 
cruyſtẽ ſeide hi Nað Bait he Wát lien We 
tẽ niet Wat ſi doë. Als ſteuẽ dit gefeit had 
De ſo Miep hi indẽ heere (cone is gheleit foe 
Afepbtindebere eñ nzen is hi doot / Want 
hi offerde eẽ oflerhãde vã minne ef ſlicp ĩ 
die vᷣrileniſſe Steuẽ was geſteẽt indẽ (el: 
ue iare dzxp̃s te hemel voirĩ die eerſte oeſt 
maent daer na optẽ Derden dach Eñ ſinte 
gamalieleñ nycodemꝰ Die in alb ioden ra 
De Voerdekerlte ware ſi grouẽ hẽ ĩ gama⸗ 
liels acker eñ weendẽ ſeer ophẽ Ende die 
kerſtẽ die in iheruſalẽ warẽ worde gedaẽ 
grote veruolginghe. want doe uͤcuen ghe 
doot Was dieeen Landen pꝛincen Was ſo 
begonſten ſy Die ander te veruolgẽ zwaer 


opyright © 2011 ProQuest LLC 
ced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








lxxxvi. 

lijck alſoe ſeer dat alle kerſten behaluẽ die 
apoſtolen die ſtercker waren dã die ander 
Worden geſtroyt doer al dat ioetſche lant 
als onfe heere beuolen hadde. Iſt dat ſyv 
Buolghẽ in Die cen Mede ſo vliet ín die and 
Auguſtijn feit dat ſinte ſteuẽ ſeer miracu⸗ 
len ghedaen hadde. eñ Dat ht ſes dodẽ ver 
wect heekt / eñ veel luden genelen vã veel 
ſiecten. Sonder dit vertelt hi ander mira⸗ 
culen eñ ſeit: datmen op ſinte ſteuens ou⸗ 
tact blomen lepdeeft alſmenſe Daer of ná 
[oe lepdemente op Ciecken ende ſy wordẽ 
wõderlike gheneten. Deck laken datmen 
nam ban ſynẽ outaer eñ op Die ſiecken lep 
de ghenas Beel uden vã ſiecheden. want 
linte auguſtijn ſeit. dat die blomen die gez 
nomẽ Waren vã ſinte ſteuens outaer dat⸗ 
menle leyde op een blint Wijfs oghen enð 
Ep Wert te hãt ſiende. Hi lett oec dat eẽ vor 
ſte die marcialis hiet eñ onghelouich was 
doe hi niet bekerẽ en wilde eñ hiherde ſier 
was eñ lijn gehilicte Coen Die kerſtẽ Was 
hi quam tot ſinte ſteuẽs outaer eñ ná ban 
den blomen die opten outaer laghen ende 
leydele al heymelijcke tot lijns zweghers 
hoofde.ende Doe hi daer opgheſlapen han 
De ſo riep hi boor den daghe datmẽ he dye 
biſſcop ſende / õ dat die biſſcop wech Was 
ſo quã een pape eñ doopten.als hi ſeide dʒ 
hi geloefde alſo lange als hy lecfde Co han 
hi dit Voert altocs inden monde criſtꝰ õt⸗ 
kanck minẽ geeſt nochtãs en Witte hp niet 
dz dit ſinte ſſeuẽs laetſte woerden waren 
Een anð miraxkel ſeit hi daertoe. Datcen 
Wijf Was díe patrina hiet Die läge in gro⸗ 
te liecheit was eñ veelraets daer toe DEDE 
eñ (pen ötfinc geë bate vaer of, té leſtẽ gie 
fi tot eẽ iode te rade Die haer eẽ bigerlinck 
mzenẽ ſieen gak. dz Cp Dz vingerlinc gordẽ 
foude meẽ corde op haer blote lichaẽ dz ſt 
m3 die cracht väven Heen ghenelen loude 
mer doe ſyfach dattet haet niet en halp lo 
ghinc ſyxtot Cinte ſteuens kercke om Dat Cp 
hé brode loudenaerltelic om haer lalicheit 








Wan (int Fan euangeliſt eũ apoſtel. 


Poe ſo viel die bingerline al geheel op Die 
aerde eñ die coerde bleef oec geheel / eñ dat 
Wijfgeuoelde dat ſi welgeneſen was Hi 
ſeit daer nocheen mirakel dat alſoe groot 
Was. Mant teceſarien dz is in capadociẽ 
daer was een wijkeñ haer mã Was doot 
met Cp had veel kinderẽ / wãt (p hadde lez 
uẽ ſonẽ eñ Date dochter, Opeẽ tijt doen ſi 
pie moeð ſeer grã gemaect haddẽ ſo vlouc 
teſe haer kinð eñ al te hãt bieek Die vlouck 
aẽ haer kinderẽ becleuẽ mit gods Wꝛake. 
eñ ſi wordẽ alle geſlaghẽ mit eẽ yſelike pi⸗ 
ne. Wãtli begõden al yſelic te beuẽ mitten 
ledẽ Hierõ Warẽ ft alte dꝛoeuich eñ vã ſcã 
ben begöſtẽ [tal díe Werelt door te dwalẽ 
eñ Werwert dz ligingẽ alle Die ludẽ beſa⸗ 
genle. Een broed eñ eẽ Cutter vã deſen ge: 
hietẽ paul? eñ paladiaquamẽte vponẽeñ 
ſeidẽ auguſtijn die Daer biſſcop Was Wat 
hẽ geſciet Was.eñ doc ſi daer xv.dagẽ die 


kerckẽ haddẽ ðvſocht eñ ſinte ſteuen d ghe 


ſontheit haddẽgebedẽ. Optẽ paefchdach 
boe alt vole vᷣgadert was ſo ginc paul? in 
pie capelle eñ Biel boos ſinte euẽs outaer 
ín bedinge mit groter hope eñ gheloue. eñ 
Die Wijl dz die luydẽ ontbeidẽ wat hẽ ghe 
ſchien Coupe ſo ſtõt hiop geſont eñ en beef 
denyet meer. eñ mẽ bꝛochtẽ tot auguſtine 
eñ toenden DE volcke et higheloekde hé te 
doẽ geuẽ brieuẽ vã gelontheit Poe augur 
tinꝰ dus ten volcke Wert ſpꝛac eñ paulus 
ſuſter Daer byſtõt beuẽde mit allẽ ledẽ foe 
ſtõt hi opeñ ginc in linte ſteuẽs capelle eñ 
ſi wertuapẽde eñ ſtõt opal geneſen. Soẽ 
orꝛoſius vã iheronimo tot auguſtino Wed 
quã ſo bꝛochte hi mit hẽ heilichdõ vã ſinte 
neuẽ paer deſe miraculen eñ veel anð ghe 
ſchiet fijns. Mẽ ſal wetẽ dz ſinte ſteuen op 
Defen dach metgedoot en wozt mer opten 
dach datmẽ biert doe higeuõdẽ Was.mer 
mêfeit bat hiop delen dach geuödé bas, 
Mee Waer ie keeſtẽ bwãdelt lijn dz Cal 
mẽleggẽ daermẽ ſcrijft hoe hy gewonden 
Was, mer nvlullẽ voi ſegghẽ Waer bt die 


kerke geordineert heeft dz dele Drie keeſtẽ 
kerldach volghẽ. eñ D3 is om tWee laken 
€ Die eerſte was dz xßs onſe bꝛudegom 
geborẽ Woꝛt in deſer Werelt dye õs hooft 
is fo voechde hihẽ aen drie geſellẽ eñ daer 
of leytmẽ int boeck o minnẽ. Mijn gemin 
de ís blẽckẽde eñ roſende vᷣcoꝛẽ Wot duſen 
tighẽ. Hi was blinckẽde dz ís te vᷣſtaen bt 
ſinte iohãnes euãgeliſta dẽ duerbarẽ con⸗ 
keſſoer Kolende als bilinte ſteuẽ DE cerſtẽ 
martelaer vᷣcoren Wt duſentigẽ als biden 
onnoſelẽ kinderẽ. ¶ Die ander redẽ is dz 
Die kercke al Die menichte ð miraculẽ ſou⸗ 
De te gað Bgaderẽnadẽ graet ð waerdic⸗ 
heit. Mant criſtus geboorte was die fake 
harer marteliẽ. Wát Drie marteliẽ ſijn dye 
een indẽ wille eñ ind daet. dye ander inde 
wille ſonder daet. die derde inð daet ſonð 
Wille, Die eerſte Was ín ſinte ſteuen. Die 
ander in (inte ohannes ‚Die derde in dye 
onnoſelkinderen. 
€ Die legende vã ſinte iohãnes euã 
geliſta ende apoſtel. 





ISSN ZZ 


Et 





\ 













NSS 









Nrẽ . na die linrtenẽ doe hem 


die apoloie lcheide lotide 
EEP RS Ibi ĩ aften ende ſtichte Daer 








veel kercke. Domicianus die ketter doe hi 
die nyeumare vã he boerde fo dede ht hem 
halẽ.eñ Dede Werpẽ ín eẽ vat bol beende 
olie boer Die latijnſce poorte te vom. mer 
allo iohã uwer Was vã Mmette foe quã hé 
daer wtõgequeſt Poe díe keiſer ſach dzhi 
nochnz open hilt vã pꝛedikẽ ſo ſende hihẽ 
in eẽ eylãtgehietẽ pathmos.eñ daer Was 
hialleen in arinoede eñ beſcreef Die verho 
lẽtheit gods. Binnẽ De ſeluẽ iaer Woat Die 
keiler gedoot eñ die ſenatoers Wed riepen 
aldzhigedaen hadde eñ Dus gelſchiede dz 
iohã weð keerde mit erẽ te epheſiẽ Die met 
onrecht int eylãt geſent was.eñ alt volck 
quã hẽte gemoet eñ ſeide gebenedijt ſyhi 
diecoẽt indẽ naẽ des herẽ.Eñ Doe hin Die 
pooꝛte quã fo dꝛoechmẽ doot Daer wt Dau 
ſiane ſinte iohãnes vꝛiẽdinne die begheert 
had ſijn weöcomẽ Eñ dꝛuſianẽ vader eñ 
moed eñ wewẽ eñ weeſen ſeidẽ ſint ian. 
Sich ſint iã wy drage drꝛuſianẽ doot WE 
die al dede dattu beuaelseñ Ci voede õs al 
lẽ. eñ ſi begeerde ſeer dijn weocomẽ eñ ſei 
de hoe ſel ic mogẽ ſiẽgodſapoſtel eer icſter 
ue lich du biſte gecomẽ eñ ic en mochte DP 
nz ſien. doe hiet hy die bare ned lettẽ eñ dz 
lichaẽ õtbindẽ eñ ht ſeide. Pyuliane mijn 
bere ihũs criſtꝰ moet di vᷣweckẽ ſtãt opeñ 
gãcin huys eñ bereit mi tetẽ. Eñ ſiſtõtop 
eñ begõſte te gaẽ eñ ſy was naerſtichõ dz 
haer Die apoftel beuoelẽ hadde alſo Dat ſy 
band doot nieten hadde gewect geweeſt 
met väcenêllape. Pes anderẽ daechs ſoe 
Ögaderdeerathöct philoſoeph eñ altvole 
opdie marct.Eñ om D3 hy toné Wilde hoe 
datmẽ Dele Werelt vᷣſmadẽ ſoude Lo had: 
pe hitwee alte rikẽ bꝛocðs haer goet doen 
ðVcopen eñ dede hẽ copen twe prectofe eñ 
dierbaer ſteenẽeñ hi hietſe hẽ bꝛeken voor 
aldat bolck. Pet gheſchiede dz die apoſtel 
daer voorbi ginc eñ hy riep Dé philoſoeph 
tot hẽ eñ hitoende hẽbi drie puntẽ datmẽ 
Die Werelt vᷣſmaden ſoude gf Tẽ eerſten 
die menlchẽ pꝛilen die werelt mer god ver 


Wan Ciné Jan euangeliſt eũ apoſtel. 














































lxxxvii. 
doemſe.Ten anderẽ Dat vã alſulcke Herz 


ſmadð die miſdaet nict en Wert gheneſen. 


ef daerõ iſt poel allomẽ die medecinẽ tel 


_ biet daer Dat euelniet medeen Woet gene⸗ 


fen. Wen derden dat haer Glmaden groof 

loon heeft die dz lijn DE armẽ deylt als Ole 

here DE iõgelic ſeide. wiltu volmaect we⸗ 

fen logãcẽñ vcoep al dattu hebſte eñ geef 

den armẽ Eũñcrathon ſeidehẽ. of Dijn GOD 

gewarich is eñ Wilhi datmẽ dat gelt Lan 
Delen ſteenẽ dẽ armen gheuet. ſo doet Dat: 
ſe Wed gheheel wordẽ. eñ tot ſijnre gloriẽ 
dz ic ter menſchẽ nyeumare Dede Eñ ſinte 
iohãnes vgaderde in ſijn hãt dye ſtucken 
baden ſteenẽeñ bede eñ liwordenal ghe⸗ 
heel eñ te hãt geloekde Dye philoſophe eñ 
Die twe iõgeligẽ eñ li vᷣcochtẽ die ſtenẽ eñ 
gauẽ al dz ghelt dẽ armen. Twe eerſamt 
ghe iõgelinghẽ by deſen exẽpel vcochtẽ al 
Dat ſy haddẽeñ ſigauent den armen ende 
volchdẽ (int ian. Op eenẽ dach ſaghen ſy 
haten knapẽ mit dierbarẽclederẽ ghecleet 
eñ hem ſeluẽ in armoede mit enẽ mãtelge 
cleet eñ ſy woꝛden bedꝛoeft. Boe dat ſint 
Jan mercte om Dat ſybedroeft waren:ſo 
Dede hi hem halen vãden oeuer des meers 
roede eñ clcene ſteenẽ eñ ht vwandellſe ín 


gouteñ ín Dierbare ſteenen. Eñ ſy ginghẽ 
ſeuen daghẽlanck tot al den goutſmeden 


ende díe (leen kendẽ. Ende ſy leide Dat ſi 
nye ſoe puerẽ gout eñ Cogoede ſteenẽenſa 
ghen ende li quamẽ Wed ende leident lint 
ian eñ hi ſeyde hem. Gaet eñcoept weder 
al vlant datghi vᷣcocht hebt Wat ghi hebt 
dẽloon vã hemelrike Blozen weelt groyẽ⸗ 
de dat ghi vᷣdorren moet / weelt rijke van 
tijtliken goedẽ dat ghi ewelike arm moet 
lijn. Doe begoſte die apoſtelteghẽ DIE rijc⸗ 
heit te diſputeren eñ toende datter ſes din 
ghen ſun die ons treckẽ loudẽ VA rijchedẽ 
CPreeertte is / die ſcrilture is vãden rikẽ 
man díe verdoemt is cũ DADEN armẽ laʒa 
vo die behouden is. ¶ Picandet is diena 
tucre. wát die mẽlche Wort * eñ arm 
Mi. 


Eier — ——— — — 5e *— 
— — — — en — — gn — —— — je 
* ——— — — — — * — 
— ——— ? —— — 
— — * ES — — 


—— — —— ee 
— — — 





Han fint Fan euangeliſt eũ apoſtel. 


gheboꝛẽ. eñ naect eũ arm ſterft bt Dat der 
De ís die creatuer.Wwãt die ſonne eñ die ma 
ne ſterrẽ licht ende regẽ.ſy gheuẽ alle crea 
turẽte gað hoer weldadẽ alſo ſoude ouer 
den mẽſchẽ alle dinc gemeen weſen. Pye 
vierde is die natuer Wãt men leit dz die ri⸗ 
ke wort een knecht des pennier ci des Du 
uels. Hi Wort des pẽnincx knecht Wát hy 
en hout dat goet niet/ mer dz goet hout hẽ 
Hiis des duuels knecht, Wát dz cuâgelpe 
feit. Die ghelt mint hi is des gelts knecht. 
dat vijkſteis loꝛghe. wãt li hebbẽ ſoꝛghe 
dach eñ nacht te Winnẽ ende te bewaren. 
Matti hebbẽ pine ín te winnẽ eñ becte ín 
te bewarẽ. Pat fette is houerdie cít hi toẽ⸗ 
de dattetgoet eẽ fake is ð houaerdien. die⸗ 
men (tee quaethedẽ beiaccht dat is nb 
in dit quaet dz houerdie is eñ int quact D3 
hacome lal Ds ús Die ewelike vᷣdomeniſſe 
en D3 goet ís Die Cake Des Verlies vã twee 
goede 3e goet ist dit leuẽ eñ D3 is gods 
gracie eñ tãder int anð leuẽ D3 is die cwe⸗ 
licke gloric. Poe lint ian aldꝰ diſputeerde 
tegẽt goet:loe droech mẽ daer cétógelinck 
doot Wt die binnẽ xxx.daghẽ een Wijkge⸗ 
nome hadde Eñ ſijn moeð eñ die anð Dye 
hẽ beweendẽ quamẽ eñ vielẽ den apoſtel 
tc boete eñ badẽ dʒ hi deſen Bweckẽ rou- 
de inõs heren naem als hi dzuſiana gedaẽ 
hadde.Eñũ Die apoſtel weende läge eñ be⸗ 
de. eñ te hãts Úrees Die doodeeñ hp beual 
hẽ dat hi den tween iõghelingẽ ſeggẽ ſou⸗ 
De Wat pine ſyaen gegaen haddẽ:eñ Wat 
glorien ſi vᷣloꝛẽ hadden Eñ hi vtelde veel 
and pinẽ der hellẽ eñ band glozien des pa⸗ 
radijs eñ ht ſeide. Donfaltge ic ſach ven⸗ 
gelẽ weenẽ eñ die duuelẽblide. eñ hi leide 
hẽdz ſi vᷣloꝛẽ haddẽ die ewige plaetſe Des 
paradijs díe vã dicrbarẽ ſteenẽ ghemaect 
was eñ woderlicken claer eñ bol vã veel 
ſpiſen eñ Weelde eñ ewelijc durende.Eñ 
hileide acht puntẽ band hellen. Dat was 
wormẽ. dockerheden. ſlaghẽ. coude. ende 
hitte. der duuelen aẽſien. krãde Hà londen 


eñ geween. Boe biel die iongelinc die ver 
velen Was eñ die anð twee boor die apoſ 

tels voetẽ eñ badẽ õttermherticheit eñ ſin 
te ian leide hẽ. doet xxx. dagẽ penitẽcie:eñ 
daer binnẽ bit dz Die roedẽ eñ ſteenẽ Wed 
keren ter cerſter natuerẽ. Als dzgheſchiet 
Was leyde hi hẽ. Gaet eñ draecht Die voez 
dẽ ende ſteenen vã daer Dat ghiſe brochte. 
Doc ſygedaen haddẽ eñ Die voeden eñ Die 
ſteenẽ tot haer natuer ghekeert warẽ ſo õt 
kinghẽ ſy Wed al die gracien HE duechden 
Dic ſi te voꝛẽ hadden.Eñ doc ſint iã al ali⸗ 
en Door gepꝛeect hadde ſo maectẽ ſyeẽ ghe 
ruchte indẽ volke Die DE afgodẽ diendẽ eñ 
ſytogẽ fint iã tot dianẽ tempel Wert eñ ſy 
dwõghẽ hemofferhãdete doẽ. eñ ſint (an 
gaf he vã delen tween Die cuere eñ ſeyde. 
Maert dz ſy mit aen te roepẽ dianẽ baten 
afgod criſtꝰ kercke brake dã ſoude by den 
akgodẽ offerẽ. ok woꝛpe hi Dyanentépel 5 
mit criſtꝰ nameaente bedẽ dat Ci ín chriſto 
gelouẽ ſoudẽ. Doe dit die meeſte pertie vã 
Den volcke loefde. cñ ſi alle tottẽ tẽpel wa 
ve gegaẽ foe bede die apoſteleñ die tempel 
biel alte mael.ende dyanẽ beelt woꝛt alte 
maelgebꝛokẽ.eñ ariſtodemꝰ Der afgoden 
biſſcop maecteeẽ groot gerukt inde bolcke 
allo dat die cen pertie tegẽ Die and te vech⸗ 
tẽ bereydẽ eñ lint tan feide hé Wat Wildt 
datie doc en Werde gheureet. eñ hi ſeyde. 
wilſtu dz te in Dine heer geloue Co Cal ick dt 
venijn gheuête drinckẽ eñ en deertet Di n3 
ſo ſalt ſchinẽ dz Dijn heer die warighe gon 
ís. Ende Die apoſtel ſeide Doet alftu geleik 
hebſte. eñ areſtodemꝰ ſeide Ac wil datſtu 
ander ludẽ dacr of (iets ſteruen dattu dite 
meer õtlietſt. eñ areſtodemꝰ gic tottẽ rech 
ber eñ eyſchite twe manẽ Diemen onthoof 
dẽ loude. eñ higakhẽ dat venijn boor hem 
alle eñ allo vroech als (ijt gedronckt had⸗ 
dẽlo ſtoruẽ ſy. Doe nã tintian dẽ nap enb 
leghẽden eñ hi dranck dz venijn al wt. eñ 
ten deerde he niet eñ daer of lockdẽ ly alle 
gode Mer arellodemus leyde. och is in 








| Wan lint Jan euangeliſt eũ apoſtel. 
mit wikel.mer iſt datſtu vweckes dic ghe 


dootſijn mitten venijn ſoe ſalic tonótWot 
kel gelouẽ. Doe gat hẽ lint tan ſynen rock 


eñ hileide. Maerõ hebſtumidinẽ rock ge 
gheuẽ. Sint ian leyde dattu dochmit ſrã 
den vã Dine onghelouicheitcomẽ ſoudes. 


Eñ bi ſeide ſalmi dijn voc doẽ gelouẽ.ſint 
fan leide. Ganc eñ legt den roc op Det doð 
lichamẽeñ ſegt. gods apoſtelheeft mytot 
v gheſent dat ghiin criſtus name op ſtaet. 
Doehydz gedaen had ſo ſtondẽ ſy op.doe 
doopte Die apoſtel DE biſſcopeñ DE vechter 
in xps naẽ mʒalhaergeſlacht eñ ſyſtichtẽ 
ín ſint ians eer eẽ kerke Sinte clemẽs (cit 
alſmẽ leeſt int vierde boec band kerſtẽ hil 
torie:dat ſint ian tot eenre tijt bekeerde eẽ 
ſcone felle ionghelinc eñ hi beuallẽ enẽ biſ 
ſcopte behoede vooꝛcenſcat. Na etẽtijt ſo 


liet Die iõgclinc dẽ biſſcopeñ Weet eẽ prins 
der vouers. Aldꝰ quã ſinte iã tottẽ biſſcop 
eñ eylſchte [pnêfcat.Boe díe biſſcop dz V⸗ 
ſtont vã gelde eñ hem daer of leer Awon⸗ 
derde fo leide díe apoſtel. Ick eiſche vã Di 
deẽionghelince dic tc Dy ſo naerſtelick beual 


Die biſſcopſeide Heilighe vader hi is doot 


in Die liel. eñ hp ís mittẽ moerdenat indẽ 
_beecheft bits haer prince Poe ſint ian dat 
hooꝛde ſo ſcoerde bi lijn cleet eñ ſſoech ſijn 


hoeft mit vuyſtẽ eñ ſcide. Icliet dyeẽ goe 


dẽ herder vã dijn bꝛoeoösliel. eñ hi hiet dat 
mẽ haeſtelic eẽ part bereidẽeñ ht rect duer 
uaerttẽ berghe. Poe hiiohã ſach vã grote 


ſcande ſprãt hiop eẽ paert eñ vloech hael⸗ 


telick· Mer lint ian vgat Cijnoutheit ende 
loecht paert mit tporen eñ riep achter den 


Pd 


iõgelinc. Lieue ſone Waer 5 bliefte vã di⸗ 
né vað ende vãcenencranckẽ man Licuc 
kint en ontlich niet. Wát ick Cat ceitto reke 
ninge boor digheuẽ:eñ leker ic oil gaern 


vooꝛ Dy ſteruen alſocriſtꝰ om ons gedoot 
is. Keer weder lone heer Wes wát god he 
uet mi gefent.eft biboordeten heerde We 
der mitrouwen eñ Weende arte bitterlije 


Ende Lint (an viel hem te boeten eñ begö 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduce d by courtesy of Konin klijke Bi bliotheek, Den Haag 





lxxxviii. 
ſte lijn handen te cullen alsof hi geſluuert 


Ware mit penitẽcie.ende lint tan vaſte en⸗ 


de bat voor hẽ ende vᷣcreech ghenade voer 
he eñ namaels ordinecrde hi hẽeẽ biſſcop. 

En leeſt oec indie ſelue hiſtoꝛie D3 
fint ian te cpheſen ghincin een bat 


Om hem te dwaen · Ende doe hidaer lach 


cherincus enẽ onghelouigemätotpranck 
hi daer wtendeleide lien Wot vã hier op 
d Die baden op Geniet en vallẽ daer hẽ in 
badet cherintꝰ der Waetbeit viãt Docal 
llaen leyt ſo was ſintian ecns gegheue el 
vogelende hi hiltẽ op lijn hãt ende ſtrekẽ. 
joen dz eẽ idchelinc lach keyde hi tot Gijn 


gelellẽ allachende Siet hoe die oude mã 


ſpeelt mitten vogelals eẽ lonckint Boe dz 
lint vᷣſtont ſo riep bidetongbelinctothem 
ende vraechde Wat hi in Die hãt bad.ende 
bt [erde een boge Sint lan leide Wat doct 
ſtu daer mede. Die ionghelinck Cede Wy 
ſchieter bogelen eftbeeftémede. Dintian 
ſeide hoe dat. Doe begöft die iongelinc dẽ 
boge te treckẽ eñ gefpanne inſ ijn hant te 
houden Ende doc lint tan niet en ſeide ſoe 
ontſpande die ionghelinc de boghe eñ ſint 


_ tanleide. Poon Waerõ hebſte Den boghe 


ontſpãnen.Endehi leide / hutmẽ langẽ ge 
ſpannen fo oude hp cranckente ſchicten. 
Ende doe ſeide die apoſtel. Alſo ſoudẽ die 
menſchen cranc Wwerdenter cõtemplacien 
waett dz hi altoes in ſtufhedẽ bleue ende 
geen lolaes en name, wãten aern vlieget 
hogher dan alle vogelẽ ende Liet claerre ín 
Die lonne nochtãs ſocoemt hineð omð na 
turẽ doot Aldꝰ iſt mit desmẽſcẽ gedachte 


als li haer eẽ luttel oftreckẽ vãcõtẽplaciẽ 
als ſy haer Wed vᷣnyeuwẽ ſoe clunmet ſy 


te vaſter op ten hemelſchen dinghen. Als 
ſinte iheronimꝰ ſeit doc ſint ian te epheſiẽ 
woendetot int eynde ſijnte outheiteñ mé 
hẽ nauwe ter kerckẽ dragẽ en mochte / tot 
elcker ruſte ſeide hi dit. Kind mint Die een 
den anderen. Tẽ leſtẽ hadde lijn tongeren 
Wond waerõ dat hi ne Co dicke 
SD ij. 











Van ſint Fan euangeliſt eũ apottel. 


leide · Eñ Cp leidẽ meeſter Waer om ſpreec 
ſtu deſe woerdẽ altoes:eñ hy ant woerde 
dz ditõs herẽ ghebot Ware eñ heeltmẽ al: 
toes minne tis algenoech Eliandꝰ (eit oec 
Doe fint ian dzeuãgeli ſcriuẽ ſoude (o hiet 
hidẽ volcke dz vaſten eñ bedẽ ſoudẽ vatte 
dz waerdichmochte ſijn te ſcriuẽ. Mẽ (cit 
oec Doc hi bat Oder heimeliker ſtat daer hy 
gegaẽ Wasû die heilige ſcrikt te ſcriuẽ Dat 
hidaer n3 cn ſoude gedoghẽ Wint nochre 
ghẽ allo lãge als hi daer duer Ware.eñ de 
fe Waerdichett houdẽ in ſtat dye elementẽ 
tot hudẽ. Doe ſint ian.xcix.iacr out Was, 
eñ doecriſtꝰ paſſie ledẽ Was lxvij.iaer on 
der troiano dẽ keiſer ſoe opẽbaerde hẽ xpᷣs 
onfe here mit ſynẽ iõghetẽ eñ ſeide. Mijn 
gheminde coemt tot my. Wãt het is tijt dz 
ſtu werſcapſte tot mijnder tafelẽ ins dinẽ 
broeðs eñ (int iã ſtõt op eñ begoſte te gaë 
en õſe here ſeide hẽ In ſonnẽdaghe ſultu 
tot micomẽ Des ſondaechs quã altvolc £ 
die kerke Die ín Ciné nat Was gemaect.cñ 


bä dz die hanẽ cerſt craydẽ fo pzcecte hihẽ 


eñ bat hẽ dz ſi vaſt bleuẽ int geloue eñ ner 
ſtich ĩ gods gebodẽ. daerna dede hieẽ vier 
cãtgraf makẽ neuẽ dẽ outaer Eñ dede Die 


aerde Nt die kerke Werpẽ eñ hi gic neð in 


dz grafen bibhtef op fijn hadẽ eñ ſeide. He 
te ihũs iccome tot Dijn werſcap cñ dãcke 
di datſtu gewerdicht heues mi te nodẽtot 
Dijn werſcap Wat Du Wwetes dzic dibege⸗ 
re vã almijnre hettẽ. doe hilijn gebet ghe⸗ 
eynt hadde Lo quã ſo grotẽ licht op he dat 
nemant op hẽ ſien en mochte eñ doct licht 
wech Was fo vantinen tgraf bol hemels. 
bzoots dz vintmẽ tot noch daer / eũ inden 
boó vãdẽgraue ſo ſpringt wi ghelijc cley 
ne weile alfo fonteynẽ ſprꝛingẽ eñ ð woꝛ⸗ 
pêgenefen veel mẽſchẽ vã alrehãde lieche 
Dé Idmũdꝰ die conic vã engelãt bt en cõ⸗ 
ſle ntemãt õtleggẽ die hẽ bat ĩ lint iãs euã 
gelifte naẽ. Eñ hetgefeiede dz CE pelgriĩ (ez 
te bat aelmiſſen ĩ Cint ians euãgeliſtẽ naẽ. 
Als lin cameeline vãhẽ was eũ Die conic 





5 


gakhẽſijn vingherlinck Die ſeer duerbaer 
Was õ dzhy niet anðs reets en had. maer 
na veel dagẽ lo õtfinc dz ſelue vingerlinc 
vãden ſeluẽ pelgrim eẽ ridder Wot engelãt 
die ouer Die zee Was dz hijt dẽ conick weð 
dragẽ ſoude eñ ſegghẽ dẽghenẽ diẽ eñom 
Wies Wille du Dit vingerlinck gaueſt dye 
ſendet di Wed. Pier biſchijntet Wel dz ſin 
te iã ſelue was die dẽ conickopẽbaerde ín 
cen pelgrims abijt. Iſidoꝛꝰ ſeit indẽ boec 
ke vãð gerechtiger leuẽ cũ doot Spint ian 
vwãdeiĩde gout ĩ roedẽ eñ ſteenkẽs vanð 
3ce inn dierbarẽ ſteenẽ Eñ Die gebzokẽ ſtee⸗ 
nen vᷣmaecte hy \ed eñ vðWecte cen Wez 
duwe mit ſynẽ gebede ende enẽ iõgelinck 
maecte hi \bedleuêde Ende doe hi venijn 
drãc ſo õtginc hi oͤ vꝛeſen: eñ Die daer me⸗ 
degedoot warẽ vwecte hi band doot. 





7e pe 
} % 1 M ak J 
6 À is 5 8 
Ne 4: * —* J 
3 ed 9 NJ UP 4 
Ta, KN - vat ⸗ L ss 
—BR E ' 2 di \ F 
an 8F * iv 4 4 
A 8 if 
J * — J 
3 … 4 4 by En 4 ú t \, 3 
A DS. * J PAN 
GP Na Cit N a ) 
2 
9 AAH MA's Mil, U H 
: * * o 9 
ll Ne N d 
aten 4 zy o 
' 
—99 A (DP <r ANA AN 4 
p ENEN, —2 d 0 
— * * * 
mn, 
} * J 2 
— 
y/ EC js N 
* ij y 
5 PEG 
— —B 
* — J 4 
% 


® = N : * 8 , ‚ / \ 
7 —* 
Hilal R 7 De 
en ad INSEE — 





— 
en — X 
ARA R RAL RENG 


nnen — 


¶ Die legende vã die onnofel kinderen. 



















Wanden onnofelen kinderen. 













E 


EEE > 
Ee J LN reen 

SD — ab 
(A eN 

Mee — dn ot 

A0 BEEN 8 

ve — — —* * 

Ee 6) OER OW 

EN 4 Ee \ ee 


—* 
* — Al he 
— * * ⸗ 
Í 15 ——6 
PED 
$ 











Hem [AS 


ddie herodes Díe vermaett 
Jheektgheweelt haer grote 
mre} Ongenadichept. Pie eertte 
bictafcolonita.ond hé woꝛt Ste here gebo 
te eñ Die kindkens gedoot. die anð hiet an 
tipas / die Dede ſint iã baptiſta õthoofden. 
die derde hiet agrippa / die dede ſint iacob 
dodẽ eñ ſinte pieter fn Die kercker legghen 
Maercoꝛt ſullẽ wi die cerfte herodes ſijn 
hiſtorie ſcriuẽ Alſinẽ in ſcolaſtica hiſtoꝛia 
ſcrijft. Antipater vã idumea nã tſconincx 
nichte vã arabiẽ te wiue eñ wã eẽ ſoon aẽ 
haer die hi herodes hiet eñ wort namaels 
gehietẽ alcolonita. Deſe õtfinc vãden kep 
fet auguſto dzrijc vãdẽ ioetſchẽ lãde. Eft 






Doe Woꝛt eerſt ghenomẽ des keiſers roede 


vã iuda.Deſe hadde ſes ſonẽ Dat Waren 


antipater alexanð ariſtobolꝰ arcelaꝰ anti⸗ 


paseñ philips Alexanð eñ ariſtobolꝰwã 


hi aẽeen iodine eñ ſendeſe te romẽ datmẽ 


le lerẽ loude ín cõſtẽ vã bockẽ. Hier na ſoe 
quamẽ ſi Weð bäd ſcolẽ eñ alexanð Was 
eẽ brꝛoem touenaer eñ hi wasgelicẽcicert. 


Eñ begõſtete diſputerẽ mittẽ vað Welke 


aen hẽ dz trike hebbẽ ſoude. eñ hier 5 Wort 
Die bad vbolghẽ ende hp wilde antipater 
boos heette Eñ doe libegoöſtẽ te vilieren 
boe lydẽ vað ter doot mochtẽ bꝛengẽ. Eñ 
—— Dic bad daer õ vᷣdzeel fo voerẽ litot 
eiler õ te claghẽ ouer hort vað Biet bi⸗ 

uamẽ die conighẽ te iherulalẽ eñ vra⸗ 
—* nerſtelic waer die nyeuwe conic qe 

* vas.doe herodes dit hoorde fo wort 
hi Buaert.eñ hp track dz yemãt gheborẽ 
mochte lijn band werdiger coniginnẽ ge 
llachte die hẽ vdꝛiuẽ mochte alsenêdieds 
rike onðgaẽ hadde. Bier bat hi de conin 
gẽ als ſi dẽ conicgeuõdẽ haddẽ dz ſijthem 
dã boetlcappẽ loudẽ eñ hi vepnrde hẽ dat 
hi hẽ aẽbedẽ ſoude diẽht begeerde te dode 
Der Die conigẽ keerde aletand Wech ín 


an Bo Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ed by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


lxxxix. 


horen rike / doe herodes lach dz ſy tot hem 
niet Med enquamẽ.ſo waende bids ſibe 
Doge warẽ ind ſterrẽ viſioen eñ dat ſyhẽ 
ſcaemdẽ Wed te comẽ eñ Daer bien lochte 
bi dat kint niet / mer doe hihoorde Wat dte 
berösgelvit haddẽ eñ Wat limeon eñã na 
Bepzopbeteert haddẽ ontſachhi hẽ ſcer et 
waende dz hi vuylick befpot Was vãden 
oningẽ. Do⸗begõſte conincherodes raet 
te hebbẽom die kind te DODE Die in bethleẽ 
Waren dattet kint mede ghedoot foude 
lijns hi niet en kende. Mer die engheibe 
ualioſeph eñ hi vloech mittẽ kinde eñ der 
moed tn egiptẽ in dte lede hetmopoiimeñ 
Daer bleuẽ ſy. vij. iaer tot D3 herodes doot 
Was, Doe onſe here in egiptẽ quã als plat 
as voerſeit hadde ſo vielen atte die akgodẽ 
vã egipten. Men ſeit oec alloina egipten 
gheen huys en was daer en lach cen Dode 
in. als Die kindere Wat egipten ginghen by 
gods toedoẽ. Alſo en Was daernt genen 


tempel daeren bielentafgod in. Caftiodo 


rus ſeit dat in hermopolim vá t 

enen boem diemẽ perleker hiet omda 
le liecheden goet isop datmen Lijn vrucht 
ent blat ofteen luttel vã ſynen batt omder 
liecker hats bint. Wãt doe ons vꝛouweai 
dus mit hozen kinde in egipten vloech foe 
neychde Dele boem totter aerdẽ:endeaen⸗ 
bedẽcriſtũ oetmoevelic. Hoe herodes dus 
ouer cen droech die kindere te doden alſoe 
Wort hi ghedaecht vãdẽ keyler auguſtoſt 
ne Coente ãt woerdẽ Eñ doc hi alte theſis 

ouer boft te romẽ wert fo vᷣſtont hi dz Die 

coninghẽ wech ware mettẽ ſcepe vã daer 

Eñ daerõ dede hi al die ſcepen vᷣbernẽ als 

dauid voerſeide Indẽ anxtclikẽ geeft ſul⸗ 

tu Die ſcepẽ vã therlis vᷣderuẽ.Eñ DOC Die 

vað mittẽ ſone boer DE keyſer perlementẽ 
of dinghede foe wort gewijſt dz Die Conen 

hoo? vaðs ſoudẽ Cijnonddanichin allẽeñ 
Dat hi dat rike let Wien hi wilde. Doe he⸗ 
rodes aldꝰ Wed keerde foe Was bite ſtou⸗ 
ter dat hi aldꝰ geſterct Was ende ht fende 








Manden onnofel kinderen. 


eñ dede doven alte Die kind vã bethleẽ vã 

uiñ · larẽeñ daer ond na den tijt dte hpond- 
ſocht hadde vãdẽ coninge ele Woerden 
machmé intwe manierẽ vſtaen. Cen eet 

fté vãtweiaer eñ daer onð D3 ís vã kinde 
rẽ die twee iaer out Warẽtot die kinderen 

vã eenre nacht. want hevodes hadde onð 

uondẽ vãdẽ coningẽ dattet kint ghebozen 

was op Dicnacht dz he Die ſterre opẽbaet⸗ 
de eñ wãtet ecn iaer Was gheledẽ binnen 
diẽ dzhite romẽ voir eñ Wed quã eñ daer 
bi waende hidattet bint eẽ fact out was 
eñ luttel daghẽ eñ daer bi dede hi dodẽ Die 
kinð die ouo eñ iõger Ware dz is vã twee 

iaer out tottẽ kinderẽ vã eenre nacht.Wãt 

hi õtſach dat hé dz kint vᷣſceppẽ ſoude mo 

ghẽ eñ ſijn aenſicht ouder of iongermakẽ 

eñ deſe ſentencie houutmẽ Welouert ſeker⸗ 

ſte. An ecn and manterc ſo beduytmẽt al⸗ 

dus. Als iohãnes guldemõt leit vã. ij. ia⸗ 

rẽ eñ daer bouẽ tottẽ kinderẽ vã vijf iarẽ. 

wãt hilcit dz díe ſterre dẽ coninghẽ open⸗ 

bactdeeen iaer eertkint gheborẽ Wert eñ 

na dien dz dit herodes onderuondẽ hadde 

vãden coningẽ ſoginc hite romen eñ merz 

gede cen iaer eñ hi waende dattet kint Doe 
ghebozẽ wert. doe die ſterre dẽconinghen 

opêbactde eñ daer hilthi dat kintouer.ij. 

taerout ef daer õ ſoe Dode ht die kinderen 

vã tWec iarẽ tottẽkinderẽ ban bijfiaren. 

meegeen iongher DA vã twee iarẽ. Eñ Dit 

wilinẽ pꝛoeuẽ õ datmen beenre vã deſen 

Binderé vint díe ſogroot ſijn dz ſy vã kin⸗ 

peren vã. ij.iarẽ niet efen en mogẽ / mer 
men mach ſegghẽ dz Die ludẽ doe meerder 
ware dan ſynv lijn. Macrobiꝰ die (cit cũ 

mé vindet ín cen crontke dzeẽ vã hetodes 
hinderẽ was ghegeuẽ ð voelter in bethleẽ 
ende wortinettẽ anderẽkindetẽ ghedoot. 
oc woꝛt voidaen dat Die pꝛopheet boer: 
Ceide. fen lieme Wert gehoort inden hogẽ 
bäaeWeen eñ vãgchule vã DIe moederen 

Det kinder dicinẽ dode . Die geveehtighe 

godalſmẽ ieeũ in ſcolaſtica hiſtoꝛia.hycn 


liet nyet ongegoldẽ dele grote quaethz vã 
herodes:Wãt inet gods oerdeel gefcicde õ 
dzhi veel ludẽ vã hoꝛẽ kinderẽ beroeft had 
De dz hiiãmerlijcke vã ſynẽ kindere Wert 
beroeft:wãt herodes hadde Wed ín Wan 
trouwe alexãder ariſtobilen. wãt een vã 
harẽ gelellẽ ſeide dz hẽ alexanð veel goets 
hadde belocft Wilde hi ſynẽ vader benijn 
gheuẽ. Eñ die baertſceerer ſeide dat heel 
and veel goetsbeloeft hadde Wilde hi ſy⸗ 
né vað die kele of ſniden als hi ſynẽ baert 
of ſcoere Oecſcide hi dat alexãder Leide dʒ 
men niet achtẽ en ſoude op eenẽ kaerle Die 
fijn haer goꝛde op dat bt ioõck ſchinẽ ſoude 
Bier õ Coe Wort die bad grã eñ dedele do⸗ 
dẽ:eñ ſette ãtipater dat hi conic oude We 
ſen mer na ãtipater ſette hiherodẽ antipã 
Hier en binnẽ ſoe voede herodes herodem 
agrippẽ eñ herodiadã philips Wijf dic art 
ſtobiles kinderẽ warẽ vã vadetliker min⸗ 
né. Eñ õ deſe twe ſaken ſo begoöſte hẽ antt 
pater alte ſeer te haten alſo ſeer dat hihem 
gaerne vᷣgeuẽ hadde. Moe dzherodes bet 
nam alſo leyde hi hẽ in eẽkercker. Boeau 
guſtus Die beffer hoerde dz herodes lijn ki 
per gedoot hadde lo ſcidehi. Ick waer lie 
uer herodes verckẽ dã ſijn ſoon. wãt õ dz 
hieẽ beſnedẽ toecoẽlinc ís ſo ſpaert hp Lijns 
verckẽ maer lijn kinderẽ dodet ht. Doe he 
rodes.dxx.iaer out Was ſoe biel hi ín alten 
ſwarẽ ſiecheit.wãt bi Woet ghequelt mit 
ecnẽ ſterckẽ redeeñ wtgeſleghen mit veel 
puyſtẽ eñ mʒ grotẽtoꝛmẽtẽ in ſinẽ hals eñ 
ſijn voctẽ (Wollen hem eñ (ijn ſcamelheit 
wies vol woꝛmẽ eñ hiſtãc alte ſeer eñ bee 
adẽde eñ ðluchte dicwile eñ Die meefters 
dedẽ in olie lettẽ mer mẽmoeſtẽ voer doot 
daer witreckẽ. Mer doe hi hoorde dat DIe 
lodẽ Lin doot mit groter blilcappẽ vᷣbeidẽ 
fovede hi vãghen Woe alt ioetſche lant Dye 
edelſte iõgelinghẽ eñ hi (eine lalome limre 
ſuſter Ick Weet dz die iodẽ Bblive Cullen 
vã mijnte doot mer ic ſalhebben geween 
ef eẽ edel wtuaert wilſtu doẽ dzic dy ſeg 











Uan ſinte Thomas biſſcop vã cãtelberch. 


ge Als ic doot ben ſo doetſe alle Doden Die 
ic gheuanghẽ hebbeop dat my al dat toet: 
ſche lant ald? mi beweent hooꝛ ondancx. 
Wát hi hadde in gewoente dz hina al jrs 
ſpile eenen appelſcelde eñ adt. Eñ doe hy 
dat mes in lijn bant hadde fo pruptte hiſe 
te eñ hibeſach alómeoffetpemát beletten 


mochte eñ bi ſtac ſijn hãt wt om hẽ ſeluen 


te dodẽmer een ſijn neue hilt Lijn hãt ende 
belettet. Endete hãt begonſtemẽte Wenẽ 
ín désconincr {ale of hydoot wate. Poe 
Datantipater hoozde foe beeblide hp ende 
gheloefde lijn Wachters beel Wilden fi hé 
latengaẽ. Doe dat herodes Witte fo Was 
hem lwaerſins ſoens bliſchap ban (ijns 
ſelks dootende lende ſerianten ende dedẽ 
doden.ende ſette archelaum coninc nachẽ 
telijn. Ende aldus ſtarfhina vijt daghen 
die in allen anderen dinghen goede auen⸗ 
tuet hadde. maer hy Wasalte onlſalich ín 


Dat hem toe behoorde.eñ ſalome verloſte 


ſe alle dic ht hiet doden Mer ſinte Bemiat 


us ſeit dat herodes hẽ ſeluẽ doot ſtack mit 


ten meſſe daer hi den appel mede ſcelde eñ 
dat ſalomeal díe gheuãghen dodẽ dede al 
ſo als haer broeder beval. 






¶ Die legende ban linte pomas 
Die eerſte biſſcop vã ——— 


Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





ED 
— 
206 
— 
Bent 










cocoliet hi thof eñ quã aẽdẽ 

aerſchẽ biſſcop vã cantelberch eñ hi wert 
ſin archidiakẽ / maer õ des eerſtẽ biſſcops 
bede fo Woest bidescontcreäccliers datbt 
inz ſijn wijſheit Die quade bedwingẽſou 
De band kerckẽ lcrade te doẽ Eñ díeconinc 
mide hẽ ſo ſeer als dẽ acrtſchẽ biſſropboot 
Was hidede fo dy hiaertſch biſſcop wert. 
Clt al waſt dz hijt node dede nochtãs ſoõt 
Éinc bijt vã gehooꝛſaẽheit Eñ te hãt Wort 
hi verwãdeit in enẽ andere maͤeß hidede 
lijn vleys ond mit citicien cf mz vaſtẽ pp 
n deoech nz alleẽ een harẽ hemdeonð (ijn 
kemulare merhet Was deck vã hate altot 
tẽ knien mer hi decte fo Cubtijtic Gijn heylic 
heit dz bt elckẽ gelijc Was ĩ cerfaêhene vá 
dederẽ eñ vã dienres meraitoes behilt hy 
hertheit lijnre penitẽciẽ Nile dage droech⸗ 
De hi alknielẽde xiij. arme ludẽ baet voetẽ 
als hi gegetẽ hadde ſogakhyelckẽ viet n⸗ 
uerẽ pẽninghẽ eñ lendeſe Wech. Eñ dieto⸗ 
ninc haddẽgaerne tot Ciné Wille gehoudẽ 
ter heilfger kerckẽ lcade. eñ dat hi vañ ma 
kẽ loude die gewoente dic lijn bas han: 
dẽtegẽ die gewoẽte eñ vriheit ð kerckẽeñ 
om dz hijs n3doëen wilde ſo woꝛt Die co- 
ninceñ Die pꝛincẽ op he vtorẽt / mer op een 
te tijt Wozt himit anderẽ biſſtoppẽ fo ban 
De conic gedwõgẽ allo dz hi hẽoec dreych 
dete dodẽ Eñ oec Wert hi bedꝛogẽ mz gro 
ter ludẽ rade:ſo dz hi des conicx wille con 
lenteerde mittẽ woerdẽ. maer doe hi lach 
daer ð ſielẽ vꝛeſe Co fette hi hé ſeluẽ ín gro⸗ 
ter penitẽciẽ eñ ſuſpendeerde of ofſettehẽ 
leluen vã fijn officien tot hẽ die paeus ah 
ſolueerde. Die conic Wilde noch dat hybe 
ſegelde dat hy Leide mittẽ mõde / maer die 
goede weerleidet ende hp Droech eẽ cruce 
recht / eñ highinc wten houe eñ die quad⸗ 
B üij. 


EA We 
ek A 
— 





Ean (inte Thomasbilſcop vã cätelberche 


rtepen hẽna eñ ſeidẽ. hout den dief eñ hã⸗ 
get den vᷣrader. Eñ tot hẽ quamẽ.ij.grote 
getrouwe baroenẽ eñ ſeiden mit eede dat 
deelbaroenẽgeſwoꝛẽ hadden hete Doden 
Eñ thomas dye meer õtlachſijnre kercke 
dã fijns ſelfs.hi vloecheñ die paus alexã⸗ 
per ottinc hẽ te ſynonis eñ beuallẽ té cloeſ 
ter vã potẽciane.eñ daer na quã hi in vꝛãc 
rike eñ die conic ſendẽ te romen õ legaten 
pie Ciné oerbaer eynden ſoudẽ.mer Lijn be 
pe cn wildemẽ nzhoren:eñ hier õ fo Wort 
hi noch meer vgrãt tegen die aertlche bil⸗ 
ſcop eñ htnáatle fijn goet eñ ſijn magẽ eñ 
ðvᷣderfde heeft alte ſijn gheſlachte eñ hyen 
vdroech nyemãt mã noch wijk / iõck noch 
out:mer die biſſcop bat alle dage voer den 
coniceñ conĩcrike vã engelãt.Eñ dẽ aert⸗ 
ſchẽ biſſcop Wert vᷣtoent dzyhi Wed keeren 
ſoude tot ſijnre kerckẽ eñ dz bi bi marteliẽ 
bi xp̃ᷣm varẽ ſoude indẽ ſeuendẽiate na dʒ 
hi gebãnẽ was ſo oerloſldemen hẽ weðᷣte 
comẽ eñ bt Wort vã allẽ ludẽ eerlic ontfaẽ 
Na ſomighe dagẽ vooꝛ des biſſcops doot 
fo ſtarf een iõghelinc eñ quã Wed bi mira 
culen te liue cit bi ſeide dz hygeuoert Was 
tottẽ bouenſtẽ choer oð engelẽ eñ hiſach on 
der dẽ apoſtelẽ enẽ ſetel al ydel.eñ doen hi 
vraechde Wiens die ſtoel Was ſo ſeiden hẽ 
die engelẽ dz hi ware gehoudẽ enẽ groten 
papcväengelant Een pape was dye alle 
page milſe (ete vã onler vꝛouwẽ wãt hp 
en coſle anðs geen.eñ bt woꝛt gewꝛoecht 
voodẽaertſchẽ biſcopeñ dedecomẽ vooꝛ 
hẽ eñ ſuſpẽdeerde eñ ofſettẽ vã alle offici⸗ 
en, alg enẽ lekẽ die nzen cõſte. eñ doe Dele 
chomas ſijn cilicie naide ef hidat ond lijn 
bepde vᷣborgen hadde tot ht eentijt crighẽ 
mochte te napé fo opẽbaerde óle vꝛouwe 
pé pape eñ leide. Gactottẽ aertlchẽ bitcop 
cñ legthe zie ghene õ Wiens eer DU DIE 
mille dapesfijncitteie heeft genayt dz ver⸗ 
borchẽ ieit tot die ſtede / eñ dz ly daer heeft 
gelatẽ hooꝛ rode ſyde daet ſijt mede naide 
eñ ſpontbicthe at hidi weder milſe laet 


doen.Doe dit thomas hoorde cit bijt alſo 
vãt Co BWondde hi hẽ eñ hiet dẽ pape mit 
fe doẽ eñ beualhẽ dz hi Dat heimelick hou 
dẽ ſoude.Hi beſcutte dz recht vão kercken 
ef die comic en mochte des niet ike mit 
crachte noch init bedẽ. Boemẽ he Dus gef 
ſins en mochte bugẽ. {tet ſo quamẽ des coz 
nincx ridderẽ gewapẽt eñ ſy riepen waer 
die aertſch biſfcop ware.eñ hi ginc hem te 
ghemoete eñ ſeide ſiet ick bent. Wat Wildt 
eñ ſi ſeidẽ wi comẽ di doot te ſſaẽeñ duen 
mogeſt nz lãger leuẽ. Eñ bt leyde hẽ ic ben 
berẽit te ſteruẽ ó die gerechticheit eñ vrihz 
derkerckẽ Okghimy dã ſoect fo Hbie ic B 
vã gods wegẽ eñ optẽ bã dz ghy vã delen 
nyeinãt en deert. Wãt gode eñ ler vꝛou⸗ 
Weef heyligẽ eñ (inte dionijs beuele (cmt 
eñ Der kerke ſakẽ. Doe hi dit geſeit hadde 
ſoſſogen diequade met ſwaerdẽ int hoeft 
eñ ſlogẽ die heiligecrone vãden hoefde eñ 
ſijn herſenẽ vielẽ opt pauimẽt vanð kerkẽ 
eñ aidꝰ Wert higods martelaer. Int iaer 
õs herẽ duſent.T.eñ lxxiiij. Poe die clerc 
kẽ ouer dẽ biſſcop begöſtẽ die miſſe diemẽ 
ouer die dodẽ doet.te hãt warẽ dair Die en 
gelen eñ brakẽ o geenre geluyt die daer LO 
ghen eñ begöſten Die mille vã enen marte 
laeve die clerckẽ ſongenſe boert Dit Waf 
eẽ goet teykẽſijnre heilichzeft hier bipzoef 
umẽ dz hi een glorioes martelaer fs Dien Die 
engelẽ ſo groot eer dede eñ Dat ſi hẽ ſcreuẽ 
ond die martelaers Beffe heilige mã Was 
gepalſijt õ die kercke eñ in Die kerke in Die 
heilige ſtat eñ in die heilige tide in papẽ eñ 
in religionẽ hãden / õ datmẽ ſijn heilicheyt 
bekẽnen laleñ die quaethz det geente DYE 
hẽſlogen. Onle hete heeft oec veel and {co 
ne miraculẽ gedaëbi delen ſancte Wát bp 
ſijnre vᷣdiente foe Wert Wed gegheuẽ den 
blindẽ Lien, DE douẽ hoꝛẽ. dẽ crepelen gane 
ende DE DODE dzleuẽ. Sat Water daer Lijns 
cleð ín warẽ ghewalſcẽ vãden bloede vat 
gaf veelludegelonthept. ¶ Exeẽpel. 
¶ Het Waseen vrou Wot engelãt die van 














Ban Cinte Silueſter paeus. xci. 


_ foddernte begheerdete hebben ſchoon ogẽ 
eñ vã veel verweneñ oec ſchoonre te ſlijj 
banlichacmende ſighinc daerom bloots 


boets tot finte thomas tũbe:eñ doe li ĩ be⸗ 
dinghe lach eñ ſy opſtõt Co was ſi al blint 
endete hant ſo hadde fy rouwe eñ begon⸗ 
ſte te bidden ſinte thomas dattihaer ogen 
doch Wilde weder gheuẽ eñ niet ſchoenre 
dan Cp waren eñ nauwe en conſte lijt ver 
crighen. ¶ Æxcẽpel. 

¶ Een bedziegber beochte ſynen here lim 
pel Water boog ſinte thomas Wwater ouer 
eten in eenre buſſen.Eñ lijn here ſeide hẽ. 
ſtaelſtu minye vet / ſoe moet ſinte thomas 
hier ſijn water laten bꝛẽghen mer hebſtu 
mi wat gheſtolen fo moet di dz Water õt⸗ 
uarẽ eñ die knecht ſeide amẽ: wãt hi Wil: 
te datti die boſſe vol waters gedaẽ hadde 
ende doe ſy díe buſſe op dede fo võdenſyſe 
pdel eñ aldus wiſtemẽ dat he dye knecht 
gheſtolen hadde. ¶ Æxempel. 
€ Ben voghel die geleert Was teſpꝛeken 
Doe heen ſperwer faechde oe begõſte hy 
teropen als hygheleert hadde Dinte thoz 


mas helpt mi.ende te hät viel die ſperwer 
doot eñ hiontginck. 


¶ Exẽpel. 

¶ Eenmã Was die ſinte thomas ſeer liek 
hadde.ende hi was harde ſieck eñ hi gint 
tot ſijnre tombe ende doe hi hẽ bat om lijn 
gelontheyt foe Wert highenelen. Bi doe 
bigbefont Weder keerde. ſo begontte hi te 
peynlen dat macſchien Die gefontheit niet 
lalichen wasſijnre ſielẽ cit hi keerde we⸗ 
Dee tottertõbe eñ bat.en waert nzorbaer⸗ 
lick lijnre lielẽ dat die iecheit weo comen 
moelte eũte hät quam die liecheyt weder 
gelijcte bozen Gods Wrakequá dẽ ghenẽ 
Die ſinte thomas dodẽ alto feet D3 lomige 
vã hẽ ludẽ haer vingerẽ mit (tucké of bete 
eñ and vloyeden vaãetter eñ and Worden 
lam indẽ leden.anð woꝛden vᷣwoet ende 
—— A hatiuich. 

ie legende Landen en 
paeus ſinte ſilueſter. velg 


‚Copyright © ZO! 1 Pro 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 









W 





ANN SSIÁ 


NN 


) 
Zo 















— 







k DR SN Feente coniginnen die iuſta 
ID alde biete bias geleert van 
Velen WELNO DE pape Ef bouẽ al 


—— 





ontkinc ter herberge enẽ goedẽ kerfté 

gehieten thimotheũ nochtãs —— 
And om Die perſecucien. Deſe Wasaemas 
kelij na Dat iaer om dz hi xps gheloue pres 
dicte. Eñ tarquinus Die vechter Waëne dz 
thimotheus veel goets hadde eñ hi eyſche 
de van ſilueſtro eñ dꝛeychdẽ daer om te do 
den. Mer doe hp nam dat thimotheꝰ Dit 
goet niet en hadde fo aheboot hp ſilueſter 
dat bi die goden offeren (oude of hyp ſoudẽ 
des andere dages veele toꝛmẽten Doë do⸗ 
ghen. Ende lilueſter ſeide hẽ Dot du Cul 
ſte te nacht ſteruen eñ Die ewighe toꝛmẽtẽ 
ontfaë ende wilſtu of cn wilſtu / du lulſte 
wetẽ dattet die gewarighe god is die Wop 
Dienen. Men leide ſilueñer ín dye kercker 
eñ tarquinus Wert genoot ten eten Doe he 
at fo Wert een been DE enen vilſche lo val 
te in lijn kele dat bijt ín noch wt bꝛenghẽ 
en mochte Ende alous (art bi te midder⸗ 
nacht ende men droech hẽ mit gheweentẽ 
graue Wert Eũ liluelter woꝛt mit blitcap 
pen berloft wtẽ kercker Waͤt niet alleẽ die 








Wan linte Silueſter paeus. 


kerſten mer die heydẽ haddẽ alte lief Wát 
hihaddeeẽ engels aenlicht eñ Was blenc⸗ 


bee ĩtalẽ eñ geheel in lichaẽ eñ heylich ín 


werckẽ:eñ groot vã rade / gewarich ĩ ghe 


loue / in hope alte duechſaem / breet ín cari 


tatẽ. doe marchiades Die biſſcopdoot Wat 
fo Wert lilueſter al waſt hẽ leet vã altvolc 
gecorẽ tot en paeus Hi hadde beſcreuẽ in 
céboccalDie Weefen eft weduwẽ eñ ð ar 


mer namẽeñ hy gaf hẽ alle haer noot. Hy 


ordineerdete vaſtẽ dẽ woenſdach Den bat 
dacheñ DE ſaterdach.Eñ datmẽ DE donre 


dach vierẽ ſoude gelijt dẽ ſondach. act 


die grixe kerſten ſeidẽ datmẽ DE ſaterdach 
ſculdigher Ware te vierẽ. Eñ hi ant woer 


pe eñ ſeide dattet nz en Waer õ dz die apo⸗ 


ſtelen haddẽ gheordinecrt eñ õ datmẽ op⸗ 
ten ſaterdach hebbẽ moet medelidẽ vã õs 
herẽ begrauinghe eñ ſiſeidẽ Eẽ ſaterdach 
ís binnẽ den iare vã õs herẽ begrauinghe 
daermẽ in vaſtẽ ſoude.eñ doe ſeide ſilucſ⸗ 
ter. Ghelijt dz alle ſonnẽdaghẽ vãõs here 
Briſcniſſe Fijn vᷣciert.alſo ſijn oeck alle ſa⸗ 
terdagẽ vã ſijn begrauinge.Aldꝰ ſo lietẽt 
ſijt goet ſijn vãdẽ ſaterdage:mer ſyſtredẽ 
ſeer õ DE dõredacheñ ſi ſeidẽ Datine he n3 
vierẽ en ſoude mettẽ kerkẽ keeſtẽ Eñ ſilue 
ſfer die toende ſijn waerdichz ín driẽ pun⸗ 
tẽ. wãtop diẽ dach voer godten hemel eñ 
hiſette dz lacrament lijns lichaẽs eñ ſijns 
vᷣloets.eñ die kercke Die maect Dat creſem 
eñ ſylietẽt al goet ſijn oe cõſtãtinus dic 
keffer dẽ heruenẽ vuolchde lo ghinc ſinte 
Cilucfter wter ſtat eũ Woede mit Ciné cler⸗ 
hᷣem een berch Eñ cõſtãtinꝰ õ Die kelle ver 
uolginghe die hi De keeftené gede foe Was 
bilasersgeorde Tẽ leſten hadde hi doẽ 


halẽ birade ð biſſcoppẽ datgodẽdrie B. | 


kinderen die hi loude DOEDODEN eft dz hy ĩ 
haer arme bloet badé oude Eñ Doen hi 
Wt voir ter (rat daermẽ dz bat bereide ſou 
De ſoquamẽ hẽte gemoete ð kindetẽ moe⸗ 


ders eñ ſytoghẽ hoor haer eñ ricpẽ yſclick 


Eñ cõſtantinꝰ weende eñ dede DE wagẽ 


ſtaen.eñ hirechte hem op eñ ſeyde. Hooꝛt 
ghiridders eñ baronen eñ ghi alle Die hier 
ſijt die waerdicheit vãden rijke vã romen 
is ghecomẽ Wter konteynẽ der goedertie⸗ 
renheit. eñ Cp heeft oec dele wet ghemaect 
dat ht ſijn hooft vlieſen ſal / ſoe Wie c kit 
dodet mittẽ ſtride. Poe grote kelheit Lal dz 
ſijn of wi onſe kinderẽ doẽ dz wi dẽ vꝛem 
den v̈boden hebbẽ onler vianden kindere 
te doden:wat helpet ons dz wi die barba⸗ 
ren vᷣwonnen hebbẽ of wi van onghena⸗ 
dicheit werden vᷣwõnen:Wãt dat wi ver 
Wönen hebbẽ die vrꝛemde lantſcappẽ dat 
ís mit des volcxcracht datter vacht maer 
píe londen te vᷣwinnẽ dzis cracht vã ſedẽ 
Inden cerſtẽ ſtride Ware wiſtercker Dan 
Die ludẽ mer hier in Gwinnen wi õs ſeluẽ 
Die in deſen ſtrijt hẽ ſeluen vᷣ wint hy bez 
hout die ſeghe als htis GWonne. Wát Dye 
verwonnen heeft hi Wort vãdẽ leghe ber 
wonnẽ op dz die genadicheit band onghe 


nadicheit Wert vᷣwõnẽ.Daerõ ſal die ge⸗ 


nadicheit in deſen beſtaẽ te Binn. Wát 
Wi ſullẽ wel mogen vᷣwinnẽ alonſe viã⸗ 
dẽ op dz Wi vand genadicheit mogẽ Woꝛ⸗ 
Dé vᷣwWonnẽ Hitoent Wel dz ht vã alle he⸗ 
te ís Die ſeyt. dat hi der genadicheit knecht 
is:wãt mi ís beter dat ick ſteruc eñ Dic on 
noſelkinderẽ te liue bliuẽ. dan dat it eẽ on 
genadich leuẽ Wed vᷣcrighe mit harẽ doot 
datte vercrighẽ is nochtãs onſcker Al yſt 
ſeker dattetonghenadich Ware al vercre⸗ 
gheict Eñ hi hiet datmẽ die moederéhact 
kinderen gaue eñ beel goetseñ wagenen 
mede te varen. Eft aldꝰ keerdẽ diemoede 
ven mit blilcappẽ Wed die al wenẽde qua 
mẽ. Ende die keiler voirtẽ palayſe Wert. 
Op diẽ nacht daerna Co opẽbaerde hẽ ſin⸗ 
tc pieter ende inte paulꝰ ende ſeydẽ Dm 
datſtu ontlagheſt dye bloetſtortinghe vã⸗ 
den kinderen. Doe heeft ons ghelent on⸗ 
ſe heere ihelus chrillus dy raet te gheuen 
hoe du ghenelen ſulſte. Boet haten ſilueſ⸗ 
ter die verborghen is indẽ berge ſeraptim 





Uan finte Silueſter pacus. 


hiſal ditonẽ eẽ fonteyne daer du drie wer⸗ 
uẽ ín drinkẽ Culte eñ Du ſulte woꝛdẽ geſu 
uert vã allẽ lazariẽ eñ du Culte dit ihũ xpᷣo 
Wed doẽ dattu d akgodẽ tẽpelbꝛekẽ ſulſte 
eit ſijn kerke Wed makẽeñ dattu hẽ boert 
aẽ dienẽ fult.Boecôttätin? õtwaecte [oe 
fende hiridderẽtot ſilueſter. Poe ſilueſter 
Die ridös Cach fo waende hi datmẽ haclde 
om te martelien eñ hi beual hẽ gode eñ ðv⸗ 
ſtoute ſijn geſellẽ eñ quã õuerſaecht boer 
cõſtãtinꝰeñ cõſtãtinꝰſtõt tegẽ he opeñ ſei 
De WOL Lijn blide dzghy wel comẽ tijt. Eñ 
doe hẽ ſilueſter Web gegruet hadde fo ſey 
de bi Lijn viſioẽ.eñ doe cõſtãtinꝰ braechde 
wie dic godé Ware Die hẽ opẽbaerdẽ lo át 
Woerde lilueſter dattct xpᷣs apoſtolẽ wa⸗ 
rẽ eñ geengodẽ. Dm des keiſers bede Dez 
de ſilueſter ð apoſtelẽ beelde bꝛengẽ. ende 
doc Dic keiſer ſach ſo riep hi dz ſidz Waren 
die hẽ opẽbaerdẽ Aldꝰ naectẽ ſilueſter ca⸗ 
thecuminũ Gloſa Cathecuminꝰ is alscẽ 
kint beleſen is voor dic kercke eermẽt ker⸗ 
ſtẽ doet.eñ hi hiet heet Weke vatten eñ hp 
hiethẽ dz hi die kerkers opẽ dede. cũ Doc hi 
ghegaẽ Was int water daermẽ doepte eñ 
dait ſcheen ophẽ eẽ grote claerheiteñ aldꝰ 
quã hi ſuuer Wt eñ ſeide dat hi criſtũ ſach 
Optẽ cerſten dach lijns doepſels ſo gaf hi 
deſe wet datmẽ criſtũoefenen ſoude voer 
dẽ gewarigẽ god. Des anderẽ dacchs gat 
bi wt eñ gheboot dz alle die rpm blaſphe⸗ 
meerdẽ dz ſi geldẽ ſoudẽ Tẽ derdẽ daghe 
fo geboot hi So wie eẽ kerſtẽ onrecht Dez 
DE datmẽ he half Cijn goet name. CTẽ vier⸗ 
De alſo die keyſer vã romẽ bouen allé herẽ 
is.Alſo lalmen vooreen hooft houdẽ den 
pacus bouẽ allebiſſcoppẽ. Cé bijf(ken ſoc 
wie in die kercke vloghe dz hy dã van allẽ 
vri Ware, CE ſeſten dat nyemãt ſonð des 


billcops octlof kerkẽ maken en ſoude bin⸗ 


nẽ cenre ſtat murẽ. Tẽſeuẽden datmen õ 
die kercke ſtichten gheuẽ ſoude dẽ tienden 
vãder conincliker poſſeſſie oft beſittinghe 
Wen achſten dage quã die keyſer tot ſinte 


— 


opyright © 2011 ProQuest LLC 
ced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


xcii. 


pieters kercke eñ biechte hẽ al wenẽde vã 
alle ſynen ſondẽ. Daer na nã hicen ſpade 
eñ begõſte eerſt ſelue dz fundamẽt vader 
kerckẽ die hi maken ſoude te grauen ende 
doech.xij.coꝛuen aerden wtopſijnhals. 
Soen dit helena cõſtãtinꝰ moed die in bat 
tanien was hoerde ſo pꝛijſde ſy harẽ ſoen 


in brieuẽ dz hidie afgodé ghelaten hadde. 


mer ſi vſprꝛachẽ dz hi ð iodẽ god ghelaten 
hadde eñ oefende cenẽ gecruyſtẽgod.Die 
keiſer ſcreef haer weð dat ſi mit haer brẽ⸗ 
ghẽ ſoude ð iodẽ meeſters.eñ hi oude bꝛẽ 
gen dẽ kerſtenẽ meeſters datmẽ mit diſpu 
tacten onderpꝛouẽ ſoude Welc die ghewa 
rige god fs. Bier õ bꝛochte helene mit haer 
hondt eñ.xli.alte Wel geteerde iodẽ. ende 
Daer Waré hoꝛer twalet᷑ die bouẽ dye ans 
conſtich Waren vã ſpꝛaken.Doe ſilueſter 
mit ſynen clercken eñ deſe voerſeide ioden 
vergadert warẽ om te diſputeren boor Dé 
Kepler van ghemeen conlente / lo letten Cp 
twealte gheleerde vroede heydẽ meiſters 
die hieten cratho ende zelophin eñ tot dien 
ſoude behoren die ſentencie vã datmẽ ſeg 
ghen ſoude. Ende al warẽ deſe twee hey⸗ 
den / ſy waren gherecht ende ghetrouwe 
ende ſy dꝛoghen dus ouer een. Als die een 
ſtõt ef ſpꝛac dz die and niet ſpꝛekẽ en fou: 
de. Bus begonſſe Die eerſte vander xij. die 
abiacher hiet ende ſcide. Om dat deſe Drie 
goden ſijn. die vader.die Lone. Dye heilige 
geeft Co doen ſiſegen Die ewe Die Leit Siet 
Datickallene ben eñ getand en is lonð mt 
Segghẽſioec dz criũꝰ goo ie õ dz hy veel 
mirãculẽ ede Co fijnder in onſe Wet beet 
die miraculen dedẽ. nochtans en doꝛlſtẽ ſy 
daer om nye hietẽ godais dele ihelus Dye 
deſe aenbeden. Siluefter leide. wy dienẽ 
eengod.maer Wien ſegghẽ niet in lo gro: 
te enicheit D3 hiniet en heeft bliſchap lijns 
Coons. Want Wt uwe boecke mogẽ wy v 
toonen dye drieuoudichept Det perſonen. 
Want wileggen god den BAD Daer dauid 
of ſeyt. hi ſalmiaenropẽ Du bite mijn va 








Man (inte Silueſter pacus. 


der. God dẽ foenvdaerhtoecof (eit. u bil 


te mijnſone ic hebbe dy hudẽ gewõnẽ. dẽ 
heilighegeeft dair hi oec of (eit Wädégeelt 


haers mötsts allchaer duecht. In diẽ dec 


D3god ſeide makẽ wi DE menlſche na ont 
beede eñ õſer gelikenis fo wijſde hid per 
ſonẽ drieuoudicheit oec eñ ð godheit enich 
heit. wãt al ſijn. iij. perſlonẽ / tis nochtans 
eẽ god als wi biexẽpel mogẽ bewiſen.eñ 
hinã des keylers purpure eñ maecte daer 
drie voudẽ eñ ſeide. Piet deſe dꝛie voudẽ 
ſijn eẽ lakẽ.ſo ſijn dꝛie perſonẽ eẽ god Vã 
dien dz hiſeit datmen nz god hietẽ en ſalõ 
ſijn miraculẽ 603 veel and mirakele dedẽ 
die nzgod hietẽ en Wildẽ alscriſtꝰ daer bt 
Wilde god hietẽ Seker god en liet nie Corr 
der pine ludẽ Die teghẽ he ſtõden Als Wel 
ſchijnt in dathan eñ abiron eñ in Deel and 
hoce ſoudẽ ſy dã moghẽ lieghẽ eñ he ſeluen 
dã god ſeggẽ dat ſy niet en warẽ als hem 
geen pine en volchde. Alſeide hi dz hygod 
Was / hẽ volchde altoes dz Were ð cracht. 
goe ſeydẽ die meeſters. Abiachar ís vã ſil 
ueſter \bonné bt reden Wât en was xp̃s 
niet god. Alhadde hi geſeit dat higod Wa 
re bien hadde Die DODE niet moghẽ vᷣwec⸗ 


ken. Doe ginc die wech eñ die and Die yvo⸗ 


nas hietquã voert eñ ſcide Abꝛahã ötfinc 
vangode Die beſnideniſſeeñ Wort daer bt 
gerechtighet. eñ als abꝛahams ſonẽ Woz 
dengerechtighet bidet belnideniſſe Hier õ 
die niet beſnedẽ en is en mach niet gerech 
tich Gijn. Siluelter ant woerde men Weet 
_patabzahágode behaechde voer Die beſni 
denis eñ fijn vꝛient gehietẽ Was hier en 


heiuchdẽ die befnidenisniet, maer tgheld 


ueefs die gerechticheit deden gode ghenoe 


ghen. Bier biontkinc hi die beſnideniſſe nz 


om die herticheitmer Dic onoͤſcheidẽheyt 
Pele Was vᷣwonnen die Derde qua voert 
Die godelias hiet eñ leide. Hoe mochte cril 
tus god weſen alsghi legt dat hi gheborẽ 
íg.cndebecoert verradẽ ontcleetgheſcenc⸗ 
Bet mit gallen. ghebondẽ ghecruylt begra 


wen als dit in gode niet en mach fijns. Sil⸗ 
ueſter ſeide. Pit pꝛoeuẽ wial wt dinẽ boe 
ken dattet voerſeyt was van xpᷣo Wãt vã 
fijn gheboerte (eit platas Diet een maget 
Calontfacn eñ baren enen Cone eñ ſynẽ na 
me Cal Worden gehieten emanuel Mãſijn 
tẽptacien ſeit ſacharias. Ick lach ihelum 
dẽ groten priefter ſtaen / eñ die duuel ſtont 
tot ſijnre vechter ſyden. Mã ſijn vᷣradenis 
ſcyt dauid. Die mijn bꝛoot at merrede op 
mite vᷣtredinghe. Mã lijn oncleedẽ (cit hy 
oec.ſi deeldẽ mijn clederẽ ct ſi woꝛpẽ tlot 
op mijn cleet vãdẽ dꝛãc vã galle ſeit hi oec 
Sigauen in mijn ſpiſe galle. Wan ſijn bi 
den leiteldꝛas. Ghien bont miniet als eẽ 
vader Die B Blofte vtẽ lande vã egiptẽ.eñ 
ghi voetmoedichdet myroepẽde Loer des 
vechters rechtſtoel. Wan dat hyghecruyſt 
was ſeit hioec. Ghileuert mi hãgende in: 
den houte. Mã lijn begrauinghe feit ihero 
nimus. In ſijn begrauẽ woꝛdẽ Wed leuẽ 
De die DODE. Poe god elias niet ãt woerdẽ 
encôfte ſo dedemẽ hẽ Wech Mic Lierde DIe 
anna hiet quã voert eñ ſeide.dʒ vã anderẽ 
beſcreuẽ is ſeit deſeſilueſter vã criſto Sil 
ueſter ſeide he lo ſelſtu dã vã entanderen 
ſeggẽ die een maecht drꝛoech eñ die geſpijſt 
is mit galle ghecroent mit dooꝛnẽ.die ghe 
cruyſt gedoot eñ begrauẽ was eñ die ver⸗ 
reeseñ ten hemel voie. Poe ſeide conſtãti⸗ 
nus enſeit bi ghenẽ anderẽ alſoe ís hi ber: 
wonnẽ Doe hi des niet doen en mochte ſo 
dedemẽhẽ wech Ei die. v. die doech hyet 
quã daer voerteñ ſeide Isxpᷣs vã dauids 
favcals ghi ſegget eñ gcheilicht Coen lou⸗ 
de hihem niet doẽ dopẽ oin echterghehey⸗ 
licht te werdẽ. Siluelter leit ghelijck vat 
die beſnidenilſſe eynde nã fn criſtꝰ beſnidĩ⸗ 
ghe. Alſo haddeõs doepſel dz begin incri 
ſtus doepſel.Wãt hien woꝛt niet gedoept 
dat hy ſoude werdẽgheheilicht mer õ dat 
hyons doepſelheilighen ſoude. Pocdele 
ſweech foe ſeide conſtãtijn. doethſ weech 
enten Witte niet te ſegghen. Boe ſeyde die 








s Han linte Silueſter pacus. 


fette die thuyſe biet HOi Wilden dat ſilueſ 
ter ons õtbonde die Cake vã deler magets 
dracht.Silueſter die ãt woerde hem.Die 
aerde Daer adã ofghemaect isſy Was on⸗ 
beſmeteñ maget.Wãt Ci en hadde haer n5 
ontdaen te dꝛinckẽ mẽſchelic bloet eñ ſy 
en hadde niet ontfaẽ Dic maledixie ADEN 
doornẽ / noch dact en was gheen mẽſchen 
lichaem in begrauẽ noch ſi en Was den ler 
pentẽ niet ghegeuẽte eten.dacrom moeſte 
Wter maget marie een nyeuwe adã Wer: 
DE gheborẽ die gelijc dat ſerpẽt adã hadde 
Ö\bonné díe vand maget ghemaect Was 
dz eẽ nuwe adã vã eente maget gheboren 
dz ſerpẽt weder WWinnẽ ſoude Ei dzhy 
Dic adã vᷣwan indẽ paradiſe beeozer ſou⸗ 
De welen ons herẽ inð woeſtinẽ Eñ dzhy 
adã v wan etende vã onſen heere wõnẽ 
ſoude berde vaſtẽde. Doe dele vwonnẽ 
was ſoe quam díe ſeuende die benyamin 
biet eñ ſeyde. hoe mochte vcriſtꝰ Die gods 
foon weſen die vãden duuel mochte Woz 
den becoert dien hi hiet maken vãden (tec 
nen bzoot eñ dien biopten tépel boerde eñ 
Dien Wilde hi doen aenbedẽ. Siluelter Let 
de.om Dat Dic duuel adã verwan Wat hy 
hẽ al etende hoorde Co woꝛt hi van criſtus 
GWôönen die he vᷣſmade al vaſtende.Wãt 
Wi ſegghẽ at hy becoert Was nad men: 
heit eñ nietnader godheit. Want daer OM 
Woost hi drie werk becoert om dz hialle be⸗ 
coringhe vã ons verdriuẽ ſoude en ONS BE 
ten korme van v winnen. wãt dicwil vol 
ghet den mẽſche na abſtinencie becoringe 
vã vdelglorie eñ na Die becoringe vã ydel 
glorie volcht begheerte vã heercappie eft 
hoechdzagẽheit eñ hier bp wort die duuel 
verwonnẽ in deſe ſake om dat hi ons ghe 
gen loude forme vã weðſtaen. Poe dele 
verwonnẽ Was fo quá die achtte die aro⸗ 
bel biet eñ leyde. Bet ís openbaer vat god 
bolmacct (sen nyeten behoeft. at Was 
hem dan van node ghebozen te Werden in 
criſto.eñ waer by hiet hicriſtũ Dat wooꝛt 


x 


xciii. 


mer Dit is oec openbaer Dat god niet hietẽ 
en mochte vader cet hihadde eenẽ ſoen eñ 
is hi namaels een vader criſtigehieten ſoe 
is hi wandelt ghewoꝛdẽ Dtluetter lei⸗ 
de hier toe. Píc ſone is gheboꝛẽ Wten vað 
booz alle die tiden om dat himaken ſoude 
dat ntet en Mas En hy Wort inden tiden 
gheborẽ wtẽ Bad boog alle die tidẽ om dat 
hi makẽ ſoude dzniet cn was:eñ ht Wort 
indẽ tide gheborẽ band moed dat hi vma 
kẽ ſoude dat vᷣuarẽ was Eñ han bijt mit 
te woerdẽ alleen mogẽ vmaken nochtãs 
en mochte hi ons niet vloſſen byder paſſiẽ 
bien Waer mẽſcheghewordẽ. Want bien 
mochte niet gedoghẽ inð godheit eñ diten 
Was nʒ onuolmãcctheit met volmaecthʒ 
D3 in ſijnre godhz Was õgedoechlike Den 
loõ hietmẽ dz woert gods bi diéD3 dauid 
ſeyt mijn hert beeft WE gheworpẽ eẽ goet 
Woert God Was altoes vað Wãt fijn ſoẽ 
Wasaltoes. wãt fijn Coon (8 twoert ſijn 
wijlhz lijn duecht wãt indẽ vaß wasds 
woert altoes als dauid feit Mijn herte he 
wet wt geworpẽ eẽ goet Woert Indẽ vak 
was altijt Wijlhzals beſcreuẽ (sic bẽ qe: 
come wtẽalre hoechſtẽ mõde gebore vooz 
alle creaturẽ. In hem Was die dDuecht oft 
cracht na dit.ic Wert gebore boor allẽ mẽ⸗ 
ſchẽ. Nochen Ware die Fonteyne d wate⸗ 
rẽ nict.ofDä Die bag npeen Was ſonð vat 
woert wijſhz eñ duccht hoe Waẽſte dz hẽ 
delen naẽ aen ghecomẽ is bãtide Belt gie 
wech eñ dic negẽde quã Die iubal hiete eit 
leide. Het is opẽbaer dz god Die echtlchap 
nzen vᷣſmaet waerd Coe lochendi dz hi vã 
echtſcapgheborẽ was diẽ htoefent dã op 
dzht die echtſcap Wil vᷣblidẽ. eñ hoe moch 
tehi woꝛdẽ getẽteert of becoert Dic mach⸗ 
tich is ofgedoghet die decrachtis eñ ſtart 
diet leuẽ is eñ oee ſo moechſtulegghẽ dat 
tet tWee fonélijn.cé die die vað wã eñ ez 
and die die maget droech. Elter hoe mach 
ghedoghen die menlſchelicheit Die bt aẽ nã 
Conder des gheens quetlen daer hp of ghe 





Wan linte Siluelter pacus. 


boren is Sinte lilueltet leide hier toc HOL 
en ſeggenz dat xps gheboꝛẽ Was vã eenre 
maecht õ dz wi daer bi die echtſchap latte 


rẽ wilẽ mer 6 dz wibiredenẽ õtfaen dye 


faké vanð maghets dracht ende hier bien 
wert de echtſcapnz vᷣdõckert mer ſi wort 
daer mede vriert. wãt Die maget Die rpm 
pzocch Wort vã echtlcapgeborẽ Criſtꝰ die 
wort becoert 0 dz hial des duuels becorin 
ge vᷣWinnẽ loude Hi gedoechde õ dz hi al⸗ 
ſe paſſien ond doẽ ſoude Biftact õ dzhi die 
doot onð doẽ ſoude Die ſone gods is oeck 
in xpo die gelijc dz hi die gewarige onſien 
like gods foö is.alſo hp íe die lienlike vS 
met allo beel als higod is lots hi onſienlic 
mer datter mẽſchẽ is D3 ís ſiẽlic Dz Die mẽ⸗ 
ſchelichzgedogẽ mach fond quetlẽ ð god⸗ 
heit dzmachmẽ pꝛocuẽ bi cxẽpelẽ Des kei 
ſers purput Was Wolle eñ mé Dede bloet 
ond dele Wolle eñ het Wert voot purpur. 
doemẽ dã dit ſpã mittẽ vingerẽ Welke dã 
dzuctemen ſo die verwe op die Wolle cert 
purput Wert Mie Wolle ís dã DE mẽſchen 


gelige cñ Die purpur verwe gode die mede 


Was ind pallien doe Die mẽſce gedoechde 
indẽ cruce.mer Die godhepten gedoechde 
geẽ paſſie Bot quã dietiẽde Die thara biet 
ef ſcide. dit exẽpelen genoecht min3 Wát 
mé duwet Die vWemetter Wollen eñ doe 
fihealle Wed ſeydẽ nemet Däctand Een 
Hoe daer die ſonne aẽ ſchijnt alſmẽ hẽ hou 
wet ſoontkact hi den ſlach. mer die ſchine 
Dutt ongequeſt vãdẽ lage Aldꝰ gedoech 


| ‘pe Die mentheft die godhz en gedoechdenz | 


pie cl£tte vic Cleon hiet Die ſeide. DE dijn 
pophetẽ vã dinẽ rpo Ald? veel voerleydẽ 
‘fo wort wi wetẽ die lake vã fo groter be⸗ 
ſpottẽeñ paſſien cũ vã lijnre boot. Silue 
“fier leide. Hihadde höger op dzhi slade 
__foupe.hédorfte op vat hionſe droechcit lez 
wende dräck geuẽ loude. Hy Wort becoert 
om dst 68 vã alle becoringe vᷣlollen wil⸗ 
de hi woet gehoude op dzhi õs vry make 
Wilde vand gheuãkenis. Hi woꝛt belpot 


op dat hions vᷣloſſen ſoude Hand duuelen 
beſpottinghe. Hi woꝛt gebondẽ dz hy ons 
ontbindẽ ſoude vãden knope ð maledicti⸗ 
en. hi Wort oetmoedich dz hy ons vheflen 
ſoude.Hi Wort õtcleet om D3 hi deckẽ ſou⸗ 
demz genadẽ Die naectheit o eerſter ſondẽ 
Pi Wort mit doornẽ gecroẽt õ dz hi õs We 
der gheuẽ ſoude die bloemẽ des paradijs. 
Pi Wert begrauẽ om dz hi ð heiligẽ grauẽ 
heiligẽ ſloude. Hy verrees om Dat hi die Do 
dẽ dat leuẽ weð gheuẽſoude.hi voir opte 
hemelom dat hyons die Do Des hemels 
op doen Coude. Bi ſit ter vechter ſydẽ gods 
om dat hi der ghelouigher bede hozen Cal, 
Poe dit Ciluefter Ccpde Co pristde die keiſer 
ſcer. eñ Die meeſters eñ alle dicioden. Poe 
Wort bie. rij. Die ſambꝛi hiet Leer verbolgẽ 
mit groter onWaerdicheit Ic verwonder 
pat ghialte (eer broede meefters gheloeft 
twikelachtige Woerden eñ Dat ghy waẽt 


dat god almachtich in menſchen redenen 


mach Werden beuaen maer men laet Dye 
\boerden ſtaen eñ laet ons ter Dact ghaen 
want fy fijn alte Cot die eenen ghecruyſtẽ 
god oefent als ic Weet des almachtige go 
des naẽ:eñ en moghẽ Die ſtenẽ Daer of DYE 
cracht niet gedoghẽ noch geen creature ge 
hoztende om dzghi pꝛoeuẽ moecht dat ick 
Waer ſeggemẽ bzenge tot mi eẽ alten Wil 


den ſtier eñ Wanneer Die naem ludẽ Cal in 


ſynẽoren lo ſal hiſteruen. Pinte ſilueſter 


ſeide.hoe biſtu geleert DE name oktuys nʒ 
en hoors Sãbꝛiſeide Mie heimelicheit en 


behoort di niet te weten Du die der iodẽ bt 
antbifte. Ben bꝛochte daer eenẽ altẽ wil⸗ 
dẽ ſtier die harer hödert nauwe bꝛengẽ en 
mochtẽ.Eñ Doc ſambꝛi dz woert indẽ orẽ 
ſeide. lo ſloech Die (ier ſijn oghẽ ned ende 
blatede eñ ſtark. Zoe riepẽ alle die iodẽ eñ 
ſy Vwetent lilueſtro. Ei linte lilueſter Cet 
de. hien noẽde gods naẽ niet maer des du 
uelsname noemde hp.mact mijn god ihe 
fuscrift? en dodet alleẽ nʒ maer hp maket 
dyc DODE leuẽde wãt te dodẽ eñ nzlcuẽde 











Wan finte Silueſter paeus, 


temaken datmoahëltberden lerpentẽ eñ 
Wilde beeſtẽ doeñn. Wil hi dan dat ic ghelo 
ue dz hi geen duuels naem en node lo ſeg 
ghe Wed eff makêleuendich die bt gedoot 
beeft; Wát vã gode is gelrreuẽ aidꝰ Fe cat 
Doden eñ leuende maken. (ft dat hi nieten 
mach ſo noemt hi een duuels naein Dic ic⸗ 
uende dodẽ machmer die dodẽ niet leuen⸗ 
De makẽ en mach. eft doemẽſãbꝛi dwãck 
Den ſtier te weckẽ foe feide hi. Silueſtet 
ÖWeeke in ihelus criſtus name vã galilea 
eñ wi lullẽ alle in hẽ gelouẽ. wãt al moch 
te hi mit vloghelen vlieghẽ nochtãs cn Cal 
hi dit niet doen.Eñ al dĩe iodẽ loefdẽ dzſy 
ghelouen loudẽ waert dat hy he Bwecte. 
Soe Dede ſinte ſilueſter eẽ bedinghe eñ Cet 
DE inden ſtiers oꝛen. Onaem ð vᷣmaledijt 
heiteñ det doot ganc Wt mettẽ gheboden 
ons herẽ ihũ criſtiin wiens name dz te ſeg 
ge.ſtant opeñ gancmaclick tot dinẽ ſtalle 
Wert. Te hãt ſoe ſtont die ſtier op eñ ginc 
goedötierlijc wech. Boe bekeerde Die coni⸗ 
ginne eñ Die meeſters eñ alle Die iodẽ. fa 
luttel daghẽ ſo quamẽ der afgodẽ biſſcop⸗ 
pen tot DE Keiler eñ ſeiden Licue keiler de 
D‚akie Die inden put ís heeft alle daghe mit 
ſynẽ adem gedoot meer dã Drie hondt mé 
ſchen. lint dʒ ghicriſtꝰgheloue ontkanghẽ 
hebt.J doe cõſtãtinꝰ hicrof raet vꝛaechde 
Úínte ſilueſter. Fe fallen bicriftꝰ cvachtop 
doen houde van allen hindere. Eñ die bit 
ſcoppẽ beloeldẽdat li gelouen ldude dede 
hi dat. eñ doc (iluefter ín bedinge was ſoe 


opebaerde hem linte picter eñ Cetde Ganc 


Du ef twee papen diemit Di lijn coenlijke 
— totten drꝛake eñ als ghi cot tot hẽ lo 

pꝛeect hemaldꝰ toe. Dníc bere ihelus cet 
ſtus Die gheborẽ is vã eenve maget die ge⸗ 
cruyſt was eñ begrauẽ. die verrees en fit 
tot des vads rechter lyde hp ral hier com 
eñ domẽ leuende ende doden Wacrom du 
ſathanaõtbeyde bier lijns in derer at tot 
bicoemt. Eñ ghi lult lynẽ mont öbinden 
mit eenen dzade eñ belegele bouë mit enẽ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
r eproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





xciiii. 
vingerlinck daereëctuce in ſtaet. Daer na 
ſuldi mz mi comẽ gans gelont eñ ghy fuit 
etẽ broot dz ick v bereidẽ ſal. Aldꝰ gine tin 
te ſilueſter mit twee papen ned inden put 
anðhalt honderttrappẽ diepeñ droech. j. 
lanternẽ met hẽ Boe ſeide hi Die Woerden 
tottẽ Drake eñ vbãt hé fijn mule dic blies 
en crilelde. Eñ doe [pop quamẽ doe vódE 
ÚiL{j.toucnaers dye hẽ geuoicht ware te 
befiëof litottẽ Drake ldudẽ gae eñ die Wa 
rẽ bina doot vãdẽ ſtãcke vãdẽ Drake ende 
Die leide ht ghelont mz hẽ eñ (bekeerde te 
at mit eere groter menichte. Aldꝰ waren 
Die vã romẽ vãtwee dode verloft dz was 
— duuelte Dienen eñ vãden drake Cé 
en als linte liluelter ter doot naccte foe 
ermaende bi ſijn clergie ban drie punten 
Dat [ponderlinghe minne haddẽ ende dye 
kerke naerſteltck bewaren en haeronðla 
ten bäden wolue Wachten loudẽ Hier na 
ſo ſtarf hylalichlijc ín onten bete Int iaer 
ons here Dzichödert of Wointich” 





A Os We A 





pean Books, Co 
produced by c 


pyright © 2011 ProQuest LLC 
ourtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Aan nie belnideniſſe ons liefs heren. 


¶ Manderbelnideniſſe ons lieks herẽ ihũ 
cit. Eñ ie gehieten Den iaers dach. 

ebeſndcnilſſe ons heren 
— thefu criſti is keeſtelick om 
vier lakẽ. dic eerſte is octa 
jj suc vanlijn gheboorte Pie 
anderis om dennyeuwen 
—lalighen naem diemẽ gaf. 
de is õ dat hy ſijn bloet ftoztc. Bie 








fijn hoe beelmeer te dã keeſtelic te Lijn DVC 
octauc vã gode heilich alre heilighẽ.maer 


het ſchijnt dat criſtus geboerte niet nzſcul 


dich en ware octaue te hebbẽ.Wãt lijn ge 
boerte tíde ter doot Wert Wát die ſterfda⸗ 
ghẽ der heilighẽ hebbẽ daer õ octaue wãt 
fp Worden dã gheboren m3 geboorte die 
ten c\Delikêleucn Wert is. dat ſi namaels 
ʒꝛiſen Cullen ín gloꝛioſen lichame Biet by 
ſchijntet oec dat onſer vꝛouwẽgeboert eñ 
fint fan baptiſtẽ niet en ſoudẽ hebbe octa⸗ 
ue noch pacſchdachocc.Want criſtꝰ Was 
verreſen maer als propolitiu? feit Co ſijn 
octaucn vá voldoẽ.Als Die octauc vã kerſ 
dage om datmẽdan voldoẽ ſal datmen in 
den dage niet voldoen en mocht / dat is dẽ 
dienſt vanden daghe,Want Wel cer \as 
dat officie vã onſer vꝛouwẽ. Dec foe ſijnt 
detauen vã waerdichedẽ als paeſchẽ pinx 


cen eñ onſer vrouwẽ eñ lint iãs baptil 
“fen geboerte Oet lo tint octauẽ vã deuoet 
Acoeme vã elckẽlancte octaue houden 
mach Dee fo ſint octauẽ vã beteikeningẽ 
als die octauẽ DIE geſeit lijn vãden heiligẽ 


a nefe beteykenẽ vã die achtte vriſeniſſe. 
aanb peten dach Eeefte maect D3 


soaperalighenpeuwdénat dieme hegat 
Wwathudẽ Was hégegeue eene nuwẽnaẽ 


die geherémótuocmde. eñ gheenẽ naẽen 


is onð dẽ hemnel ſonð dien pact wyin mo⸗ 
ghẽ werdẽ bchoudẽ Sintebernardꝰ ſeit 


belen naẽ hůs xps is indẽ môt honich in⸗ 


dẽ oꝛẽ melodie.int hert bdꝛoechde. Bernat 


D?/Defennaë gepꝛedict luchtet als olpe eũ 
alCmêre 6 peynſt fo voedt hi / hi ſachtet eñ 


falftalfmé aẽroept Alſo dz heilige cuãge⸗ 


lie feit Co hadde hi dꝛie namẽ. gods ſoẽ xps 
eñ ihũs Hihiet die gods ſoẽ ĩ diẽ dz hi god 
wtgode ís. Criſtꝰ ín dien dzhy mẽſcheis 
geWwordẽ vãdẽ perſoen gods ter mẽſcheli⸗ 
ker naturẽ. Ihelus in diẽ dz hi god is ver⸗ 
enicht m5 die mẽſchelichz. Aã dele drie na 
men feit bernardus Ghi die in die ghemul 
typt verſendet veñ louet. wãt liet Die he 
ve cocmtmit lalicheden hicoemt mit ſaluẽ 
hicomt mit glorien. wãt ihũs en coẽt niet 

fond Catichept.noch xps ſonð lalue.noch 
die gods ſoẽ en coẽt niet fond gloꝛie want 
hi is Die Calicheit. hy ís die glorie. hy is die 
kalue / maer voer fijn paſſie en was hi nict 
volcomelic bekẽt bi deſen dꝛiẽ namẽ. Wãt 
ſommighe bekenden dẽ gods Loen bi wa⸗ 
ninghe ais die duuelẽ Dic he ſcidẽ dẽ gods 
Coon te Welfen. Bidẽ anderẽ naẽ dat hi cvt 
ſtus was ſo bekẽden hẽ luttelludẽ.mer bt 
dẽ derdẽ naem chũs lo bekẽdemẽ hem ghe 
meenliké aten bekẽdemẽ hẽ niet na Die be 
teykeninge des naems.Mãt ihũs beduyt 
Caticheit ofte behouder. mer na ſijnre Vri⸗ 
ſeniſſen wordẽ deſe. iij.namẽ vᷣclaert Die 
ecrſte naem Wort vᷣclaert inð waerheden 
Die anð in bꝛeethedẽ. Die derde na ſijnre 
beteykeninghe. die cerſte naem is gods (oz 
ne Sinte hilarius ſeit.dat hẽ deſen naem 
woel betaemt Dz onlſe here ihũscriſtꝰ isge⸗ 
warighe gods ſone dz beteykẽtmẽ in veel 
manierẽ om dz die vað vã hẽ oꝛcõſcapghe 
uet eñ hi van hem ſeluen belijt om dat Die 
apoſtolẽ vã hẽ prediken om dz Die religio⸗ 
ſe ghelouen. om datten Die duuelen belien 
om datten die ioden lochendẽ õ datten die 
heydẽ ino pallien bekende. Echter leit hp 
Onlen here ihelum criſtum bekent Wi bt 
naturen by gheboozte bider machtende bi 





belien Die anð naem iscriſtus ende bedu 


detghelallt. want hy Was ghelaluet met 









olie der bliſcappẽ Boer Lijn gefellë. Bi diẽ 
datme feit ghelaluet.ſoe toentmen dat hi 
Was propbeet kepe priefter eft conic Wát 
Dele Vier perſonẽ plachmen Wel eer te fat 


uen wãt hi was pꝛopheet in Lijn leeringe 


kempe om dat hi die duuel vwã . pꝛieſter 
om dat hi mittẽ vað paeys maecte coninc 
Ot dz hiloon geeft. Mã deſen anderẽ naẽ 
xp̃s hietẽ wi kerſtẽ.eñ hier of ſeit ſinte au 
guſtinus. Kerſtẽ is een naem der gherech 
ticheit. der goetheit. der gheheelbeit.d ghe 
duechlaẽheit. der ſuuerheit / Der reinicheit 
er mẽſchelicheit. der onnoſelheit. ð goeð 
tierenheit.Eñ hoe moechſte ſeggen dattu 
kerſtẽ biſte alſtu vã allo veel duechdẽ lut 
tel hebſte. dat is cen kerſtẽ die mitter daet 
is eñ niet alleen mettẽ naẽ.Die derde naẽ 
ís ihũs.bernaert (eit. Bele naem ís ſpiſe. 
konteine.medicine eñ licht. wãt díe ſpijſe 
maect ſtarc bet ſtijf eñ ſtout. Wier of ſeyt 
bernardꝰ. Pele naem ihũs is ſpijſe eñ en 
woꝛtſte niet alſo dicke geſtarct alſo dicke 
alſtu be ghedẽckes.Wat maect eens dere 
kers hert allo bet. Wat oefent die ſinne al 
Co leer eft maect Die duechdẽ alfo tijk, eñ 
Die goede (ede allo Wel ondfettet eñ Wat 
voedet ſo (eer Die begeerte. ¶ Cen ande: 
ven woꝛt hi ghehietẽ Fonteine. Bier of (eit 
bernardꝰ. Jhũs ts cen Fonteine des leuẽs 
Die Wtuloept ín Die ſtratẽ in vier Fonteine 
wãt bi ons ghemaect beeft. wijſheit:ghe 
rechticheit. heilicheit eñ vloſſinge. Wish 
in lijnre pꝛedicacien.gherechticheyt in die 
Condé te vlatẽ. heiicheit in Wáderinge. vᷣ 
loflinge inð paſſien. Ekter fo ſeit hi aldus 
Sie riuierẽ bloepen ons wt ihelu. Dat ís 
Dat woert Des rouwen. dat ís biechte. be 
ſprencheit vã bioede. dat ís penitécie. Wa 
ter vã luueringe dat is rouwe Cé der 
den is ihũs medecin: daer bí leu augutti 
nus. dele naẽ hûs is medecijn Want niet 
en is D3 [oe Wel Die grãſcap bed wingt eñ 
die houerdye minret. eñ gant die wondẽ 
ban nide:eñ bed wingt oncuytheit. ef iet 








Uander beſnideniſſe ons liefs heren, xcv. 


ſchet die vlãme der begeertẽ. eñ ſo welne 
derleit die ghierichz eñ die vuyle ledicheit 
Biaecht: € Cen vierdẽ is ihũs licht daer 
bi (cit auguſtijn: Maen quã in alð Werle 
fo haeltelic licht vã gheloue ans dan vã 
pꝛedicacien des naẽs ihũ. Dit is DEnacm 
Die paul? dꝛoech Boer Die heydẽ. eñ Die co 
ninghinne als ee lanteene opté candelaer 
gele naem ihũs is oec vã veel ſoetichedẽ 
Daer bi ſeit bernaert perijttte té ſinaect 
Wi niet ic en leſe daer ihelum diſputeerſte 
of Btelfte té ſmaect mi niet ic en hore daer 
iheſum:KRichardꝰ vã Cinte victor leit Ihe 
(us ís eẽ ſoete naem:eẽ genoechlike nac 
CET naẽ die DE ſondarẽ (kare maect.cẽ naẽ 
des goets hoeps: Cen anderẽ fs ihůs cen 
naẽ vã groter cratt:daer bi feít picter van 
rauennẽ Jhũs is eẽ naẽ díe DE blindé fien 
gat:DE douẽ hoꝛẽ gaf „DE crepel gacude DE 
ſtommẽ fpzake:die dodẽ dat leuen:eñ die 
cracht vã delen naë Bozecf al Des duuels 
macht Wte beſetẽ ude: Tẽ derdẽ is ihũs 
nae vã groter boerbarichede: daer bi ſeyt 
ſinte bernardꝰ: Die naem mijns vᷣloſſers 
mijns bzoeðs. mijns bloets mijns vleys: 
is eẽ naem vãdẽ beghinne vᷣboꝛgẽ:mei in 
dẽ eynde vanð wereit gheopenbaert: het 
is eẽ wonðlike naem onſpꝛekelic eñ onbe 
gripelic: Eñ allo veel meer te Wondere 
als bí ts onbegripelic eñ allo beel meer be 
quamer als hi te dãckẽ is: ele naë ihũs 
Was hẽ ghegeuẽ vande beghinne vãden 
engel eñ vã ioleph Wát ihũs behouder be 
duyt: In drie ſakẽ hiet hi behoud: Aader 
macht eñ vãdẽ habite eft vand Dact: VAD 
macht te ðloſſen ſoe heeft hi deſen nae bä 
beghine eñ alto ſeitmẽ dz hite vã beghine 
gehad heeft bi diẽ dat ht ihús Wert gehie⸗ 
tc: ide ðvloſſen fo Was hẽ DE NAE gegeuẽ 
vãdẽ engel net bi diẽ dz hi allo hiet vand 
daet te behoudẽ fo Was he DE nae gegeuẽ 
vã ioſephreñ dz beteikẽde lijn toecomẽde 
paſſie mel te vecht ſo viertmẽ ons here pe 
ſnidẽ optẽ cerſtẽ dach vãdẽ en diẽ dz 
N.i. 











Mander belſnideniſſe ons liefs heven, 


die vã romẽ geordineert hande Diet hoeft 
Waré Band Werelt: welckẽ dach beteikẽt 
ís metter cerſter lettere bande A B Len 
te vecht Co wert he op DIE Dach lijn naë ge 
gheuen:eñ Die octaue vã lijnre gheboerte 
gheuiert: € Die derde lake deler kreſtẽ is 
criſtꝰ bloetſtortinge wãt hudẽ ſo begonſt 
hi eerlt Lijn bloet te ſtortẽ om ons dict hier 
na dicke wtſtorten Woude. Wát vijf wer 
wen Co flopte hi ſijn heilige bloct boer ons 
Eerſt ind belnidinge eñ dit was indẽ be: 
ghinlel onſer Bloflinge. Anðwerk doe hp 
fd bedinge bloet (topte in dat zweten. eñ 
pat Was díe begeerte onſer vᷣloſſinge: der 
dewerk Doe hp ghegheeſſelt was. eñ Dat 
Was die ðVdiente onſer vᷣloſſinge Wát m5 
ſinen rouwe fijn wi abevepnicht: Wierde 
Werf doe hi ghecruyſt Was:eñ dit is den 
coop onfer Blollinge Wát hi goude doe D3 
bi niet gedaen en hadde UAijfteweruẽ doe 
hi in Lijn ide geſtekẽ Was eñ dit is Dat fa 
cvament onter Glollinge, wãt daer ghinc 
Water eñ bloet Wot : eñ Dit Waas ghefigu- 
veert DAE Di bidẽ Water Des doepſels ou 
De Weerde geſuuert Vele doepfel die craft 
nam vande bloct xp̃i. ¶ Bie vierde fake 
deler keeſtẽ is Dat teykẽ Der befnidinge dz 
criſtꝰ hudẽ gewaerdichde te ontkaen. Cri 
ſtus Woude Werdẽ beſnedẽ om veel ſakẽ 
Eerſt om ſinẽ wille om Dat hi tonẽ wou⸗ 
de dat hi ghewarich vleys aen hadde ghe 
nomẽ. Wãt hi wiſte Dat Die ongelouige co 
men ſoudẽ eñ Leggen LOUDE Dat hi een ge- 
ueynſt lichaẽ ontfacn hadde eñ om dat hi 
haer onghelouicheit viagen Woude alfoe 
Woude hi beſneden Werden eñ lijn bloet 
ſſortẽ. wãt cen gheuepntt lichaẽ dat en he 
get geen bloet, Die ander face is om onle 
Wwille om dat hi toné Woude Ds Mr geele 
lfc Coudé werdẽ beſnedẽ. Wãt bernard? 
feit datter tWee belnidinghen Lijn Die wi 
Doe fullé.D3 is butẽ inde vleiſche eñ binne 


int heete, Bele befintdinge indẽ vleiſche is 
in driẽ: Dat is in habite dz wiet houerdich 


en ſirint Werc dattet niet begripel en ſi eñ 

indẽ woerdẽ dattet niet te verſmadẽ en ſi 

Pat belnidé int heete is oec ín Daten: indẽ 

gepenfe dattet heilich [isin begeerte Dattet- 
ſuuer ſi:inð meninge dattet gerechtich ſy 

Etter Wert hi beſnedẽ õ dat hi ons ghene 

ſen oude. Alſomẽ ſomtijt eẽ dꝛagẽde gat 
maect in eẽ lit. op D3 al dat lichaẽ generen 

Cal. AD? Woude ps dragẽ dat teykẽ Der 
belnidige.dat allo al dat geeſtelike lichaẽ 
foude Werde geneſen:daer bí ſeit paulus 
Ghi fijt benede npet metter belnidige ge 
maect metter hãt D3 vleys of te ſnidẽ mer 
met ps beſnidinge. TE derdẽmael Wert 
hi beſnedẽ õ Die iodẽ Dat ſi he niet ontſcul 
digen en mocht. Wãt hadde hi niet beſne 
dẽ geweeſt ſo haddẽ hẽ die iodẽ mogẽ ont 
ſculdigen eñ ſeggẽ.Saer om en ontfingẽ 
Wi di niet wãt Du biſte ongelijc den bads 
WE vierdẽ om Die duuelẽ dat ſi criſtꝰ ghe 
boerte niet en ſoudẽ bekennẽ Wát om dat 
mé Die beſnidige dede tegen Die ecrſte ſon 
De. lo Wade die duucl Dat Dele diemẽ be⸗ 
{nede oee eẽ ſondaer Was die band beſni 
Dinge hadde te doen. Om deſe ſelue Cake 
Woude hí D3 Die maccht marta Lijn moed 
Waer in echtſcap. WE bijte om D3 hi alle 
gherechticheit Woude voldoẽ. Wát gelige 
dat hi Wilde Werde gedoept om dz hi vol 
maecte gerechticheft oetinocdich3 voldoẽ 

Woude om Dat hi onddaen Was ené min 
derẽ dã hí.alfo wilde hi oec werdẽ beſne⸗ 
dẽ om dat hi ons die oetmoedicheit tonen 
ſoude:Doe hi die Wet gaf eñ heer daer of 
Was hé ond Die Wet dede Cẽ ſeſtẽ om D3 
hi moyles cewWe pꝛiſen Wilde eñ voldoe 5 
dat ſi goet Was eñ heylich wãt hi en quã 
niet õ Die eewe te bꝛekẽ mer tc voldoẽ als 
paulꝰ ſeit. wãt ie legge dat is Was cen 
knecht ð beſnidige om díe waerheit gods 

wWaer om DAME Dic beſnidige dede opte 
viij. dach Dat Was bí peel redenẽ:wãt ra 

bimopfes feít.dat eẽ groot philoſoef Was 

eẽ iode Dat een bint in die eerſte ſeuẽ dage 














Wander beſnideniſſe onsliefsheren. xcvi. 


ís allo teeð als oft ind moed lichaẽ Waer 
mer indẽ achtten dach Wortet ſtarcker eñ 
ſtiuer. Eñ hi leit ſo en wilde god niet dat 
mẽ belnede voerdẽ achſtẽ dach datinenſe 
niet ſeer en quetſte om haer grote teeðheit 
eñ Die belnidinge en Wilde hi níet langë 
nadẽ achtte dach 6 Drie fake ¶ Tẽ eerſtẽ 
om datmẽ Die beelen ſcuwẽ ſaͤl waert dz 


mẽ lãger beide Dat fi ſonð beſnidinge ſter 


uẽ mochtẽ Pie and ſacc is om Dat Die kin 
derẽ te min pinẽ gedogẽ.Wãt õ dat in die 
beſnidige grote pine is ſo wilde onſe heer 
datmẽſe beſnede als ſi noch cleen Lijn dat 
ſi te minre pinẽ ghedogen:Die derde Cake 
is.om des vaðs eñ Des moeds zeericheit. 
wãt om dat veel kinderẽ ſtoꝛuẽ band be 
ſnidinghe waert datmenle beſnede als ſi 
groot warẽ.eñ ſy dan ſtoꝛuẽ ſo ſoude die 
vað eñ Die moed meer rouwe hebbẽ dan 
of ſi ſtoꝛuẽ als ſi mer viij.dagẽ outen Wa 
rẽ: Die and Cake machinẽ nemẽ bi hemel 
{che verſtãdeniſſe daer bi beſneetinẽ optẽ 
achſtẽ dach datmẽ vᷣſtaen ſoude dat indẽ 
achſtẽ dach der gemeenre ðVrilenis die mẽ 
ſche ſoude werdẽ beſnedẽ vã alre pinẽ eñ 
iammerlichedẽ Eñ na Dit ſo ſullẽ die acht 
dagen welen Die acht outhedẽ:Die eerſte 
vã adam tot noe Die anð vã noe tot abꝛa 
hã: Sie derde vã abꝛahã tot moptes: Bie 
vierde vã moyſes tot dauid Die vijfte vã 
dauid tot xpz Die ſeſte vã xpᷣo tottẽ eynde 
band werelt. Die bij, als al die ludẽ ſter 
ue: Bie achtte als fi Wed verriſen ſullẽ té 
ortoel DE die acht vage lullẽ Lijn die acht 
blifcappe díe wi in hemelrijc belittẽ Cullé 
die ſinte auguſtinꝰ eit aldꝰ:wat iſt anðs 
ic (al haer god Lijn dâ te tel hé lin daer y 
of ðlaet full werde en dz ic Cal lijn al dz 
Ci eerlaelic begerẽ fuliẽ 3 is leuẽ Calicheit 
lijftochjt.ouerutoedichs glorie eer eñ paps 
eñ alle goet. DE ands Brtactiné bidẽ feuẽ 
dagẽ DE mẽſch Die gemaect is vãdẽ lichaë 
eñ band ſielẽ. wãt Die bier dagen fijn die 
vier elemẽtẽ daert lichaẽ of gemaect is eñ 


Date crate lijn (nd ſielẽ. dat is begeert grã 
ſcap eñ redẽ: Mie mẽſche Die dã nb ſeuen 
dage heeft als hi ð ewiger eníclh3 ſal Wer 
DE geuoecht dã fo Cal bt acht dagen hebbẽ 
eñ inde achtte dage lal ht werdẽ befnede 
vã alte pinẽ eñ CoDE Pie derde ſaec mach 
men neme bi redeliker verſtãdeniſſe. allo 
machmẽ in menigerhãde manicrẽ die ach 
te dagẽ nemẽ. Die eerſte mach Lijn beken 
Wille der ſondẽ: Dauid leit. Wát ic bekẽne 
Wijn ongberechticheit eft mijn Conde ís al 
tocs tege mi, Die and is Die Wille Die Lon 
DE tc latẽ eñ Wel te doẽ:dat merctnẽ inde 
foon die leide: Fe Cal op lac eñ gaẽ tot mi 
he bad eñ ſeggẽ:vað ie hebbe gef ondicht 
indẽ hemel eñ boer di. Die dede ie lraete 
der ſondẽ:Als paulꝰſeit:wat vꝛucht bad 
ghi in Dien Daer ghi b nb in fact Bie vier 
DE is Die refe vãdẽ toecomẽdẽ ſondẽ Job 
Als bloede die ouer mi vien fo ontcach ie 
gode Iheronimꝰ feit Waer ic ete of driche 
of Wat ic Doe.altoes dẽct mi dat ic Dic ſtẽ⸗ 
me hore:ſtaet op ghi dodẽ eft cocmt té oer 
deel; Die bijfte is rouwe Pheremias na 
ke Dijn geween als ouer eẽ eẽgeborẽ foon 
Die ſeſte is biechte: Dauid: Fe ſeide ic fat 
biechtẽ dẽ heer mijn ongerechtichs.en Du 
Blietes mi õ goddienlticheit mijnre fondẽ 
Die ſeuẽde is hope vã genadẽ: Wát al be 
biede iudas Lijn ſondẽ hien hadde nochtá 
geen hope vã genadẽ:eñ daer B en vãt hp 
geen ontkermherticheit. Die achtte is ghe 
noech te Doë eñ in deſen Dage Wert die mé 
{che geeftelic beſnedẽ niet alleen LADE ſon 
DE mer oee vã alle pinẽ: PE Díe eerſte twe 
dagẽ ſijn rouwe vãdẽ ſondẽ diemẽ gedaẽ 
beeft eñ Die begeertẽ te beterẽ: Die and ij. 
fijn biechte ð ſondẽ Die Wi gedaen hebbe: 
eft dat goet dat wi gelaté hebbe: Die and 
bier Lijn bedinge wtſtortinge vã tranẽ pe 
nitencte eñ aelmiſſen: DE dele acht Dagen 
mogẽ bedudẽ acht Punte willẽ wiſe Wey 
merckẽ. ſy benidẽ vã ons alle londẽ eñ fo 
Wíe des dages eens Wel merct hp Doet eẽ 


M.ij. 


— 


J 
En 
L 
} 
dk Eik 
—J 
ü 
/ 1 
J1 
UN A 
beth: 
9 
BE 
i 
IJ 
—44 
wk 
| | 
ie | 
OE 
Riel 
Î 9 
LER 
J 4 
9 
4 
9 
NE, bal 
Beld 
Y | 
J 9 
ib 
4 
Bi 
J. 
Mi 
458 
vrl 
EBR 
0 A0 
if 
9 H 
Ik 
RN 4 
u 














ander beſnideniſſe ons liefs heren. 


grote dachuaert: Die ſeuen hier of ſcrijft 
(inte bernardꝰ Seuẽ dingen ſijn indẽ mẽ 
ſche merct hiſe wel bien dade nẽmermeer 
ſonde dz is Die vuyle materie Daer hi of ís 
dat vuyle werck daer hi mede Wozt: dat 
ſcreyelkke wtcomẽ eñ ſinẽ onghenadigen 
ſtaet:die doot diemẽ niet ontuliẽ en mach 
die iãmerlike onbeſetheit:eñ die or werdt 
ge vᷣdomeniſſe:eñ Die achtte mach Weten 
dat penten band ee wiger glorie. Hie biet 
redẽ vã Delen dage neeintinẽ na ghheeftelt 
ke vᷣſtãdeniſſe Eñ alto Lijn Die Dijf Dagen 
vijt moples boeckẽ Daer Die ewe ín ís:díe 
twee Lijn Die pꝛopheten eñ Die ſouter. Ei 
Die achtte is Die leevinge ð heftiger euãge⸗ 
lien.mer indẽ ſeuẽ eerſte dagẽ (oc en bas 
Die beſnidĩge níet bolmaect.mer indẽ ach 
ſtẽ dach Co Nort volmaect die bef nidinge 
Va allen ſondẽ eñ pinẽ nv ín hope eñ hier 
na inð daet:¶ Mẽ leit vãdẽ vieiſche der 
belnidinge ons heerẽ ihũ xpi dattet die en 
gel bꝛochte coninc karolo eñ dat hijt leide 
tot aken ín onfer vꝛouwẽ kerekesmer mé 
teelt Dat hijt namaels voirde te carofien: 
Mer nt ſeytmẽ dattet tot antwerpẽ is ín 
onler lieuer vꝛouwen kercke:is Dit act 
ſo iſt groot wonð wãt om dat dit vleiſch 
is waerlic vanð menſcheliker naturen Co 
ſijn wi ſculdich te gelouẽ dattet wednect 
de tot ſijnre ſtat ghegloriliceert Doe rift? 
verrees, Mer ſommige Legge vat god dit 
alleen latẽ Woude vã ſijnre menteheliter 
nature Die hi vã adã ontfinc tot eẽ litteinẽ 
Glola. Pat vleys ð befinidinge is D3 ouer 
uellekẽ vã eens knechtkens mãlicheit dat 
plegen Die iodẽ te beſnidẽ nað eewe: eẽ 
fal hier wetẽ Dat Die heydẽ op deſen dach 
plagen veel ouerdadẽ eñ ongeloue te doẽ 
Die Die kerſtenẽ eñ Die heiligen nauwe en 
condẽ of leggẽ:die noemt linte auguſtinꝰ 
in eẽ lermoen· wãt allo hi leyt alfo waen 
DEI dat fan? Was eẽ god eñ ſy eerdẽ ſeer 
op defen dach: Eñ fi maectẽ hẽ twee aen⸗ 
fichte een achter hẽ eñ eẽ boer he Wât het 


Was dat eynde vãdẽ fact Dat geled Was 
eit dat beghin vãdẽ (ave datter quã Eter 
plaghen li hẽ op defen dach tc ontlikenen 
ſommige cledẽ hẽ mit hude vã coeyẽ:anð 
Die naiẽ hudẽ vã beeſtẽ Eñ dair bi gauẽ 
fiel te kennẽ oat ſi beyde beeften habijt 
eñ ln hadden Sommige and cleeden he 
met vrouwen cleederẽ. Eñ lien ſcaemdẽ 
hem niet haer redelike leden te cleden met 
Wijks rocken. Sommige ander luden at 
ſoe Dic touerie Dat ſi niemãt en lietẽ dꝛagẽ 
wt bare huſe vuer noch Wat hi eyſchede. 
Eñ ſommighe gauen eñ namen vã ande 
ten menſchẽ duuelike aenlichtẽ. Ei Com 
mighe ander Die bereyden alle den nacht 
oueruloedighe werſcappen eñ werſcap 
ten alle den nacht:Eñ (i gheloekdẽ dat he 
alle Dat iaer Doer Die Wertcappe allo due 
ven (oude. Eñ hier na £o lett fine auguſti 
nus Mie ban Delen ſaken pet houden Die 
die hepdenen aldꝰ vondẽ:het ís te ontſien 
Dat Die kerſten naem he níet helpenen Cat 
So Wie oee lotte ſpeel uden Vat gheeft 
ot helpt. hi en twikel niet bien is deelach 
tich harer ſonden: Mer ſo wye dit níet en 
Doet ſoe waer hijt ſiet doen. hi beriſpet eñ 
eñ begripet eñ caſtiet. | 





Han dertienda, 








Wan dertien dach. xcvii. 


EErtiendach ís feeſtelic om 
X vier miraculen die op dien 










— nwin en imã doepte 
ñ hi Cade v. M.menſchẽ mit Lijk 


iſtũ.E 
bꝛodẽ:Doe xps xiij.dagẽ out Was ſo qua 
mẽ die coningẽ tot hẽ met eenre ſterrẽ ghe 
leit welcke ſterre wijſde dz rs Waer die 
gewarige god: Op deſen dach ouer xxix. 
faer doe ihũs in ſijn xxx.iaer Was Wãt hi 
had xxix.iarẽ eñ xiij.dagẽ.Wãt als lucas 
ſeit ſo was hi beghinnẽde omtrẽt vã xxx. 
iarẽ:of als beda ſeit fo had hi xxx.iarẽ bol 
eñ D3 Wil Die kercke vã romẽ houde: Poe 
wert ihũs vã ſint iã gedoept ind ioꝛdanẽ 
eñ datt opẽbaerde Die dꝛieuoudicheit Die 
vað ind ſtemmẽ ſeide: Pit ís mijn gemin 
de foon Date ic mi Wel in ghenoege:eñ Die 
foon indẽ vleiſche:eñ die heilige geeft ind 
ghedaente eẽre duue Dic op hẽ quä: Baer 
na Wed ouer een iaer opte ſeluẽ dach fo B 
wandelde xps ter bzulokt Water in Wijn 
Dair na Wed ouer eẽ iaer optẽ ſeluẽ dach 
ſo fade hi v.M.ludẽ met vijf bꝛodẽ.noch 
tã of dat leſte geſchiede dat en weetmẽ nʒ 
Wát dz euãgelie dattet mirakel ſeit dzſeit 
dz Dit bi paeſſcẽ geſchiede Pie feeſte vã De 
fen dage houtmẽ vãdẽ coningẽ: Wãt doe 
xps onſe here gheboꝛẽ Was fo quamẽ Die 
Drie coningen te iheruſalẽ eñ hact namen 
lijn ín hebꝛeeuſche. appellius.ameriꝰ. da 
male’: In griex galgalath ſaratai.maga 
lath:in latijn hietẽ Cp Fatpar. Balthazar 
Melchioꝛ. Pete coningẽ hietẽ magí in la⸗ 
tijn: Magus beduyt drie Dinge: Magus 
biet eẽ lcermer. eẽ touenaer eñ wis: wãt 
lommige leggẽ dat defe coningen om Det 
dact woꝛdẽ gehietẽ magi. Dat is ſcermers 
of beſpotters om Dat fi herodes beſpottẽ. 
om Dat (miet Wed en keerde tot hé. Pact 
bf ís geleyt: doe herodes lach dz hi befpot 
was vãdẽ coningẽ. Dag? hiet oec een to 


uenaer: Daer bi feit iã guldemöt dat deſe 
hietẽ magi Wát ſi Ware touenaers mer Cé 
werdẽ bekeert. eñ hé Milde onte here fijn 
geboerte Daer tonẽ eñ tot he bꝛengẽ õ Dat 
hi bt londarẽ genadicheit geuẽ foude:{EE- 
ter hiet magus eẽ wile: Baer om quamẽ 
Da deſe Drie wiſe coningẽ met grotẽ gefel 
ſcap te iherulalẽ: Mer Waer bi dat die co 
ningẽ te iherulalẽ quam als Die here dair 
niet geborẽ en Was Maer feit remigiꝰ die 
bier vene toe ¶ Mie eerſte redẽ ís Wát die 
coningẽ Witte DE tijt vã xpᷣs geboerte mer 
ſt en Worte die ſtat niet: Eñ om D3 iheruta 
le Die coniclike ſtat was eñ om datter Die 
meelte biſſcop was Co meendẽ ſi dithoge - 
gheboꝛẽ kint in die hoge ſtat ſoude ſijn ge 
borẽ Bie and Cake is dat (ite bet Die (ede 
foudé vinde om dat daer Die Wijfeeft die 
ſcribẽ Woede, pie derde redẽ ís Dat die io 
DE 13 onſculdich en ſoudẽ lijn Wát fi had 
De Moge leggen: HDi wetẽ Die flat värps 
gheboerte mer DE tijt enn wiſtẽ voi niet zet 
daer bi en geloef dE wi niet: Bus toenden 
Die conigẽ Die tijt DE iodẽ.eñ Die iodẽ Wijf 
DE he Die (tat, Die bierde ved is D3 ð iobẽ 
traecheit oude werdẽ vᷣdoemt mit Der co 
ningen naerſticheyt. wãt Die coningen ge 
loefdẽ een propbeet. mer Die tod en wou 
DE niet gelouë veel ꝓphetẽ:die ſochtẽ enẽ 
vreemdẽ coninc.mer die iodẽ ent ſochtẽ ha 
rẽ conic niet:die quamẽ vã verre eñ Die fo 
DE Woendẽ daer bi: Pele coningen Ware 
balahams nauolgers.eñ ſi quamẽ mitter 
ſterrẽ om balahãs haers vaðs pꝛophecie: 
Een ſterre ſal vᷣꝛꝛiſen wt iacob.eñ een me 
foe Cal op ſtaen vã ilrahei eñ hi lal beeke 
alle die leytlmannẽ ó vreemd Guldemõt 
(eit eẽ and Cake Daer om dat Defe coningẽ 
quamẽ eñ feit dat Cousmíge Die Dic heime 
lichedẽ ondfoeckende Ware coꝛẽ Da he fel 
uê rij mannẽ. eñ als vemâät vã he ſterk Co 
voichde hé fijn Loon of eẽ vã Lijn naeſtẽ in 
lijn ſtede Dele plage alle iaer nadẽ neft te 
gaë opte legelikẽ berge eñ li —* dair. iij 
N.iij. 








Uan dertiendach. 


agẽ lãc eñ ſy dwogẽ he eñ bade gode dz 
he Dic —* tonẽ wilde Die balahã boer 
leide: Op eẽ tijt Dat Was kerſdach fo quã 
tot hẽ opte berch eẽ ſterre Die eẽ koꝛme han 
vã eenẽ ſconẽ kinde. eñ op lijn hoeft ſtont 
ecn cruys cit ſpꝛac DE coningẽ toe eñ ſeide 
Gaet hactteliek in iudea eñ ghi Cult die co 
nínc daer vindẽ gheborẽ Die ghi foect. Au 
guſtinꝰ ſeit eẽ and lake waer bi dz fi qua 
me Doe ſi Die ſterre ſagen wãt het mochte 
weten dz hẽ Die engel opẽbaerde eñ ſeyde 
Die ſterre Die ghi ſiet is hûs gaet eñ aẽbe 
pet hẽ Leo Die paeus ſeit eẽ and ſake wãt 
om Dat Die ſterre die hẽ opẽbaerde clactre 
Was Dá die and ſterrẽ. fo leerde Die waet 
heit haer herte: Doe begontté díe coningẽ 
te hãt te comẽ mer hoe mochtẽ ſi in xiij. da 
ghen vã orientẽ comẽ tot iheruſalẽ dat int 
middẽ der Werelt is:Daer toe ſeit ſinte ve 
migiꝰ.dat dit hoge geboꝛẽ kint Daer ſi toe 
voerẽ machtich Was in alfo corten tijt fo 
beel Weges he ouer te beengen tot hẽ: DE 
als lint iheronimꝰ feit fo quam Lí op dro 
medatilen,dat fijn alte Cnclie beeft eñ £ y 
lopẽ alſo verre in enẽ dach als eẽ paert in 
driẽ dagẽ. Eñ doe Li aldꝰ te iherutaiẽ qua 
mẽ ſo vraechdẽ lieft ſeidẽ: Maer ís hi die 
gebozë is conic ð iodẽ: Sien Hracchdens 
of hi geboꝛẽ Was Wát ft wiſtẽt voel, mer 
ſi vꝛagedẽ Waer hi geboꝛẽ was:eñ als of 
hẽ yemãt geuraecht hadde Haer bi Weet 
ghi dz dele conic geborẽ is: Co antwoerdẽ 
ſi. wi hebbe Lijn ſterre gelien in oꝛientẽ ers 
wicomẽ hẽ aen te bede: Dat ís wi hebbẽ 
ſijn ſterre gelien bouẽ iudea Daer Wy Wa 
rẽ in orientẽ in onſen läde Reinigiꝰ feit D3 
ſiin Die woerdẽ belien hem gewarich me 
ſche te welen doẽ li leiden Daer is hi die 
geborẽ te eñ gewarich conic: doe ſi ſ eidẽ ð 
odẽ conic eñ ghewarich god: doe li leydẽ 
eñ wi comẽõ he aëte bedẽ.waãt Dat Was 
gebodẽ datmẽ niemãt en aenbede dã god 
I guldemõot fept dat li hẽ beliedẽ god te 
Welen. mʒ woerdẽ.mit werckẽ mit giktẽ 


doe dit herodes hoerde ſo wert hi vᷣuaert 
eñ alle die ludẽ vã iherulalẽ met hẽ 5 Drie 
Cake ¶ Die eerſte Cake om dat die iodẽ DE 
coninc Dic geboꝛẽ Wert ontfaen ſoudẽ als. 
haer conic eñ he vᷣdꝛiuẽ als eenẽ vꝛeermdẽ 
Paer bi leit guldemõt:Gelijc dat eẽ cieen 
wint doet Wagẽ DE telgẽ vã enẽ bome díe 
hoge ſtaet. allo vuaert oec eẽ cleine niema 
re herẽ die in groter moghẽtheyt ſijn: Die 
anð ſaec was dat hẽ die vã romẽ miſdaet 
op leggẽ ſoudẽ hietmẽ daer vemãt conint 
Die Die keiſer niet gemaect en hadde. wãt 
Die vã romẽ hadde geordirieert datmẽ nic 
mãt god noch conic en oude hietẽ onder 
Des keilers wil. Bie derde (acc Was Wát 
als (inte gregoriꝰ (eit: Doe die hemelſche 
contc geborẽ Wort. fo Wert díe aertſch bit 
ſcop vuaert:wãt het en is geen Wond dz 
Die aertſche hoecheyt wert cõfuys als Die 
hemelſche hoecheit wert ontdaẽ:Al heru 
lalẽ Wert vã herodes vuaert õ drie faker 
Die cerfte ſaec ís Wát dic quade en moge 
niet Gblide vã des gerecht toecoẽſte: Bie 
and ís om Dat li ſmekerie toné loudẽ den 
contc Die Buaert Was õ dat fi he oec bent 
dẽ Buaert Die Derde Wát als Die winden 
cötvarie lijn Co Wort Dat Water te gab ge 
llagen:Eñ aldꝰ als die coningẽ ondlinge 
contrarie lijn [oe wortet bole Bitoxntsert 
dair bi ontſagẽ ſi dat herodes eñ Die conic 
die geboet Was ſtridẽ ſoudẽ enn dat fp ind 
ſtridinge (oude werdẽ gewõt oe vᷣgað 
de herodes al Die papẽ eñ ſcribẽ. eñ hi vra 
gede Waer dat rps ſoude werdẽ gheborẽ 
Hoe leidẽ fi he in bethleem:Boe riep bi al 
heimelic Die coningẽ tot he, ef onderuant 
naerltelic Da hẽ Den tijt vand frerré die he 
openbaerde om Dat hi wetẽ foude wat bi 
doẽ ſoude al en quamẽ Die coningEns5 We 
der tot hẽ:Eñ hi leide he ars {í oat bint ge 
wonde haddẽ dz (ijt dã bootſcappẽ ſoude 
Eñ hi venlde he pat hijt acbedé loude D3 
bi begeerde te Dode q Meẽ Cal hiet Weten 
Dat DOC Die coningẽ in cheruſalẽ ware foe 








Wan dertiendach. xcviii. 





Bloꝛẽ ſi Die ſterre eñ Dat ou Drie ſakẽ Mie 
eerſte ſake is:dat ſi ſoudẽ moeten vꝛagen 
om die ſtat vã xpᷣs geboerte eñ dat ſi alſo 
te ſekerer ſijn ſoudẽ vã ſijnre gheboerten 
beyde õ Die ſterre Die hẽ opẽbaerde eñ oec 
bið propbecie: Bie anð is Die ð menſchen 
hulpe ſoect met rechte vlieſt hp gods hul⸗ 
pe:Die Derde ís wãt als paul? ſeit:die tet 
kene lijn ghegeuë DE onghelouigẽ. eñ Den 
ghelouigen die pꝛophecie Eñ daer 0 Was 
deſen coningẽ doe fi noch ongelouich wa 
rẽ ghegeuẽ een teykẽ eñ Dat tete en Was 
he niet te openbare doe ſi noch ond Die on 
ghelouige iodẽ warẽ:Doe Die coningẽ bu 
tẽ iheruſalẽ warẽ.ſo ghinc die ſterre voer 
hẽ tot dz ſi quamẽ eñ ſtõt daer bout daert 
kint was.xKemigiꝰ ſeyt Drie manierẽ hoe 
gedaẽ dat Die ſterre was: Sommige ſeg 
ghẽ dattet die heilige geeſt was dat hi die 
hier na bouen onſen here als hi ghedoopt 
Was opẽbaerde in Die gelikeniſſe cẽre Duz 
uen: Dat hi die coningẽ opẽbaerde ín een 
te ſterrẽ: Guldemõt ſeit dattet Was eẽ en 
ghel dat hi die DE herderẽ opẽbaerde DE co 
ningen oec opẽbaerde mer die herderẽ die 
iodẽ waren opẽbaerde hi in een gelikẽ vã 
redẽ als die redẽ bꝛuyctẽ.mer dẽ heidẽ die 
ſonð redẽ leefdẽ.die opẽbaerde hi in eẽ on 
redelike gelikenis Anð ſeggẽ dattet was 
een ſterre vã nieuwes gemaect. eñ Doe ſi 
harẽ dienſt gedaẽ hadde fo keerde (Wed 
ín haver eerſter nature. Fulgentiꝰ (eit Dat 
Dele ſterre DE ander ongelije was ín Dzië 
dat Was vã haer (ede Wát fien front int 
firmamẽt nict.mer ſi ghinc int midde det 
lucht bið aerdẽ. Eñ oec ín claerheyt. wãt 


ſi was claerð dan Die anð.wãt die ſonne 


en mochte haer claerheit niet donckeren 
want te middach lichte ſi alte claer int be 
wegen. Wãt ſi ghinc boer Die coningẽ als 
eẽ Wege ganger wãt lien ghinc niet vont 
om mer al recht boert: Noch (pe Lijn drye 
onðſcheidẽ vã deler ſterre: moat Die ander 
ſterrẽ lijn gemaect indẽ beghin ó werelt. 


eñ deſe nv:Tẽ anderẽ ín dienſte wãt die 
and (terre Die Lijn gemaect dz ſy lullẽ fijn 
ín teykenẽ. eñ in tiDE‚ in Dagen eñ in iaren 
mer dele fs gemaect dat ſi DE coningen DE 
wech wilen oude CE derde in dueringe 
wat die and durẽ ewelic. mer als dele ha 
te diẽſt gedaen hadde ſo keerde ſi Wed ter 
eerſter natuerẽ: Bac die coningẽ Dic ſterre 
(agen fo Worden li Bblijt met leer groter 
bliſcap ¶ is te wetẽ dat dele ſterre dic 
Die coningẽ ſagen vijfterhãde isdat is eẽ 
materiael ſterre een gheeſtelike ſterre. een 
Vlſtãdelike ſterre een redelike ſterre eẽ Cub 
ſtãcialike ſterre: Die materialike ſterre fa 
gen ſt in orientẽ: Die and geeſtelike ſterre 
dat was tgeloue ſagẽ ſy int berte: wãt en 
hadde Dat gheloue nyet te vorẽ gheſchenẽ 
in haer hertẽ. ſi en haddẽ geentíns ter eer 
ſter ſterrẽ comẽ te ſien.wãt li haddẽ gelo⸗ 
ue lijnre menlchelicheit als ſi Cede. Waer 
fs hi Die geborẽ is eñ vã ſijnre conincliker 
waerdicheit Doe ſi ſeidẽ ð iodẽ coninc: eñ 
vã lijnre godhz doen ſiſeidẽ wi comé our 
hete aenbede: Die derde was eẽ vᷣuãdei 
ke ſterre:dat was Die engel Die ft fagen in 
DE ſlape eñ Die hẽ hiet dat ſi niet weder en 
keerdẽ tot herodes Die vierde Was een re 
delike fterve. Dat Was onſe lieue brouwoe 
die ſi agen in Die euerſcuere: Pie v. was 
cen ſubſtãcialike ſterre dat Was ihũs rps 
Die ſi in Die cribbe ſagen Din Die eerſte eñ 
Die and ſterre werdẽ ſi v̈blijt. eñ omt aen 
fien bande derden Wordé li v̈blijt mit bli 
ſcappẽ eñ omt aenſien vãdẽ vierde lo ber 
blidẽ fi met groter blilcappẽ. eñ õ Die DIE 
te verblidẽ ſi met herde groter bliſcappen 
ME leit oee anðs Waer die Bblijt met bli 
fcappé dic vã gode Bblijt die Die gewari⸗ 
ge blifcap is: Eñ vaer bi ſeit Dat euãgelie 
berde groot „Wát vã groter blijſcap mach 
Die cen meer eñ die and min vᷣblidẽ Of pe 
diẽ woerdẽ geeft hi te vᷣſtaen Dat die ludẽ 
meer Gblivé vã gode dz li he vlorẽ hande 
eñ Wed geuõdẽ hebbe dã 9— hẽ altoos 
N.iiij. 


— 


ee — — — — 


— — 


wl 
J 
474 OAN 
u 
J 
J 
1 
4 
ik ti 

(B: 
ABN 

9 
Hi 
if 

1 

| 

Ì 

















fan dertiendach.· 


ghehad hebb; Doe Die coningen int huyl 
kẽ quamẽ eñ (oat kint vondẽ mit maria 
ſijnre moed: fo offerde hẽ ele al knielende 
dele ghifte.gout/Wierooc/eft mirre: Hier 
op feit auguſtinꝰ: O kintlheit diẽ Dic ſter 
té onððdaen lijn vã Wat grootheit eñ glo⸗ 
rie is deſe.tot wiẽs docckelkẽs die engelẽ 
warẽ eñ Die ſterrẽ dienẽ. eñ Die coningẽ ðᷣ 
blidẽ. eñ Die nauolgers ð gerechticheit 5- 
ſoecken: O ſalige hutte Oanð ietei gods 
Iheronimꝰ ſeit:hemel daer geen Lichten 
is mer eẽ ſterre Ohemels palays daer du 
in wones niet conĩclike vᷣciert mz geſteen 
ten.mer god in Die menſcheyt: Bu hadſte 
voer eẽ lacht bedde Die herde cribbe. boer 
guldẽ pelle ondueren doeckelkens mer fp 
was Vciert mettẽ diẽſtẽ ð herre mi vwẽᷣ 
dert als ic doeckẽ aenſie eñ DE hemel aeu 
ſcouwe:ic vbarne als ie ind cribbẽ fie Die 
medicijn Die claer is bout De ſterrẽ Dinte 
bernaert leit D ghi coningẽ Wat Lo maer 
ti dat ghi aẽbedet eẽ luykede bint in eẽ on 
duer huys in ondurẽ doeckẽ is Dit DE god 
Dat Doet ghi dat ghi offert gout. is hi dã 
conic Waer is dã Die coninclne fate waer 
is dã Die croon Waer is dã ſijn gelinde vã 
De coninclikẽ houe.is niet die Mal Lijn ſale 
Die cribbe die croon.eñ Die geſinde vãden 
houe ioſeph eñ marta: Pele coninaë Woz 
DE fot op dz ſi vꝛoet werdẽ ſoudẽ: dier of 
ſeit oec hilariꝰ:Een maecht heeft gebaert 
mer Die Dacht ís vã gode: Bit kindekijn 
weent mer ane hoert Die engelẽ louẽ: Pie 
doeckẽ ſijn onduer met mẽ aenbedet daer 
in gode: Aldꝰ en Wort Die waerdichy des 
nachte niet Blozen mer Die oetmoedicheit 
fijns vleyſchs Woꝛt Daer bi gepzeſen: Liet 
hoe út xpo delen kindekijn nyet alleen cn 
warẽ íe ned Laken cit crãcke mer oee Die 
hoge ſakẽ ð godhz: Hier of feit efter (hero 
nimꝰ: fietttu vs wiege alſo belich oec Dé 
hemel merckeftu eẽ weenẽ inð cribben Lo 
hoert oec na Die enghelẽ Dic hẽ louẽ: Hero 
Des vuolchdẽ mer Die coningẽ aẽbedẽ: die 


pharizeen en bekende hẽ niet: mer die ſter 
ve wijſde hẽ: Bi voort ghedoopt vã ſinen 
knecht. mer mẽ heerde bouẽ hé Des vaös 
ſtẽme. Mẽ dooptẽ int Voater mer Die heili 
ge geeſt coẽt he in ghelikenis eenre duuen 
Maer om Dat Dpe coningen alduſdanige 
ghiktẽ ollerden. daer toe tijm veel redencn 
¶ Die eerſte is alg remigius ſeit Wát die 
oude hadde beuolẽ D3 niemãt tot gode of 
tot enẽ andere coninc comẽ enn oude ſonð 
ghiktẽ Eñ die vã perlen eñ Die vã caldeen 
plagen alſodanige ghiftẽ te offerẽ wãt al 
ſomẽ leeft ín ſcolaſtica hiſtoria. fo quamẽ 
Dele coningen vãden eynde vã perlen / eñ 
vã caldeen Daer Die bloet ſaba is.eñ daet 
na bict dat lãt fabeen Die and redẽ ís ſeit 
ſinte bernardꝰ Wát li bꝛochtẽ mariẽ gout 
om dz ſi haer armoede te hulpe comẽ Mbit 
den:eñ Wierooc tegen den ſtanc vãdẽ flat 
le: eñ mirre om Des kindekẽs ledẽ te ſtart 
ken. eñ om Die quade wormẽ te vᷣdrziuen. 
Die Derde ſake is.want gout behoert ten 
tijnſe.eñ Wwierooc ter offerhãdẽ.eñ mirte 
tet grauinge vãden doden Bi defen drien 
Bltactme D3 ín xpᷣo was coniclike macht 
eit godlike mogẽtheyt eit mẽſchelike ſtert 
licheit. Wen vierdẽ wãt gout bedupt min 
ne. eñ Wierooc bedinge. eñ mirre peniten 
cic:eñ deſe Date Die ſijn Wot xpo ſculdich te 
olterẽ: Wen vijktẽ wãt bi dele drie ghiftẽ 
ſo vſtaetinẽ drie Dingen Die in xpᷣo Wart. 
Pat was die pꝛecioſe godhz. eñ Die deuo 
te ſiele. eñ fijn reyne ſuuer vleys:Eñ dele 
drie woꝛdẽ oec beteikẽt bi Die drie Die nú 
arckẽ des teſtamẽts warẽ.Wãt dz Die voe 
de bloeyde beteikent dat ros lichaẽ Bꝛees 
Die ſteenẽ talelẽ Daer gods gebodẽ in ge⸗ 
ſcreuen Wark Die beduyt Die ſiclẽ pact al- 
le Die ſcat vã wijſhedẽ eñ vã coften in Ú- 
boꝛgẽ was Hat hemels Hroot beduyt Die 
godheit Die alle (maec eñ atte focticheit in 
beeft. Biden goude dat duerbacttc is dã 
enich metael dair bí vᷣſtaetinẽ die godheit 
Bidẽ wierooc die deuote fiete:\ant Wie 





Uau finte Paulus die eerſte heremijt. xcix. 





rooc beduyt deuocie:eñ bið mirrẽ ſijn ſu⸗ 
uer vleys. Die coningẽ woꝛdẽ vᷣmnaent in 
den ſlape Dat fi unict Wed keerẽ en ſouden 
tot herodes:Eñ ſi keerden al cent anders 
Wee fn haer lanttcap: piet hoe al die co 
ningen voldadẽ Wát li quamẽ geleit met 
eenre ſterrẽ Die mit eens menſchẽ pꝛophe⸗ 
cie geleert warẽ. eñ Li keerden Wed met 
ten engel diefe gheleide: eñ ten laetſtẽ ſo 
ſtoruẽ Lí in criſto ruſteliken:Eñũ haer licha 

men rulten nb inder ſtat bau coelen. 

EC Die legende Van (inte 

Paulus Die eerſte heremijt. 


EES 















NE 


— 



















AN 
en NNS 
a ber Gj ulus Dye ceefte heremijt 
El ABN Valsfinte iheronimus ſeyt. 
a Wibi Die fijn leuen beſcrijft: doe 





ecius die kepler Die perle 
cucie Den kerltenẽ dede. ſo 
ghinc hy ín alten Woeſten 
heremitagie:eñ Daer Woende hi xl. iaer in 
eenen hole dattet niemant en Witte: Men 
leyt vat dele Deef? Was gallius. eñ Dat hi 
twee namen had:eñ bi regneerde int iaer 
ons herẽ CC. eñ ot, Wát Doe paul? ſach 
datmẽ Die kerſtenen pinichde fo vloech hi 







inð woeſtinẽ. Cot dien tidẽ ſo werdẽ die 
kerſten ionghelinghen gheuangen eñ des 
eens lichaem beſaluedemẽ met honich eñ 

leiden in die ſonne al naect datten die vlie 
ghen eñ Die bijen ſteken ſoudẽ:Eñ die an 

Der leidemẽ in cen luſtelike Kat daer loete 
lucht in was.eñ geloep vã riuirẽ. eũ ſanc 
ban voghelen eñ roke vã bloemen op een 

facht bedde ghedect met behagheliken cle 

deren. eñ wen bant deſe iongelinc ſoe dat 

hi hem niet ghehelpẽ en mochte / noch met 

banden noch met voetẽ eñ bi hẽ een kroon 
Wijf eñ onſcamel:Eñ dele ionghelinc die 
bol Was van gods winne begonſte ſi onz 

ſcamelic te handelen. Ei doe dele ionghe 
linc gheuoeide in hẽ vien becoringe lijns 
vleys teghen die reden. om dat Ii geen an 
Dev wapẽ en hadde daer hi hẽ mede moch 
te beeren. fo beet hi ſijn tonghe ont ween 
metten tandẽ eñ ſpoech dat ſtuc ín dat on 
ſcamels wijks aenlicht: Ei die pine ver: 
iaghede hem lijn becoringe eñ ves behieit 
hi den leghe leer te prilen · Sinte paulus 
Wort ſeer veruaert vã alduſdanige pinen 
eñ ghinc inder woeſtinen:¶ Tot dien té 
den Doe ſinte anthoniꝰ peynſde Dat hi Die 

eerſte eñ Die outſte heremijt was dieinen 
vãt:ſo Wert he inde ſlape geſeyt dat noch 

ecn and inð woeſtynẽ Was Die Veel beter: 

Was dã hi.Eñ doe anthonius deſen aldẽ 
bolſſche doer ſochte. ſo ghemoete hem een 

vpocenſtier dat ig een beeſt / halt menſche 

eñ half paert. eñ hi wijſde he Den vechten 

wech: Baer na quã hem te gheinoete een 

beeft Die dadelẽ droech. eñ Dat Was bouẽ 

mẽſche eñ benede handet een korm DA corr 

ve gheytẽ. Eñ anthoniꝰ beſwoer Dit beeft 

biden heer Dat hi hem ſegghen loude wie 

bi waer Ei hi antwoerde eñ leide Dat hi 

Waer ſaturnus Dic god Vande bolſſche na 

der heydẽ dwalingen Cen leſtẽ quã hem 
cen Wolf te ghemoet En Die leiden tot fin 
te paulus celie: met als paulus ghewaer 
Was vatanthontus quã ſo floot hi die vo 


Jive Mie 











Wan (inte Remigius. 


ve Eñ anthoni? bant he Dat hi hẽ op dade 
Die Doze eñ ſeide dat hi nemmermeer ban 
daen gaen en ſoude mer dat hi lieuer ſter⸗ 
wen Wilde, Poe Wert paul? verwonnen 
eft op dede Die Doze eñ ſi omhelſdẽ Die een 
dẽ anderẽ Eñ doet maeltijt Was fo broch 
tc Die rauen dubbelde proeuẽ vã brode eñ 
doe anthontus hier of vwõderde ſo ſeide 
hi vat hẽ god alle dage alfo diende eñ dat 
hi die pꝛoeuẽ om DE gaſt dubbelde. Ei on 
er he Wert eenẽ ſo ſoetẽ ſtrijt wie waer⸗ 
digher Waer Dat broot te Deelen. Paulus 
oude Der galt ect doẽ. eñ anthoniꝰ pau 
lo: Tẽ leſtẽ dede ſi beide haer hande Daer 
aen eñ li deelden dat bzoot euen gelijc:cũ 
paulus biet dat hi hẽ halen ſoude dé mã⸗ 
tel Die hi anthont? DE biſſcop gaf; Moear 
thonius Dat hoerde ſo vwonderde he hoe 
hi dat Witte Eñ doe anthonius Wed keer 
de eñ bi hem haten Coude eñ bí ſijnre cellẽ 


quam fo lach hi die engbelen paulus ſiele 


poeren inden hemel: Eft hi keerde haette- 
lic weder eñ lach paulus lichaem leggen 
als of hi ghebeden hadde ouer (ijn kapen 
fo dat bi Waende dat hi noch) leefde. Mer 
Doe hi vernam dat hi doot Was.ſoe ſeyde 
bi: D beplige fiele dattu plages te doen ín 
dinen leuen dat hebſtu ghetoent ín dijnre 
doot Eñ om dat anthonius niet en hadde 
pact hiel graf mede make mocht: fo qua 
men daer twee libaerden eñ maecten een 
grak. eñ Doe ſi hem ghegrauen hadden. ſo 
piclen ſy boet anthonius voetẽ om oerlo£ 
wech te gaen eñ hp gaf he Die benedictic. 
eñ ſi ghingen Wed ten boſſche waert Eñ 
anthonius nam paul? voc Die vã palmen 
gheweuen Was boer lijn mantel Daer he 
hé in begrauẽ hadde.en dien coc plach hp 
te dragen ín groten keelten. Eñ Doe hi we 
Der tot lijnre cellẽ quã ſo ſeide hi ſinẽ bꝛoe 
Dever alle deſe dinghen: Paulus ſtert int 
iaer ons heren CC. eñ lxxxviij. 
¶ie legẽde vã linte Kemigiꝰ 

bilſcop. eñ is een groot leeraet. 





ESE 


N 


| 


N 


KAAN 


as ar GE nigius die geote leeraer 


we NVA 









A (an) leit. een glorioſe cófctoev 
As herẽ ihũ rit Noort boer 
ING W ſſien vã ce heremijt Dat bp 

J ND Blloude werdẽ geborẽ. Poe 
Vim SI Adie DE wãdalien al vranc 
rijc bi na hadde vᷣdoꝛuẽ ſo Was cen here: 
mijt Die lijn ogen Blozen had eñ hi bat go 
De eenpaerlic om DE paeys d heiliger kerc⸗ 
kẽ vã vrãcrijc Eñ indẽ vilioen quã he die 
engel gods te Lozen eñ ſeide. du ſulſie We 
ten dat Dit Wijf die alina hiet een kint Cat 
ontfange eñ barẽ dat remigiꝰ hietẽ ſal eñ 
díe (al lijn ludẽ vͤloſſen vã quadẽ aëttote 
Eñ Doe hi ontWaccte foe ghinc hi te hant 
daer alína Woende eñ Cetde hair dat hige 
fien hadde.Eñ als ſi Des niet en geloefde 
om dat ſi een oude vꝛouwe Waer fo ſeide 
hi:weet alftu Dit bint geloget hebt fo cuit 
ghi mijn ogen Mit Dijn melc beſtrikẽ en ic 
al fien: doe Dit alfo gheſchiet Was arroe 
vloech remigiꝰ Die Werelt eñ ghinc ín een 
cluſe:Eñ om Dat Die nicmare bá he wies 
doc hi xxij. iaer out was.ſo Wert hi vᷣcorẽ 
vã aldẽ volc aertſch biſſcop vã vieren Ht 
Was fo ſachtmoedich dz Die muticht qua 
mé tot ſnre tatelẽ eñ atẽ bꝛoot Wot Cijnve 
hãt: Dp eẽ tijt Doe hi geherbetget Was ín 
eẽs wijls huys eñ luttel Wijns had: ſo 





efen obser 





Uan Cinte Hilarius. 


ghinc remigius inden kelre eñ maecte op 
Dat Lat eẽ cruce. Ei doe hi Daer ghebedet 
hadde Loe quã daer Die Wijn te hat Wt eñ 
lep ouer in hie kelre:Eñ Doe clodoueꝰ die 
coninc vã vꝛancrijc Die tot Dier tijt helden 
Was eñ niet en mochte werdẽ bekeert DA 
ſinẽ wiue Die kerſtẽ was Doe hi ſach Dat 
een ontallic here op hẽ quã vande alinani 
en: fo beloefde ht gode die lijn Wijk diẽde 
Waert dat hi he Winninge gaue Lande 
Amanẽ dz ht te hät rps geloue onttaë fou 
pe. Bi doe ſijn wille he Daer of gheſchiet 
as: fo ghinc hi tot remigiũ eñ bat he dz 
hi hẽ dope Voildese Doe hi totter Fonteine 
vᷣãden doepſel quã eñ ſi Daer geen creſem 
cn haddẽ fo brocht eenn duue in haren mõt 
eẽ ampulle met creſem.eñ daer mede ſall 
De remigiꝰ DE coninc: Dele ampulle hout 
men noch te rieinẽ. eñ Daer mede Coe laltt 
men noch die coningẽ vã bräctijc: ¶ Pa 
geel tijt doe genebaldꝰ een Wijs mã vern 
gius níchte te wiue hande eñ ſi die een DE 
anderé quijt gheſcouwẽ haddẽ om ſuuer 
heit te houdẽ:ſo wide remigiꝰ genebaldũ 
in eenẽ biſſcop te lone Eñ om dat genebal 
dus fijn Wijk liet tot he comẽ our Dat hile 
leerẽ (oude om Dat ſi Dickie te gad ſpꝛaken 
ſo wert hi becoert met vleiſceliker begeer 
tẽ eñ hi miſdede mit haer:eñ ſi ontfinc cit 
vaerde cené Loon eñ ſi ontboet den biſſcop 
eñ hi ſcaemde hẽ. eñ hi ontboot haet Wed 
eñ keide: Din dattet kint met moerdaden 
gewonnẽ is ſoe wil ic dattet moerdenaer 
biet Om daten geen ſuſpicie hebben en 
oude fo liet hi Lijn Wijf tot hẽ comẽ als hi 
te Dore Dede mer nade eerſtẽ ſo viel hi we 
per met haer ín ſondẽ. eñ Doe ſieẽ dochter 
gebaert hadde eñ (ijt DE biſſcop ontboden 
Hadde Lo hiet bp datinẽ Die Dochter hieten 
(oude Holinne: Wen lefté quã hi tot hẽ lel 
wen eñ ghinc tot remigiꝰ eñ Biel boer Lijn 


goete eñ Wilde Die ſtoel voe vã tinen hals — 


poe he remigiꝰ dz Voet te doẽ eũ hy hoer 
de Wat highedaen hadde foe tvoctte hi he 


LL. 
goedtierlic eñ hi beſloten leuen iaer én een 
cleen celle:eñ hier en binnen bewaerde Hé 
ſijn kercke Ten ſeuendẽ iaer doe genebal 
dus opten Witté donredach in ghebeden 
was / (kont gods engel voer he eũ leide 
dat hẽ lijn ſondẽ vgheuẽ warẽ / eũ hi hiet 
he Dat hi wt ghinc: Ei doe he genebaldꝰ 
antwoerde: Je en mach Want mijn heer 
remigiꝰ heeft dele doze gellotẽ eñ belegelt 
met fine ſeghel:Boe ſcide Die enghel: ſich 
om dattu wetẽſulſte dat Di die hemel opẽ 
is ſoe ſal ic die Doze ontdoẽ eñ die ſegelfal 
geheel bliuẽ. eñ te hät ontdede hp Die doze 
allo hi fepde:3Boe Viel genebaldꝰ tnt mid 
De Land Doze eñ Leide: AL quaem mijn he 
ve ihũs xps teen Cal hier niet Wt gaen ten 
ſi dat mi Wot biet gaen mijn heer remigiꝰ 
die mi floot:Doe beual die enghel ſinte ve 
migio dat hi te lodone ghinge eñ genchal 
dũ weder in fijn (rat lette eñ hy dede alſo 
jen genebaldꝰ bleef in goedẽ werckẽ tot⸗ 
ter doot eñ moerdenaer ſijn ſoon volchde 
hẽ na int bildom ef hi Was oec eẽ heilige 
Eñ remigũ ſtertf bol duechden eñ goeder 
wercken: Ant iaer ons heren vij. hondert 
€ Pie legende van (inte hilarius Die hep 
lighe biſſcop ban poetiers. 











N 


an 


GAN 






— 


F 





NA 





—X 





— — N 


| 


NS 


(/ 






L 


oft geborẽ vtẽ lãtſcap vã aquiteinẽ 


| Di was eẽ biſſcop vã poetiers 











Wan ſinte Hylarius. 


jelte ha cerft eẽ wijt eñ eẽ Dochter eñ in 
leekẽ abite leefde hi als eẽ monic:Tẽ leſtẽ 
doc hi alſo goedẽ voertganchadde in leuẽ 
eñ ín conſtẽ fo Wert hi biſſcop gecoꝛẽ: Eñ 
om Dat ſinte hilariꝰ niet alleẽ in ſijn ſtede 
met bol na al vrãcrijc vã ongelouicheden 
beſchermde:lo wert hi mit eufebio DE bIC 
fcop vã vercellens gebannẽ bydẽ rade vã 
twee bilicoppe Die ongelouich waren Dic 
dat vãdẽ Beller Beregen die mett ongelo 
wigen Wassen om Dat díe ongbelouicheit 
vã arius groepde al om; eft die keyſer oer 
lof ghegeuẽ hadde datmẽ al die biſſcoppẽ 
ðgaderẽ ſoudẽ om D3 ſi onðſoeckẽ ſoudẽ 
die waerheit vãden geloue: Als ſinte hila 
rius daer gecomẽ was om Die bede vãdẽ 
twee voerleide biſſcoppẽ Die fijn tate niet 
en vſtondẽ ſo dwanc mẽ hé Voed te keer⸗ 
tot poetiers: Eft doe hi bi enẽ eylãde geco 
mẽ as dat gallicaria biet dat vol £ erpẽ⸗ 
ten was:eñ doe hi int eylãt gecomẽ was 
Co biaechde bi al Die ſerpentẽ met fijn aen 
lien cit bi ſtac int midde DE epläde ecn (fa 
ke eñ Lí en mochtẽ nʒ voerd come Dá daer 
eñ Doe hi te poetters Was Co Bwecte hi eẽ 
Bint met lijn bedige dz ſonð doeptei doot 
Was. Wwãt hi lach ſo läge int gemul ín be- 
Dinge thẽt dat kint op Köt vand doot:En 
Doe hapza hilariꝰ dochter enen mã Wilde 
nemen; Co predicte hi haer Co dat hite var 
maecte indẽ wille vã ſuuerhedẽ Eñ 5 Dat 
hilariꝰ Lach dat ſy crãc Was eñ om dat bi 
fachj dat (Lanús waert nepgen mochte fo 
bat hp gode naerltelic Dat hiſe harz ware 
eñ nzläger late leuẽ eñ Dat geſchiede alto 
Wát na luttel Dagen ſo ſterkli eñ hi groef 
fe ſelue:Soe Dit hapꝛas moed ſach fo bat 
li oec den biſſcop Dat hi haet Vbade ats hi 
fijn dochter vᷣbedẽ had eñ hi dedet eñ fen 
dele Boer ten hemelrike Weet met Lijn be- 
Dinge: ¶ Cot diẽ tidẽ Was leo Die pacus 
met ongelouicheit beuaẽ eñ hi Ögaöde de 
vact bi alle biſicoppẽ:Eñ doe ſy vᷣgadert 
warẽ fo quã daer hiari?Díe niet ontbode 


en Was: oe dat Die paeus hoerde Loe be 
ual hi dz nyemãt tege hẽ op en flôde noch 
hé Die (tat vumede Eñ doe bi in quâ ſo lei 
De Die paeus Biſtu hilariꝰ die wale:eñ hi 
antwoerde. ic en bẽ geen Wale mer Wten 
wallche lãde eẽ biſſcop:Eñ leo die paeus 
leide hẽ:biſtu hilariꝰ die biſſcop wtẽ woar 
ſche lãde fo bi ic leo diẽ paeus vã romẽ ent 
vechter vand apoſtolẽ ſtede Eñ hilariꝰ fet 
De; Ul ſidi leo ghi en ſijt niet vãdẽ gellach 
te iuda eñ al biſtu rechter nochtãs niet vã 
DE ſetel ð mogentheit:Doe ſtõt die paeus 
op met onwaerdichedẽ eñ ſeide.ontbeide 
eẽ luttel thent ic weð come eñ dat ic dt ge 
ue dattu dient hebſte:eñ hilariꝰ ſeide:ot 
tu niet Wed en coẽſte Wie ſal mi ant woet 
dẽ:eñ hi ſeide:ic fal haettelije Wed comen 
eñ Dijn houerdie Goetmoedige: Eñ doen 
dic pacus ter (HIE gaẽ ſoude Lo ſcoerde bi 
fijn fundamẽt. eft alle ſijn darmẽ ghingẽ 
wt eñ hi ſtert daer onlalichlic Piet binne 
Doe hilariꝰ ſach dat nyemãt tege hẽ open 
ſtõt ſo as bi gedoechſaem eñ Cat op die 
aerde. eñ Leide ons herẽ ís Die aerde: ci te 
hãts veeg Die aerde Daer hp Cat metter bul 
pe gods allo hoge als die ander biſſcoppẽ 
ſatẽ. Soe Die bootſcap quã dat die paeus 
onlalichlic doot was:ſo ſtont huarius op 
eñ maecte alle Die biſſcoppen batt int ghe 
loue met pꝛedicacien:eñ alſo fende hiſe te 
läde wert: Mat mirakel vã leo Die pacus 
doot is twilelinge wãt Der kercken hiuo 
rien enn ſprꝛekẽ hier niet of:eñ die croniken 
en legghen nyet Dat tot Dien tijden eeni 

pacus was Die (oe hiet:Eñ oee leit ihero⸗ 
nimus Dat DIe heylige kercke aitoes wa⸗ 
onbelmet eñ ſal oec onbefinet bliuẽ thent 
inden eynde ſonder eenich verwiten van 


ben onghelouighen al beeft fp ghedochet 
haet vuolghinge. Men Mach — —— 
Dat doe machſchien enich paeus Was dic 
lo biet at enn Was hijt niet wel met techte 
Oeozen met met geweit in gheftotë: DEte 
machſcien liberius die paeus die Voel mit 





Uan finte Macharius. 


cõſtãtino was hi hiet oec leo.Tẽ leſtẽ als 
ſinte hilariꝰ veel miraculẽ hadde gedaen 
eñ ſiec Was eñ ſach dattet ſijnre doot na⸗ 
kede ſo riep hi leonciũ ſijn pape Die hi leer 
winde. Ei doe Die vacht an quá Lo hiet bt 
he dat hi wt ghinge eñ ot hi pet hoerde D3 
bijt hẽ quaem ſeggẽ. Eñ hi dede dat hi he 
hict: eñ bi quã Meder eñ ſeide Dat ht noch 
boerde dat geruÊt Land ſtede Eñ õ DAL hi 
he waecte eñ beide Dat hi ſteruẽ foude.{o 
bct hi hẽ ter midnacht Wed Wtgaen en 
boerde hi pet dat hit he Leide Doe hi Leide 
vat hintet gehoert en hadde. ſo quã te hãt 
daer eẽ alte grote claerhz Die DIE pape niet 
aenſcouwẽ en mochte. ett Dat licht ghinc 
allenckẽ wech eñ voir Daer mede te gode 


Acharius quã 
vter Woefkine 


toech ond ſijn hoeft eẽ 
vãdẽ lichamẽ voer een 
== oercuſſen. mer Dic DU- 

— uelẽ Die hé Guave Wil: 
DEN riepẽ als tot eenẽ wiue Wert eñ ſeidẽ 
Stant op eñ coeit met ons te bade. Eñ 
een AND duuel Leide ond he Wot den Doden 
Fe en mach wãt ic heb ené pelgrim op mi 
Mer hi en onttach hẽ niet. mer hi leide tot 
ten lichaem: ſtat op eñ ganc of Du moges 
Poen Dit DIE duuelẽ hoerden ſo vlogen ſi 
al rocpende met groter ſtenunen: u beb 





ſte ons verwonnen:¶ Cot eenvc tijt doe 
die abt machariꝰ LANDE boecke tot ſijnre 


C.i. 

celle Wert ghinc. ſo quã he Die duuel te ge 
moet met eenre ſeyſene: eñ DOE hi he daer 
mede aen Wilde Lo en mochte hieñ leide 
be. Machari ic doge grote ouerdaet Lan 
di wat ic en mach Di niet verwinnen Lich 
nochtan Wat du doctft Dat Doc ic oec. Du 
valtes eñ ie en cte niet: du wakes eñ ic en 
llape niet. mer alleen iſt een Daer Du mi in 
te bouen gaetſte. Eñ díe abt Leide Wat is 
Dat it hi leide Dijn oetmoedichz eñ daer 
bi cn mach ic niet tegen di ¶ Poe macha 
Uus (cer Blade Was vã becozinge ſo nam 
bt eenen geoten fac bol fants eñ leiden op 
lijn ſcouderẽ.eñ alfo wãdelde hi beel da⸗ 
ghen doer Die woeſtine. Eñ doe hẽ tholo⸗ 
meus Dus vant lo ſeide hi Heer abt Wact 
om draechſtu alſo ſwaren laft eñ hi ſcide 
RC Quelle Dien die mi quellet:Macharius 
lach den duuel gaen in ghelijckeniſe van 
eenen menſch. Eñ hi hadde een gheſcoert 
hemde aen:eñ doer alle Dye gaten hingen 
ampullen ef hi ſcide waer gactttu.en hi 
ſeide. Ic gae Den bꝛoederen D2anc dragen 
eñ machariꝰ vꝛaechde.waer bí £o draech 
fte ſoe veel ampullẽ. Hi ant woerde ic dra 
ghe den broederé ſmaec eñ als he Dat cen 
nict en ghenoecht fo fal ic hem Dat and of 
Dat derde gheuen eñ allo vã allen tot dat 
he enich ghenoegen ſal:Eñ Doe Die duuct 
Wed quá Lo ſeide macharius. at hebſte 
ghedaen. Hi ant woerde:li lijn al heylich 
eñ nyemãt en ontkinct vã mt ſonð cen Die 
theoriſtus hiet Eñ macharius ſtont op eñ 
ghinc derwert eñ bant Die broed becoert: 
eñ mit ſijn woerdẽ bekeerde hi hẽ ¶ Hier 
na vant macharius Wed den duuel eñ hi 
feide he. werwert gaetſtu. eñ hi ſcide. ick 
gae ten bꝛoederẽ: Boe hi weð quã ſo vꝛa 
ghede hi hẽ:wat doẽ Die brꝛoeders: eñ Die 
duuel feíde quaic.eñ hi ſeide Wait bi. Die 
duuel ſeide Wát fi Lijn al heilich eñ Dat is 
mi alte quactft wãt een Die ic Dact hande 
Doe dit machariꝰ boerde fo dancte hi des 

















Wan ſinte Felix. 


gode: Op enẽ dach ſo vãt ſinte machariꝰ 
eẽ hoeft:eñ als hi gebeden had ſo vꝛagede 
hi hẽ Wies hooft dattet was:het leide: eẽ 
heidens hooft:en machariꝰ ſeide Waer ís 
is Die ſiele: eñ het ant woerde in Die helle: 
eñ doc hi vꝛagede of hi daer diep ín Waer 
fo ãtwoerdet dattet allo Diep daer ín Wa 
ve als Dic aerde verre fs bande hemel. Ei 
machariꝰ ſcide ſijnre dair enige Dieper dã 
ghi eñ het ant woerde:iaet Die iodẽ eñ ma 
chariꝰ ſeide ſijn daer enige dieper dan die 
iodẽ:eñ het leide:die val(ce kerſtẽ lijn Dic 
per DA enighe and Die Bloft lijn met criſtꝰ 
blocde eit Dien grotẽ coep Blinact hebben 
€ Poe linte machariꝰ doer alten Diepen 
Woeftine ghine Lo fette hi tot elcker miten 
een riet Dat hi al Daer oude Wed gherakẽ 
Eñ Doe hi ly, dachuaerde hadde ghedaen 
fo lach hi eñ Miep ín een hat: eñ doe toech 
Die duuel al Die riedẽ op eft leideſe tot ſinẽ 
hoctde. eñ Daer bi hadde bt grote pine int 
Wed keert, ¶ Een broeder Was feet ghe 








Bee: Pi hiet allo vander uͤat 
daer hi begraue (sof vãdẽ 
Jelſenẽ daer hi mede gedoot 


za las alſomẽ feit Wãt pita 


ed B, 


A — MWhiet ec ellen:wãt ſommige 










Pe 


GSA) 


6 S 
— AN 


ſeggẽ dz hi die kinderẽ plach te leerẽ eñ D3 
bile eer plach te lacn Eñ doc hi vãdẽ het 
De Was gheuãgẽ eñ hi rpm optbaer belie 
de Do Wert hi ind kindere häde geleuert 
dic hi geleert hadde eñ ſi DODE hẽ met grif 
felen eñ mit elſenẽ: Mer Die kercke ſchijn 
tet bet te houde Dat bi gheen martelaer cn 
Was mer dat hi as cent conkelloer. Tot 
Wat afgod men hé leide dat hi hem offer 
hãde doẽ loude: Daer blies hy op eñ te hãt 
biel Die afgod: Men leeft ín een legẽde 
als (inte maximꝰ Dye biſſcop vã valanen 
vloech om die veruolghinge eñ hi van on 
machtichedẽ vã honger eñ van coude ter 
aerdẽ viel:ſo Wert ſinte felix vandẽ engel 
tothem ghelent eñ om Das hi daer niet en 
hadde ſo ſach hi daer hangen aen eẽ doer⸗ 
ne een Wijndzuue cit Daer wt ſo duwede 
hi den Wijn in Lijn mont:eñ hi leydẽ op Ct 
nen hals eff drꝛoechen met hem:Eñ doe ht 
doot Was fo wert kelix biſſcop geeozë: eñ 
doe hi pzedicte eñ Die tpran he iaechde foe 
iet hi he vallẽ doer een gat tuſſchen twee 
Wande en Datt berchde hi he eñ mit gods 
wille fo Woet ouer hẽ cé fpinneWebbe eit 
Doe Die tyꝛannẽ Dat ſpinnewebbe ſagẽ lo 
waẽdẽ li dat Daer niemãt en Was.cit fin 
te kelix Die ghinc vã date tot eẽte flat eñ eẽ 
weduwe gaf he iij. maẽdẽ tetẽ nochtã en 





Uan inte Ponciaen. Lü, 


fach bi nie haer aëtichts TE leſtẽ allt pays 
Was fo quã hp Wed tot ſijnre Bercken eñ 
hi fleet in payſe. eñ hi is begrauẽ neuê Die 
poerte in die ſtede diemẽ hiet pincẽ:¶ De 
ſe hadde eẽ broed Die oec felix hiete eñ DOC 
me he oec dwãc DE afgode aen te bede: ſo 
(erde his Ghi ſijt uwer godẽ viandẽ:iſt dz 
ghi mi tot hẽ leit. fo Cal ic op hẽ blaſen als 
mijn brꝛoeð Dede eñ ſi ſullẽ valle: cft felix 
plach cen hof tc winnẽ eñ ſoinmighe qua 
mé om eé coele te ſtelẽ eñ Doe hẽ docht Dat 
ſi coelẽ namẽ fo Wiedẽ ſi herde Wel alden 
nacht dat hof:Ses moꝛghẽs quã felix eñ 
gruetele eñ ſi belieden hẽ haer mildaet eñ 
ghingẽ te huys:Doe Die heidẽ quamẽ om 
kelix te vangẽ. ſo quã in harẽ hande alten 
grotẽ wee. eñ Doe ſi riepẽ ſeyde hi hẽ:ſegt 
dat xpᷣs god ís eñ Die Wee ſal vte hãt latẽ 
Eñ doe ſi Dat ſeidẽ ſo woꝛdẽ lite hãt ghe 
neſen Die biſſcop vãdẽ afgodẽ quã tot hẽ 
eñ hi ſeide.ſiet here doe mijn god Di come 
fach fo vloech hi.Eñ doe hi ſeyde Waer 5 
vliet ghi. lo ſeide hi: Je en mach niet gedo 
ghen Die cracht vã Defe kelir DE mijn god 
dan di Leer ontliet Co Cal ick Di bet ontſien 
Eñ kelix leerde hẽ int gheloue:Eñ hi dede 
hẽ dopẽ: Doe die ludẽ appolline aenbadẽ 
ſo ſeide felix. Is appollo waerlic een god 
ſo ſegge hi mi wat ic in mijn handen hou 
De beſiotẽ. wãt hy hadde eẽ briekkẽ ín Lijn 
hãt dair dat pater noſter in beſcreuẽ Was 
eñ doe appollo nict en ant woerde / DOC be 
keerdẽ Die heide tot onſen here Wert: Hier 
na Doe hi miſſe ghedaen hadde eñ DE Vole 
ke paeys ghegheuen: fo viel hi in bedinge 
opt pauiment eñ voir te gode Waert 
¶ Die legende van finte Ponciaen: 
eer IP Den tiDE Des keplers an 
thoniꝰ Doe Dat ſwaert vã 
ede Sen aneerlecucie vᷣwoet Was al 
edi 01 gAsDie Werle doer ouer dẽ ker 
Batten metche, eñ en lict niet 








OD 2 io te Ünbeefste beuechten 
Die vegule Des kerſtẽs naems: fo heeft Dic 





ke Ì JF * 
ANN 


\\AENENN 


7 
Z 
* 
9 
Z 
4 
4 
7 
Zh 
G 
G 
Ze 
G 
4 


—Vv 


an? fo heeft hi lijn dienarẽ gebodẽ datmẽ 
dẽ heiligẽ mã voir hẽ pꝛeſenterẽ ſoude:eñ 
doe linte põciaẽ Dit vᷣhoert had ſo heett hi 
hẽ gewapẽt met godlike wapẽ gelijc een 
ridð gods:op dz hi die welc ſoude gaẽ tot 
tẽ ſtride des heyligẽ geloels niet eu oude 
ongeloont Wed keerẽ:wãt gelijc eẽ hoge 
rich menſche tot goe lpilen genodet alto 
blidelikẽ eñ brolike is ht toe gegaẽ met CE 
ve begheerten Die welcke hoger ft dorlt ð 
martelen begheert 5 vᷣſaet te werdẽ Nv 
nochtãs boerfimakende indẽ welckẽ hi lã 
ge tijt nadẽ begheertẽ vᷣdient heelt te vol⸗ 
brẽgẽ Eñ als hi aldꝰ onbeureeſt (tot boer 
den vechter Fabían?.Lo heet hi he foctelie 
eñ ſmekelic eeru wert toeghelproken mit 
ſoete woerdẽ:Hoe biſtu binamẽ ghehietẽ 
pôctaë heeft geant woert leggẽde: Du vza 











Wan finte Ponciaen. 


ghes mine naem / poncian? biet ic allo be 
ic vâ mine ouders genoemt mer Dat mijn 
meeſte eñ mijn hoechſte naem is en lochẽ 
ic niet wãt eẽ kerſtẽ mẽſch be ic: Dt weic 
ber ant woerde Wozt Die vechter met grã⸗ 
ſcappẽ beroert als eẽ dienaer Des duuels: 
bi Wiens ingeuẽ bi eet Wert: eñ heeft 
Dé heiligen mã inte ponctaen doẽ ontelee 
dẽ eft ghebodẽ datmẽ he al naect met roe⸗ 
pen (oude flaen alfolange dat hi dE naem 
vpt foude Blake of bide perikel des doots 
{oude ontgaen:welc hi Leer lieflijc hoꝛẽde 
Co heeft hi hẽ leluẽ ouer ghegeuẽ eñ gheof 
Eert DE vleyſhouders geen twikel hebben 
De in Die läge dueringe ð pinen niet alleen 
willẽ lagen te ontkaen doer vs: mer dec 
lieuer hebbe te ſteruẽ dã Dat geloue te Bla 
ke We hãt hebbe Die pinigers niet anders 
Da he beuolẽ Was DE heiligen mã fer ge⸗ 
lagen eñ hebbe ghearbeit mit al haet ber 
togen die ſtarcheit lijns ghemocts te ver 
winẽ allo läge datinẽ Lach Doet Lijn Wo: 
den Lijn heplige bloet bloepen opter aerdẽ 
Als DVE vechter he leluẽ Bonne lach eñ 
Dat hi DE heiligẽ mã wet alle die tounente 
niet en heeft moge vᷣwinnẽ:lo beeft hi ge 
bodé lijn dienarẽ dat ſi barnẽde colen ſou 
den hale eñ hẽ mit bloten voetẽ daer doer 
(oude Doen gaen: Eñ die heilige mã ſinte 
pouctaen ontſtekẽ mettẽ bier Des godlikẽ 
minnes heeft totte Wacede vechter ger: pio 
ken: le en vrele niet Doet dẽ naem ons he 
ven ihelu xp̃i dele glimẽde colé met blo⸗ 
ten Boete te betredẽ:mer Die welcke eẽ lpi 
le biſte Des onuergãclikẽ vuers en derues 
dit vᷣganclike vuer met eenẽ vinger gera⸗ 
ken:Eñ hebſtu nb eenige hope of betrou⸗ 
wen indẽ naẽ vã dinẽ iupiter en wilt niet 
tWifclen ín deſen vuere Dijn hãt te ſteken 
Eñ als hi deſe Woerde geleit hadde Co he 
uet hi hẽ gheſtarct mittẽ teykẽ Des heiligẽ 
cruys eñ heeft ghewandelt ouer Die heete 
barnẽde colen eñ is ten laetſtẽ onghelcaet 
eñ ongequetſt be wt ghegaen:Wãt die 


vlamme des bꝛants en mochte Die vlãme 
des ghelocfs geen hette aen doen: Hier of 
beeft Die vechter Loe Deel Wzeeder vᷣwoet 
opté ridder criſti om Dat hi he ſach onuer⸗ 
winlic: mer oftreckẽde Die Wzeeth ſijns 
moets eñ hi heekt ter ſtont doen makẽ een 
tec. eñ Dede bereide yſerẽ crauwelẽ mittẽ 
welckẽ fi he daer highehangen Was aen 
Den cruce ſoudẽ fijn vleys of trecken wꝛe 
delier alwe beeft ghelijc oft bijt met Lijn 
epge tandé he ſcoꝛẽ ſoude:eñ Dye ridder 
gods {inte ponctaen ghehangẽ indé recke 
beeft befpot Die ſotheit der vieyſhouders 
boe wel dat hi indẽ vleyſch gefcoert Was 
nochtã Was hi ſtarc in lijn ghemoede En 
Doe Die pinigers hẽ Die toꝛmentẽ aen Dede 
fo heeft bi doer BWoctbeft ghebrokêsmee 
Die ridder gods als hi Die torinẽtẽ eñ pine 
lidende Was:int lidẽ beeft hi gheftarct ge 
weeſt:Daer heeft toerne Den vechter ghe⸗ 
quelt ouer al lijn ledẽ Eñ hi beeft he doen 
Wed ſtekẽ in Dat Diepte bande kercker at 
ſo lange tot dat hi Wat Waeder ouerdoch 
tede hé aen te doen:mer Defe heilighe mar 
telaer Wed ghefet ín dat alre Diepfte van⸗ 
DE kercker heeft bande heiligen engel ghe 
ſtarct gheweeſt totté ſtride der mactelien 
eñ is bereider gewordẽ totté toecomende 
tormentẽ niet achtende voer gheledẽ pinẽ 
Niet lange daer na Wert eẽ dach ghelielt 
eñ Die vechter kabianꝰ ſittende ín een vier 
ſcare heeft ghebodẽ datmẽ den heylighen 
mã ſoude Wien kercker halẽ eñ voer hem 
ín tegen woerdicheit des boles pꝛeſenterẽ 
Eñ hp heeft gebodẽ datmẽ twee leeuwẽ 
ſoude tot he bꝛengen wãneer hi wtcomẽ 
ſoude We hãt tot ſijn ghebodẽ Woꝛdẽ die 
felle leeuwẽ tot he mn Die Welcke tot 
he comende hebbe vᷣgheten hair ingebore 
wꝛeetheit: eñ hebbe vwãdeit haer gram 
ſcap in ſmekinge. eñ warẽ bi gods cracht 
bedwongen Dat ſy niet fo coen en Waten 
dat [he dorſtẽ ghenakẽ Ais die luden dit 
gelien haddẽ fo quã daer enen luden toep 





Wan inte Ponciaen. 


onð dẽ volcke ſegghẽde Marachtelic feet 
groot is ð kerſtenẽ god welcke woerdẽ ſi 
alſo dicke vᷣhoert hebbẽ als dz grote doot 
ſlaghinge ond DE volcke gheſchiede: Poe 
heeft Die vechter Fabian? eens wꝛeedẽ bee 
(ten heet dragende Wreed ale beeſtẽ and 
Wert gebod datmẽ DE heplige vod gods 
Wed om Coude ſtekẽ in dat alve diepſte vã 
dẽ kercker. eñ alſo lãge hẽ dat etẽ onthou 
dẽ tot dat hy al daer vã honger gheſtoruẽ 
Waer niet te mere weeetheit he tonẽde ent 
niet ſparẽde hẽ boer Lijn mẽſchelicheit Dẽ 
welckẽ die weeede leeuwẽ gheureeſt heb 
ben te genakẽ eñ hebbẽ hair kelheit achter 
gehoude Als díe heilige mã linte põciaen 
tuſſchẽ die hande ð vleyſhouders Wed ge 
leit Wort tottẽ keyſer heeft higode gedãct 
als dat hi doer ſinẽ naẽ beſpottige ſware 
ſlagẽ eñ bãdẽ vᷣdient had te liden Te hãt 
als hi Wedert indẽ kercker ghebondẽ Was 
Wort bi feer Bblijt Wát hi Die gracie godſ 
bi hẽ gheuondẽ heeft Die welcke tot geen: 
ve tijt achter en lact DE gene Die ín he hope 
ſettẽ. eñ bien heeft npet ghehenct dat lijn 
knecht eẽ bre lãc ſmerte des vleyſchs LiDE 
ſoude / wãt hy vãden engelẽ xij. Dagen ge 
ſtarct Wert eñ met hé ſpꝛake gehoudẽ he⸗ 
uet mʒ hemelſcher ſpiſen geuoet geweeſt 
Mer wãneer dye xij.dagen om ghecomẽ 
Warẽ.ſo heeft fabian? als eẽ dienaer Des 
biants vand hellẽ wiet twikelẽde dã hinv 
vã honger gheſtoruẽ Waer ſo heeft hi ghe 
bode linẽ dienarẽ alg dat ſi den dodẽ lich⸗ 
aem Wten kercker ſoudẽ nemẽ eñ ſoudẽt 
butẽ ſlſepen Die welcke alg li den kercker 
op ghedaen hebbẽ / hebbẽ gheuonden Den 
grotẽ martelaer ſinghende eñ gode louen 
DC Met eenẽ vꝛoliken aenſchijn DE welckẽ 
ſi vmoedẽ Doot te Weten: Eñ ſi hebbẽ he 
ſcer v8WWondert Eñ hebbe den rechter ghe 
ſeit Wat dat daer gheſchiet was:mer als 
die vechter vᷣhoert hadde dat hi noch leuẽ 
dich waer fo Woꝛt hi in he ſeluẽ mz gram 
ſcap ontſteken met nidicheit vᷣteert. eñ hi 





C.iii. 
ſcaemde he ſeluẽ te leuẽ Dat hi Die volſtan 
dicheyt des mäs níet en cõſte winnẽ eñ 
ou DE name xp̃i niet te vollẽ en conſtẽ ge- 
quelle eñ dẽ mã niet en mocht doe bugẽ 
ſinẽ hals totter oefeninge ſijnre afgoden. 
Wibeeft haeſtelic geode datmẽ ecn yſcrẽ 
bedde ſoude boert bꝛenghen: Eñ dele ma 
nier ð toꝛmentẽ Was voerdẽ heiligẽ mar: 
telaer vande wꝛeedẽ vleyſhouders onmẽ 
ſchelic vᷣſiert: Eñ als Dit bedde boer he ge 
brocht Was (o heeft hi derdeweruẽ DE rid 
Der xpi Weten kercker doen halẽ eñ ſtreckẽ 
he wt op delen bedde daer hp hẽ gheſmol 
ten loot in ſinẽ rugge dede ghietẽ Ald? he 
uet hi met Wozeeden häden ghecoect Die of 
lerhãde rt met onmentehelijke pine alto 
dat gout in cen kornayſe eñ in defer pinen 
en heeft die onuerwinlike ridð niet GMG 
hen geweelt mer hi Wert Lo Heel te blider 
vã lo menigerhande maniere vã pine als 
bi feker wãs nv vat victorie band beloktẽ 
criſti Dat ſelue heete bleef onuerwonnen 
fijn gheloet gheheel. lijn hope nict twitei 
achtich des toecomende leuẽs. niet vreſen 
De Die brande Des heeten loots: wat defen 
Wert Die bedroeknilſſe des herte Bmeert in 
Dé vechter. Wát bi gaerne Winner Waer 
indẽ martelaer eñ Lijn pijn meerd eñ gro⸗ 
ter was in he ſeluẽ dã die onmentchelichs 
der Pine inden heiligen martelaer.Wãt ht 
verwinre ís (nde vechter. Gen leſtẽ Wort 
Die vechter híer in beſcaemt eñ Wel ſcaẽte 
Waerdich Was eñ heeft wten beuele Des 
duuels doen he lijn hoeft of ſſaen:mer Die 
heylige glorioſe martelaer ſinte ponciaen 
beeft gode ſeer ghedanct dat hi boer ſynẽ 
name Co veel eñ alſulcke pinẽ vᷣdient had 
De te lidẽ. Eñ té laetſtẽ met eenẽ gloꝛioſen 
doot ð martelien tot he geſondẽ Wert niet 
achtẽde nb ter tijt Die ouerledẽ DINGEN als 
hi hẽ Gblijt tot toeromẽdẽ dingẽ Piet Wa 
té die dꝛeyghinge Des vechters. niet Die pt 
ne des kerckers. niet Die herde ſlagen. niet 
die brꝛãdẽ oᷣ colẽ. eñ nz Die Pine Des reckes 
Di. 











2 


——— 








Pe ERN te 


























¶ Van linte Marcellus. 


niet die ongenadelike crauwelẽ der vleyl 
houderẽ:niet die weeetheit ú leeu wẽ niet 
Die ghebꝛekẽ der ſpiſlen: Cen laetſten niet 
dat pfevé bedde die ongehoerhe manieren 
d toꝛmentẽ:eñ die ſcarpheit des heet ghe 
{molté loots en heeft niet Goône DE mat 
telaer: Dch fo groot is Die minne xp̃i doet 
ele Die ſtarcke ridder rt linte ponciaen 
ghewapẽt Was tegen lijn viãt uit onuer 
winlike wapẽ men heeften pine moghen 
aen DOE met hi en woꝛt niet Wonẽ: Lijn 
hooft Wort he of gheſlagen mer mitten lo 
uc ð Bictozien ghecroont. Wãt Die victoꝛie 
der martelarẽ is ſteruende dẽ viant te ver 
Winne: En dele martelie heeft volbꝛocht 
gheweeſt opte vir. dach vã febꝛuario Eñ 
ſijn heilige lichaẽ Wort vãden kerſtenẽ he 
ludẽ onthaelt; Ei opten xxv.dach nú (cl 
uet maent Woztet ter aerdẽ gebracht Int 
tact ons heerẽ ix. hondert eñ lxvi Mer mt 
ider xxx. des keyſers ottonis Die iiij.woꝛt 
dit ſelue lichaem vãdẽ heiligen martelaer 
ſinte ponciaen vandẽ voerghenoemdẽ ot 
to ais bite romẽ keiler gheinaect was eñ 
va ytalien tot germanien vᷣWinre des lã⸗ 
Des weð gecomẽ Was ghebzocht tot mae 
ſtricht doer goedertieren begeerte Des bíf- 


fcops gehietẽ Waldzieus Die Wel ſijn be⸗ 


gheerte Doet gods Wille tot profite voert 
ghebrocht heeft: Te hät als hi fijn begeer 
te mede machtich Was heeft hi allulcken 
coſtelikẽ triſoer tlamẽ mit ſijn canoniken 
miet grote bliſcap eit eer ontfangẽ eñ heef 
tet gheleyt inder ſale Des biſſcops ſtoele at 
daert nv vãden kerſtẽ menſchẽ gheoefent 
wort ghjeeertert aenghebedet: Baer õ wi 
Die Gijn paſſie ouerdẽckẽ eñ ſijn hoechtijt 
viere mogen doer lijn gebedẽ vcrigen ho⸗ 
pc onsleuens eñ mogen oetmoedelic xpᷣo 
feggé dat voer ons altoes moet biddẽ Lijn 
heilige ridð ſinte põciaen.en Wat Wi fijn 
heftige dach vierẽ fo moet Wi oee vᷣdienẽ 
Gijn butp te hebbe, Eñ Wi en Lullé n3 twi 
_felé doer díe glorie des hepligen ridðs vpt 


te vᷣdienẽ dye grace des opper {te conincs 
ihũ xpi: mer defe ſelue martelaer eñ ridð 
xpᷣi ſinte ponciaen ſo als hi niet en ceſſeert 
boer ons te biddẽ fo biddẽ Midi criſte oct 
mocdelie Dat ſijn eerwaerdighe paſſie eit 
martelie mach ons fijn vᷣghiſteniſſe vã al 
onfen ſondẽ.Eñ dat onſe ſonden tegen DE 
vboꝛgen boer Di mocté fijn heilige vᷣdien 
ten Wed vᷣweruen:Mer no opter aerden 
wilt ons vleenẽ doer bede vã dijns heili⸗ 
ghẽ martelaers victorie tegen onſen vyãt 
medecijn tegen one ſondẽ eñ ſalicheit on 
ſer ſielẽ:eñ na deſen tiit dat ee wige leuen 
Doer iheſum criſtũ onſen heer die ewelic 
regneert metten vað leuendich eñ mitten 
heiligen gheeft ee welic ſonð eynde Amẽ. 
€ Pie legende van ſinte Marcellus. 








ES —— 


ve, 

5) 

J 

Lem 

E J 

























SINUS 


8 





Î LLT 


PS 





SDE 


> ⸗ 
— 
Ui 








‚ BE-VA 9 Kime Wase hi maximiaen 

avan FE oovoter felis tege Die kerltẽ 
IEI U hi miſſe dede ín eẽs wi 
ues huys Dat hi ghewijet 
had in eẽ kercke. ſo Mert Die keiler grã eñ 


hen nr — — — —— — — — — — — — — — — — — — — — — 





Uan linte Anthonius abt eñũ monit. C.liiii. 


¶ Die legende van linte Anthoni⸗ 
us abt ende monick. 











—— V0 








—W 
A 











SR 


MY 
SS 





=Z 






Zil 
SP 







er thontus die Was gebo⸗ 
0 FA Ve sten wtegiptẽ vã gheettelt 
ad OA Cd: € ouds Die bepde reckelic 


en) EN 


EAA VA 


bouê haet nabuerẽ.Eñ als anthontus na 
den loep bäden iarẽ vᷣſtaen mochte fo hiel 
dẽ ſi hẽ tot alle duecht eñ tot alte ſedicheit 
ſtierẽde eñ leerẽde tot allẽ tidẽ in die vꝛeſe 
eñ dieſt gods. Pus Wies anthoniꝰ op ín 
alte volmaecthz tot D3 hi beroctt Wert vã 
bad eñ vã moed nadẽ Wille ves here En 
wãt li vijc warẽ vã aertſchẽ haut (o penſ 
De anthonius ín he ſeluẽ hoe hi beſt ſogro 


tẽ rijcdom alre ſalichſt ef nuttelicſt in Die 


ect gods beſtaẽ ſoude:Eñ als hi ghenake 
de line twintich iaren fo quã hi op eẽ tijt 
onuerliens inð kerckẽ doe boerde hi leſen 
dat euãgeliũ.moilſtu volmaect weſẽ gãc 
eñ ðcoep alle Dijn goet eñ ghikt dẽ armé: 
Te hãt ghinc anthoniꝰ eñ Beofte al lijns 
vaðs erue eñ Al Lijn goet eñ gaft dẽ armẽ 
mildelic fond ophoudẽ tot dat hi al ghege 
uẽ hadde dat hi op aertrike befeten hadde 
Daer toe gaf hi hẽ ſeluẽ tot gode ci Wert 


een monic inð (fat patras daer hy menich 
iaer heilichlic leefde in groter herdichz va 
penitẽcie: Pu welc cloeſter hi daer na abt 
ghecorẽ eñ gemaect Wert eñ ht fo vecl toe 
uals eñ vſoecs hadde vã waerlike luden 
Die hoerdẽ leggen vã ſijn heylige leuen fo 
penſde hi hoe hi beft Die Waer like cet ſcu⸗ 
WE mochte eñ ſprac tot ſommige vã ſinẽ 
broederen die oee gode naerſtelic dienden 
Broeds feit hi Wi Lijn monikẽ daer Glact 
ons [ien dat Wi niet onnuttelic den naem 
cit abijt en dragẽ wi mogẽ bier gode nict 
Dienen Wát dele ſtede nict beguacm cu ís 
lact ons loeckẽ eẽ and ftede Daer wi gode 
deuotelic dienẽ mogt Pic broes ãtwoer 
DE vað Wi fijn berett Di te bolge wact du 
wilſte Inð nacht fpzac die engel gods an 
thoniũ toe, tant op anthont ic Cal Di wi 
fen een {lede Daer du eñ Dijn broeðs gode 
dienẽ moges: ic ſal Di leydẽ eñ behoede in 
alle Dijn Megen, íc ſal di eñ al dijn bꝛorde 
rẽ voedẽ mð woeſtinẽ nd wildnis eñ int 
wout vã egiptẽ leide hiſe menich mile eñ 
menich Dachuaert tot dz ſy quamẽ Dacrfe 
Die engel bliuẽ hiet: Pact lloech anthoni? 
hẽ neð met ſinẽ bꝛocderẽ eñ loefde eñ dãc 
te gode dat hiſe mz ſijn genade ſo wel vã 
deſe valſche Werelt Bloft hadde: Eñ aug 
quã optẽ vierdẽ dach dʒ ſi wtghegaẽ ma 
rẽ cũ noch níet ghegetẽ en hadde: fo beg 
Dé ſi te murmuterẽ tegen anthoniꝰ eñ ley 
den: waer õ hebſtu ons Wot geleit in deler 
wiloniſſe daer Mi vã hõger ſteruẽ moetẽ 
Anthoni? troeſteſe eñ hietſe al beden.Eñũ 
die engel beual eenẽ coninc inð flat ba pa 
leſtinẽ dat ht dẽ knechtẽ gods inð woeſti⸗ 
nen ſpijſe ſendẽ ſoude al Dat den menſchẽ 
nootdzuft wair of die wꝛake gods ſoude 
op hẽ ballen Die conic was Guactt eñ De 
De ladẽ xij. camelẽ met ſpile. eñ al Dat Den 
mẽſche behoef Was eñ dedele Wtgaë lon 
der eenich leitlman Wat niemãt en Witte 
Die ſtede: Mer Die engel lefde Die beeſtẽ De 
vechten Week tot anthontú eñ * brꝛoeös 
sij. 








Uan (inte Anthonius abten monic. 


Pes vierdẽ vages hoerde ãthoniꝰ díe bel 
le clinckẽ Dic Die voerſte cameel drꝛoech eñ 


{prac tot ſijn broeðs.weeſt alle vᷣblijt in⸗ 


dẽ heer wãt hi heeft gehoert onſe kermen 
Eñ te hãt ſagẽ ſy dic camelẽ comẽ geladẽ 
met altchãde ſpilen Die li behoeftich wa 
ren:Daer ontladẽ fi Die moede beeſten eñ 
wieſchẽ he haer voetẽ. eñ haeldẽ he gras 
eñ danctẽ eñ loefdẽ gode vanð groter ge⸗ 
nadẽ Des andere dages lieten ſiſe weder 
gaen en gauẽ he Wed mede eñ ſcreuẽ enẽ 
brief Daer ſi in ſettẽ al dat ſi behoefdẽ En 
als ſi Wed quamẽ tottẽ conic Woꝛt hi leer 
Sblijt eñ dãcte gode Wát hi waende dz ft 
Blozẽ haddẽ gheweeſt. Eñ als hi DE brief 
ghelelen hadde ſo loefde eñ dãcte hi gode 
Eñ boert fende hi he alle des gelijts haer 
behoet allo Dat hi té leſtẽ om dz grote wõ 
der Dat ht ſach dat god Waochte in Die Die 
rẽ lijn conincrijc ouer gaf ct Wäderde tot 
Dier (bede Daer Linte anthoniꝰ cit lijn bzoe 
dere Wart: eff bleef Daer al fijn dagen eñ 
diende gode: Pes gelijcs dede veel ander 
wereltlike machtige ludẽ daer õtrẽt ouer 
al: Dit mirakel vãden camelẽ leeſtinẽ oec 
indẽ bad boec vã eenẽ heiligẽ vað Die vrꝛã 
coniꝰ hiet eñ daer om heb ict te lichteliker 
ouer gheflagen. wãt vecht van Woerde te 
woerde als Daer (act LE vꝛanconiꝰ alfoe 
lceſtmẽ vã (inte anthoniꝰ Bus fo maccte 
daer ſinte anthoniꝰeẽ cloeſter Dat Lijns ge 
lijc niet te voꝛẽ gheweeſt en hadde: Pact 
in Ware ccc.eñ xxv.monikẽ / daert ghetal 
nẽmermeer of midert en ſal werdẽ mer 
als daer eẽ Wot ſterft ſo comter eẽ anð we 
per in vand voerlienicheit gods: Als dan 
pít cloefter gemaect Was. lo Bblíde he fin 


teanthoni”op cé tijt eñ creech eẽ inual va 


pel giorie eñ penſde Dat niemãt lijns ge⸗ 
lie * —* en was Die alto eenichlic le⸗ 
ue leide als hi:Eñ dic engel gods quã tot 
beeft beriſpiẽ hier of dz bt he leluẽ Bleue 
hadde eñ (prac tot hé Ganc eñ ſoec paulũ 
DE lumpeiẽ heremijt die dagelicx gheuoet 


Wort van hemelfcher ſpijſen Die nie Wijf 
mit ogen ghelien en heeft Die Lal di wiſen 
hoe du eerlic teven ſulſte Sinte anthoni? 
Wert Buaert eñ hi ſtõt op eñ Biel in gebe⸗ 
dẽ. eñ bat m3 vloyẽde tranẽ dattet hl god 
vergaue eñ hẽ Wiſen Wilde Die ſtede Date 
paul? dic ſimpele heremijt Woede. Ef te 
hãt quamen (Wee woluen lopen eñ leide 
haet hoeft in Lijn ſcoot. eñ ſi lictẽ ſijn voe⸗ 
té eñ beweſen he goede vrientſcap mit al 
haet gelaet:alſo dat (inte anthoniꝰ vᷣſtõt 
datſe he god gelent hande te leide fot pau 
lũ: eñ hi ſtõt op inð nacht eñ ghic Wt Lijn 
cloeſter eñ volchde die woluẽ: Ei alſt ge 
nakede die dageraet ſo quã hi tot eẽre fon 
teynẽ daer lach ht ſtaen eenẽ mẽſche eñ ht 
had Wee hoernẽ op Lijn hoeft als cen hee 
te:Eñ lijn nagelẽ Waren als claeuwẽ eũ 
fijn lẽdenẽ neychdẽ neoö op fijn voetẽ. An 
thoniꝰ Wort vuaett cũ vᷣmaendẽ bide al 
machtigẽ god dat hi he ſeggẽ ſoude War 
dat hi waer:Die mẽſche antwoerde íe be 
een menſche eñ hiet agathon:eñ õ mijnre 
ſondẽ Wil fs mt dit teyken gheſchiet wãt 


doo ic in deſe eenicheit was.ſo quã die vt 


ant eñ becoerde mi dat tc mildede mit een 


hinde.eñ Daer om bẽ íe ín ghelijkeniſſe vã 


een herte mer ic hope aen gode Dat ic ouer 
mits Dijn gebelt Bloft werdẽ Cal. Doe bat 
anthoniꝰ mit innigẽ tranẽ boer he eñ vꝛa 
ghede of hi pet wiſt Waer paul? Die here⸗ 
mijt Woede cit hi Wees he DE vecht wech 
totter ſpelonckẽ Daer paul? Was: En als 
anthoniꝰ quä totter ſpelonckẽ fo clopte hi 
drie werf.Eñ paulus en ant woerde nyet 
Wát hi waende dattet Die viant wair díe 
hẽ te becorẽ plach eñ hẽ gheen menſchẽ en 
plagẽ te vᷣſloeckẽ eñ grẽdelde Lijn doze cit 
biel in ſijn gebede Poe vicp anthoniꝰ vað 
paule laet mi in ic bf anthoniꝰ dijn knecht 
Doe (pzac paulꝰ:Biſtu anthoniꝰ abt vã⸗ 
Dé grotẽ cloeſter Die he vᷣhiek in hem ſeluẽ 
vat hé docht Dat hi beter waer dã De and 
monikẽ bidt DE heer Dat hi dijn Condé Vil 








Uan finte Anthonius abt eñ monic. 


vergeuẽ: eñ mittien looc hi op die doze eñ 
bt lictẽ in eñ ſi gruetẽ onðlinge eñ cuſſedẽ 
mit tranẽ vã bliſcappẽ malcãderen eñ ſei 
Den: Uzecde ſi mit veñ mit allé kerſtenen 
ame; Eñ als ſi te lame gheſetẽ warẽ vra 
ghede paul? anthonto menige vraech Die 
fc alop dele tijt ſtaen late om der coztheit 


Wille. Want dit ſtaet claerlijker int vader 


boec hoe D3 hi paul’ vᷣſocht eñ hoe hẽ pau 
lus bracchde eñ anthoniꝰ he antwoerde. 
eñ als gheepndet was haer collacie fprac 
paul? aldꝰ Anthoniꝰ broed het ís tijt dat 
wi (pile neme: Eñ te hät quã eẽ vaut als 
hy alle dage ghewoen Was te comé eñ te 
brengẽ een halt broot eñ brocht no eẽ heel 
bzoot: Poe [pzac paul’: Anthoni broeder 
dic heer heeft di dijn Deel mede gefent laet 
ons gaen etẽ:eñ ſi ghingen littẽ opter kon 
teinen eñ dãcten eñ loekdẽ gode / eñ ſagen 
Dic een DE anderẽ aen mit lieftẽ alſo Dat ſi 
he vᷣgaten alde dach thent totté auõt:doe 
ſprac paul? Anthoniꝰ broed hudẽ hebſtu 
mit mi ghegetẽ vander hemelſcher ſpiſen 
niet meer enn ſulſte mit mi etẽ opter aerdẽ. 
Gãc Wed tot Dijn cloeſterwaert ef troelt 
Dijn brocds Wãt li bedzoekt ſijn om Di eñ 
en wetẽ npet Waer Du bitte. Fe Cal opten 
goede bridach Land Werelt ſcheidẽ eñ du 
ſelſte weder comen eñ grauẽ mine lichaë 
ende nemẽ minen mãtel eñ belitten minẽ 
ſtoel.mer wes ſoꝛchuoudich in allen tijde 
Want dic viãt en vult niet hi cloppet hier 
aen tot alre ſtõt eñ met dien cuſten ſi mal 
and eñ paul? ſpꝛac. Anthoni? bidt boet 
mi:en anthoniꝰ ſeide des gelijes. Eñ ſcei 
Dc vã daen mit weenendẽ ogen mit grotẽ 
rouwe DE leluẽ wech die hf gecomẽ was 
Eñ als bi quã totter ſtede daer hp te vorẽ 
Dé mẽſche gelien had Die Die hoernen Had 
pe vant hi hẽ al ghenelen des dãcte hi go⸗ 
de. Eñ DIe mẽſche agatbon biel anthout? 
te boete eñ dacten. wãt hi vã ijn gebede 
gheſont gemaect Was eñ ſpzac· Ce voꝛẽ 
Was ic gelijc enẽ beeſte mer nv bi ie gelijc 


L.b, 

enẽ mẽſche band ghenade gods eñ Dijns 
ghebedes. heilige bad ic en Wil vã di niet 
ſcheidẽ mer mit di gaen Waer du gaetſte. 
Eñ ſi Wanderden te ſamẽ totten cloeſter. 
EN Doe Die bꝛoeðs harẽ abt ſagẽ fo warẽ 
Ei leer hlide:eñ finte anthoniꝰ vᷣtelde hem 
al Dat he geſchiet Was eñ al dat hi gelien 
bad eñ ſprac: Deh mi arme Condaer wãt 
tc valſche monies abijt drage. Ae heb Dye 
rechte monte gelien eñ tc heb paulú dẽ he⸗ 
vernijt geſien waerlic inden paradiſe Dit 
ſprac ſinte anthonius mit luchten eñ met 
wenẽ. Eñ alft DE auõt naecte nä hi mit ſi 
nẽ broederẽ eẽ weinich ſpile: Des anderẽ 
dages viep hi al ſijn bꝛoederen te famé eñ 
leide. gedenct altoes mijnre in u wẽ gebe 
dẽ des ſo bidde ic v: Ic moet vã v ſcheidẽ 
en loeckẽ eẽ and ſtede dacr mi aeen men 
ſchẽ en lien: die baocds werdẽ al bedroeft 
eñ ſeidẽ wair om bad fo doettie Dat. Nic 
willte ons beuelẽ Vaer toe fo lactfte ons 


Anthonius troeſtele eñ (prac:en ontliet v 


niet mer kieſt onð v enẽ die v ftuer eñ leer 
op Dat ghi ms te Ögeefs v tijt ouer en brect 
mi is noof Dat ic mi Vneder in deter verle 
op dat ie niet en ſterue inð eewicheit oe 
ſprꝛakẽ Die broeders: Wad du Weetfte bert 
wie ons alre nuttte is Doe fette hi hẽ aga 
thon:dat Was die mẽſche Die hi boer hein 
brocht eñ (pzac he toe:ſich dattu alto doet 
fte Dattu vã gods wegẽ goet loon ontfan 
gen moges Wát hudẽ fo beueel ic v vã go 
des Wegen defe vᷣgaderinge Poe cuſte hi 
alle lijn bꝛoeðs bi fonölinge eñ li hẽ weð 
eñ li weendẽ bitter tranẽ eñ {prakt wair 
om laetſte ons dus ellẽdich wiẽ beueelſte 
ons arme weeſen Dpté vierdẽ dach ſchei 


de anthoniꝰ vã ſijn monikẽ:eñ ghinc tot- 


ter ſpelonckẽ Wert daer paul” Woede Eñ 
als hi quã boer díe Doze fo clopte hi eñ nie 
mãt en antwoerde: oe lach híinWacre 
eñ ach paulú kniclẽ of hi gebedet hande 
eñ anthoniꝰ ghinc in eñ knielde bi he nes 


eñ hiwaende dat hi gebedet had. Eñ ars 


O.iij. 














Han finte Anthonius abt eñ monic. 


hi vnam dat hi doot Was Co lloech ht Lijn 


ogen op indẽ hemel eñ Lach DIe Cicle pault 


ond Dé engel ſcare blinckẽde als die ſon⸗ 
ne Boc fpyac anthonius mit Weenenden 
ogen. ® paute heilighe Vad hoe heb ic DE 
dus laet bekẽt:eñ hoe hebſtu mi Dus vroe 
ge begeuẽ:eñ mit Dien ſo cuſſede hi hẽ me 
michwWert ett beſloechen ín fijn mantel eñ 
pzoech hem Wt eft ſanc.eñ Was bedzoett 
wát hi niemãt en hadde Die he dat Waer⸗ 
pe lichaë mocht helpe dragen eñ begrauẽ 
Eñ te hãt quam gelope Wten Woude ij. 
lceuwẽ. eñ maectẽ met haer claeuwẽ een 
{coon graf:Eñ anthoniꝰ droech dz lichaẽ 
op lijn hals eñ begrocf met Waerdichedẽ 
dz lichaẽ int hoechtte des berchs vã ced2ô 
díe ghelegẽ ís bide berch vã ſinay. Eñ an 
thoniꝰ geboot DE leeuwẽ Dat ſi Wed keer 
dẽ eñ ſi neychdẽ hair hoef DE op Dat lichaë 
eñ op anthoniꝰ.eñ keerde Wed ſachtmoe 
Dich vecht of ſy rouwich haddẽ gheweeſt 
Soe anthoniꝰ aldꝰ begrauẽ had dat lich⸗ 
aem:ſo ghinc bi ín paul? celle ſittẽ mz gro 
ter oetmoedicheit gode Dienende nacht eñ 
dach eñ alle vꝛẽ ſonð of late: Eñ bt toech 
aen paul? roc Die ghemaect Was vã clave 
palme; Daer Wert anthoniꝰ becoert ban 
DE Viant dach eñ nacht in meniger manie 
ten als hier eẽ Deel ín beſcreuẽ ſtaet eñ Wot 
dẽ paſſionael ghenome is Mer alle Die be 
coringe te fetten eñ te lcriuen behoefde te 
veel arbeits Baer om Wil icker eẽ Deel et 
ten om der cortheit Wil Wãt ic Die tijt niet 
cu heb op dít pas Mẽ leeft dat hẽ díe enge 
jen plagẽ te voerẽ ind lucht indẽ geeft Eñ 
als hi bede DE quamẽ Die viandẽ eft ſpra⸗ 
ke de hijg niet waerdich en Waer wãt hp 
Waer eé ſondaer eñ Btelde al dz hi gedas 
hadde in cijnre kintl heit eft toile Web 
nes weipe:doe ſprac Die engel gods neen 
alat ht gedaen heeft in Lijnee toger kintl 
‘heit dat heeft hem god altemael vᷣgheuen 
Waãt hi dat in on wetẽlcap DEDE Mer Weet 
ghi vet dat hi gedaẽ heeft lindert dat hi eẽ 


monic gewoꝛdẽ ís dat ſegt.Eñ doe ſchey 
Dé díe viandẽ wech met conkuſie: Dp een 
tst Wert hi becoert met oncuyſheit. eñ hy 
giel ín bedige eñ bat god Dat hi hẽ wilde 
toné DE duuel Die geeft oᷣ oncuyſheit:daer 
fach hi boer he legge GWône in eẽ gedaen 
te cens ſwartẽ lelikẽ kinde eẽs moziaens 
Poe ſpꝛac ſinte anthoniꝰniet meet en mo 
ghefte my becorẽ alg ie dẽcke Dattu Dus le 
lic bitte: ¶ Dp cen tijt als ſinte anthoniꝰ 
wãderde ind Woeſter Wwilðnilſſe ſo vãt he 
eenẽ grotẽ ſiluerẽ nap. doe peynſde hi hoe 
coemt hier dit iuweel wãtet butẽ alre mẽ 
ſchen wãderinge is: Haddẽ hier oec coop 
luden wt egiptẽ ghewãdert Dit en mocht 
nyemãt ontuallẽ hebbẽ hi en haddet wel 
gheuoelt õ dattet alſo groot is:voerwaer 
penſde ſinte anthoniꝰ Dit heeft Die viãt ge 
daen:eñ rechteuoert vᷣghinc die nap recht 
oft miſt of rooc gheweeſt hadde:Bes gez 
lijc vãt hi op cen and tijt eẽ grote cloinpe 
gouts:eñ als hi dochte dattet was des vi 
ants becoringe Lo ſtoeft wech eñ vᷣſmelte 
als ſnee. Dus becoerdẽ die duuel menich 
weruẽ mit ſpiſe eñ mit D2äc mit ſiluer eñ 
mit gout.mit cierheit.mit iuwelẽ mit per 
ſonẽ vã mãnẽ.mit Wiuẽ mit vſelike dierẽ 
cf Wwonðlike beeſtẽ op dz li he Nt ſinẽ het 
ligen leuẽ bꝛengẽ mochtẽ:mer anthonius 
ſtreet vꝛomelick eñ vᷣwanſe alle gad met 
ter hulpe gods: ¶ Op eẽ tijt Wozt antho 
ni? indẽ geeft geuoert eñ ghetogẽ eñ ſach 
alle die werlt ouer ghetogẽ mit ſtrickẽ eñ 
ſpꝛac.wie ſal alle deſe ſtrickẽ mogen ont: 
gaẽ Eñ he antwoerde cen ſtẽme die vecht 
octmocdich is die ſal al Dele ſtrickẽ mogẽ 
ontgaen: ¶ Anthoniꝰ vᷣtelde linẽ bꝛocde 
rẽ vat ht Lomtijt ſach DE duuel wõderlike 
groot vã lichaẽ eñ hi ſeide dz hi die mogẽt 
heit eñ wijlhz gods Waer eñ hileide bidt 
vã mt anthoniꝰ wat du wilſte: eff antho 
nius ſpocch he ín ſijn aẽſicht eñ voir hẽ te 
gẽ indẽ naẽ des herẽ. eñ te hät vᷣghic bite 
ns Anð werk Wert hi fo groot Dat hi aẽdẽ 








Han (inte Anthoniusabtern monic. _ _£.vi. 


hemel ſceen te welen mette hoefde. eñ fin 
tc Anthonius vraechde he Wie hi waer. hi 
fpzac: Jc be fathanas Waer om Gmaledí 
en mi Die kerſtenen dus ſeer. eñ Waer om 
moeyen mt Die monikẽ Dus Geel: anthont 
us ãtwoerde:wãt ſi altoes vã di beeoett 
Werdẽ eñ gemoeyt Poe ſeide Die viãt Fe 
bẽ te niet ghewoꝛdẽ in alle Die hoeckẽ der 
Werelt daer rps regneert: ¶ Op een tijt 
als anthoniꝰ inð woeſtinẽ Was begãt he 
recht te vᷣdꝛietẽ eñ ſpꝛac Lieue heer ic ſou 
de gaerne eenich Weten en dedẽ mijn ghe 
dachtẽ:Eñ mit diẽ ſtõt hi op eñ ghic vter 
cellẽ eñ ſach een ſittẽ eñ werpẽ eñ op ſtaẽ 
eñ bedẽ eñ Dit te doẽ eñ nb dat:Eñ die en 
gel leerde daer mede anthoniꝰ mz ſijn mo 
niken hoe hi ſijn tijt ſonð vᷣdrziet ouer bꝛẽ⸗ 
ghen ſoude. € Op een tijt quã eẽ (cutter 
ind woeſtinẽ. eñ ſach anthoniꝰ met ſinen 
monikẽ een Weinich vrolic eñ blide. eñ hi 
dochte in he ſeluẽ:Sijn dít gheeſtelike lu 
DE die fo lediclh gaens Et anthoniꝰ vᷣſtont 
Dit inde gheeft eñ ghinc tot hem eñ ſpꝛac. 
Wrient pant dijn boge eñ ſchiet.eñ hy de 
detzandderf eñ derdewerk hiet hi hé (pá 
ne:oe (prac Die mã:ic mocht ſo veel ſpã 
né hi mocht lap werdẽ eñ bꝛekẽ: ia ſpꝛac 
anthoniꝰ fo ís oec indẽ dienſte gods macc 
ten winẽmermeer vecreacte Vit fouden te 
hãt ghebꝛekẽ Pus Woet die menſche ghe 
leert dattet bide Wille gods is datmẽ dye 
ſtrẽgicheit licht: ¶ Op eẽ tijt als ſinte an 
thoniꝰ vatte ín eẽ hol vã cen ſpeloncke of 
vã eẽ clippe Co quã tot he eẽ grote menich 
te vã duuelẽ in gelikenis vã Wilde beeſtẽ 
menigerhãde eñ ſloegẽ eñ wõden ſo iam 
merlic Dat hp voer doot bleef leggẽ fo dat 
ten die brꝛoederẽ Hoet Doot Mt droegen eñ 
meende DAE bi doot Wact : eñ ats (í ſliepẽ 
foont{prancbiwes en tiet hẽ Wed vã li⸗ 
nen dienrẽ in DIE cule leggen Eñ dic vian 
den quamẽ Wed eñ ſcoerdẽ mit haet tari: 
pen eñ ſtietẽ hẽ met haer hoernẽ eñ ſloegẽ 
met harẽ claeuwẽ eñ ſi woꝛpen op in die 


tucht ſi worpẽ Wed neder alſo Dat ſi hẽ bt 
na tet doot gebꝛocht haddẽ:Mettien quã 
daer cen claerheit Vote hemel Dic he al om 
beuinc eñ al lijn wondẽ heeldẽ eñ lijn op 
ande viaechde als (tof vliet boerden Win 
De; Ce hãt ðᷣſtont ſinte anthont? Dat die 
beet daer teghenwoerdich Wase ſprac 
Goede ihelu waer hebſte dus ianghe ghe 
weelt dattu vanden eerſten niet bt my en 
waerſte eñ ghehulpẽ had tegẽ mijn vian 
DE: Onle here hũs rps ant woerde hé eñ 
leide. A nthoni ic bẽ altoes bi digheweeſt 
mer ic Wilde fien hoe du ſtriden konſte eñ 
lich wãttu vroinelic gellredẽ hebůe/ daer 
Oi lalic Di Vnaemt eñ vinaert makẽ alle 
Die Werelt doer eñ Dijn nak Cal ontlien eñ 
eeert welen ín alle eyndẽ acrdê.Poe 
ſtont ſi inte anthoniꝰ op eñ ghinc tot Cinen 
broederẽ:wãt hi maecte daer een cloefter 


Dat eerſte Dat indẽ läde gemacct Was Doe 


biläge gefetê hadde in paul? celie € 

leeft oec ban linte — bi Abn 
Dic Werelt Was: eñ me Die kerſiẽ ter doot 
plach te leidẽ boert gheloue voerde keirer 
Die marin? ghehietẽ Was die Die beplige 
Kercke Leer perſlequeerde eñ beet martela 


ten maecte:dat ſinte anthoniꝰdẽ kerſtenẽ 


na plach te lopen eñ begheerde oec marte 
laer te werdẽ ſoe vuerich eñ Loe naerſtich 
was hi nde gheloue eñ bedroefde he dat 
mẽ niet mede en greep eñ DODE Voert gelo 
ue ¶ Len heilich mã vraechde op eêre tijt 
finte anthonto. wat Cal ic beft houden op 
dat fc gode Wet behagen wach Poe ſpꝛac 
(inte anthoni® Waer du bitte hebt altoes 
god boer ogen Wat du doetlte Dat Doct al 
tijt nað ſcrifturẽ ín al dijn werckẽ.waer 
du ſijtſte en gãc niet hacttelie vã dait mer 


Wes fladich.houde defe drye eñ Du ſulſte 


ſalich werdẽ ¶ Een abt vraechde op een 
tijt inte anthonto wat hy nuttelicſt doen 
ſoude õ ſalich te Werde Eñ anthoniꝰ ant 
woerde he En Blaet di nz noch en betrou 
Di niet op dic rechtuaerdicheit noch op die 
liij. 


en — 





* “ 
oeh 
— 
me j 
| 
Ik 
30 
Kk 
1 
helf | 
' J 
HIj 
Kik 
eig 
J 
Hi 
Ei 
HEN 
HN 
u 
1 J 
Ul 
ARIA 
HES 
iN 
Hil 
ik 
Hi 
ARIR 
ARI 
Ke 
HEL 
an 
—40 
| 
Th 
Ie V 
4 —J 
4 
uV 
une 
900 
IBA: 
—* 
B 
JEM 4 
VEER 
LUP 
TRH 
REN 
H 
IRE tT 
LEENEM 4 
LHM 
1 9 
Ian 
(RM | 
ki 
— 
ik: Kil 
—4 Hi 
— 
F EER 
BEM 
Let 
348 
EE di 
Ek 
TER ‚ 
j i 
VREE 
| ik 
ED 
—9 
J 
J 
| 
hi 
| ‚ 
f 
J 
1 
Je 
4 
41 
hi 
l 
3 


iÌ 
1 
Í 
4 
HRS i 
| 
Ld 
„Hi 
Oi 
vin 
| 
1 KA 
REBA HI 
ED 
14 5 IN 
Lid 
| 
Ii 
| 
ik 


| 
Uitg 
| 
1E EN 
3 14 
9 
Hi + TR 
RE Í 
—90 
AIEN 
KR: 
AM 
Vik | 
huik: 
4 dl 
TeAk 
| 
J 
ik t 
B 
It 
ot Ml 
im 
ki í 
4E Hi 
Î 


— — 








Wan (inte Anthonius abt eñ monic. 


duecht eñ ſette mate op dijn tonghe eñ op 
Dijn buyc: fiet en bedroett vã voerleden 
dingẽ anðs dã op dijn ſondẽ: Aoert [paac 
linte anthoniꝰ: Ghelijc als Die vilſſchẽ Die 
op dat dzꝛoge ghetogen Woꝛdẽ ter ſtõt ſter 
uẽ. recht alto fijn Die monikẽ Dye Wot haer 
cellẽ bliuẽ of Die He mit wairlike Dinge be 
Winde of mit Waerlijke ludẽ ommegaen 
comẽ haeſte wt harer goeder mening eñ 
woꝛdẽ al ðſtroyt vã haer oekenige Uoert 
ſpꝛac anthoniꝰ (oe Wie in eenicheit in Lijn 
celle blijft die is al rede vã dꝛie (ride vᷣſe⸗ 
kert:als vã hoꝛẽ eñ vã ſien eñ vã ſpꝛeken 

Eñ en heeft niet dã cen ſtrijt als tegen die 
gedachte: Een bzoed Was mit ſinte an 
thoniꝰ eñ hadde Die Werelt ouer ghegeuẽ 
eñ Was monic gewoꝛdẽ mer bien hande 
alle Dic niet volcomelic gelatẽ wãt bi hav 
de noch Wat ghelts ghehoudẽ:Eñ antha 
nius ſeide:ganc eñ coep ons (pile eñ hide 
be allo Eñ als bt Wed quã quamẽ Die hõ 
en eñ ſcoerdẽ eñ hande Wel na doot ghe 
beter: Doe ſpꝛac (inte anthoniꝰ alſo ſullẽ 
alle Die gene vãden helſchẽ honde gebetẽ 
eñ ghelcoert Wozdé díe níet volcomelic al 
de Dinc ouer en gheuẽ mer Wat achter hou 
Den eñ monikẽ willẽ Weten: € Bet qua: 
men op een tijt bꝛoeðs mit cent oude vað 
tot anthoniũ:Eñ anthoniꝰ ſpzac DE bꝛoe⸗ 
ders toe Ghi hebt cenẽ goedẽ leytſmã aen 
deſen oudẽ ghehadt Daer na ſpzac hi dens 
oude toc eñ ſeide Bu hebſte goede bꝛoeðs 
mit di ghehad goede Lab: Ae ſpꝛac Die ou 
pe; fi ſjn goede broes mer haer wonige 
en heeft geen dore: Mie wil die gact indẽ 
tal eñ ontbint DE escl eñ leitẽ wech: Pat 
pzac hi in gelikeniſle wat Wat Cp ind her 
ten habdẽ vat Was ter (Hot inde môt Poe 
(pracanthoni? : het is noot te merckẽ Dat 
Drievehäde becoringẽ ð mentchẽ fijn Een 
vã becozinge des duuels: een vã naturen 
aten vieilche eñ wten bloede.· eñ Cen We 
oueruloedicheit vã (pile eft Da dranc: In 
Delen gaf ht onðſcheit d tẽptaciẽ eñ Dic be 


coꝛinge eñ des mẽſchẽ inual ¶ Op eẽ tijt 
vraechdẽ Die bꝛoeðs banden ſtaet ð ſielen 
Eñ des nachts ſpꝛac anthonio eẽ ſtemme 
toc eñ ſeide Anthoni ſtãt opeñ gãc Wot eñ 
ſich eñ hi ſach eẽ Buerlike duuel die mittẽ 
hoefde tottẽ hemel reycte eñ ſomige vãdẽ 
fielẽ dic tẽ hemel vlogen keerde hi mit Wot 
gherectẽ armẽ / ſommige ontulogẽ hẽſnel 
lic eñ hi en conſteſe niet gehoude: Baer ſo 
Was grote vrꝛuechde ghemengt wit grote 
droefheit:Eñ daer vᷣſtõt anthoniꝰ dattet 
Was band vragen Die he ſijn broeders ge 
uraccht hadde eñ god he toëde hoe Die du 
uelẽ ven fondaré DZ Wech des hemels on⸗ 
derghingẽ eñ die falíge eñ rechtuaerdige 
doer DE hemel ſonð enich hinder vloghen 
dair heal dat hemelſche heer in vᷣblide eñ 
die vyandẽ (eer bedroefdẽ: ¶ Op cen tijt 
graechde Dye bꝛoeðös orn vact eñ om ſalic⸗ 
heit haerte ſielẽ: Ooe ſpꝛac anthoniꝰ hoer 
Di niet Dat onſe here ihũs xpᷣs ind euãgeli 
en feit: Slaet di vemãt bi dijnre Wangen 
biet hé die an Si antWoerde dat en con 
né wi niet doës Dinte anthoniꝰ ſpꝛac.en 
condijs niet doen lijtet gaerne vanð eẽre. 
ſi ſpꝛakẽ:Noch en connẽ wi dat niet DOE, 
Woctt fo ſprac ſinte anthonius:⸗Soo Vilt 
doch lieuer gheſlagẽ werdẽ dã ghi ſlaet ſi 
ſprakẽ noch en connẽ Wi dz niet doẽ:Boe 
ſpꝛac ſinte anthonius fijn diſcipeltoe:ma 
ket deſen brꝛoederẽ eẽ papkijn. Wát ſy ſijn 
alte tecder: ¶ Op eẽ tijt arbeide ſinte an⸗ 
thoniꝰ inð Woeſtinẽ mit ſijn bꝛoeðs eñ hi 
foech fijn ogen op DE hemel eñ ſach ecn 
rouwelijt viſioen als he god vᷣtoonde eñ 
hi viel neð op ſijn knien eñ bat god dat hi 
Die grote Londe ſo iãmerlic nb Werlt niet 
en let geſchien: Poe bracchde die brochs 
Wat D3 vilioen Waer Anthoni? antwooet 
De dattet eẽ iãmerlike plage eñ eẽ Wondlt 
ke grote (Cade ind heiliger kerckẽ nakẽde 
waer:Eñ hoe hi gefien hadde Dat outaer 
des herẽ mit boete betreden eũ Bnielt hoe 
Dat kerltẽ geloue mit grotẽ ſtozin aen Lou 








Wan finte Anthonius abteũ monte. 


de werdẽ geuochtẽ eñ Hheert: Eñ Die mẽ 
ſchẽ ſoudẽ onredelic werdẽ als beeſtẽ. eñ 
ver heiliger kerckẽ ſacramẽtẽ blaſpheme⸗ 
rẽ eñ beſmettẽ wãt hi leide Dat hi eẽ ſtem 
ane ſprekende hoerde tot he: Mijn outaer 
ſal onmẽſchelic eñ iãmerlic ind aerdẽ ber 
ſcoert eñ vᷣtredẽ werdẽ: Twee iaer Daer 
na dat ſinte anthoniꝰ Dit geſien hadde / ſo 
quã een ongeloue inð heiliger kercken vã 
eẽrehãde ongeloue ketters eñvalſche mee 
ſters die ghehietẽ Lijn arrianen: Daer cen 
hooft heere of Was ghehietẽ arvius: Dele 
Dede Wondlike ſcade ind heiliger kercken 
met hart ongbeloue: Dideltrucerden dic 
gods huſen:ſi blaſphemeerden Die ſacra⸗ 
mentẽ.ſi beſmettẽ Die fonten:ſi vᷣbeerden 
die articulẽ des geloefs:eñ al die gene die 
niet en Ware vã harẽ ſectẽ Die perſequeer⸗ 
den ſi:als rinderẽ eñ ſcapẽ vleiſchedẽ ſiſe 
optẽ outaer gods ef in egiptẽ Was doe eẽ 
hertoge die gehietẽ was balaciꝰ Die mede 
vã defer ſectẽ Was Pele perſcqueerde Die 
heilige kercke ſo wtermatẽ eñ alſo oninẽ 
fchelic dat hi monikẽ eñ iõcfrouwẽ naect 
te ſamẽ plach opẽbaer tc doẽ gheeſſelẽ / eñ 
dã te dodẽ: En ſinte anthoniꝰ ſcreef hẽ cẽ 
brief dat hi hẽ haeſtelijc beterẽ eñ bekeerẽ 
ſoude of dye wꝛake eñ toꝛen gods oude 
coꝛtelic op hẽ vallẽ.wãt het waer coꝛtelie 
toecomẽde dat he Die machtige hant gods 
Aaen foudes Pele onſalige las Delen brief 
eñ hielter ſijn pot mede: sE hi werpẽ ne 
Det mit onWaerdicheit ter aerden. eñ ont 
boet ſinte anthoniꝰ dele ant woerde:Wãt 
Du Die alleen mz Dijn monikẽ becoinmers 
en onter niet en ontficts Co fullé wy doen 
pat tot Di come onſe leer eñ Du onder onſe 
macht Werdes: Uijf dagẽ daer na ſoude 
pie hertoge ſittẽ op Lijn vos dat ſeer mack 
was eñ fachtmoedich Was eñ hand wꝛa 
ke gods Werp hem dat pacrt ter aerdẽ eñ 
trat hẽ al Lijn beent ontween eñ ſcoerden 
vã lede tot lede Mat ſach ſinte anthonius 


al te Dot (nde geeft eñ menich and Won: 


C. bit. 
ver als int vað boec eñ int paſſionael ghe 
ſcreuẽ ſtaet Die ic-al ouer gae om Due cozt= 
heit wil. Als inte anthonius menich iaer 
inder wildernis in harder penitencien ge⸗ 
leeft hadde:Eñ het naecte datten Die heer 
lonen Wilde foe Witt bijt langhe te voren 
eñ viep fijn bꝛoederen te ſamen eñ ſpꝛack 
Mijn lieue kinder ic gae DE wech daer al 
le menſchen comẽ moeten. Want die heet 
becft mi ghenoot tot lijn auontmael: Ce 
bant begeer ic te fien dye hemelſche dingẽ 
Ic Bmaen v lieue broeder dat ghi deſen 
groten arbeit Die ic in v ghewzocht hebbe 
niet en verlieſt menigherhande lagen des 
viants kendi wel eñ hebt ghelien eñ onð 
locht boe veruaerlit eñ ylelic Die vertonin 
ghe harer becoringhe Lijn die Voel duſent 
ſijn:mer fet v beet in gode eñ Ci ſullen alte 
ban v blien eñ verworden als keniju / eit 
hactfe als ick ghedaen hebbe Want ft ſiju 
gods vianden:mer Weeft altijt ſoꝛchuou 
dich te ſtaen ín Die gheboden gods op dat 
valle Dic heiligen gods als ghi erft ont: 
kaen in haer eewighe tabeenacute al haer 
bekende vrienden: Bier ommeDenct licue 
broeders nacht eñ dach eñ ouertrecket in 
vſceluen hoe Die heilighe baders hier ghe⸗ 
leeft hebben: Woert ſo beueel ick v Dat mt 
ne lichaem niemant en voirt in egiptẽ / op 
dat hem gheen cer ghedaen en Wot: mer 
graeftet heymelijck ín een clippe Dat nye⸗ 
mant mijn graf en weet:Ende als hi fijn 
Woorden zheepndet hadde. loe cuſſede ht 
fijn diſcipulen eñ fijn broederd atie gader 
eft vechede cen weynich ſijn voeten / ende 
ſach Die doot blideliken aen Alſo datmen 
van vꝛolichedẽ lijns aenlichts mochte be 
kennen dat dye choren der enghelen daer 
teghen woerdich waren die ſijn heylighe 
fiele achten eñ indẽ thꝛoon Des hemels 
mede boeren ſouden ende DAET quam cer 
alten Coeten roke eñ lucht als oft al balſa 
men ef acomaten gheweelt hande efs ſpe 
eten van duerbaren cruden ge natue⸗ 
* ‚De 








Wan ſinte Anthonius abt eũ monic. 


ren. die heilige fiel voir tẽ hemel als ſi bev 
dient hadde in harẽ leuẽ: Int iaer ons he 
tE CCC.eñ xl.dẽ xvij.dach vã ianuario. 
cf Was out.C.eñ v.doe bi flerf dz hi niet 
vã ſijn kintſche Dagen tot Lijn eynde Lijn 
cleder vᷣwãdelde noch fijn voetẽ dwoech 
noch fijn ſpiſe Banderde op Die een tijt be 
ter dã op danð:Des ſi god gebenedijt no 
tot alre tijt Dic bꝛoederẽ Dede als hi beuo 
ten hande eñ begroeuêt heimelic ſo dattet 
alle menſchẽ v̈borghen blecf menich fact 
totter tijt Dat conſtantinꝰ die keiſer DE bi 
ſcop vã cõſtantinopolẽ die theophiius gez 
noemt Was mit veel and pꝛelatẽ eñ clerc⸗ 
ken ín egiptẽ fende om lijn heilichdom eñ 
fijn lichaem te ſoecken eñ te tranſfereren 
Wát lijn dochter belet was eñ dic vian⸗ 
den viepe dat ſi date nEmerineet Wot come 
en ſoudẽ dan ouermits ſinte anthoniꝰ Wot 
egipten: daer veel Wonders of te ſpꝛeken 
Waer als in ſijnre tranſlacie ſtaet gheſcre 
wen Dat een ſonderlinge ſcoon hiſtorie ís. 
ir Pder tijt Doe cõſtãtinꝰ keiſer was 
Aecñ higheen kinderẽ en had dat ſijn 
rijc eñ ſijn heerſcappie beſittẽ mochte nae 
he des hi hem ſeer bedroefde. eñ bat gode 
dach eñ nacht dat hi hẽ Bleende eẽ kint dz 
na lijn doot Lijn vijc beſate: Aldꝰ batte ht 
eñ bede eñ Was ſtadelic ind kerckẽ Die ge 
tummert Was ind eerẽ Des heilige nacms 
ons heren Die ghenaemt Was ſophier An 
pefer kerckẽ gaf hi menige orꝛnamentẽ me 
nige coſtelike iuwelẽ grote cleynoten vat 
outaer eñ DE tẽpel mede te Beter? alſo dat 
god aenfach ſijn begeerte eñ Lijn oetmoe⸗ 
dicheit eñ Gleende he een dochter:Eñ als 
pie dochter out Was twee fact fo ontboet 
hi dẽ biſlcop vã cOlkätinopole die theophi 
lus hiet eñ dede fijn dochter Dope eñ hiet⸗ 
Ce lophia 6 ð kerckẽ Wi Date ſtin gedoept 
woꝛt Die ſophir hiet: Poet Bit out Was x. 
iaer Walt vtermatẽ ſcoon eñ ledich vã al 
le gelaet Wijs eñ vroet vã ſinnẽ Ds ſi al ð 
Wonöde diet bint bede Eñ het geuiel Dat 


Ect op cen tijt mit andere ionckrouwẽ mit. 
fijn ſpeelgenotẽ Wandde in ſijn bas boë 


gaert õ oeft te etẽ eñ dꝛãc Wot ecn Fonteyn 


Die doer dẽ boõgaert liep We hãt alft Drác 
ghingẽ mittẽ Water in he ix. boſe gheeſtẽ. 

En dz kint begã te grimmẽ ylelic te geba 
té als leeuwẽ eñ and Wilde beeften: Die 
maechdẽ die m3 hair warẽ woꝛdẽ Guaert 
eñ riepẽ mit luð ſtẽmen andẽ kriſer dat hi 
fijn dochter te hulpe quame Eñ die keiſer 
gbic te hãt met Lijn geſin indẽ boourgactt 
tot fijn dochter roepẽde mit luð ſtẽmẽ: D 
ſcepper hemelrijcs eñ aertrijcs vᷣloſſer def 
mẽſchelikẽ gellachts õtkerme dy eñ coem 
te hulpe mijnre dochter eñ ghic mʒz dic tot 
Die dochter Die fo yſelic gebaerde eñ Wob 
lic gelupt gaf dat ſi al mit anrt beuaë Wa 
rẽ Dic dz hoerdẽ eñ Cage Eñ doe Die geeſtẽ 
pet ruſtẽ ſo leideſe Die keiſer met hé int pa 
laps: Alte hät Woet Lí Voed griminẽde eñ 
te bite eñ te ſcoꝛẽ datmẽſe mit gené bãden 
en cõſte gehoude: Bie keiſer Was bol bit⸗ 
tere rouwes.eñ liet make cen yſerẽ gyoel 
daer hi lijn dochter in beſloet:dair Was ſi 
vijf iaer ín beſlotẽ eñ ſcoerde al dz hait ge 
naecte menſchẽ eñ beefté eñ Wat ſi crigen 
mocht et Die goeðtierẽ heer Die niemãt 
en lact vlorẽ Die ín hẽ betrouwẽ Wilde de 
ſe iöckrou vã al dele geeſtẽ vᷣloſſẽ eñ Dede 
dat ſi riepẽ doer haren mõt:Anthoniꝰ die 
heremijt wt egiptẽ ſal ons bier Wot dꝛiuẽ. 
Wát hi ons dagelics verbarnt met fijn ſa 
licheit:aldꝰ riep ſi eẽ iaer läc eñ anðs niet 
Pic keiſer dede fijn bode varẽ ín allen lã⸗ 
den vã egiptẽ te loeckẽ eñ te vrage Waer 
hi vindẽ mocht Dat lichaë des heůigen va 
ders anthoniꝰ: Eñ niemãt en contte hem 
daer of berechtẽ: Doe vꝛaechde hi den biſ 
Coop vã cõſtãtinopolẽ theophuũ eñ ai dye 
wijlheyt ba ſijn lande eñ vraechde of ve 
mãt wiſte eenige ſcriktẽ vãdẽ heiligẽ vab 
eñ vãdẽ leuẽ ſinte anthoniꝰ eñ Waer dat 
fijn lichaẽ begrauẽ Waer Wát de boſe gee 
ſtẽ die mijn docht beſctẽ hebbe en ruſtẽ nẽ 

















Uan finte Anthonius abt eũ monte. 


mermeer roepẽs Anthonius heremijt Wot 
cgípté ſal ons hier wt vᷣdꝛiuẽ Theophilꝰ 
Die biſſcop met alle Lijn clerckẽ Dede comẽ 
alle Dic boeckẽ Die ſi in grieckẽ vindẽ con⸗ 
den vãden heiligen vaderẽ eñ ð heremitẽ 
leuẽ eñ vondẽ geſcreuẽ vãden heiligẽ va⸗ 
der anthoniꝰ hoe dat hi vã ſijnre iongher 
iuecht tot ſijn eynde dẽ heer ſijn lichaẽ ge 
offert had eñ Dat doẽ hi (bert Lijn bꝛoederẽ 
beual Dat ſi hẽ begrauẽ ſoudẽ fn een vᷣboꝛ 
ghen ſtede Dat niemãt en Wilke dã god eit 
r op dat ſijn lichaẽ tot gheenre tijt geuon 
dẽ en Wozt: Als ſi aldꝰ Wte ſcriftẽ vã Cin 
te anthoniꝰ lichaẽ niet ſekers vindẽ en cõ 
dẽ.ſo tôt theophilꝰ op eñ ſpꝛac.kinð wã 
tet alfo genoechde DE heiligen vað antho⸗ 
nius dat ſijn graf Gborgen (oude weſen 
als Wi beſcreuẽ vindẽ fo en mach niemãt 
bekennẽ Die (lede ten ſy dat god doer Lijn 
baumberticheit ós Dat wil opẽbarẽ Paer 
om mijn wtuercdrẽ baoeds bid íe eñ ghe⸗ 
biede v dat ghi v Boetmoedicht ín penitẽ⸗ 
cie cñ batt ic.dagẽ mit bedige ef mit wa 
kẽ eñ lact ons biddẽ DE heer met eẽre ſtem 
mé dat hi Wil ghewaerdigẽ ons onnutte 
knechtẽ díe dierbarẽ ſcat dz heilige lichaẽ 
te opẽbarẽ ouermits dat ſijn arm deerne 
ſophia des keiſers dochter vanden boſen 
geeſtẽ Bloft Werde mach; Doe deſe ix.da 
gen õ gecom warẽ eñ geuatt hadde met 
alre oetmoedichz eñ innicheit tot gode en 
wil die heer DE dierbarẽ ſcat niet vᷣborgen 
latẽ mer al die wereit Date mede Hlichten 
eñ lijn naë vᷣheſffen ouer al Die Werelt ten 


fonc{te dage toe Eñ hi ende cen enghel te 


middeenacht totten keiler daer hi lach eñ 
ſliep eñ ſpꝛac hẽ toe.Cõſtãtijn ic bé gabꝛi 
el die engel een bode des almachtighen co 
nincs tot Di geſent om di te wiſen eñ tele 
ren hoe du vindẽ moges dat lichaẽ vã ſin 
te anthoniꝰ eñ bꝛenghẽt in dijn ſtat te hul 


pe eff trooſt dijnre Dochter wát v gebet is 


Bhoert eñ Dijn tranẽ lijn boer gode gheco 
men Haeſtelic vechte hem Die keiſer op eñ 


C. bit. 

wilde dẽ engel met ſijn hãden taſten mee 
die engel en wildes niet ghehengẽ. eñ alt 
palaes woꝛt vᷣlicht band tegẽwoerdichʒ 
des engels / vecht of Die Lonne gheſchenen 
hadde:doe fpzac Die engel alſtu opſtaetſte 
roept tof ditheophilũ den biſſcop eũ ſentẽ 
mit xij. geeſtelike clerckẽ die gode ontſien 
indẽ lãde vã egiptẽ ic Cal met hẽ Voelen in 
al haer wegen / eñ fi en Cullen níet duchtẽ 
boer ſtarm eñ onweder inð zee anxt noch 
vrelſe des weghes:Des ghelijcs fo vᷣtelde 
Die engel eñ openbaerde theophilũ dẽ biſ⸗ 
lcop:Eñ te hant ſcheide die engel vã hem 
Lonttätijn díe keiler ſtont op ͤnorghens 
vroech eñ lende õ DE biſſcop mit linẽ ghee 
ſteliken clerckẽ: eñ daer opẽbaerde hialle 
DIE Dingen die hẽ Die engel toegheſproken 
hadde des nachts in Lijn bitioen:Eú theo 
philꝰ díe biſſcop ſeide D3 hi oec in alie ma- 
nieren Gmaninge des heplige engels han 
in Cine ſlape ghehadt Des ander? daghes 
ghinc die biſſcop met xij. gheeſtelike ciett⸗ 
ken te ſcepe eñ loefdẽ eñ danctẽ den here. 
blidelic ſeggende aldus Bie here is Die be 
ſcherminge ons leuẽs: daer Vi voer duch 
ten eñ beuẽ: Mie heer is onſe berlichtinge 
eñ onfe hepl díe Wi ontlien Cullen. Mus 
ſcheidẽ ſi vã daer eñ ſi ſeyldẽ mit ſtaende 
ſeyle te iheruſalẽ voer winde eñ boer wa 
ghe fo dat hem nyemãt contrarie en was 
of vemant noot en Was dye hant aen Dat 
ſeyl te Aaen: Ei doe fi gheleylt hadden Le 
wen Dagen lanc.ond enich ghinc Die Wint 
leggen eñ ſi arbeyden indẽ ſcepe tot Dat ft 
moede Wari: Theophil? die biſſcop ttoe⸗ 
eſt ſijn broeders eñ ſpꝛac:bꝛoeders en ONE 
fiet vnyet. die heer is onſe hulpe. die heer 
is onſe fcíp Die heer is ons ſtuerman AL te 
bant creghen fp goeder wint / eñ leylden 
acht daghen lanck / eñ quamen te iheruſa 
lemen Ci ghinghen op eũ verlochten die 
heylighe ſteden daer onte heer ghepalſijt. 
ghepinicht eñ ghecruyſt Wort daer hi be⸗ 
grauẽ wozt vaer hi verrees:daer na ghin 





Wan finte Anthonius abt eũ monic. 


ghen fitot bethleem te vᷣſoeckẽ Die crebbe 
ons herẽ eñ ſi teikenden hẽ mitter machte 
des heyligẽ cruys eñ toghẽ Valt boert tot 
(í quainẽ totter ſtat vã alexandꝛien Paer 
na Wãderdẽ ſi mit coopludẽ Wter ſtat vã 
alerandzien tot dat ſi quamen tot tybies. 
Daer naouer xxi.dagen quamẽ ſy op cen 
riuier nil? in eẽ ſtat die ephelis hiet eñ leit 
indẽ lãde vã egipten eñ Daer vꝛaechden fi 
waer ſinte anthoniꝰ mit ſinẽ bꝛoederẽ go 
pete dienẽ plach. HSi antwoerden in een 
woundlic boſch Woede hi lãge tijt eñ daer 
ís noch toe xxxv.dachuaerdẽ.eñ ond Wer 
ghe en ſuldi nyet vinde ſtedẽ noch dorpen 
noch gheenrehãde Woninge mer brede 
beefte eñ Wondlike dierẽ fond getal Pes 
andere daechs teykendẽ ſi hẽ metten heilt 
ghen cruce eñ ſi ſloegẽ optẽ wech eñ ſpꝛa 
ken Pic heer moet opſtaen fn onſer hulpe 
eñ Lijn vyãdẽ mocté woꝛdẽ verre vᷣſtroyt 
Eñ verre moeten ſi vlien vã fijn aenſicht 
die hẽ ghehaet hebbẽ: Dus wanderden ſi 
doer wilðniſlen eñ doer onwegẽ eñ ouer 
hoge clippen ð bergen xxi. dachuaerdẽ. eñ 
ſi vondẽ wonderlike wilderniſſen vã boſ 
ſchen eñ vã baamẽ: Baer Waren leeuwẽ 
libaerden. tigris.eenhoernen. beerẽ eñ me 
nigherhande beeſſẽ Die ſi niet en kendẽ eñ 
riepẽ aen dẽ heiligen vað ſinte anthonius 
eñ ledẽ voerbi ongequetſt: Ten leſtẽ qua 
men ſi totter woeſtinẽ daer ſinte anthoni 
us eerſt met Ciné bꝛoederen Was eñ ſi als 
twilelẽde Des wechs datt ſi noch gaẽ fou 
den. fo quã cen out vað met een claer aen 
fichte eñ culte DE biſſcop ef nam he bider 
hät eñ ghinc met he tot Die poertẽ vander 
ftedc eñ er kerckẽ eñ Der woeſtinẽ: Moe 
vraechde theophilus Die biſſcop den oude 
Wie dat ſtedekẽ gheſticht eñ gheordineert 
hadde eñ Wíe dattet nv behoerde Pes ge 
lijcs vꝛaechde die biſſcop DE OUDE menige 
vrage mer hen gaf hẽ gheen antwoerde 
eñ Wijde metter hant Dat li lwigen lou⸗ 
De; We hant vᷣſtont theophilꝰ dattet Die 


teghel der woeſtinen hielde eñ bewaerde 
dic broeders Dat ti {\ighen ſoudẽ op dat 
Die broeders Lander Woeſtinen npet ghez 
hindert en Werden. Eñ mettien Was die 
odude wt haren oghen: Eñ Die biſſcop bet 
ſtont daer nae ouermits openbaringe des 
enghels dattet linte anthoniꝰ leluer Was 
Poe quamẽder xij.bꝛoederẽ wter woeſti 
nen ín Wollen cappẽ mit crucen eñ m3 va 
nen.met kerſen eñ mit tortiſen Want god 
hadde hem gheopenbaert Die coemſte DES 
biſſcops met ſinen clercken.Eñ Ci longen 
mit geoter vꝛuechden eñ ſpꝛakẽ:wtuerco 
ten broeders coemt te ghemoete der Wait 
heit veruruecht eñ berblijt ín gode onfen 
heylgheuer. Eñ mettien foe quã Die pꝛioꝛ 
vander woeſtine eñ cuſte dẽ biſſcop theo⸗ 
philus eñ ſijn clercken elc bi ſonder. eñ hi 
leydeſe mit hem inder kercken vanð Woe 
ſtinẽ:Eñ die broeders vandẽ cloeſter Wie 
ſchen den biſſcop eñ ſijn clerckẽ haer voe⸗ 


ten eñ ſongen. een nieu ghebot heb íe ghe 


gheuen: Als dít ghedaen Was leideſe die 
prior mit groter reuerencien indẽ reuenter 
eñ dedeſe fitte: eñ Die bꝛoeðs rechtẽ broot 
vã wonðliker claerheit eñ eenrehande vo 
ghelkens met Woꝛtelẽ vã ſpecien Die ban 
onſpꝛekelikẽ ſmaec warẽ: Pus ſaten díe 
monikẽ mettẽ biſſcop eñ met ſijn clercken 
eñ ele gafme een half bꝛodeken eñ Water 
te drinckẽ:Eñ als ele dꝛie werf ghedronc⸗ 
ken hande ſtont Die prior op met Lijn brꝛoe 
dees als ſi ghewoen Ware eñ ghingẽ ind 
kerckẽ lefende eft linghende haer gractas 
En theophilꝰ volchde he na met ſjn clerc 
ker eñ loefde eñ Däcte gode mit dauid in⸗ 
den Louter ſprekende DE pſalm: Milerere 


met deus: och Die pꝛioꝛ mit ſijn monikẽ 


al harẽ dienſt ghedaen hadde ats Lí piagẽ 
nadat ſy ghegheten hadde: Co ſprac hi tot 
theophilũ Den biſſcop: Dat water vat ghi 
nv ghedroncken hebt is wt een konteyne 
Die ons god ghemaect heeft eñ heeft in he 
alle ſmake des drancs: eñ daer bi ſtaet eẽ 








Wan finte Anthonius abt eñ monic. 


fonteyn vã onclarẽ Water eñ Dic had god 
Bleent onſen heyligen vað anthonius:eñ 
pact Wt ſo walſſchẽ díe broeds eñ Die gal 
ten haer boeté.cit Dit is altijt Warm. Dat 
broot dat ghi nv act en Nete Voi nz Waer 
Dattet gebackẽ woꝛt mer Dit wetẽ wi eñ 
fien dat alle dage twee leeuwen come cht 
brenger in onfe kelnare: Eñ dz Lijn Die fel 
ue lecuwẽ Die met onfen vader anthoniꝰ 
Ware die hé hulpe begrauë eñ bedelue D3 
lichaem pauli des eerſtẽ heremijts.Eñ ſo 
vecleñ menich broot als wi behoeuen eff 
onfe gaſtẽ wãneer ſi ons ouercomen bꝛen 
ghẽ ons die leeuwẽ wãt onſe heilige vað 
anthoni? vand vᷣhengeniſſe gods heektet 
fo gheordineert eerſt eñ met ſinẽ hepligen 
leuẽ vᷣdiẽt eñ heeft dit cloeſter ind woeſti 
nen ghetimmert eñ gewijt: Bus heeft hi 
bier gelet eñ gheopdineert xxiiij. broeders 
die dagelics ele eert half broot hebbe: met 
des fonnendages eñ ter hoechtidẽ ſo bꝛen 
ghen die tee leeuwẽ cenẽ yegelikẽ eẽ ge 
heel broot in Defer manierẽ als ghi nv ge⸗ 
boert hebt Pus heeft Die goedertierẽ heer 
ons gewoet band tijt dat Die heilighe vað 
linte anthonius Dit cloeſter maecte tot DE 
fen dage toe:eñ als Wot comẽ eñ miſſe DOC 
ſullẽ eñ and ghetidẽ inð kercke fo lijn on 
fe lampe ontſtekẽ eñ bliuen ſo alle Die tijt 
onuermindert Eñ mit dien fo ghingẽ lite 
veſper:Eñ theopbil? befach Die kercke dz 
ſi mz Wonðlike ghetimmertẽ Beiert Was 
wãt li was vã clarẽ ſtenẽ dair geen hout 
aen en was:eñ bið muerẽ vander kerckẽ 
ſtont Dat cloeſter eñ ind kerckẽ Wart Lijk 
lampen voer dat outaer / dat middẽ inder 


kerckẽ ſtont eñ Mce boer Die ander twee 


outarẽ:Eñ alle dye vatẽ Die totter miſſen 
behoerdẽ Die Waren criſtael. Eñ Hoer Die 
outar Ware ghemaect xxiiij.ſtoelẽ eñ Dic 
{toel daer DIE pꝛioꝛ ín fat Was hoech bouẽ 
díe ander Da dieren gemmen eñ ontallike 


mardaritẽ coſttlike gefteente eñ feer mee⸗ 
ſterljc ghewzochr Noch ind kerckẽ noch 


C $ tr 
indẽ clooſter noch inð woeſtinen en Was 
geen geruft noch menſchẽ men en hoerde 
een ſtẽme niet.noch nyemãt en (pac Dact 
lonð des pꝛioꝛs oꝛlof:iner als daer veinãt 
(onderlinge te doẽ hadde. ſo quã ecn voer 
bern Paro eñ viel op ſijn knien eñ neychde 
op lijn boeten met reuerencien eñ et oet 
moedicheit eñ brocht een tafel met eẽ grik 
fel eñ ſcreef daer dat benoot \as:Páde 
De Die prior alg een goet heplich vad na ex 
einpel ſijns heiligen vads inte anthoni? 
eñ gaf een yeghcliken na dat hi behoefde 
oe ſpꝛac theopbilus die biſſcop totté pat 
oꝛ . Hoe mach fo grote ſwighinge ef ſnen 
cie Ond leuẽde ludẽ Meten alg ic Cie ond v 
broeðds. Pie prioꝛ ant woerde: Lad theoz 
phile. dat kent god xi aer iſet geledẽ dat 
onſe vader anthoniꝰ vã ons icheide eñ hi 
liet ons hier dat wi nie mentche ſtemmen 
en hoerdẽ dã vã v anðs DE wi Lingen on- 
ſe ghetidẽ Poe ſprac theophilꝰ Dic biſſcop 
Laet ons bliuẽ al bier met v oft die Norte 
gods is:Die pꝛioꝛ antwoerde her: Waer 
om bzaget ghi mi dat ghi leluer weet Dat 
v god gheopenbaert heeft Wat ghy Doen 
Cult eñ Waer omme dat ghi bier gecom 
tijt Want ghi moet weder keerd init uwe 
clercken ten lande waert: Als ſi Dus te ſa 
men ſprakẽ quã cen vogel Wit eñ vloech 
tot eenẽ veynſter in eñ ontſtac al Die lam: 
pen voer Die outarẽ daer ſijt Al ſagen:Eũ 
te hants ſcheyden die enghelẽ vã daen eñ 
die kercke was verclaert ouer al vã dien 
lichte: ot theophilꝰ Die biſſcop DIE merc⸗ 
te:ſo vꝛaechde hi dẽ pꝛioꝛ wat daer waer 
Hi ant woerde dat tot alle die hoochtiden 
onſer vꝛouwen dach alle Der apoſtolẽ Da 
ghen eñ op ons heilighen vaders inte an 
D thonius dach gheſchiet dit 
NE erna began theophilꝰ die biſſcop 
die fake te vᷣtellẽ waer om dat hi gecomẽ 
Was eñ bant he ot hi vet Witte vã dat hef 
lighe lichaẽ finte anthonij: wãtet Die Cake 
Wair wair õ dz fi gecom Warẽ Pie pꝛio 














Wan inte Anthonius abt eñ monic. 


ant\oerde, Mtuercoꝛẽ vað eñ bꝛoeders 
onle heilige bad ſinte anthonius Die ſette 
indẽ lãde cypers oeſtwert ind groter Wil 
derniſſen vã egiptẽ een cloeſter eñ woẽde 
daer. Daer maecte hi eẽ cluſe eñ Beel cellẽ 
daer hi met fijn bꝛoeðs ſonð af late nacht 
ci dach gode diẽde:Na läge tijt alſt naec 


te den dach datten Die heer lon wilde.eũ 


hi vã veler Werlt ſcheidẽ ſoude. alſo leſen 
wi vat hitwee broeders beual dat ſi Lijn 
chaam heimelic begrauẽ ſoudẽ dat geen 
menſchẽ wetẽ en ſoudẽ Lijn graf. Pus le 
ſen Wi boert Dz namaels Die Woettine ge 


deſtrueert Wozt Ban moerdenaers.ſo dat 


wi niet en wetẽ cleen noch groot ban ſijn 
grak. ten waer dat god doer ſijn ghenade 
ons dat Wilde opẽbarẽ: Bier om lact ons 
vaſtẽ eñ bede Deie dagẽ eñ Dape nachte eñ 
roepen oetmoedelic tot gode Dat hi hẽ ghe 
waerdigen Vil te wiſen díe ſtat daer bez 
grauen 18 DE Dierbare (cat: Boe om gheco 
men Warẽ die drie dagẽ / quã Die engel ga 
briel allmen dye mille ede met een grote 
claerheit alle Die kercke vᷣlichtẽde mit enẽ 
wondoliken loetẽ lichte / eñ had in Lijn hãt 
cenẽ brief eñ leidẽ opten outaer ban onſer 
vꝛouwẽ voer dẽ pꝛioꝛ Eñ al die bꝛoeders 
die inð kerckẽ Warẽ vielẽ vã vreten opter 
aerdẽ of ſi doot hadde geweeſt Eñ die en 
ghel ſprac totten pꝛioꝛ Neemt deſen brief 
eñ leeſtẽ eñ watter in ſtaet dat Doet. Wát 
v gebet ts vhhoert: Eñ mittien ſcheyde Die 
enghel vã hẽ eñ hi lloech op fijn oghen eñ 
Cach Dé engel ten hemel climmẽ. eñ doe hi 
bi om Cach ſo Cach hi al lijn brocðs ter aer 
dẽ leggen. Hi ſprac hẽ toc „tact op bꝛoeðs 
eñ en vuaert v niet:Soe ſtõdẽ li op eñ en 
fagen nieimãt:Eñ Die prioꝛ lpꝛac Bꝛoeðs 
ef vas pat bifioen dz ghinb geten hebt 
Was die engel gabziel eẽ bode Des ouerſtẽ 
gods díe ós hé Htoët heeft ent heeft Gs ge 
gheuë defen bꝛet datt in gelcreuẽ fact dz 
ghi Cut wãderen indẽ rechtẽ wech. wãt 
Dic engel fal v geleidẽ eñ god lal bi vſijn 


in alle uwe weghen eñ hi lal alle uwe be 
gheertẽ vᷣuollẽ. eñ Liet v ſal openbarẽ ecn 
blinckẽde ſterre die ſal v voergaen eñ bli⸗ 
uẽ ſtaẽ bouẽ die ſtede daer dat heilige lich 
aem leit begrauẽ daer graeft mit bedinge 
eñ mit oetmoedichz eñ ghi ſult vindẽ den 
dierbarẽ feat: Dijn naẽ ſal vᷣheuẽ werdẽ 
ín allẽ tidẽ ouer al die werelt.wãt god he 
uet hẽ die gracie ghegeuẽ ſo wie yet vã hẽ 
gerechtelic in ſijnre doot bidt Dat ſal he te 
hãt vä gode Bleent werdẽ:die and gracie 
Die hẽ god gegeuẽ heeft is ouer ſtõme bee 
ſtẽ te gereten vã wat ſiectẽ datſe beſinet 
ſijn. Als theophilꝰ met ſinẽ clerckẽ deſen 
brief gehoert hande eñ Dye milſſe ghedaen 
Was vãdẽ pꝛioꝛ fo nä hi die benedictie m3 
al lijn clerckẽ. Eñ die prior dꝛucte Hoer eẽ 
pegelie ſijn hooft dat teikẽ des cruces Eñ 
ſi grueten Die bꝛoeðs Land woeſtinen eñ 
ſcheidẽ vã daer Bus ghingẽ ſi wter Woe 
ſtine eñ hẽ opẽbaerde eẽ ſcoon claer ſterre 
blinckende als die ſonne eñ ghinc voer he 
als Die brtef geſeit had:eñ een ſtẽme ſpꝛac 
hẽ toe aldꝰ. Aolcht ð ſterrẽ: Dus volchdẽ 
ſi Die ſterre met groten loue eñ bliſcap/eñ 
quamẽ doet menige onwegen ouer meni 
ghe herde clippen tot ſy quamẽ in een dal 
ghehetẽ yoſẽ. ſoe vondẽ ſi cruyt eñ appelẽ 
vã onſpꝛekelike roke eñ ſmaec. Daer na⸗ 
mẽ ſi of eñ atẽ eñ loefdẽ gode: Di Wãder 
DE vaſt boert tot dz ſi quamẽ tot berge Die 
Guaerlíc Ware eñ fo hocch ſchenẽ als Den 
hemel daer fonne of mane nẽmermeer en 
lichte.noch louer noch gras/ bomen noch 
ceupt en Wieg mer Daft Warẽ Beel ſerpẽtẽ 
bladelaſſchẽ.ſſangẽ Drake leeuwẽ lupaer 
dẽ tigris voſſen eẽhoernẽ linde wormẽ eñ 
anð vrẽde Wilde dierẽ fond getal die ſi nʒz 
en kẽdẽ noch n3 gheſien en haddẽ. mer vã 
der hulpẽ gods ſo ghingẽ ſijt al doer onge 
ſcaet.wãt Die ſterre en kreyde nẽmermeer 
vã hẽ:Aldꝰ Wãðdẽ fi xix. dachuaerdẽ tot 
dat ſi quamẽ tot enẽ palayſe daer ſo rokẽ 
li een roke Die ondzachtelic Was ban gro⸗ 











Images reproduced by 


ter ſtanc Dat ſi ter aerdẽ biel eft ſi waren 
bi na doot eñ ſi beualẽ gode hate ſielẽ mer 
ouermits gods hulp ſtõden li Wed op.eñ 
lagen ecn grote ſtede vol ſielẽ Die om eñ õ 
befct warẽ met vuerige lerpenten eñ hel⸗ 
ſche draken eñ Wt Die ſtede ſo hoerdẽ ſi eẽ 
gheluyt vã iammerlic hulẽ ſcreyen eñ ker 
men:Eñ een ſtẽme ſpzac he toe aldꝰ.deſe 
ſtede is een ſtede der pinẽ eñ des oerdeels 
daer ghepijnt Wozde alle Die ſielẽ Dic god 
vᷣzwoꝛẽ hebbẽ eñ haer gheloften niet ghe 
houden en hebbẽ eñ die gebodẽ gods niet 


vuolt en hebbẽ: Mes Waren li vuaert eñ 


wãderden voert xl. dachuaerden lanc.eñ 
quamẽ tot ecn ſtede Wondlike bol vã ghe 
noechten daer alrehãde bomen eñ cruden 
ſtonden met ſonðlinge roke cũ vꝛuchten: 
Daer ſtõt Die (erve bouẽ al ſtille. Eñ een 
ſtẽme ſpzac hẽ toe Grauet hier eñ ghi lult 
vindẽ den dierbaren ſcat ſi en wiſtẽ noch 
níet op Wat ſtede Dat fi grauen ſouden in 
Dien camp: Des lo quã een Vogel Wit als 
Dic ſnee mit een grotẽ bee eñ (kont op eene 
groté boom Daer ond lep cen konteine ba 
uͤcn dlaccheit eñ alle coſtelikẽ dꝛãc (make 
De. Eñ die vogel began te ſſaẽ fijn vederẽ 
vecht of bi ſeggen Wilde eñ wiſen. graelt 
alhier: ie biſſcop theophilus eit Die cle 
ken vielẽ al ín ghebede ei ſi hoerde Die enn 
ghelſche fange eñ die hemelſche melodie. 
Doe ſloech Die biſſcop fijn ogẽ op indẽ he⸗ 
mel eñ ſach den heiligẽ vað anthoniꝰ ſtaẽ 
ond die engelẽ eñ den heee biddende voer 
alle Condaté: Poe ſpꝛac theophilꝰ God at 
machtich fcepper alve dingẽ Die geen Din: 
glen Gborgen en ſijn. du wectlte Die Lake 
onfer reylen ic bidde Dt oetmoedelic open⸗ 
buert ons arme ſondaers doer dijne grote 
ontkermherticheit díe fcat-Die v̈borgen he 
wet geweeſt:eñ fende ons yemãt dye ons 
helpẽ mach deluẽ eñ grauen Wãt Wi ver 
moeyt fijn vader Wege Kechteuoert qua 
men Daer vã Veere lope wter wilderniſſe 
twee libaerden daer ſi alle of Buactt Wa 





courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Uan (inte Anthonius abt eũ monic. Lt. 


ven eñ vielẽ neð in ghebede mer Die libaer 
den met al haer ghelate bewijſden hẽ gro 
te vꝛientſcap ſo dat ſi ſonð anxt bi hẽ qua 
men Efi een roke vã allen duerbaren cru 

den foech op vã Dier Mede Daer Dat lichaẽ 

lach hoech totté hemel. Eft Dic licbacrden 

ghingen tot des bilſcops boeten tocpende 

cit hulde recht of ft leggen wildẽ. Hegt 

Ons eñ Wijs ons Waer wi grauẽ Cullé eñ 

hi wijſde he metter hät Die (lede Woe ghi 

ghen li met harẽ boete ſcuppen eñ Delucn 
tof Dat fi genacctẽ ð tombe eñ ſi en doꝛſtẽ 
niet meer grauen op Dat fi dat heilige Lich 
aem miet en roerdẽ Moe ghinc theophilus 
mit linẽ clerckẽ in eñ bant dair op eẽ ſteen 
gelcreuẽ mit griexe letterẽ eñ mit hebꝛecu 
lche hoe dat daer lach begrauẽ dat lichaë 
Des heiligen vaðs finte anthoni?.En als 
li delen titel ghelefen hande Wordé ft teer: 
Öblit, eũ hoerdẽ Den enghelẽ ſanc ſingen 
bouen hẽ. eñ mettien boerde fi op Dé ſteen 
Die opt grat lach eñ dair quã Wot cen roke 
Wtetmaten Loet Dat he atten dochte dat Lt 
(den paradie Waren Moe namen ſi dat 
lichaei Wot eñ voirdẽt noch al gheheel ge 
cleet met cenen haren cleede eñ Daer ouer 
een cleet van palme ghemaect Dat hp han 
De ban (inte paulus den eerſten heremnijt. 
eñ doe ſi op buerden dat heilighe lichaem 

woꝛt alle Die pꝛouincie eit Dat lãtſcap mit 
ontalliken voke ontſteken jus keerde ſin 
te theopbilus met ſinen clercken DE wech 
die hi ghecomẽ Was met loue eñ met Can 
ghe dzagbende Dat heylighe lichacnt: Eñ 
Dic ſterre ghine boer hem:eñ Die twee lie⸗ 
baerden bi hẽ tot Dat ſy quamé tottẽ Woe 
ftinen dact yp te boren hadden gheweelt. 
Eñ díe pꝛioꝛ vander Woettijnen ghine te⸗ 
ghen hẽ met alte lijn broeders met crucen 
eñ met vanen eñ met kerlen eñ met wie⸗ 
rooc met gewijt water met lange Eft mit 
loue met alte reuerẽcien eñ mit alre waer 
dicheit den heilighen lichaem ter eeren eñ 
ter waerdicheden Eñ met dien ſo quamẽ 








Wan Cinte Anthonius abt eũ monic. 


— lr , — md 


bijf malactfche menſchẽ.eñ riepẽ DE heili 
gefancte ſinte anthoniꝰ aẽ eñ alto bzoech 
als ft roerdẽ die bare ſo woꝛdẽ ſy ghelont 
act lietẽ ſi inð woeſtinẽ lijn ouerſte voc 
die vã palmẽ was ghemaect Eñ ſi namẽ 
oerlof vãden prior eñ vã lijn broeders eñ 
eerde Wed Dien wech die ſy gecomẽ Wa 
rẽ. Eñ tee broeðs wtẽ cloeſter Die ghin 

ben met hẽ. Eñ als ſi ghewãdert haddẽ 
x. dagen fo vondẽ ſi indẽ Wege ligge drye 
dode lichamẽ Die vãden wilden dierẽ ghe 
poot Warẽ.daer ſettẽ ſi die bare op mit D3 
heilige lichaem op die dode ludẽ eñ ſi ſton 
dẽ te hãt op Land doot:eñ fi vielẽ op haet 
knien voer dat heylige lichaem eñ danctẽ 
eñ loefdẽ gode eñ Den heilighen bad ſinte 
anthoniꝰ:eñ ſi ſeidẽ hoe Dat haer ſielẽ vã 
Den duuelẽ gheleit wordẽ ter hellen Wert 
met ouermits ghebede eff VvWdiente des het 
ligen bads ſinte anthoniꝰ Woꝛdẽ ſi Bloft 
Poe vꝛaechde theophilꝰ Die biſſcopĩ wat 
ſtedẽ ſi geleit werdẽ.ſi ſpꝑakẽ. In eenẽ al 
ten iammerlikẽ ſtanc eñ in een groot vier 
paer vierige ſerpentẽ eñ dꝛakẽ Wart Do 
vat theophilꝰ vᷣſtont dattet die ſtede was 
die fi geſien haddẽ eñ ſpꝛac.Mee DE genẽ 
die die gheboden gods niet en houdẽ wãt 
in Dier ſtede ſullẽ ſi gepinicht werdẽ Dus 
wandeldẽ fi boert met die twee lupaerdẽ 
eñ ict Die drie menſchẽ Die ſinte anthoni 
us vᷣwect hadde ouer berch ouer dal doer 
menige wilonis voerbi menich ylelic diet 
xx.dachuaerdẽ lãc eñ quamẽ Wed op dye 
riuiere nil? bið ſtede epbelien:Pacr Was 
cen rijc mä eñ machtich vã coninclikẽ gez 
ſlachte Die daniel hiet eñ was vanden DU 
gieten befeten ſo Dat hi in yſerẽ helden ghe 
(panne ſat. eñ alle fijn ledẽ met bande ge⸗ 
bonnen als hi hoerde vã Die toecoeumtie 
des heiligen vaðs (inte anthoniꝰ lichaem 
fo bracht wtẽ bãden eñ liep Op Die riuier. 
Ef die duuelẽ riepẽ Wot ſinen monde. An 
thontwacr om queltte ons aldꝰ Eñ vant 
el vtep heilige vader anthoni vlolſe mi ar 


me gheuangen. us riep alt vole Wt ent 
mõde eñ lepe tegen Delen heiligen lichaë 
Eñ te hät Voort hi ðloſt daer ſijt alle ſagẽ 
foe vꝛoe als hi voerde Die bare, Eñ dantel 
liet al achter dat hi hadde. eñ volchde den 
lichaẽ na.Eñ al lijn leuen bleef hi Daer bi 
te dienẽ eñ te louẽ dẽ heiligẽ vað ſinte an⸗ 
thonius:Doe quamẽ fi bi eenẽ caſteel Dat 
fraudes hiet:eñ die vyãdẽ riepẽ inð lucht 
Bier gaet hy die ons altijt quelt eñ gheel⸗ 
lelt Eft Die vãden caſtele woꝛden vuaert 
eñ en wiſtẽ niet wat dat beduden mocht 
eñ quamẽ Wot eñ ſagẽ DE biſſcop theophi⸗ 
lũ eñ twee libaerdẽ eñ vꝛaechdẽ Wat Dat 
Waer. Pie biſſcopantwoerde Mi Lijn bo 
den des keplers cõſtantinꝰ cít Wi hebben 
Die Werelt bolna om ghewãdelt om dat 
heilige lichaë dat wy gheuondẽ hebbe eñ 
bebbet bier bí ons: Boe ſpꝛac daer een vã 
den burch Coemt ons te hulpe Want hiet 
hebbẽ geweeſt x. woluẽ eñ hebbe al onſe 
beeſtẽ gedoot eñ Dijf kinderẽ hebbe ſi mit 
be ghedragen Ei als li aenriepẽ den heili 
ghen vað linte anthonius ſo quamen Die 
Woluë weð eñ bꝛochtẽ dye kinð Loer Der 
barẽ draghende eñ knielende oft redelike 
creaturẽ haddẽ gheweeſt: Eñ die beeſten 
worde alle gheſont. eñ Die kindere Ware 
ongequetſt:Doe ghingẽ ſi te ſcepe eñ qua 
men m3 grote arbeide indẽ hauẽ band (te 
de vã alexandꝛien: Eñ mettien geſchiede 
daer een grote aertbeuinge.eñ Die viandẽ 
riepẽ inð lucht Anthoni Waer om quelfte 
ons fo Dat al Die ludẽ Vand ſtede wt liepẽ 
op Die hauẽ tegen Dat heilige lichaë eñ al 
le die ſieckẽ ba Wat ſiectẽ ſi beſmet warẽ 
woꝛdẽ ghelont Die roerẽ mochte die bare 
paer Dat heilige lichaẽ op lach Die blinde 
woꝛdẽ liende:die Doue horẽde: die crepelẽ 
gaende:die ſtõme ſpꝛekẽ de Eñ dus ghinc 
theophilꝰ Wten ſcepe mettẽ heiligt lichaẽ 
eñ Die mate Des heiligẽ vaús ſinte antho⸗ 
nius ſprãc ouer al Dat lät vã alexandrien 
Hier binne was eẽ iõgelinc díe effvon hiet 








an ſinte Anthonius abt eñ moni. £ ri, 


Images reproduced by cou 


eens ridders tone vã alcrandien Die ghe⸗ 
wꝛoecht Woost boerde vechter mania om 
een ſcade Die hi gedaen oude hebbe Eũ 
pele vechter vã hate fo Goerdelde hi hẽ eñ 
Wijtden tee galgen Eñ allin he wtleide 
fo Cereidé Cijn ouds eñ Lijn vꝛienden eñ al 
Die band ftat riepẽ: Heilighe vaú anthont 
coem te hulpe dijn knecht effrO, eñ vᷣloſtẽ 
vanden handẽ des tirans madia des rech 
tees: Boe knielde Die ionghelinc VOET DEL 
baréeft badt minlic dẽ heiligen bad linte 
anthoniꝰ: Mer die rechter gheboot linen 
dienres vat fi he hangen loudẽ aen enẽ ho 
ghen booin.eñ Cp ede allo: Eñ ellron eñ 
fijn ouders eñ Lijn vriendẽ riepen Lond of 
atẽ mit grotẽ betrouwẽ Linte anthonius 
aen: Pes ſo lieté fi hẽ Daer hange eñ ghin 
ghen Wed fn inz groter drocfheit Ei qua 
men viij. dagen Daer na Wed daer hy ghe 
hangen Was om heu te befcvepen wãt li 
meende Dat hi vã lede tot lede LADEN wit 
den dierẽ enn voghelẽ wech Wact ghedra⸗ 
ghen:eñ als ſi ghenaecte der ſtede. ſo riep 
effron mit ius aemmẽ line vad toe Dat hi 
hẽ heipe foude eñ Daer of ontbindẽ. Daer 
guamé fi atle vã hem (clue van groter bli 
icap.Eñ die bad ſpꝛac Leet te noch mijn 
Wtuercoꝛẽ foon. Hi antwoerde fa. Want 
finte anthont? heeft mt ghehoudẽ bide ha 
ve, eñ eẽ and ſijn gefelle heeft mi met linẽ 
vlogelẽ mijn hãden gehoudẽ eñ ſoe heb ie 
gbeftaen viij. dagẽ fond etẽ of ſonð drinc 
Ben Wát mnimi harẽ loetẽ wooꝛdẽ ghe 
ſpijſt eñ ghcuoet hebbẽ: Pus fo quamẽ li 
mitter haeft eñ ſnedẽ DE baſt ontweẽ mer 
mit grote bliſcap eñ reuerencien bꝛochten 
fi hẽ voer Dat heilige lichaem vã ſinte an⸗ 
thonius dãckende eñ louẽde gode eñ den 
heiligen vað ſinte anthoniꝰ: Hit Woet ge 
bootſcapt dẽ rechter eñ die quã haeſtelick 
al paer hi effron (ach eñ hp vꝛaechde hem 
Wie dat hein vloſt hande eñ wie Coc coen 
Waer wãt hi haddẽ DOE bangé: Doe tel 
De hé elfron oetmoedelic alle Dingen als li 


© roQues 
rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ghefehiet Ware eñ als hier boer geſcreuẽ 
(tact; Als Dit hoerde Díe biſſcop vã aleran 

drien Co quã hi m3 aldẽ volcke opter haut 

op Dat hi Dat heilige lichaam mochte bren 

ghen inð ſtat eñ riep tot hé xl. gheeſtelike 

begheuẽ ludẽ:Eñ als ſi ghenaectẽ Die ba⸗ 

re eñ wildẽ opheffen dat heylige lichaem 

vã linte anthoniꝰ Co biclë ſy ter aerden al 

doot eñ bleuẽ alſo ſeuen vꝛen:Eñ als DIe 

rechter Dit Lach fo Voort hi mz anxte meet 

beuaen eft nä Die bare eñ ſettele op Dic DO 
De ludẽ eñ ſi ſtondẽ te hãt op: Eñ nyemat 
en dorſt boert aen Dat heylige lichaẽ nakẽ 
Mer Die vechter badt DE biſſcop theophilũ 
Dat hi hẽ Wat gaue vã ſinte anthoniꝰclee 
der:Eñ bi gaf he eenẽ haluẽ voc die ſi ont 
tingen mit groter waerdicheyt eñ heerde 
Wed in hacer ſtat eñ Dede eenẽ tempel tim 
mere vã coſtelikẽ wercke ind eerẽ Des hei 
ligen vaðs ſinte anthoniꝰ daer dede ſy ín 
dẽ haluẽ roc daer ſijn naem in gheeert ge⸗ 
loelt eñ ðheuẽ ís inð ewicheit Hier na be 
reide hẽ theophilꝰ mit ſijn clercken met ef 
Econ eñ mit ſijn andighelin te bare tot the 
vufalé waert mer hi en Wilde te iherulalẽ 
niet binnẽ om auxt Die hi had boer D3 hep 
lige lichaë: Die duuelẽ riepẽ noch. Antho 
ni ontferm Dy onter Wát dijn tegen wooꝛ 
dicheit v̈barnt ons: Ies ſo quamen ſy bi 
nacht te iherulalẽ eñ ghingẽ boert eñ von 
pen eenẽ armé menſche díe blint ett crepel 
as Eñ als hi hoerde dat Die viandẽ (nú 
lucht riepẽ: Anthoni ontlerm di onter Coc 
riep hi oec anthomũ aen eñ en liet niet of: 
cú die biſſcop ieidẽ brb bare eñ hi beſtreer 
ijn ogé. eñ hi lach eñ ghinc als hi te vorẽ 
Dede „eit hi liep ín die fat van cheruſalem 
cft boot{captet datter ſinte anthoni hene 
ghinge eñ had he gefont ghemaect: ñ Lt 
lepé he alna vier flat mer ly en vondẽ he 
niet deg warẽ (i droeuich eñ keerde Wed 
Theophũuꝰ mit fijn gelin Wäderde boert 
menigenacht eñ he ghinc voer alle wegẽ 
cê legioen v engelẽ heinellchẽ anc lingen 


Bt 





| 
il 
Î | 
f 
Hi 
J 
4 
ij ij 
4 
UN 
4— 
Mi 
ik 
E En 
Kik. 
dl 
Mi 
hd 
l 
+ 
EL 
dk 
Ni; 
ÍN 
—9 
ij 
eh 
yi 
ij 
diel 
ij 


— — 





Wan (inte Anthonius abt eñ monic. 


pe eñ Co ſoetẽ vooc brengende Dat he doch 
tc Dat Ci Ware indẽ paradiſe eñ alle ſieckẽ 
die fi Londe onder Wegen ghenalen ſi vã 
Wat ſiectẽ ſi warẽ befinet: Pus quamen 
ſi opter zee eñ vondẽ ſcepẽ Die te cõſtanti⸗ 
nopolẽ varẽ wildẽ eñ woudẽ van hẽ heb 
bẽ C.eñ xxviij.goudẽ penningẽ Wát theo 
phül? ſeide dat hi hadde een ſcat te boeven 
pie dierbaer waer:Eñ als ſi te ſcepe ghin 
gen begonltẽ díe bofe gheeſtẽ te roepẽ An 
thont laet ons vꝛy vã di ſcheiden: Als die 
ſcippers Dit boerde, Lo ſpꝛakẽ ſi DE biſſcop 
toc eñ ſeyden: Waer ou en hebdi Dit ons 


niet ghefeit Wát wi lijn Dijn knechten eñ 


wi plegẽ hé dicWil aen te roepẽ.Eñ hi he 
uet ons gheopenbaert opt voꝛſt vã onſen 
ſcepe Daer wijt alle (agen eñ heeft ons ge 
hulpẽ Wot alá noot. mit DEE gauẽ ſi den biſ 
fcop dat gelt weð:eñ ontſtakẽ grote toꝛti 
fen eñ beel Wallen kaerſen Boer Dat heyli 
ghe lichaẽ: Mer die viandẽ Land hell rie 
pen altoes et huyldẽ (nd lucht waer Lie 
ne voerẽ:eñ Doe ſi al te ſcepe warẽ fo ghic 
Dat ſcip bäden oeuer bi hem ſeluẽ ſonð ar 


beit: Doe ghingẽ ſi varẽ Die grote zee ouer 
eñ Daer ſo ſtac eẽ groot onWed aen ſo dat 


Ct alle duchtedẽ haers lijfs eñ viepen gode 
aen eñ DE heiligen bad inte anthoniꝰ Te 
hãt toonde hẽ (inte anthoniꝰ op dat voer 
caficel eñ hande cen toc daer hi op leende 
eñ trooffefc aldꝰ ſpeckende: En ontſiet v 
niet. eñ te hant Coc ſleſſede dat onweð eñ 
pic zee Vogt ſacht eñ cregen goede Wint. 
eñ feyldẽ drie dagẽ eñ drie nachte Eñ die 
wint ſtac daer na Wed aen eñ iaechde dz 
Ceip voert eñ ſeyldẽ eñ vᷣſtaken Wel xl. da 
ghëläc tegẽ harẽ Wille altoes noert wert 
ylende eñ niet DE rechtẽ wech te cöltãti⸗ 
nopoiẽ jes fo woꝛt theophilꝰ Die biſſcop 
bedzocft. eñ biel Hoet DAL heilige lichaem 
feggende Veilige vad anthoni coemt ong 
te bulpe eñ ſtuert ons te rechte inde rechtẽ 
Wech eñ en iaet ós niet in onſer noot. Als 
ſi dus vleylt warẽ xl.dagen eñ xl.nachtẽ 


ſo ſagen ſi verre eẽ eylũt dat groot eñ pe 
lic was eñ claer ſcheen eñ luttel bomẽ (az 
ghẽ ly daer:Eñ dat eylãt was vol aẽbeel 


den eñ ſmede hamers eit and recſcap dat. 


totter ſinede belhoerde Eñ he ſpꝛac cen ſtẽ 
me toe ſeggende vãden hemel: Ontlict v 
niet eñ en ghenaect dẽ lãde niet Eñ doe ſi 
ghenaectẽ Dé lãde alſo nac allmẽ Werpen 
foude ſo en hoerdẽ ſi anders niet dã oft al 
donre eñ blirem hadde gheweeſt eñ hem 
dochte dattet eylãt hadde ghebeeft vãdẽ 
ſſagẽ ð hamerẽ eñ vãden gelude ð aẽbeel 
dẽ:Eñ theophilꝰ eñ Lijn bꝛoeðs riepen an 
thoniũ ſeer aẽ: eñ Doe quamẽ daer xij.die 
ve Wt Dien eylãde op Dat oeuer eñ Waren 


groot xv. voetẽ läc ſwart als pec barnende 


als vuer:eñ Doe ſi Die knecht gods lagen 


begöfte li te huylẽ eñ te grimmẽ eñ plelie 


te gebarẽ cit heerde Wed té lãde: Ce hãts 
quamẽ daer Left xi.mãnen eñ hadde op 
harẽ hals pleré glauien eñ grepẽ m3 biert 
ge hãtſcoen:Eñ theophilꝰ mit fine gheſel 
len wordẽ vuaert eft cropé ond die bare. 
Mer die engel gods quã hem te hulpe cit 
ſſoechſe al ned (u Die zee cit Dat Water vã 
die zee ontſtack eft barnde ten gronde toe 
Pus voerd ſi alle die nacht eñ enn hoerden 
niet dã vuaerlic gelupt eñ huylẽ vã vian⸗ 
dẽ Hier na cregen ſi goedẽ Wint eñ ſeyldẽ 
xl.dagẽ eñ xl.nachtẽ / eñ quamẽ inð haut 
vã calcedonien:Eñ die viandẽ riepẽ efter 
in die lucht. Anthoni du ontſtekes Os Eis 
alle díe vanð (lede liepẽ Mt eñ voerde dye 
bare eñ alle Die beliect Wart vã eenighen 
fiecté woꝛdẽ gefont.crepele eñ blinde, to 
me eft douce lame eñ vᷣgichtige. eñ Die vã 
Dé viandẽ belete Ware Dic die bare voerde 
woꝛdẽ al gelont:Eñ als fi vaer gemerret 
haddẽ reyſdẽ fi boert tot Dat ſi quainẽ tot 
eenre ſtedẽ Die hiet folacg: Baer Was een 
machtich mã Dye had eẽ kint dz eẽ aẽſicht 
hadde milmaect tegen ð naturẽ:dele quã 
mz ſijn foon boer dz lichaẽ ſinte anthoniꝰ 
biddẽde eñ toepẽde õ hulpe Ce hãt Woꝛt 








Uan ſinte Anthonius abt eũ monte. 


Dat kint gheſont eñ (coon bouẽ anð ludẽ: 
Daer na ſeylde theophilꝰ vã daer eñ qua 
men totter ſtede die ſtauren hiet bi cõſtan 
tinopolẽ:Eñ dat volc liep he tege mit gro 
ter bliſcap eñ waerdichz:eñ die bolt ghee 
ſtẽ die des keiſers dochter ſophia hadden 
beſetẽ huyldẽ eñ grimmedẽ eñ riepen wt 
harẽ mont:Mee ons Wát hi ghenaect DIE 
ons hier wt vᷣdriuẽ ſal:o anthoni hoc heb 
fte dus ſeer gehaelt eñ hoe biſte aldꝰ vꝛoe 

ccomé ons vã onſer Woninge te vᷣdrꝛiuẽ 
Daer Wi vij. iaer mit vꝛedẽ hebben in ghe 
weeft: mer haefte dinẽ wech nv boert eñ 
en Wilt ons níet meer iammerlic quellen. 
Poe conftantinus dic keiſer Dit hoerde ſo 
wort hi wtermatẽ leer vᷣblijt:eñ Dede foe 
pen bereide daer ín Waren alrehãde mee⸗ 
lters. eñ nä met he alle Die ecclelie vander 
flat met hare veligien gecleet mit cruce en 
mit fange eff voerẽ Dat heftige lichaẽ ban 
finte anthont? te ghemoete: Eñ als ſi ghe 
naectẽ Dé ſcepe date theophilꝰ in was mit 
ten heiligen lichaem vã linte anthoni? cit 
fijt bä verre lagen foe hieuẽ (i haet hande 
op al louẽde eñ al danckẽde gode aenroe⸗ 
pende DE heilighen naë inte anthoniũ eñ 
ſprakẽ.ontferme here onſer ontferme on⸗ 
ler doer Die vVdiente des heiligen vads lin 
te anthoniꝰ toon õs dijn ontkermhertichz 
als wi ghewacht hebbẽ:eñ als ſi te lamẽ 
quamẽ fo cuſtẽ ſi malcanð onderlinge vã 
groter bliſcap: Eñ theophilus Die biſſcop 
ſpzac dẽ keiler toes pe goed tijt ontlinc DE 
Dijn moeð / wãttu Goient hebfte te vinde 
eñ te belittẽ Dus dierbarẽ ſcat.gedẽct hoe 
grote weldaet dy god Hleët heeft hier inð 
Werelt Däct eñ loet hẽ. wãt dijn dochter 
is vloſt eñ Die ketter bielncö bloets voets 
läge ſtõt biddende boer dat heilige lichaë 
vã ſinte anthoniꝰ: Aldꝰ fo ghingen ſi mit 
groter waerdichz mit alrehãde inſtrumẽ 
te vã mulike eñ dꝛoegẽ dat heylige lichaẽ 
in pic ſtat:eñ Die keiler ef alle Die herẽ vã 
oͤ flat ghingẽ Voet dragẽde grote tortiſen 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





£ vit, 

in haer haͤden boer dat heilige lichaẽ eñ ſi 
leidẽ dat lichaẽ op ené Wagen eñ ſi ſſoegẽ 
daer ongetẽde oſſen in eñ ſtuerdẽſe tot eẽ 
te kerckẽ: eñ die oude beeſtẽ en Wilde diẽ 
wech niet gaen. eñ hoe menich oſſen dat- 
me daer ín ſloech li en mochtẽs niet vanð 
ſtede treckẽ: Doe ſpꝛac theophilꝰ:Laetſe 
bi hẽ ſeluẽ gaẽ en Waer dat heilige lichaẽ 
ruſtẽ Wil daer ſalſe Die engel ſtuerẽ: Doe 
lietmẽſe ſonð vemãt leide gaen ef ſi qua⸗ 
Me op eenẽ Wech Dic in vierẽ deelde. Daer 
ghingẽ ſi dẽ rechtẽ wech wt totter kerckẽ 
Die ſophir hiet daer Des keiſers Dochter in 
ghedoopt Wozt als indẽ begin gheleit is 
Poẽ quam ſophia Des keiſers Dochter Die 
befet€ Was ghebonde mit yſerẽ bãdẽ En 
Wort geleik voer Dat lichaẽ:eñ die duuclẽ 
huyldẽ eñ viepé yſelijc:Eñ theophilus eñ 
Die Keiler mit aldẽ volcke vielẽ ned ín ghe 
bede vwachtẽde Die genade eñ Die macht 
gods Eñ die aerde beefde eñ Dre eñ blix 
em Woꝛdẽ gehoert eñ die bole viandẽ Leet 
Dé WEE lichaẽ mit vreſelikẽ gelude eñ gro 
té ſtãcke. ſo dat ſophia bleef leggẽde vder 
doot.mer theophilꝰ namſe bið bant ef hi 
buerdeſe op vanð aerdẽ Eñ li riep mit lu 
der ſtẽmẽ Nẽmermeer en Wil ie ſceidẽ vã 
deſen lichaẽ wãt ie heb ghelien minẽ heer 
anthoniũ gecleet als eẽ heremijt Die De bo 
fe viandẽ Wot mi Bopecf die mi iammerlic 
gheelleldẽ. En Dit gheſchiede vecht op diẽ 
dach doe Dat iaer d gecom Was eñ dat 
lichaẽ vonde in egiptẽ:Die keiler cõltãti⸗ 
nus dede makẽ eẽ icoon graf vã dierbare 
ghelteentẽ eñ coftelijke gemmẽ DA goude 


eñ vã ſiluer wondlic bezocht eñ ðriert 


daer hi dat heilige lichaẽ mit groter waer 
dicheit in leide eñ hi dedet Aute mit xij. lo 
tẽ:eñ op dat graf dede hi ſcriuẽ mit guldẽ 
letteren? in griexe eñ in hebreeulche: Bier 


leit dat heilige lichaẽ Des heiligen baders 


eñ heremjts Cinte anthoniꝰ ghetvantfigu 

ceert Nater wilder woeltinẽ vã egiptẽ vã 

theophuꝰ vic biſſcop vã — 
ij, 


J 
La 
J 
414 
| 
| 
EL 
JAN 
Td | 
Al J 
EN 
J 
Ed 
ASLK 
EER 
LA 
Wi: fl 
Jit 
EE 01E 
Bt 
ï 
TER | 
fi 
0 
—9— 
HRN 
Ì 
| 
Î —4 
iN, 
0 | 
hj 
zeke 
Lid 
—31 
il 
Î J 
—4 
J 
J 
IE | | 
4 
ICE AURA 
Lijk Ì 
U 
Ht 
—B 
LIKED 
ia ‘ } 
Heil: 
KE 
48 
EERE 
VU 
SLM 
Han: 
IE Es 
| 
Ig: LE 
Î 4E 
KES 
BEAR 
4 
d 
ij 
y 
| 


— * 


— — — — 
— — — ——— 
— — — — 


GN 


— — 


—— — ———— —— — — — — 
TE: 


— 
aai 


— — 


— — 


— 
— — 
am 


mm ——— 





— 


En * 


En NR 
— une 
E — — — — — — - — Ee 

: * — — * * 


— ——— ——— — — 





Man (inte Pꝛiſca. 


Eñ die twee libaerden Dye theophilꝰ met 
hem ghebrocht hadde bleuẽ bi DAE grat te 
hocdẽ alhact leuêlanc: Soc Wat mẽſche 
Dic befiect was vã eenigerhãde ſiectẽ Dye 
tot fintcanthoni? graf quam Wozt te hãt 
gefont eñ ghenelen:Eñ We Dat grat qua 
altoes focté voke of alle Die cruden eñ alle 
die ſpecien vã atomathe Daer handen gez 
geeft Moert heeft god Bleent inte antho 
nio deſe gracte eñ genade Dat hi matſcalt 
fs vã allẽ ſtoinmẽ beeſtẽ te hoedẽ eñ te he 
waren diemen he beueelt eñ heu Daer of 
pient: Noch ecn and gracie eñ genade Die 
god ſinte anthontus ghegheuẽ heeft is De 
fc: Do Wat mentehe Die in cenigerhande 
noot beuanghen is / eñ acnroept mit gro⸗ 
tee begheertẽ DE heiligen vað ſinte antho⸗ 
nius dat hi voerwaer mach hopẽ aen go⸗ 
de Dat te vercrigen ín Wat node Dat hi is. 
¶ Mit is die legende vã ſinte anthonius 
eñ hoe lijn lichaem gheuondẽ eñ ouer gez 
brocht Wort Laet ons daer om delen het 
ligen Dad (inte anthonius alſo hier inder 
acrden Dienen Dat hi ons beſchermen Wit 
vã allen plagen eñ ons bꝛenghen wil nae 
pit leuẽ ín dat eewige leuen. welc eewich 
leuen ons allen gonne Die vader / Die ſone 
ci dic hettighe heelt Amen. 

Die legende Lan Die heili 

ghe maghet ſinte Priſca. 














nde hevlighe maghet fintc 
in % peilca een poꝛterſſe van vo 
Se \mme gebore Wt edele ouds 
s Hehe Po beeft li gheuangen abe 
AE, ⸗Weeſt tot haren oude ban 
rilj.iarẽ vãden Diëves Des 


keifers claudí cit Wort voer DE keiſer ghe 


pꝛeſenteert. DIE welc haer gebedê heeft te 


= mpe tepel der afgoddinnẽ Die gehietẽ 
rvd 6 pat ſi haer lacrificie eñ o£ 
kerhãde doẽ ſoude:en als ſi indẽ tẽpel ge⸗ 
bedet hadde Lo heeft daer grote aertbeuin 
ge geweel eñ Die ſtat is te lamẽ ghellagẽ 
geWeell. eñ díe algoddinne appollo is ter 





aerdẽ gheuallẽ ent alte fame vnielt eñ bez 
doruẽ.eñ Dat vierẽdeel vãden tẽpel is ghe 
uallẽ eñ heeft vᷣdꝛuct eñ gedoot een grote 
menichte oð paganẽ mittẽ pꝛieſterẽ oð afgo 
De: Baer Woꝛt ſi ontcleet eff mit voedt ge 
lagen eñ ín eenẽ kercker geſlotẽ. eñ al Die 
nacht fauc ſi alte ſoeten ſanc eñ loefde go 
De Daer ſy vãden engel gheuiſiteert wort 
eñ ſeer geſtarct: mer Des morges ſo Wort 
ſi daer Wed Wot geleit. eñ Die kepler heeft 
gebode als datmenſe mtt heete barnende 
ſimoute foude beſmerẽ dat Wele haer niet 
ghedeert en heeft; Eñ fi woꝛt anð weruẽ 
ghebodẽ datmẽſe beenge ſoude indẽ tẽpel 
ou offerhãde te doen:Eñ als fi ghebeden 
hadde eñ Doet hatr een teykẽ ges heiligen 
cruys ghemaect heeft alſo itt Geer ghedon 
ret. eñ daer is geuallẽ eẽ groot viet bãden 
heinel dat welc Bbaent heeft dat volck al 
daer õ ſtaẽde eñ Dat purpurẽ dect des ket 
fers eñ lijn rechterſide. eñ Die afgod is ge 
woꝛdẽ eẽ voncke: Boe heeft die keiſer gez 
bodẽ lijn pꝛouoeſt als dz hi mit yſerẽ crau 
welẽ haer lichaẽ doergrauẽ ſoude eñ dat 
vleyſch vã eẽ doẽ treckẽ:mer díe prouodſt 








Images reproduced by Coul 





Aan inte Fabiaen eñ ſinte Sebaſtiaen. C.xiii. 


heeft gebodẽ datmẽ hair lede mit een hou 
mes (oude doerhouwẽ eñ daer nac Die al 
re Waect fte eñ kenijnſte beeſtẽ (ouden ghe 
brocht Voorde die welcke haer doer al ha⸗ 
rẽ ledẽ crupẽ ſoudẽ.mer doer bede Des het 
lighen magets linte pꝛiſca lijn Ci tot ſacht 
moedicheit bekeert: Doe hebben Die vleyſ 
houders ſo lange haet vloys of ghetogen 
tot D3 tnitẽ beenẽ quamẽ:mer fi heet gode 
merſtelicgebedẽ eñ hair armé hebbe hair 
wee gedaen:eñ ſo hebbẽ ſi ghecelſeert vã 
pen tormentẽ eñ of ghelate: oe heeft Die 


opté iij. dach Co ís hi indẽ tepel gegaen cit 
beeft gefien die maecht eñ DIE dienſt bode 


doen leydẽ eñ thooft of doẽ ſlaen:Eñ ind 


gaen loude Ei Cict ct Wit 
te DUUC quam ned op Lijn hooft. eñ Doe ſi 
pes alle vwõðdẽ fo coré ſi hẽ tot eẽ pacus 
Pamalius Die pacus feit dz deſe fabiaen 
fende alle lãdẽ Doer vij. diakẽ mit vij. ſub 
diakẽ dat ſi alle ð martelarẽ werckẽ vᷣga 
derẽ ſoudẽ:⸗o haymo ſeit fo vᷣboot fabi 
aen philips deu keiler Die ín Die vigilie vã 









rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





— 


je 


SS, 


SS 


4 | 
ES 


os 


2 
8 


* 


Dn er | 5 






KE ouer gauen Dat heerlcap 
vander ecrfter ſcaren eñ ſi wilden dat hp 
altoes mit he waer: Hi droech alleen een 
ridðs mãtel dact om dat hy d kerltenẽ lie 
len ſtarc makẽ wilde ye hi in tormenten 
Cage gebreke: Poe marcellijn eñ marcus 
twee ghebroederẽ eñ edel manen on LPS 
gheloue ſoudẽ werdẽ onttjooft lo guame 
haer bad eñ haer moed tot he dat lyle vã 
harẽ opfet Bleré Coudé: Die moed quã eft 
ontbant haer hooft eñ fifcoerde haer de 
ef ft toonde he haer bofte eñ ſeide: Olie 
ue kind mi hebbe ontfaen ontallike onſa⸗ 
licheden eñ onuerdrachlic geeen: Och 
mi onlalige ic vlieſe mijn kinderen Die al 
willẽs tot haer doot gaẽ.waert datſe me 
ne vianden ontuoerdẽ ic — na volgẽ 

‚lij, 


hd * 
en 


— / k 
— — — * * 
— — —— — * 


— 5 et . ede 
— — — nn — nn 





a. nnn 








n Books, Co 


arly Europea ‚ Copyright © 2011 ProQuest LLC 
r age reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek Den Haag 





Wan (inte Sebaſtiaen. 


boer middẽ ven ſtrijt ð rouers of leidenſe 
ín gheuangheniſſen grote herẽ al ſoude ie 
Datr om ſteruẽ ic brake Den kercker op: dit 
is cé nieuwe manier vã vuarẽ dz ſi biddẽ 
DE hancmã dat hife Nae eñ Dat ſy begherẽ 
te ſieruẽ eñ nodẽ DE DOOL te comẽ:dit is eẽ 
nieu gheween eñ nieuwe onlalicheit dat 
wen dlieſt Die ionge iuecht van Die fonen 
hacts dancs eñ Dat vaðs eñ moeders out 
heit moct bliuẽ levende Boe Dit Dic moed 
feide / ſo bꝛochtẽ Die knapẽ geleit haren ou 
pen vao eñ hi had gewoꝛpẽ op lijn hooft 
gemul eñ riep aldꝰ ten hewelwert Fe bẽ 
ghecomẽ om oerlok te nemẽ aen minen Co 
nen Dye al willẽs tot harer dootwert gaẽ 
om Dat ic Lal moetẽ beſeghelen tot mijure 


kinderen begrauinge Dat ic bereyt hadde 


mi mede te begrauẽ. Omijn ſonẽ een ſtaf 
mijnre outheit eñ licht vã beide mijn ogẽ 
waer om mindi dus dẽ doot:Ghi ionghe 
lingen coemt herwert eñ weent op Die iõ 
ghelingen Die al willens ſteruen. Coemt 
her werts ghi ouds en weent op mijn ſco 
ne kinderẽ mit mi:ghi vaderen coemt her 
wert ende wacht dat ghi dit nyet en ghe⸗ 
doecht:Mijn ogen moetẽ ghebꝛekẽ al We 


nende dat ſi niet en ſien mijn kinderẽ met 


ten zwaerde ðvᷣſlaen: Doẽ dit haer bad fet 
de / ſo quamẽ hacr Wiuẽ eñ bzochten hact 
kind boer harẽ ogen al roepẽde eñ al fuch 
tende. Wien lact ghf ons wie Cal here fijn 
vá dele kinderen. Wie fal v grote belittin 
ghe deelẽ. och Wat harder herte hebdi dic 
pad eñ moed vᷣſmaet eñ vᷣonwaert uwe 
vriendẽ eñ uwe wiuẽ verwerpt eñ u we 
hinderẽ wiet en vact „el leuett v leluen al 
willens Dé hancmã: Mit deſe Voorde be 
gonſten deler mãnen heette vPmorwen. 
Zoe quam ſinte ſcbaſtiaen boert Die daer 
mede was eñ ſeide Oghi ſtarcke ridderẽ 
gods en vlieſt Die cewighe Croon niet mit 
ducdanige Cmekinge eñ hi leide oec DE va 
Der eñ der moeð:En ontliet v miet: Wát li 
en werdẽ vã v niet vᷣſcheidẽ mer li gaẽ v 


te bereidẽ eewelike woninge wãt bande 
beghin ð Werelt heeft dit leuen bedzogen 
Dic ghene Dier he op vlaten hebbẽ. dier na 
beide Die hoent ſi. dier hẽ op berlaté Die be 
fpot ſi eñ ſien Dede nie niemãt Leer noch 
Bholẽ lijn: op Date pꝛoeuẽ Cal datſe alie 
menſchẽ ghelogen heeft. Wãt dit leuẽ vee 
maent een Dief Dat hi ſtrel eenẽ grammen 
dat hi Waect ſi.eenẽ loghenachtighen dat 
bi hone:Dit leut beueelt ſondẽ te doen eñ 
miſdadẽ eñ vaet aile ongerechticheit:mer 
Die Buolgbinge die Wi hier ghedogen hu⸗ 
Den fo teint ſi morgen is {ite niet. hudẽ 
is ſy heet morgen fs ſi cout; An een vꝛe ge 
doechmẽ pine eñ in cen Dae ſo vᷣdꝛijttmen 
Dic ee Wellse pine „Die ecWoclike pine wert 
Onteuet 6 datle kelre Cal fijn: Di Wort 
Guneert om dat ſi vbarnẽ Cal fi \Wozt ont- 
ſteken om Dat fi quellen fal Wacr om laet 
ons onfe begeerte vᷣ weckẽ ter minnen vã 
marteliẽ.wãt Die Duucl Waent daer bet: 
Winne mer als hi Laet Loe Wot hi gevan 
ghen.als hi quelt fo Wozt highequelt.als 
bi doot (oc Wort bi ghedoot.als bi vwijt 
fo Wort hi beſpot:Eñ Doe ſebaſtiaen deſe 
wooꝛdẽ pꝛedicte / ſo Biel nicoltratus Wij 
Dic (tom Was in Wiens huſe me deſe ghe 
uangen bilt tot ſebaſtiaens boeté eñ badt 
ghenade al Weenende: Doe (erde ſebaſtia 
nus:Ben ie xp̃s knecht eñ ilt al waer dat 
Dit wijf Wt minen monde ghehoert heeft 
ei gheloeft fo moet haer mont ontdoë Die 
ghene Die zachavias môt ontdede: fa De 
fen Woordé riep dat wijt. Bhebenedijt ft 
Die redẽ dijns monts eñ ghebenedijt moe 
ten lijn alle die ghene die ghelouen dattu 
gheleit hebſte: Poe dít haer mä hoerde {0 
biel hi boer (inte ſebaſtiaens voetẽ eñ bat 
Datmen he Ögaucsen te hants ontſpande 
hi die martelaers eñ badt he dat fp wech 
ghingen. Eñ ſi ſeidẽ Dat ſi gheens ſins la 
ten eu wildẽ Die vwinnmge die li begon 
nen hadde Onſe heer gaf linte ſebaſtiaẽs 


wooꝛden Lo grote gratie eñ cracht vat hp 


— — — — 





Wan ſinte SDehalttaen. £ xiiii. 


— — — —— — 


Images reproduced by cour 


niet atteen ſtarc en maecte marcelliacn eñ 
marcus die martelie te ontfaen mer haet 
vad Die tarquilinꝰ hiet eñ haer moed mit 
geel and wiuẽ bekeerde hi ters geloue. eñ 
policarpꝰ die biſſcop doopteſe al: Carqut 
Tinus Die ſcer quellede vã eenẽ grotẽ euel. 
eñ te hãt als hi ghedoopt Was ghenas hi 
Eñ die rechter vã romen die oec quellede 
vã eenẽ grotẽ cuel bat hẽ dat hy hẽ bzocht 
die hẽ geneſen hadde: Eñ doe policarpus 
die pape ef ſebaſtiaen tot he gecomne Waz 
ren cf hi he bat dat ſi he genelen ſoudẽ ſo 
leyde he ſcbaſtiaen dat ht eerſt Die afgod? 
ðiochenen foude eñ Dat hi hẽ macht gaue 
pat hiſe bꝛckẽ mochte eñ dã ſoude hy ghe 
nefen: En voe he cromaciꝰ Die vechter ant 
Wwoerde Dat bijt lijn knapẽ dede DoC eñ hi 
pes felue nieten dade So antWoerde lin 
te Cchaftiaë. ſi ſoudẽ he ontſien hact gode 
te bꝛekẽ eñ quetſte Die duuel vemãt vã hẽ 
om deſe ſake.ſo ſoudẽ die ongelouige ſeg 
ghẽ dat ſi daer oM gequetſt warẽ om dat 
die godẽ bꝛakẽ:Eñ aldꝰ braken policar 
pus eñ ſebaſtiaen meer da CC.afgoden 
Hier na ſeidẽ ſi tot cromacius:Om dattu 
ghenelen loudes hebbẽ als widie afgodẽ 
braken Co iſt ſeker dattu noch ongelouich 
bifte of du hebſte noch enighe afgoden be 
houdẽ: Woe ſeide hi dat hi hande cen Cale 
daer alle Die diſpolicien vã ſterrẽ ín Ware 
Dat fijn bad wel hadde ghecoſt meet dan 
CC. pont gouts eñ daer in voerfach hi al 
Dat toecomende was:FEñ ſebaſtianus ſei 
Be: Aico iange alſtu dat gheheel hebfte lo 
en lalſtu di ſeluẽ niet gheheel hebbẽ: Doe 
hi hiet datment bzeken ſoude. ſo ſeide een 
(coon iõgelinc thiburciꝰ ſijn ſoon:ic Cu lal 
niet ghedogen datmẽ Dit Were brzeect met 
vat nyemãt dẽckẽ en ſal Dat ic tege mijns 
vaos ghelontheit be Men heet hier twee 
deuenẽ / eñ ent gheneeſi mijn bad niet alft 
yere te bꝛokẽ is Datme v beide daer leuẽ⸗ 
pe in vVbarne: Sinte lebaſtiaen ſeide. mẽ 
poet alſtu gheleit hebſte:Eñ doemẽt bꝛac 


tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


fo opébaerde hem ons here engel eñ ſeide 
dat onſe heere ihũs vs he lijn gefontheit 
Wed ghegeuê hadde. eñ te hät Woat hi ge 
nefen eñ ep nac hẽ D3 hi Lijn voetẽ cuſſen 
foude eñ hi vᷣbotet he om dat hi noch niet 
ghedoopt en Was: Eñ aldus Wert hp eñ 
thiburcius Lijn foon eñ M. eñ cccc. van ſi 
nen ghefin gedoopt Lo dat fijn Vijf Woet 
gheuangen vandẽ onghelouigẽ eñ lange 
ghepijnt ſo dat ſi ſterk Als dat tarquilinꝰ 
hoerde ſo quã bi boert eñ ſeide Pie wiuẽ 
gaen Hoer ons ter cronen Wert Wát Wat 
beleuen wi Eñ in co2té dagen Wort bi ge 
leent: ¶ Men dwaãc linte thiburciꝰ dat 
hi den akgodẽ offerde of dat hi mit bloten 
voetẽ op heete colen gaen foude: Eñ hi ſe 
ghende he mit eené cruce. eñ hp ghinc mit 
(ijn blote voetẽ vꝛomelic daer op eñ leide 
Mi dẽcket dat ic op roſen gae indE name 
ons herẽ ihũ PEN Die vechter ſeide Wíe 
twikelt chꝛiſtus en heeft v geleert touerie 
Chiburciꝰ ſeide.ʒwige onſalige wãt du 
cu biſte niet waert dẽ doetẽ naẽ te nomen 
oe Woet Die rechter gram eñ onthoefdẽ 
ende men naghelde marcelliaẽ eñ inarcũ 
aen eẽ ftabe eñ DOE ſi daer vaſt aen warẽ 
Co ſeidẽ fi; Siet hoe goet eñ hoe vꝛolic iſt 
ghebroeders ín eẽ te wonẽ Hie rechter ſei 
De he ghtonfalige legget of v vWoetheyt 
eñ vᷣloſt v ſeluẽ: Eñ Gt ſeidẽ wi en haddẽ 
dus goedẽ werſcap Mer gaue god dattu 
ons dus lange lietes weſen als Wi leuen 
Poe geboot díe rechter datmẽle Doer ha 
ve (ide ftehë oude mit ſpeeren eñ aldꝰ ble 
uen ſi martelaers: Bier na tiet DIE rechter 
diocleliaen DE keiler vã Cite ſebaſtiaẽ ent 
riepẽ tot he eñ leide. Ic heh di altoes ghe 
had ond Dic vorſte vã mijnẽ palale eñ Du 
heblie tot nv vᷣborgen geweelt tegẽ mijn 
Calicheit eñ mne goden ontecht: JEN le⸗ 
baftiacn keide: Dur dijn ſalicheit heb ic al 
toes chriftú ghedient eñ te heb gode vãdẽ 
hemel altoes ghebedẽ om dẽ ſtaet vandẽ 
rijcke vã romẽ: Doe geboot vg 
| ilij. 











Wan ſinte Agniet. 


datmẽ middẽ in ct velt bõde eñ dattẽ Dye 
ridðs ſchietẽ ſoudẽ eñ ſi ſcotẽ in hẽ Lo veel 
gefcutté dat hi ſcheen eẽ eghel eñ ſi waen 
dẽ dat hi doot was eñ ſi gingẽ wech: Eñ 
febaltiaen wort in cortẽ Dagen ghenelen. 
eñ hi quã eñ ſtõt op DIS trappẽ ade pala 
fe eñ beriſpte Die keiler Daer ſi quamẽ vã⸗ 
dẽ quadẽ dat ſi die kerſtẽ dadẽ Eñ die kei 
fer keide. Is Dit ſebaſtiaen Die ic ghebodẽ 
hadde doot te ſchietẽ. Eñ ſebaſtiaen ſeide 
ate om heeft mi god vᷣwect Dat ic come 
foude eñ beriſpẽ v vãdẽ quadẽ Dat ghi De 
kerſtẽ rs knechtẽ doet: Hoe dedẽ Die kep 
ſer ſo läge mit cluppels ſſaen thent hi ſijn 
gheeſt gak:eñ hi ede Lijn lichaẽ werpẽ ín 
ecn eylãt dattẽ Die kerſtenẽ níet oefenẽ en 
ſoudẽ boer cen martelaer:Eũ optẽ nacht 
dair na fo opẽbaerde hi ſinte luciẽ eũ Wijſ 
De haer lijn lichaẽ.eñ hietet haer begrauẽ 
neuen ð apoſtolẽ lichamen eñ ſi dedet:hi 
Was gepaſſijt onð diocleſiaen eñ maximi 
aen:int iaer ons herẽ cc.eñ lxxvij. Exẽpel 
¶ Gregoriꝰ ſeit in dyalogo dat een Wijk 
te tuſſien Die coꝛtelic ghehilict Was dat ſy 
ghenodet Was vã anderẽ ter kercwijnge 
te comen tot ſinte ſebaſtiaens kercke: Eñ 
doe ſy des dacchs gaen ſoude Lo en conde 
ſi haer niet ghehoedẽ vã haren man: Pes 
moꝛgẽs ſcaemde fi haer meer boer die lu- 
Dé dã Hoer gone eñ ghic derwert. Te hãt 
quã ſy in die capelle daer linte ſebaſtiaẽs 
heñichdomte ín Warẽ foe ghinc Die duuel 
in haer eñ begöſte haet voer alle Die ludẽ 
tc quellẽ oe greep DIE paep band kerckẽ 
cené mâtel vanden outaer eñ ouerdectele 
paie mede:Eñ te hãt ghic Die duuel ín Die 
pape oee Eñ Die vriendẽ letdente oec te be 
Ieterg of toucnaers Dat ft DE duuel viagẽ 
foudé mit haven touerien of belelen:eñ te 
hants alfmête belas. lo ghine in haet mit 
gods voniſſe cer legioen DAE 18 vi. dulent 
di . eñ irvi. duuelen eñ ly begondẽle te 

_duellémer cen heylich mã die kortunatus 
hiet ghenatfe mit Cijnve bedinge: ¶ Men 


leeſt oec indẽ geſtẽ vã lõbardien dat ín gi⸗ 


ſelbꝛechts des conincs dagẽ in ytalien ſoe 
grote ſterfte was dat nauwe Die eẽ DE an 
derẽ begrauẽ mocht:Eñ Dele ſterkte was 
te romẽ eñ tot papien alte groot.doe open 
baerde veel ludẽ opẽbaringhe gods engel 
dye DE duuel beual Diet Vole ſſoech eñ dat 
venijn droech Dat hp ſlaen ſoude eñ ſterft 
mabé: Eñ alſo menichweruen als hi een 
buys flocch alſo veel ludẽ ſtoꝛuen daer in 
Poe vᷣtoonde god eenẽ goede mẽſche Dat 
dele flecte niet op houden enn ſoude Loer 
datinẽ te papien ſinte ſebaſtiaẽ eẽ outaer 
ſoude hebbẽ gemaect eñ latẽ makẽ in ſin⸗ 
te pieters kercke diemen hiet tot ſinte pie⸗ 
ters ten bandẽ: Als dat outaer ghemaect 
Was ſo ophilt Die ſterft:eñ Daer ſo dꝛoech 


mẽ vã romẽ (inte ſcbaſtiaens heilichdom 


in: Mã deſen Lancte ſo ſeit ſinte ambro 
ſius: Here dat waerdige bloet dijns mar 
telaers ſebaſtiaẽs dat õ dinẽ name Wot ge 
ftopt ís eff oee Dijn Wond vertogen dattu 
bolmaects craeht vã cranchede eit het ge 
wet oec profijt onſer naerſtichʒ eũ boer dy 
fo verleent onfer Cielen hulpe eñ troeſt. 

_ € Bielegende ban (inte Agniet. 

6Gniet als ambꝛolius ſeyt 









NC FR me, tas cen alten vroedẽ ma 
—0bhet: Hiſcreet haer pallie 
KO Pa VAmaert (ett: Doe Lí xiij.iaer out 
vVWWvas lſo berloes ſi DE doot 
enñ bär D3 leut: Mẽ rekẽde 
haet kintſ hy indẽ iarẽ mer Die outs Was 
groot vã herte. Ci Was fonc vã lichaë mee 
out vã hertẽ:li Was ſcoon vã aëticht mer 
ſcoonre vã geloue: Poe li band ſcoiẽ quã 
fo woꝛt ſi gemit vã des techters loon vã 
ber poert eñ hi brocht haer duerbaer (tene 
hi beloelde haer veel õtallike rijchedẽ wil 
de fi hẽ te hilike nemẽ: Agniet antwooerde 
hẽ:gãc vã mi voetlel ð ſoͤd